Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Éire</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1905_07_08_05</note>
                         <note type="L">05</note>
                         <note type="B">1905</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1905_07_08_05</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Éire</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1905</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Éire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Léigheachta do léigh Conán Maol</span>
<lb n="4"/><span>do</span>
<lb n="5"/><span>Ghaedhealaibh Lonndain, 1903-4.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>An tOchtmhadh Ceann Déag.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Dubhramair cheana go raibh Éire briste.  Caithfear</span>
<lb n="10"/><span>an ríoghacht do dheisiughadh nó beidh an buadh leis an</span>
<lb n="11"/><span>Lochlannach.  Bhíodh na taoisigh ag feannadh a chéile,</span>
<lb n="12"/><span>adeir an stairidhe; nár chóra dhóibh, adeir sé,</span>
<lb n="13"/><span>cabhrughadh le n-a chéile agus an Lochlannach do ruagadh?</span>
<lb n="14"/><span>Cainnt gan áird is eadh a leithéid sin.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Níor fuineadh ríoghacht riamh gan an fear ba threise</span>
<lb n="17"/><span>do theacht i n-uachtair, agus má bhí aon easba ba mhó 'ná a</span>
<lb n="18"/><span>chéile ar Éirinn aimsir na Lochlannach do b'é easba</span>
<lb n="19"/><span>fir láidir é.  Bhí sé riachtanach leis ar an bhfear</span>
<lb n="20"/><span>láidir sin Éire féin do smachtughadh sul a mbeadh sé</span>
<lb n="21"/><span>'na chumas an namhaid do chlaoidhe.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Is gnáthach linn cuimhneamh ar Bhrian nuair do chuimh-</span>
<lb n="24"/><span>nighmíd ar Lochlannaibh, acht, fá mar adeir an sean-</span>
<lb n="25"/><span>fhocal, bhí fir maithe roimh Agamnone.  Bhí súil leis</span>
<lb n="26"/><span>a bhfear láidir i bhfad sul ar thainig Brian, agus is</span>
<lb n="27"/><span>iomdha fear eolgach do ghlaodhaidh air, mar bhí an Loch-</span>
<lb n="28"/><span>lannach ag crádh na hÉireann thiar is thuaidh is theas, é</span>
<lb n="29"/><span>suidhte i mBaile Átha Cliath, i bPort Láirge, i Luim-</span>
<lb n="30"/><span>neach, agus i nÁrd Macha, agus a loingeas ó bheál na Sionn-</span>
<lb n="31"/><span>ainne go Áth Luain.  Bhí sé ag luighe isteach chum na</span>
<lb n="32"/><span>hoibre, mar tháinig an fear ba mhó cáil i Lochlainn</span>
<lb n="33"/><span>mar cheann air, fear teinnteach dár bh'ainm Torgaill,</span>
<lb n="34"/><span>agus do bhailigh seisean gach Lochlannach i nÉirinn fá n-a</span>
<lb n="35"/><span>sciath.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Ní raibh aon cheannfheadhna ag Éirinn le cur i</span>
<lb n="38"/><span>gcomórtas le Torgaill ar feadh dhá bhliadhain déag,</span>
<lb n="39"/><span>agus chreach sé leath na tíre, loisc sé na mainistrí, mhairbh</span>
<lb n="40"/><span>sé sagairt is braithre, chuir sé a bhean i n-áirde ar</span>
<lb n="41"/><span>altóir i gCluain Mhic Nóis mar mhagadh fé sna</span>
<lb n="42"/><span>hÉireannaighibh agus chrom sise ar aithris ar an Maighdean</span>
<lb n="43"/><span>Muire.  Fá dheire d'éirigh Maelsheachlainn 'na choinnibh</span>
<lb n="44"/><span>agus chasadar ar a chéile láimh le hUisneach i nIarmhidhe agus</span>
<lb n="45"/><span>ghnídh Maelsheachlainn agus a Éireannaigh brúscar de</span>
<lb n="46"/><span>Lochlannaibh annsúd.  Tógadh Torgall.  Cad do</span>
<lb n="47"/><span>dhéanfam leis, adubharthas, agus teasbánann a bhás an</span>
