Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Cathair Odhar
Title
Cathair Odhar
Author(s)
Conán Maol,
Pen Name
Conán Maol
Composition Date
1902
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <!DOCTYPE TEI [ <!ENTITY hellip "…"> ]> <TEI><teiHeader type="text"> <fileDesc> <titleStmt><title type="main">Cathair Odhar</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt> <resp>Electronic edition compiled by</resp> <name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name> </respStmt> </titleStmt><editionStmt> <edition> <note type="N">CS1902_07_26_334</note> <note type="L">334</note> <note type="B">1902</note> <note type="C">Prós</note> <note><p>Description of how and why changes were made</p></note> </edition> </editionStmt><publicationStmt> <publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher> <pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace> <pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_07_26_334</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor> <availability> <p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Cathair Odhar</title></analytic><monogr> <title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint> </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc> </teiHeader> <text><body><div><p> <lb n="1"/><span>Cathair Odhar</span></p> <lb n="2"/> <lb n="3"/><p><span>Sgríobhas féin tá tamall ó shoin giota beag ar an</span> <lb n="4"/><span>gCathair Odhar, agus ní sháiseóchadh sain duine muinn-</span> <lb n="5"/><span>teardha dhom gan a thuilleadh feasa thabhairt dó. Deir</span> <lb n="6"/><span>sé liom gur chuarduigh sé léirsgáil nó mapa an</span> <lb n="7"/><span>domhain, agus nách féidir leis an chathair sin ná na</span> <lb n="8"/><span>hinseachaibh úd d'fhagháil amach. Cad é mo leigheas-sa</span> <lb n="9"/><span>air? 'Na theannta sain ní fheacuigheas riamh acht a</span> <lb n="10"/><span>leithéid do cheisteanna is chuireann sé orm. Tá a</span> <lb n="11"/><span>mhalairt de ghnó agam-sa 'ná bheith 'ghá bhfreagairt, acht</span> <lb n="12"/><span>mar sin féin, i gcás ná heiteóchainn ar fad é, freag-</span> <lb n="13"/><span>róchadh cuid aca. Tá ceann ar an gCathair Odhar.</span> <lb n="14"/><span>Comhnuidheann sé innte, & tá báidh aige le cuid mhaith</span> <lb n="15"/><span>do na daoinibh. Fear do mhuinntir Nic is eadh é.</span></p> <lb n="16"/> <lb n="17"/><p><span>Tá an teist amuich orainn go bhfuil an-urraim</span> <lb n="18"/><span>againn do'n dlighe, acht ní há chasadh linn é is amhlaidh</span> <lb n="19"/><span>do bhímíd ag stealla-mhagaidh fá'n dlighe sin. Deir an</span> <lb n="20"/><span>Chlann Odhar gur cuireadh an dlighe sin ar bun i</span> <lb n="21"/><span>gcomhair an Chlann Uaithne do smachtughadh, & fágaim</span> <lb n="22"/><span>le hudhacht go measaim go bhfuil an ceart aca. Sin</span> <lb n="23"/><span>é an fáth is dócha go mbainid an Chlann Odhar ramhsach</span> <lb n="24"/><span>le clochaibh as Clann Ghorm an dlighe má bhíonn sé de</span> <lb n="25"/><span>mhisneach ag na plíomaidhe sin cur isteach ortha.</span></p> <lb n="26"/> <lb n="27"/><p><span>Teasduigheann fear cabhartha uaim-se ins an tsaghas</span> <lb n="28"/><span>gnótha 'tá ar láimh agam, acht díolann fear eile a</span> <lb n="29"/><span>thuarasdal. Bilí is ainm do'n fhear cabhartha sain.</span> <lb n="30"/><span>Fear umhal éasgaidhe is eadh mo Bhilí-se, siúd is go</span> <lb n="31"/><span>gcromann sé ar ghuidheal le cois na mbeithidheach eile</span> <lb n="32"/><span>nuair do thagann taom is teas an tsamhraidh ortha.