Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1905_01_07_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1905</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1905_01_07_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1905</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Éire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Léigheachta do léigh Conán Maol</span>
<lb n="4"/><span>do</span>
<lb n="5"/><span>Ghaedhealaibh Lonndain, 1903-4.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>AN SEISEADH CEANN</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>FÍGHEACHÁN RÍGHEACHTA</span>
<lb n="10"/><span>(ar leanamhaint)</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Tugadh cuireadh ar an mbóthar d'Fheargus chum</span>
<lb n="13"/><span>féasta.  Do ghoill sé air an cuireadh do ghlacadh,</span>
<lb n="14"/><span>acht bhí sé fá gheasaibh gan cuireadh chum féasta</span>
<lb n="15"/><span>d'eiteach agus bhí sé riachtanach air Déirdre agus a fear agus a</span>
<lb n="16"/><span>gcomhluadar do scaoileadh roimis go hEamhain Macha</span>
<lb n="17"/><span>mar ná raibh aon droch-ionntaibh aige as Chonchubhar.</span>
<lb n="18"/><span>Mar sin féin, ní túisce do shroicheadar Eamhain, ná</span>
<lb n="19"/><span>gur ghabh éad Chonchubhar agus scaoil sé dream tóghtha de'n</span>
<lb n="20"/><span>Chraoibh Ruaidh fá Naoise agus a bheirt dearbhráthair agus</span>
<lb n="21"/><span>beirt mhac Fhearguis  do bhí 'na gcuideachta.  Do throid</span>
<lb n="22"/><span>na leomhain i gcuibhreach go calma, bhaineadar na cinn</span>
<lb n="23"/><span>de mhórán de'n Chraoibh Ruaidh, acht marbhuigheadh an</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="24"/><p><span>triúr deirbhráthair agus mac le Feargus.  Ba mhór an</span>
<lb n="25"/><span>ceann fé agus an tubaiste do Chonchubhar Rí Uladh an chóir</span>
<lb n="26"/><span>sin, mar tháinig Feargus go cúthach agus chrom sé féin agus</span>
<lb n="27"/><span>an méid de'n Chraoibh Ruaidh do lean a bhrat, ar</span>
<lb n="28"/><span>Chonchubhar agus bhí buadhairt is caoi i nEamhain Maca 'na</span>
<lb n="29"/><span>ndiaidh.  Bhí gol ban ar feadh na seacht mbliadhan do</span>
<lb n="30"/><span>fearadh cogadh na Tána agus caointe go leor acht ní fhuil</span>
<lb n="31"/><span>caoineadh dhíobh go léir is dubhrónaighe 'ná briseadh</span>
<lb n="32"/><span>croidhe Dheirdre os cionn cuirp chréachta a fir.  Is</span>
<lb n="33"/><span>iomdha baintreabhach eile do chaoin a fear leis an</span>
<lb n="34"/><span>uair úd agus ó shoin chomh maith, acht mar sin féin ní</span>
<lb n="35"/><span>chuimhnighthear ar a mbrón chomh soiléir le nuail-dhubhadh</span>
<lb n="36"/><span>Dheirdre i ndiaidh clainne Uisnigh.  Is cosmhail an lúigh</span>
<lb n="37"/><span>uaigneach úd do ghabhaim anuas chughainn as na ciantaibh</span>
<lb n="38"/><span>le feaduigheal gaoithe ist oidhche thré chuasaibh dubha</span>
<lb n="39"/><span>cois fairrge.  Seo cuid de:</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Fada an lá gan clann Uisnigh.</span>
<lb n="42"/><span>Nír tuirseach bheith 'na gcuallacht,</span>
<lb n="43"/><span>Mic ríogh le ndiltaigh deoraidhe</span>
<lb n="44"/><span>Trí leomhain chnuic na huamha.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Do chuaidh mo radharc uaimse</span>
<lb n="47"/><span>Ag faicsin uaighe Naoise,</span>
<lb n="48"/><span>Gerr go bfuigfe mé m'anam</span>
<lb n="49"/><span>Ní mhaireann mo lucht caointe.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Ó's trímse do fealladh ortha</span>
<lb n="52"/><span>Bíadsa d'á dhruing go tuirseach</span>
<lb n="53"/><span>As truagh nách raibh mé i dtalmhain</span>
