Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Prímh-Sgéalta na Sean-Ghaedheal - II. — Cath Mhaighe Tuireadh Theas.</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1903_04_25_01</note>
                         <note type="L">01</note>
                         <note type="B">1903</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1903_04_25_01</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Prímh-Sgéalta na Sean-Ghaedheal - II. — Cath Mhaighe Tuireadh Theas.</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1903</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Prímh-Sgéalta na Sean-Ghaedheal</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>II. — Cath Mhaighe Tuireadh Theas.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tríochadh bliadhain tar éis Catha Maighe</span>
<lb n="6"/><span>Tuireadh Theas — .i. i mbliadhain an domhain</span>
<lb n="7"/><span>3333 — tugadh Cath Maighe Tuireadh Thuaidh, nó</span>
<lb n="8"/><span>Maighe Tuireadh na bhFomhórach, mar is iad na</span>
<lb n="9"/><span>Fomhóraigh thug an cath sin do Thuathaibh Dé</span>
<lb n="10"/><span>Danann.  Bhí Breas, .i. gaisgidheach do Thuatha</span>
<lb n="11"/><span>Dé Danann, ina fhear-ionaid do Rígh muinn-</span>
<lb n="12"/><span>tire Danann tráth bhí an rí féin, .i. Nuadha,</span>
<lb n="13"/><span>breóidhte go bhfuair sé an lámh airgid do chum</span>
<lb n="14"/><span>Diancheacht dó.  Ar dteacht ar ais do'n rígh,</span>
<lb n="15"/><span>díbreadh Breas ar an thíorántas & a dhí-fhéile, &</span>
<lb n="16"/><span>d'imthigh sé leis go dtí a athair, Elatha i Loch-</span>
<lb n="17"/><span>lainn, do bhí in a rígh ar na Fomhórchaibh, daoine</span>
<lb n="18"/><span>borba do bhí in a bhfoghluidhthibh & in a gcreach-</span>
<lb n="19"/><span>adóiribh ar muir.  D'iarr Breas ar a athair</span>
<lb n="20"/><span>loingeas do ghléasadh dhó agus sluagh de na</span>
<lb n="21"/><span>Fomhóraibh go n-imreóchadh sé díoghaltas ar</span>
<lb n="22"/><span>Thuathaibh Dé Danann agus Éire do ghabháil dó</span>
<lb n="23"/><span>féin & do na Fomhóraibh mar fearann lainn.</span>
<lb n="24"/><span>D'aontuigh Elatha iad so a thabhairt dó, agus</span>
<lb n="25"/><span>gléasadh cabhlach mór loingeasa agus sluagh</span>
<lb n="26"/><span>mór Fomhórach faoi stiúir Breasa go ráng-</span>
<lb n="27"/><span>adar Éire.  Is iad na taoiseacha tánaoiste do</span>
<lb n="28"/><span>bhí leis acht Balor Súil-nimhneach, rí na nOil-</span>
<lb n="29"/><span>eán, agus Indeach mac Dé-Domhnann; agus</span>
<lb n="30"/><span>bhailigheadar a raibh de longaibh aca ó Thír</span>
<lb n="31"/><span>Sorcha & Iorruaidhe siar, & ba hé líon a loing-</span>
<lb n="32"/><span>easa gur shroicheadar ó oileánaibh Alban siar</span>
<lb n="33"/><span>go ndeachaidh i gcaladhphort i nÉirinn ar nós</span>
<lb n="34"/><span>droichid.  Thángadar na Fomhóraigh i dtír, &</span>
<lb n="35"/><span>ghluaiseadar leó go dtí magh ar a dtugtar</span>
<lb n="36"/><span>Magh Tuireadh Thuaidh ó shoin.  Is i gConndae</span>
<lb n="37"/><span>Sligigh, i mBarúntacht Tíríril, atá an mhagh sin.</span>
<lb n="38"/><span>Thógadar longphort & daingean annsúd, agus </span>
<lb n="39"/><span>chuir a slán fá Thuathaibh Dé Danann.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Cha dearnadar Tuatha Dé Danann moill fá</span>
<lb n="42"/><span>dhul in a gcoinne.  Bhí Nuadha Airgeadláimh in</span>
<lb n="43"/><span>a rígh orra go seadh, & bhí mar gaisgidheachaibh</span>
<lb n="44"/><span>aige an Daghda Mór, Ógma Grian-ameach, &</span>
<lb n="45"/><span>mórán gaisgidheach eile.  Acht ba hé Lugh mac</span>
<lb n="46"/><span>Céin mac Diancheachta an laoch ba chalma do</span>
<lb n="47"/><span>bhí aca.  Bhí sé tar éis filleadh ó'n Domhan</span>
<lb n="48"/><span>Thoir an uair seo, & ní raibh cleas gaisgidhigh</span>
<lb n="49"/><span>ann nach raibh aige.  Is ar an ádhbhar sin</span>
<lb n="50"/><span>d'ainmnigh Nuadha é mar taoiseach ar an arm</span>
