Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Aonach Bheárna na Gaoithe.

Title
Aonach Bheárna na Gaoithe.
Author(s)
Ó Móráin, Tomás,
Compiler/Editor
Pléimeann, Seán (Fleming, John)
Composition Date
1887
Publisher
Connradh na Gaedhilge

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926

AONACH BHEÁRNA NA GAOITHE.



I.



Bhí diversion áereach air an aonach
Mór-chuid áéir a's aoibhnis;
Ceólta neuta, spórt, a's sgléip-suilt,
Feoil d'a gleus chum bídh ann:
Bhí whiskey a's ale ann, fíon Geneva
Brannda craorag bríoghmhar
Plúr na déise, arán sinseír
A's cáise air scales d'á dhíol ann.



II.



Bhí siuicrídhe, síolta, 'gus risínídhe,
Mil na g-cíor a' taosgadh ann;
Mór-chuid fíona, feoil sicínídhe,
'Sbudh shógh'uil blas-chaoin an gravy.
Do bhí feoil coilig(gh) ann, bhí ró mhilis,
Bhí ann feoil droid' 'gus naosgaighe,
Bhí salan a's leek air annairthe laoigh
A's canna d'á dhíol air réal de.



III.



Bhí rug ann a's taper, kersey a's fear-not,
Bhest ann de'n cheud adhbhar déanta;
Bhí Russia-duck, jaen, ann, cassimer neuta
Spanish ar ghné ceart síoda:
Bhí bán, dearg, uaine, gorm chum buanais,
Dubh ann do'n uaisle is aoirde,
An t-orange ag gluaiseacht le h-eagla a
bhuailte,
Acht cheannuigh na sluaighte an buidhe ann.



IV.



Bhí olann d'á díol ann, ola, a's cárduighe,
Bhí bunach a's líon ann, mór-chuid;
Hataidhe breagha, míne, clúimh coinínidhe
Togha stocaidhe a's bróga
Bhí tobac, a's píopaidhe, a's ann-chuid snís
ann
Bonnetidhe, screens, a's robuídhe
Bhí deifir a's bruígheanta a n-deire na
sgríbe
De dheasgadh na m-braon da n-ól ann.



V.



Bhí sgeana a's forcana, rásúiridhe, meanaighthe,
Corcáin, panana, a's cainthínidhe;
Bhí cábán a's dathad ann, lán de lucht stain-
dingidhe,
Bhí uatbhas anairte 'a díol ann,
Bhí bréidínighe cluthmhara, plainncéidíghe,
cuiltina,
Flannaithe, brait, a's braithlíní,
Bhí miasa breagha connaidh ann, canaidhe, a's
loinididhe,
Meadracha an ime a's pigínídhe:



VI.



Bhí ba, capaill, laoigh ann, gabhair muca as
caoirigh
Air asail do bí an tain-éiliomh
Air bhó bhainne ghroidhe bhí seacht n-ginidhe
buídhe
Bhí ba seasga cuíbhiosach daor ann
Air chránta a's slipídhe bhí cheithre púint trí
Agus ann-chuid díobh go léir ann;
Acht air na bhanbhaidhe ní raibh acht neimhnídh
Níor bh'fiú dhuit a n-díol ar aon chor.


L. 28



L. 29


Aérach, adj., comp. –ríghe, pl. –reacha; joyful, merry.



Aér, s. m. g. aéir, no. plur. the air, the sky, mirth.
Aoibhneas, s. m. g. –nis, pl. id., pleasure.
Neuta, ind. a. nice. Not in dicts. Niadhta is the Mun-
ster pronunciation.



Sgléip-suilt. This cpd. noun would appear to signify
revelry in this place Sgleip, ostentation (Coneys)
O'Reilly. In eachtra ghiolla an Amarain, the sea-
fight is called Sgléip; and a fight is the meaning of
the term in Waterford.



Sult, s. m. g. suilt, mirth, delight. Tadhg gaodhlach has
sgléip-suilt, as in text: Is [bhus?] spórtach bhur
sgléip-suilt. This is addressed to ladies whom he
is encouraging to enter convents, and whose amuse-
ments were not revelry: “sportive will be your play”



Craorag = cro-dhearg, blood-red.
Dias, s. f. g. déise, pl. diasa, an ear of corn
Deus, s. f. g. déise, deusa, an ear of corn



Siucra, s. m. g. id. no. plural, sugar.
Siuicre s. m. g. pl. –crighe. In Munster.



