Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1904_12_31_04</note>
                         <note type="L">04</note>
                         <note type="B">1904</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1904_12_31_04</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1904</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Éire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Léigheachta do léigh Conán Maol</span>
<lb n="4"/><span>do</span>
<lb n="5"/><span>Ghaedhealaibh Lonndain, 1903-4.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>AN SEISEADH CEANN</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>FÍGHEACHÁN RÍGHEACHTA</span>
<lb n="10"/><span>(ar leanamhaint)</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Innistear go raibh mustar éigin idir Mhéadbh &</span>
<lb n="13"/><span>Aileall, a fear pósta, cois na teineadh ag ríogh-shuidhe</span>
<lb n="14"/><span>Chruachna, & gur mhaoidhimh sise go raibh sí níos saidhbhre</span>
<lb n="15"/><span>'ná a fear, mar ba léi a cuid spré fá mar ba leis</span>
<lb n="16"/><span>gach mmaoi eile a cuid shaidhbhris féin i ndiaidh pósta</span>
<lb n="17"/><span>dhi.  Is mór an ceann suas do'n tSean-Ghaedheal go</span>
<lb n="18"/><span>raibh na mná chomh neamh-spleadhach & chomh sgurtha soin,</span>
<lb n="19"/><span>mar bhí mná eile an domhain fá chuing 'gá bhfearaibh an</span>
<lb n="20"/><span>aimsir sin.  Acht bhí mná na Éireann ó na ciantaibh</span>
<lb n="21"/><span>chomh-ionann le n-a bhfearaibh i gcéim & i saoirseacht, &</span>
<lb n="22"/><span>muna mbeadh go raibh sé sin do réir dlighe, ní bheadh</span>
<lb n="23"/><span>Méadhbh, siúd is gur bha bhainrioghain féin í, ag áireamh</span>
<lb n="24"/><span>a cuid maoine & 'gá cur i gcomórtas le maoin a fir.</span>
<lb n="25"/><span>Acht d'éis an chomhairimh go léir, na seoide luachmhara, na</span>
<lb n="26"/><span>bioráin is na deilgne óir, na falluingí síoda is olna</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="27"/><p><span>il-dathacha, na troscáin tighe, na cuacha is an cuirn</span>
<lb n="28"/><span>airgid, na heallaighe idir ba is capaill is caoirigh,</span>
<lb n="29"/><span>d'áiridheadh fá dheireadh go raibh aon tarbh amháin ag</span>
<lb n="30"/><span>Aileall, an “Fionn-Bheannach” do glaodhtaoi air,</span>
<lb n="31"/><span>ná raibh a chosmhaileacht ag Méidhbh.  “Tá aon tarbh</span>
<lb n="32"/><span>amháin i nÉirinn do sháróchadh an Fhionn-Bheannach,”</span>
<lb n="33"/><span>ars' an bhean mhórdhálach, & d'iarr sí ar iasacht ar</span>
<lb n="34"/><span>Dháire, taoiseach Chuailgne i gCúige Uladh, an tarbh</span>
<lb n="35"/><span>donn do bhí aige.  Cloisimíd, dar linn-ne, i scéaltaibh</span>
<lb n="36"/><span>na Tána an Donn Cuailgne úd ag búithrigh is ag</span>
<lb n="37"/><span>géimrigh nuair do thóg Méadhbh & a sluaighte leo é i</span>
<lb n="38"/><span>n-aindeoin Dháire, már cé nar eitigh Dáire í ar dtúis</span>
<lb n="39"/><span>innseadh dó go ndubhairt a teachtairí fá n-a nguth gur</span>
<lb n="40"/><span>mhaise dhó gan Méadhbh d'eiteach mar go mbéarfadh</span>
<lb n="41"/><span>sise léi an tarbh pé olc maith le Dáire é, & dá</span>
<lb n="42"/><span>dheascaibh sin thiomáin an taoiseach go déaghair as a</span>
<lb n="43"/><span>cheanntar na teachtairí sin nár chuir srian le n-a nguth.</span>
<lb n="44"/><span>Buaileann Chonchubar mac Neasa a sciath & bailigheann</span>
<lb n="45"/><span>sé curaidh na Craoibhe Ruaidhe, an dream laoch ba</span>
<lb n="46"/><span>thréine i nÉirinn, gidh go raibh curaidh tréana i</span>
<lb n="47"/><span>gConnachta chomh maith fá Chéad mac Mágaigh & na</span>
<lb n="48"/><span>Clanna Déaghtha, muinntir an ghaisgidhigh Chonraoi</span>
<lb n="49"/><span>mac Dáire i gCúige Mumhan, & na Laighnigh fá Mhéas-</span>
<lb n="50"/><span>cáire chomh calma le haon aca.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Na scamaill sa spéir & an mhúrabhán do bhí ag</span>