<lb n="48"/><span>ghráin uathbhásach a bhí ar Lochlannaibh.  Do b'árd é a</span>
<lb n="49"/><span>gháire fá'n mbaisteadh, adubhradar, ghéabhaidh sé an</span>
<lb n="50"/><span>baisteadh fá mar a thuill sé é, agus chuireadar téadán</span>
<lb n="51"/><span>is cloch fá n-a mhuineál, stealladar isteach i Loch Uair</span>
<lb n="52"/><span>é agus d'éirigh súilíní is cúbhrán ar bhárr uisce os cionn</span>
<lb n="53"/><span>an bhaill go raibh Torgaill fíochmhar ag lúbarnaigh ar</span>
<lb n="54"/><span>bun puill.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Déineadh Áird-Rí de'n chéad Maelsheachlainn seo agus</span>
<lb n="57"/><span>riaghluigh sé Éire ar feadh seacht mbliadhna déag</span>
<lb n="58"/><span>(846-863).  Do choisc sé na Lochlannaigh, acht ní raibh</span>
<lb n="59"/><span>sé 'na chumas iad do thiomáint as an dtír mar</span>
<lb n="60"/><span>dhaingnigheadar iad féin 'na ndúntaibh cois fairrge,</span>
<lb n="61"/><span>agus nuair do bhíodh faill aca scaoilidís fá'n dtír go</span>
<lb n="62"/><span>minic ag coscairt.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Do bhrisfidhe ríoghacht chomh luath is bhrisfidhe bád acht</span>
<lb n="65"/><span>ní chuirfidhe le chéile gan duadh í, agus bhí gach Áird-Rí do</span>
<lb n="66"/><span>riaghluigh Éire ó'n gcéad Maelsheachlainn ag iarraidh</span>
<lb n="67"/><span>na tíre d'fhuineadh agus ag comhrac le Lochlannaibh san</span>
<lb n="68"/><span>am gcéadna, mar bhí na heachtrannaigh ag teacht thar</span>
<lb n="69"/><span>sáile go tiugh agus ag dul i neart.  Má tá an fear</span>
<lb n="70"/><span>láidir ag teacht is mall ar a thuras é, adubhairt fear</span>
<lb n="71"/><span>na smuainte.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Theas i gCaiseal Mumhan do bhí Áird-Easbog agus</span>
<lb n="74"/><span>déineadh rí ar Mhumhan de, mar ríoghdhamhna do b'eadh</span>
<lb n="75"/><span>leis é.  Do b'é an rí seo Cormac naomhtha mac</span>
<lb n="76"/><span>Cuileannáin.  Ní raibh ar Ghaedhealaibh riamh scoláire</span>
<lb n="77"/><span>ba mhó léigheann 'ná é.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>Féachaidh go cruinn ar an bhfear so, tá eolas is</span>
<lb n="80"/><span>intinn is leigheann thar bárr aige.  Fear cóireach</span>
<lb n="81"/><span>carthannach is eadh é.  Is ionmhuin leis Éire.  Ní maith</span>
<lb n="82"/><span>leis troid.  Déineadh rí dhe.  'Sé gnó an ríogh</span>
<lb n="83"/><span>riaghlughadh.  Do riaghluigh sé an Mhumha go maith.  Dá</span>
<lb n="84"/><span>n-aibeoradh an tÁird-Rí leis: tá sé riachtanach ort-sa</span>
<lb n="85"/><span>géilleadh dhomhsa mar is mise an t-Áird-Rí; muna</span>
<lb n="86"/><span>ndéanfair, buaidhfidh na Lochlannaigh orainn.  Is mar</span>
<lb n="87"/><span>so d'fhreagróchadh Cormac é, mar bhí eolas cruinn ar</span>
<lb n="88"/><span>stair na hÉireann aige: tá an ceart agat-sa, a</span>
<lb n="89"/><span>Áird-Rí, acht is deacair ár nós an lae indiu do</span>
<lb n="90"/><span>bhriseadh, agus dá ngéillfinn-se duit fá mar adeirir</span>
<lb n="91"/><span>bhainfeadh na taoisigh mo ríghe féin díom agus chuirfidís rí</span>
<lb n="92"/><span>eile im' ionad.  Gheabhair an cháin uainn do gheallann</span>
<lb n="93"/><span>an dlighe dhuit.  Caithfir na cúigí do smachtughadh sul</span>
<lb n="94"/><span>a mbeir id' cheann dáiríribh ar Éirinn.  Ní smachto-</span>
<lb n="95"/><span>chaidh comhairle acht neart cuisleann iad.  Óráit do</span>
<lb n="96"/><span>Dhiarmaid mac Cearbhaill.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Conán Maol.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