Rísín, s. m. g. id. pl. = nidhe, raisins.
Sógh'uil = sóghamhuil, adj. comp. and pl. –mhla, pleasant.
Blas-chaoin (blas, taste, and caoin, mild), cpd. adj., mild-
tasted.
Droid, s. f. g. –de, pl. –deanna, a starling.
Naosgach, s. f. g. –aighe — pl. id., a snipe. This is the
Munster form. Coneys has g-aigh, pl. –aighe; he
calls naosgach a. s. m.



Anbhruith, s. m. g. id. broth; in Munster, annairthe, g. id.
Uaine, ind. adj., greenish, green.
Aoirde, in Munster for áirde, comp. and sup. of árd,
high.



Ollann, s. f. g. olla; in Munster, g. ollainne, wool.
Bunach, s. n. g. –aigh, tow.
Snís, contraction of snísín, g. id. snuff.
Bonnetidhe for Boinnéid, plur. of boinneud, a bonnet.
Róba, s. m.; g. id. pl. –aidhe, robes.
Deifir, s. f. g. –freach, pl. freacha difference, quarrel;
haste.



Bruighinn, s. f. g. –ghne, pl. bruighneacha (Munster Brui-
gheannta,); a strife; a fight.
Sgríob, s. f. g. –ríbe, sgríoba, a scratch, a scrape; more
usually written scríob. In hurling, the scríb was
the space between the defenders of the cúl baire 's;
so called probably because the ball had to be, as it
were, scraped along the ground — hence, ceann scríbe,
the end of the scríb, the goal. The struggle on this
middle space was also called scríb; hence deire na
scríbe, the last of any affair.



Scríob, also a layer of earth from one end of a field to
the other turned over by the plough.



Deasgadh; de dheasgadh, de dheasgaibh, a cpd. preposition,
on account of: probably from deasgadh, lees, dregs.
Sgian, s. f. g. sgine pl. sgeana, a knife.
Rasúr, s. m. g. –úir, pl. id., razor.
Meanadh, s. m. g. –aidh, pl. –aidhe, an awl. In Waterford the
noun is meanach, and the pl. –aidhe, not meanaighte.
Corcán, s. m. g. – áin, pl. id., a pot.
Cabán, s. m. g. –áin, pl. id., a tent.
Dathad = dá fichid, forty. Said in Munster only, I think.
Uathbás, s. n. g. –áis, an astonishment. Colloquially, a
great deal.



Anairt, s. f. g. –té, linen of narrow breadth.
'A = d'á or aga.
bréidín, g. id. pl. –nidhe, frieze.
Cluthmhar, adj. comp. — aire, pl. –ara; pronounced in
Munster as if written cluthair, cluthara.



plainncéad, s. m. g. –céid pl. –céididhe, a blanket.
Cuilt, s. f. g. –te, pl. –teana, a quilt.
Brat, s. m. g. brait, pl. id. a covering of any kind, a
cloak.



Braithlín, s. f. g. –ne, pl. –ní, a sheet; pronounced bair-
lín in Waterford.



mias, s. f. g. méise, pl. miasa, a dish.
Connadh, s. m. g. –aidh, wood.
Canna, s. m. g. id. pl. –aidhe, a can.
Loinid, s. f. g. -de pl. –dí, a churn-dash. In Munster it
is loinithe in the nom. gen. and pl.



Meadar, s. f. g. meidre pl. meadra, a churn.
Meadair, s. f. g. meidre pl. meadracha, a churn.
Im, s. m. g. ime, butter. In Waterford the i is like i long
in English, in the rest of Munster like ee; in Connaught
like i short. The i in ime is short everywhere.
Pigín, s. m. g. id. pl. –nidhe, a piggin.
Seasg, adj. comp. seirge, pl. seasga, dry, barren. Ba
seasga, dry cows.



Eiliomh, s. m. g. éilimh, demand. The term is not in dicts.
with this meaning. Is fearr seen-fhiacha 'ná sein-
éiliomh. Fiacha, debts due to; éiliomh, a debt due of.



Groidhe, ind. adj. brave, noble; applied to a horse or
to a man; not to a cow, &c., as here.



Cuibhiosach, adj. comp. –aighe, passable, middling.
Cráin, s. f. g. cránach, pl. cranacha and cránta, a sow.
Banbh, s. m. g. bainbh pl. id. and banbhaidhe, pronounced
bannaidhe, a suckling-pig; when a little older it is
called slipe, pl slipidhe.



Neimh-nídh, s. m. g. id. and –neithe, nought, nothing.
Cor, s. m. g. cuir, pl. id. twist, manner; air aon chor,
in any wise, at all.


L. 30


dúnadh se, let him shut, is pronounced dúnach sé.



dhunadh se, he used to shut, pronounced dhúnach sé.



dhunfadh sé, he would shut, pronounced dhúnfach sé.





19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services