<lb n="53"/><span>bailiughadh is ag dorchughadh le fada os cionn</span>
<lb n="54"/><span>Chonchubhair mac Neasa i nEamhain Macha, do bhris sé</span>
<lb n="55"/><span>'na splanncachaibh fá dheireadh, & cloisimís glór na</span>
<lb n="56"/><span>gclaidheamh is ceol na sleagh ar sciathaibh ar feadh</span>
<lb n="57"/><span>seacht mbliadhan go raibh furmhór na dtaoiseach</span>
<lb n="58"/><span>is na bhfear gcalma marbh.  Tá Cúchulainn ann</span>
<lb n="59"/><span>imeasc na Craoibhe Ruaidhe, an fear beag duairc dorcha</span>
<lb n="60"/><span>go raibh a neart go léir, dar liom-sa, i lúthachaibh a bhall</span>
<lb n="61"/><span>is a chroidhe, is nár hoileadh riamh i measc na nGaedheal</span>
<lb n="62"/><span>laoch do gheobhadh air; tá Conall Céarnach ann, an</span>
<lb n="63"/><span>fear fionn mór-ghéagach leathan-ghuailneach go líonfadh</span>
<lb n="64"/><span>mar deirthí a cheann buidhe-chrothanach sciathóg nó</span>
<lb n="65"/><span>cis; tá Conchubhar mac Neasa féin ann, fear cruaidh</span>
<lb n="66"/><span>caol-árd dathamhail ruadh; tá Laoghaire Buadhach ann,</span>
<lb n="67"/><span>taiceach is garg, is Ceilteachar ná tabharfadh, fá mar</span>
<lb n="68"/><span>dubhairt a namhaid an Bhainríoghain Méadhbh, a chúl ar</span>
<lb n="69"/><span>fhearaibh Éireann go léir, iad-san ar aon thaobh</span>
<lb n="70"/><span>amháin & eisean 'na aonar ar an taobh eile.  Acht bhí</span>
<lb n="71"/><span>fir nÉireann 'na choinnibh & i gcoinnibh Chonchubhair, ar</span>
<lb n="72"/><span>feadh bliadhna go háirithe, mar i gcionn tamaill</span>
<lb n="73"/><span>d'éirigh an chuid ba mhó de na Muimhneachaibh is cuid</span>
<lb n="74"/><span>mhaith de na Laighnibh as an ngnó, mar ní raibh cúis</span>
<lb n="75"/><span>gearáin aca i gcoinnibh na Craoibhe Ruaidhe, acht</span>
<lb n="76"/><span>amháin gur áitimh Méadhbh ortha cabhrughadh léi féin.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Agus bhí cabhair aici leis nách raibh coinne aici leis,</span>
<lb n="79"/><span>míle fear de'n Chraoibh Ruaidh féin fá stiúrughadh an</span>
<lb n="80"/><span>chath-mhíleadh Fearghus mac Ríogh d'fhág Ulaidh mar</span>
<lb n="81"/><span>gheall ar fheall Chonchubhair.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Rugadh leanbh inghine ann gur fháistinigh na draoithe</span>
<lb n="84"/><span>go ndoirtfidhe tuilthí fola 'na thaobh dá bhfágfaidhe 'na</span>
<lb n="85"/><span>beathaidh í, acht mar sin féin, i n-ionad an leinbh do</span>
<lb n="86"/><span>chur chun báis fá mar do ceapadh, thóg Conchubhar</span>
<lb n="87"/><span>chuige féin an leanbh soin, chuir sé ar leith-shlíghidh í dá</span>
<lb n="88"/><span>múineadh & dá hoileadh i ngleann aoibhinn uaigneach le</span>
<lb n="89"/><span>haghaidh í phósadh nuair do bheadh sí 'na hannir.  Déirdre</span>
<lb n="90"/><span>a hainm & d'fhás sí 'na mnaoi ba bhreaghdha dá bhfeachaidh</span>
<lb n="91"/><span>súil riamh.  Dá chuthailighe do chongaibh Conchubhar í</span>
<lb n="92"/><span>fuair sí radharc ar thaoiseach óg de'n Chraoibh Ruaidh</span>
<lb n="93"/><span>dár bh'ainm Naoise, & d'éaluigh sí leis go hAlbain.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Thug Conchubhar maitheamhnas dóibh i gceann tamaill,</span>
<lb n="96"/><span>chuir sé Fearghus mac Ríogh mar uarradh ag triall</span>
<lb n="97"/><span>ortha, & d'fhilleadar.  Níor bha le toil na mná é acht</span>
<lb n="98"/><span>ní chreidfeadh a fear ná go raibh coimirce Fhearguis</span>
<lb n="99"/><span>cumhachtach a dhóthain le hiad do chosaint ar gach guais,</span>
<lb n="100"/><span>mar ní raibh fear le n-a linn ba ghlaine méin 'na an</span>
<lb n="101"/><span>Feargus úd.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Conán Maol.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Éire - Fígheachán Rígheachta (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