<lb n="51"/><span>uile.  Tráth bhíodar gléasta le haghaidh an</span>
<lb n="52"/><span>chatha sgairt Lugh ar a ghabhainn, Goibniu, agus</span>
<lb n="53"/><span>d'fhiafruigh de cad do thiocfadh leis a dhéanamh</span>
<lb n="54"/><span>le cabhair a thabhairt dó i n-aghaidh a námhad.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>“Tá,” arsa Goibniu, “má leanaid fir</span>
<lb n="57"/><span>Éireann do'n chath ar feadh seacht mbliadhna,</span>
<lb n="58"/><span>níl sleagh a thuitfeas dá chois & níl claidheamh a</span>
<lb n="59"/><span>bhéas briste nach dtig liom-sa ceann nua do</span>
<lb n="60"/><span>chur ina ionad; & ní rachaidh urchar amudha de</span>
<lb n="61"/><span>mo chuid sleagh-sa acht go n-imreochaidh sé bás</span>
<lb n="62"/><span>ar an té a bhuailfeas sé, rud nach féidir le</span>
<lb n="63"/><span>Dubh, .i. gabha na bhFormhórach, do dhéanamh.”</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>“Goidé dhéanfas tusa ar ár son, a Chreid-</span>
<lb n="66"/><span>ne?” ar Lugh le n-a chéard.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>“Ní bhéidh easba drithleann nó dornchur le</span>
<lb n="69"/><span>haghaidh bhur gcuid sleagh,” arsa Creidne,</span>
<lb n="70"/><span>“nó easba cnap nó imeall le haghaidh bhur</span>
<lb n="71"/><span>gcuid sgiath.”</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>“Agus tusa, a Luchtine?” arsa Lugh le n-a</span>
<lb n="74"/><span>shaor adhmaid.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>“Déanfad go léor sgiath & cos sleagh,”</span>
<lb n="77"/><span>arsa Luchtine.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>Cheistnigh sé mar an gcéadna a gcuid liaigh,</span>
<lb n="80"/><span>a lucht draoidheacht agus doilbhe, a ndáile, a</span>
<lb n="81"/><span>draoithe & a aos dána go léir, & thairgeadar</span>
<lb n="82"/><span>a gcuid eólais & céardaidheacht dó.  Acht b'é</span>
<lb n="83"/><span>an fear is mó cabhair ins an gcath sin Dian-</span>
<lb n="84"/><span>cheacht, a liaigh, mar chruinnigh sé féin agus a</span>
<lb n="85"/><span>inghean, Octriúil, & a dhá mhac, Armeadh agus</span>
<lb n="86"/><span>Mioch, luibheanna bríoghmhara ar mhaghaibh Éir-</span>
<lb n="87"/><span>eann, acht go háirithe i Lus-mhaigh, & bheirbhigh</span>
<lb n="88"/><span>iad go ndearnadar falchadh nó fothrughadh, &</span>
<lb n="89"/><span>chanadar brioctha agus draoidheacht ós a chionn</span>
<lb n="90"/><span>go ndearnadar íoc-uisge, &, chomh fada is</span>
<lb n="91"/><span>bhí an cath ar siubhal, nuair thuitfeadh laoch de</span>
<lb n="92"/><span>lucht Tuatha Dé Danann, thógfadh siad é agus</span>
<lb n="93"/><span>bhéarfadh leó go dtumfadh siad é 'san íoc-</span>
<lb n="94"/><span>uisge, agus ar n-a bhárach bhéadh sé ag troid go</span>
<lb n="95"/><span>slán folláin arís.  Níor bh'fhéidir le na fomh-</span>
<lb n="96"/><span>órchaibh seasamh i n-aghaidh céardaidheachta agus</span>
<lb n="97"/><span>ealadhna & draoidheachta Tuatha Dé Danann, &</span>
<lb n="98"/><span>briseadh an cath orra.  Acht ní gan cúitiughadh.</span>
<lb n="99"/><span>D'osgail Balar a shúil nimhneach gur mharbh sé</span>
<lb n="100"/><span>Nuadha léithi & an bhainríoghan Macha fosda.</span>
<lb n="101"/><span>Ar bhfeicsin seo do Lugh, dhruid sé isteach le</span>
<lb n="102"/><span>Balor, &, nuair d'osgail sé a shúil arís, shaith</span>
<lb n="103"/><span>Lugh a shleagh innti gur chuir sé amach ar chúl a</span>
<lb n="104"/><span>chinn í.  Marbhadh cuid mór de na Fomhórchaibh</span>
<lb n="105"/><span>agus rinne an chuid eile díobh ar a longaibh, &</span>
<lb n="106"/><span>as go bráthach leó.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Cú Uladh</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Prímh-Sgéalta na Sean-Ghaedheal - II. — Cath Mhaighe Tuireadh Theas.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Prímh-Sgéalta na Sean-Ghaedheal - II. — Cath Mhaighe Tuireadh Theas.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