</span> <lb n="33"/><span>Labhrann sé ar nós an Chlann Odhar. “Savin” adeir</span> <lb n="34"/><span>i n-ionad “seacht,” “wan,” i n-ionad “a h-aon,”</span> <lb n="35"/><span>“twanti” i n-ionad “fiche,” “haund” i n-ionad</span> <lb n="36"/><span>“lámh,” & mar sin dóibh; agus, fá mar déarfádh-sa</span> <lb n="37"/><span>“siubhalóid,” déarfadh Bilí “dandher.”</span></p> <lb n="38"/> <lb n="39"/><p><span>Acht bíodh sin mar atá, d'airigheas an lá eile go</span> <lb n="40"/><span>raibh leaca shleamhain is sgeólmhach reamhar ar mo</span> <lb n="41"/><span>Bhilí-se.</span></p> <lb n="42"/> <lb n="43"/><p><span>“Is maith an crot é sin ort,” arsa mise. “Ní</span> <lb n="44"/><span>fuláir 'ná go bhfuil cóir mhaith 'sa' bhaile agat.”</span></p> <lb n="45"/> <lb n="46"/><p><span>Chuir Bilí amhastar as.</span></p> <lb n="47"/> <lb n="48"/><p><span>“At is eadh é,” ar seisean, agus do chrom sé ar</span> <lb n="49"/><span>dhranntán.</span></p> <lb n="50"/> <lb n="51"/><p><span>“Is olc é an tinneas fiacal, a fhir bhoicht,” arsa</span> <lb n="52"/><span>mise.</span></p> <lb n="53"/> <lb n="54"/><p><span>“Luigheachán bliadhna ortha! Cuirfear isteach go</span> <lb n="55"/><span>ceann ráithe iad go háirithe, acht tá súil agam go</span> <lb n="56"/><span>mbeidh sé níos sia,” arsa Bilí.</span></p> <lb n="57"/> <lb n="58"/><p><span>“Goidé an mearbhall sin ort?” adeirim-se, ag</span> <lb n="59"/><span>féachaint go cruinn air.</span></p> <lb n="60"/> <lb n="61"/><p><span>D'innis mo Bhilí dhom go raibh sé féin agus Alec is</span> <lb n="62"/><span>Sandi ag gabháil suas an bhóithrín cumhaing an tráth-</span> <lb n="63"/><span>nóna roimh ré, & cia chasfadh ortha acht aosánach de'n</span> <lb n="64"/><span>Chlann Uaithne — “Micí” do thugaid siad ar a leithéid.</span> <lb n="65"/><span>Fá mar innis Bilí dhom chuireadar aighneas ar an</span> <lb n="66"/><span>aosánach.</span></p> <lb n="67"/> <lb n="68"/><p><span>“Slitherslatharholywather,” arsa ceann aca.</span></p> <lb n="69"/> <lb n="70"/><p><span>“Tihollwiththepup!” ar Alec, mar is ar an</span> <lb n="71"/><span>gcuma sain do labhraid siad.</span></p> <lb n="72"/> <lb n="73"/><p><span>“Bhí go maith,” adeir Bilí; “bhíomar ag glanadh ar</span> <lb n="74"/><span>mbróga i Micí, agus níor mhothuigheas pioc go dtáinig</span> <lb n="75"/><span>dailc eile de'n Chlann Uaithne ar mo ghualainn. Ní</span> <lb n="76"/><span>fhuil fhios agam go cruinn cionnus do thuit sé amach,</span> <lb n="77"/><span>mar shíleas go raibh an oidhche ann & na mílte réaltan</span> <lb n="78"/><span>ag cos-in-áirde thríd an spéir. Deir Sandi nách raibh</span> <lb n="79"/><span>ceapórd i n-aon-chor i láimh an dailc, acht deirim-se</span> <lb n="80"/><span>leat nách le dorn do ghnídh sé é.”</span></p> <lb n="81"/> <lb n="82"/><p><span>“Cad do bhí ag an mbeirt eile 'gá dhéanamh?”</span></p> <lb n="83"/> <lb n="84"/><p><span>“Ní fheadar. Tháinig fear leath-chois ar láthair, &</span> <lb n="85"/><span>staic mar mhaide croise aige; bhuail sé pleasg ar</span> <lb n="86"/><span>Alec, is leigheab dir an dá chluais ar Shandi; do</span> <lb n="87"/><span>ghnídh sé crúnca dhíomsa le rup de'n mhaide croise, &,</span> <lb n="88"/><span>dá olcas é an dailc, ba mheasa fear na leath-choise.</span> <lb n="89"/><span>Rug an plíoma gorm air féin is ar Mhicí. Thabharfainn</span> <lb n="90"/><span>an leabhar breac gur chuireadar orainn, & buailfear</span> <lb n="91"/><span>fá ghlas iad; acht nách mór an sgrios gur theip ortha</span> <lb n="92"/><span>breith ar an ndailc. Ní fhuil cor ins na pliomaidhe</span> <lb n="93"/><span>gorma sain — táid siad ró-bheathuighthe ar fad. Uch!</span> <lb n="94"/><span>tá an phian go dian im' chorrán; tá breis chainnte</span> <lb n="95"/><span>agam.”</span></p> <lb n="96"/> <lb n="97"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services