Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Aistear Lae</title><author><name type="main">Tórna</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1902_10_04_494</note>
                         <note type="L">494</note>
                         <note type="B">1902</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_10_04_494</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Tórna</author><title>Aistear Lae</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Aistear Lae</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>“Tá sé chomh maith dham dul go dtí an Mhainistir</span>
<lb n="4"/><span>indiu,” arsa mise liom féin, maidin bhreagh ghréine</span>
<lb n="5"/><span>tá tamall ó shoin ann.  “B'éidir go bhfeicfinn</span>
<lb n="6"/><span>Pádraig Mac Suibhne, agus níor bh'fhearr liom mar</span>
<lb n="7"/><span>chaithfinn an lá 'ná 'n-a theannta siúd.”</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>'Seadh, do ghléasas an rothar agus thiomáineas liom.</span>
<lb n="10"/><span>Ní raibh an brothal ró-dhian ar fad, & bhí an ghaoth anoir</span>
<lb n="11"/><span>im' choinnibh.  Ag dul síos Áth na Brice dham, do</span>
<lb n="12"/><span>shleamhnuigh an slabhradh de'n roithín tosaigh & siúd an</span>
<lb n="13"/><span>rothar i n-ainm Chruim Dhuibh le fánaidh.  Ní raibh éin-</span>
<lb n="14"/><span>ghléas choiscthe agam, agus scaoileas an rothar chum</span>
<lb n="15"/><span>siubhail.  Do rugas greim daingean ar na cluasaibh</span>
<lb n="16"/><span>air, &, ós capall í nár theip orm riamh i n-am ghábha,</span>
<lb n="17"/><span>do thángamar slán, moladh le Dia.  Acht ar éan-chuma</span>
<lb n="18"/><span>bhí triúir nó ceathrar fear, saoir chloiche is eile, ag</span>
<lb n="19"/><span>deisiughadh an droichidín thíos ag bun an chnuic.  D'aith-</span>
<lb n="20"/><span>nigheas duine aca.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>“Dia dhuit, a Sheagháin,” arsa mise.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>“A bhligeárd na croiche —”</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Níor airigheas a thuilleadh, mar bhí ag imtheacht ró-</span>
<lb n="27"/><span>mhear.  Is dócha gur bhaineas geit asta go léir.  Bhí</span>
<lb n="28"/><span>an cnoc romham 'n-a dhiaidh sin, &, chomh luath & stad an</span>
<lb n="29"/><span>rothar, do thúirliceas & shiubhluigheas chugham é, agus</span>
<lb n="30"/><span>dhineas é dheisiughadh chomh maith & do b'éidir liom.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>An Cnoc Buidhe is ainm do'n áit seo, & is ann do</span>
<lb n="33"/><span>bhíodh Mícheál Óg Ó Longáin, file & scríbhneóir, 'n-a</span>
<lb n="34"/><span>chomhnuidhe.  Ní'l éin-phioc dá thigh ann anois, acht tá a</span>
<lb n="35"/><span>fhios againn go maith cá raibh sé.  Tá lúb ins an</span>
<lb n="36"/><span>mbóthar mar a raibh an tigh, & crainn ar leath-taoibh</span>
<lb n="37"/><span>dhe.  Ní ró-fhada ó shoin ó leagadh an sean-bhothán a bhí</span>
<lb n="38"/><span>ann.  Foríor! an té gur leis an áit, níor shíl sé go</span>
<lb n="39"/><span>mbéadh éinne choidhche ag teacht ag féachaint i ndiaidh</span>
<lb n="40"/><span>an tighe nó ag fiafruighe cá raibh sé.  Is iomdha lá &</span>
<lb n="41"/><span>oidhche do chaith Mícheál Óg ag scríobhadh istigh 'san</span>
<lb n="42"/><span>mbothán ceann-tuighe do bhí 'n-a sheasamh imeasc na</span>
<lb n="43"/><span>gcrann 'san gcúinne chlúthmhair seo ar chliathán an</span>
<lb n="44"/><span>Chnuic Bhuidhe.  Do bhuaileas isteach chum an áit d'fheic-</span>
<lb n="45"/><span>sint.  Tá claidhe nuadh tógtha ag na Bhandalaigh ar</span>
<lb n="46"/><span>thaobh an bhóthair.  Ní shásoghadh leagadh an tighe iad gan</span>
<lb n="47"/><span>an claidhe nuadh so thógaint agus ithir do dhéanamh de</span>
<lb n="48"/><span>mhacha agus d'iothlainn Mhichíl Óg.  Nach gann do bhí an</span>
<lb n="49"/><span>talamh aca!  Nach mór d'oir dóibh an cúinne seo do</span>
<lb n="50"/><span>dheisiughadh, mar dh' eadh!  Is deacair do dhuine foidhne</span>