<lb n="54"/><span>Sul do mharbhadh meic Uisneach.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Truagh mo thurus le Fergus</span>
<lb n="57"/><span>Dom' chealgadh don chraebh ruaidh</span>
<lb n="58"/><span>Le briathra bláithe binne</span>
<lb n="59"/><span>Do mealladh sinne an aen-uair.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>As mé Deirdre gan aeibhnes</span>
<lb n="62"/><span>Is mé a ndeireadh mo bhetha</span>
<lb n="63"/><span>A bheith 'na ndiaigh ós miste</span>
<lb n="64"/><span>Ní bhiadh mise go fada.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Is cruaidh do theasduigh an trúir laoch úd ó Chonchubhar</span>
<lb n="67"/><span>Rí Uladh 'na dhiaidh súd mar laguigh Cogadh na Tána</span>
<lb n="68"/><span>cumhacht Eamhna Macha chomh mór soin nách raibh sé riamh ó</span>
<lb n="69"/><span>shoin mar do bhí sé roimh an gcogadh, agus bhí Éire go léir</span>
<lb n="70"/><span>lag agus scriosta go ceann i bhfad.  Dá dtagadh na</span>
<lb n="71"/><span>Rómhánaigh an uair sin nuair do bhí na cúigí ar céasaibh</span>
<lb n="72"/><span>a chéile, fá mar do tháinig na Normánaigh 'na dhiaidh</span>
<lb n="73"/><span>súd, níor b'fhéidir cosc do chur leo.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Níor lean an scéal i bhfad nuair do bhailigh Rí na</span>
<lb n="76"/><span>Teamhrach a chumhacht chuige.  Ceapaim gur bh'é saothar</span>
<lb n="77"/><span>an Áird-Ríogh chum na Teamhrach do dhéanamh neamh-</span>
<lb n="78"/><span>spléadhach fá ndeara éirghe amach na dTuathach agus a gcur</span>
<lb n="79"/><span>na n-uaisle chum báis go hobann, mar bhí na Tuathaigh</span>
<lb n="80"/><span>sin créachta ó chogadh agus tuirseach de.  Bhí na cúigí</span>
<lb n="81"/><span>scriosta 'gá chéile agus na taoisigh lag.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Do réir mar a thuigim an scéal do mhachtnuigh an</span>
<lb n="84"/><span>tÁird-Rí gur bh'é sin an t-am dó le réim na Teamhrach</span>
<lb n="85"/><span>do chur chum cinn agus ó'n lá do shuidh Tuathal Teachtmhar</span>
<lb n="86"/><span>ar a chathaoir ríoghamhail bhí an Teamhair ag borradh.</span>
<lb n="87"/><span>Bhí sí leis i n-ann smacht do chur ar na cúigíbh dá</span>
<lb n="88"/><span>dtuillidís é.  Bhí ceann feasta ar an dtír.  Ba gheall</span>
<lb n="89"/><span>le cogadh na mbarún i Sasana cogadh na Tána i nÉirinn.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Bhí barúin Shasana ag raobadh a chéile ar feadh dá</span>
<lb n="92"/><span>fichead bliadhan gur mharbhuigheadar a chéile.  Thug an</span>
<lb n="93"/><span>méid sin cead a gcinn go ríghthíbh Shasana mar nach</span>
<lb n="94"/><span>raibh na barúin ann chum cur isteach ortha.  Thógh</span>
<lb n="95"/><span>ríghthe láidre mar na Túdir fútha féin riaghlughadh na</span>
<lb n="96"/><span>tíre agus d'fhás cumhacht Shasana as an méid sin.  Ba</span>
<lb n="97"/><span>chosmhail é díreach le n-ar thuit amach i nÉirinn.  Mhairbh</span>
<lb n="98"/><span>taoisigh na Tána a chéile agus fuair an tÁird-Rí dá</span>
<lb n="99"/><span>dheascaibh sin cead a chinn agus d'árduigh sé réim na</span>
<lb n="100"/><span>Teamhrach, agus bhí aon fhuadar amháin fúithí ar feadh cheithre</span>
<lb n="101"/><span>chéad bliadhan 'na dhiaidh súd gur cuireadh mallacht</span>
<lb n="102"/><span>Naoimh Ruadháin uirthi — bhí sí ar tí Impireacht mhór</span>
<lb n="103"/><span>Ghaedhealach do chur ar bun.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Do b'shin é, an fáth go raibh an Teamhair ag gabháil</span>
<lb n="106"/><span>dos na Rómhánachaibh i mBreatain ó'n lá do chuireadar</span>
<lb n="107"/><span>fá smacht an tír sin gur ghlanadar a bhaile aisti chum</span>
<lb n="108"/><span>cathair na Róimhe, lár a nImpireachta, do chosnamh.</span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