<lb n="51"/><span>bheith aige le n-a leithéidibh seo.  Ní héan-chabhair</span>
<lb n="52"/><span>dúinn bheith ag gearán anois, ámh.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Tháinig amach ar an mbóthar arís, mo cheann lán de</span>
<lb n="55"/><span>smaointibh bróin; ualach éigint anuas ar mo chroidhe;</span>
<lb n="56"/><span>do chuadhas i n-áirde, & thiomáineas liom síos go dtí</span>
<lb n="57"/><span>Tobairín Maighir.  Tá crosaire annso agus ceárdcha.</span>
<lb n="58"/><span>Bhí garsún 'n-a sheasamh ar thaobh an bhóthair le hais na</span>
<lb n="59"/><span>ceardchan.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>“Dia is Muire dhuit,” arsa mise.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>“Any chance o' yer washin'?” ar seisean go</span>
<lb n="64"/><span>luaith-bhéalach.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Sin sompla dhíbh, a mhuinntir na Gaedhilge — sompla</span>
<lb n="67"/><span>oireamhnach de gharsúin na haimsire seo.  Sin é an</span>
<lb n="68"/><span>sórt do-ghéibhmíd as ár scolaibh náisiúnta agus as ár</span>
<lb n="69"/><span>dtaithighe ar theangaidh iasachta.  Tá a leithéid an-choit-</span>
<lb n="70"/><span>cheannta i n-ár measc — i bhfad níosa choitcheannta 'ná</span>
<lb n="71"/><span>mar is dóigh linn, b'éidir.  Do réir mar bhéidh sé ag</span>
<lb n="72"/><span>dul i n-aois, beidh breis Bhéarla ghalánta (?), & breis</span>
<lb n="73"/><span>luaith-bhéalachta, & breis eas-onóra do stróinséiribh ag</span>
<lb n="74"/><span>teacht chuige.  Ní dhéanfadh sé siúd rud ar a athair ná</span>
<lb n="75"/><span>ar a mháthair.  I gcionn beagán bliadhan eile nuair</span>
<lb n="76"/><span>bheidh sé éirighthe suas, baileoghaidh sé leis thar sáile;</span>
<lb n="77"/><span>annsoin an dóigh le héinne gurab é a leas do dhéan-</span>
<lb n="78"/><span>faidh?  Go bhfóiridh Dia orainn!  Go saoraidh Dia</span>
<lb n="79"/><span>aos óg na hÉireann ar an scoluidheacht agus ar an</span>
<lb n="80"/><span>tabhairt suas do-gheibhid fé láthair.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>'Seadh soir liom go dtí an Céim.  Tá atharrughadh</span>
<lb n="83"/><span>mór tagtha ar an gCéim agus ar an gceanntar 'n-a</span>
<lb n="84"/><span>thimcheall.  Ceanntar áluinn is eadh é, gan amhras;</span>
<lb n="85"/><span>cnocán is gleannta ann; an Bhrighid ag teacht tríd</span>
<lb n="86"/><span>go glórach leathan; coillte ar gach taobh dhí; muil-</span>
<lb n="87"/><span>eannn chum páipéir do dhéanamh ar leath-taoibh de'n</span>
<lb n="88"/><span>abhainn; agus foithin ó'n ngaoith ann ó'n Nodlaig go</span>
<lb n="89"/><span>chéile.  Mar sin do bhíodh an áit tamall ó shoin; acht</span>
<lb n="90"/><span>anois creamery is eadh an muileann, agus táid na</span>
<lb n="91"/><span>coillte dá leagadh.  Do bhrisfeadh sé do chroidhe bheith</span>
<lb n="92"/><span>ag féachaint ar na crannaibh breaghtha díreacha caithte</span>
<lb n="93"/><span>ar thaobh an bhóthair ag fuireach leis na cartaibh chum</span>
<lb n="94"/><span>iad do thabhairt go Corcaigh.  Ba chuma leat dá mbeadh</span>
<lb n="95"/><span>coill dá cur aca 'n-a n-ionad, acht an t-áitreabh go</span>
<lb n="96"/><span>léir dá lomadh & dá ghlanadh aca.  Ní'l an iomarca</span>
<lb n="97"/><span>coillte againn cheana féin, & a rádh go leigfidhe do</span>
<lb n="98"/><span>sna bioránaigh iasachta so — Sasannaigh is eadh iad</span>
<lb n="99"/><span>cloisim — áit bhreagh ghleóidhte do loit mar sin.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Tháinig seirbhthin orm féin, pé scéal é; do bhuaileas</span>
<lb n="102"/><span>an bhóthar go mear & níor stadas go dtí gur shroiseas</span>
<lb n="103"/><span>an Mhainistir.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Tórna</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Aistear Lae

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Aistear Lae

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
