Historical Irish Corpus
1600 - 1926

The Original Irish, As given by O'Donovan himself, of the Specimens published by him from "KING CORMAC'S TEGASC FLATHA."

Title
The Original Irish, As given by O'Donovan himself, of the Specimens published by him from "KING CORMAC'S TEGASC FLATHA."
Author(s)
Féach aistritheoir,
Translator
O'Donovan
Composition Date
1883
Publisher
Connradh na Gaedhilge

Search Texts

Poetry/Prose
1600 1926

THE ORIGINAL IRISH,
As given by O'Donavan himself, of the
Specimens published by him from



“KING CORMAC'S TEGASC
FLATHA.”



“A ua Chuinn, a Chorbmaic,” ol Cairbré
“cid is dech do righ?” “Ni innsamh” ol corb-
mac. “As dech do, emh, ainmne cin debhaidh,
fosdad cin ferg; so-agallma cin mordhacht;
dethide senchusa; frithfola fira; fir con-
fuilledh; trocairi condluthughadh recta; sit
do tuataibh; ratha écsamhla bretha fira;
geill inglasaidh; sloighedh fri detbere, tros-
cadh for coicrichaibh; moradh cech nemhadh, ari-
mide file; adradh De Mhair.



“Almsana ile; mes for crannibh; iasg i
n-inbera; talamh torthach; barca do thochur;
allmuire sed; edach sirechda; drong-
cloidhemh bemnech fri coiméd cech tuaithe;
forran tar chricha; torramha lubhra; lesughadh
triúna; teacht fir; oirgeadh goi; biathadh
cech naé; caradh firinne; dingnedh omhan
uaidhedh sith; imad medha sceó fina; adhradh a
mhair De; asnededh reilbhretha; canadh cech
fir; ár is tre fir flatha do bher Dia in sin
uili.”



“A ua Chuind a Chormaic,” ol Cairbre,
“Caidhe coir recta righ?”



“Reccht fallnatur for talmuin tuinn
atathum ad cuas duit; marbhadh mar ulca;
troethadh foghla, móradh maithesa, urghoiredh
goid; corughadh coibhnesa; comfuidhedh sith;
clanuighedh dlighedh; ni faemh aindlighedh, daé-
radh biodhbhadha; saeradh eannga, aincedh
iodhna; coindredh aniodhna,” etc.



“A ua Choind a Chormaic,” ol Cairbre,
“Cid is dech lesdo tuaithe?” [do les
tuaithe?]



“Ni innsamh,” ol Cormac. — “Turcorac
n-degh-dhainedh dala minca; meanma atcho-
marc fochmare do ghaethaibh ardhibhach cech uile
[uilc]; comall cech maithesa; sechim senchusa;
senad recta; rectge la flaithi; taisigh firena
cin forbhrisedh truagh; comad cardine; tro-
cairi fri dheghbhésuib; dluthughadh coibnesa;
fian cin diumas; indire fri naimde; inracus
fri braithribh; ratha fiala, athe slana; bretha
fira, fiadhoin innraca; taithisc michair; mes
ar dilmuin; fogluim gach n-dana; eolus cech
mbérla; tagra go b-fasuighibh; brethenmas
co rosga, tabhairt n-almsan, trocairi fri
bochtuibh; geill fri brethoibh, nadmana inn-
raca; estecht fri Sruithibh, buidhre ri daescar-
shluagh; esughadh crichi ar cech n-olc,” etc.
Dech do les tuaithe ind sin uile.”



II.



“A ua Chuind, a Chormaic,” ol Cairbre,
“caide edha Flatha acos cuirmthighi?”



“Cosda um Deghflaith la Samna do loch-
randuibh luthbhas im sochuidhe; samhughadh suidhe;
soichlidhe do dhailemhnuibh; dianlamh ic fodáil,
fochruibe ic timthiracht, mesrughadh senma,
sgélughadh ngairid; gnuis failidh, failte fri
damhuibh; coigelta binne, etc. Itiad sin edha
Flatha sceó cuirmthighi.”



“Cid as a n-gabtar Righ for Tuathuibh
sceó clandaibh sceo cindeluibh.?”



“A febh crotha, sceo cineóil sceo ergna;
a gais, a h-órdán, a h-irlabhra, a nert im-
gona, sceó sochruide.“



”Caide tecta flatha?”



“Rob' sobuidh, rob' sogés, rob' saogalmha,
rob'bega, rob' mora, rob' dian, rob' fosaidh,
rob fili, forb feini, rob gaeth, rob gartach,
rob sógnuidhe, rob sochruidhe, rob maéth,
rob cruaidh, rob carthach, rob coinirclech
rob feigh, rob feidil, rob ainmnedhach, rob
firén, rob' aintech torgbhaladh lubhra; beiredh
firbhretha, biathadh cech n-dilecht, misgnighedh
goi, caradh firinne rob' dermadach uilc, rob'
cuimhnech maithusa, rob' sluaghach indalaibh,
rob' uathadh sanuise, rob' soirche fri gnais,
rob' grian Tighi Midhchuarta; rob' dála sceo


L. 393


airechta; rob' sercach sceo ergna, rob' cuim-
rectac uilc; rabdar midhe cach iar na miadh;
rob' dluthech nadmann, rob' aithe etroma a
bretha sceo a choighrtha. Ar is trias na
techtuibh si midhlghter Righ sceo Flaith.“



“A ua Chuind, cia badar do gnima in tan
robsat Gilla?”



“Bam soilidh Midhchuarta, bam doilidh irg-
uile, bam solam d'fhoraire bam endus cair-
dine, bam liaigh lobhair, bam fann fri h-enert,
bam trén fri ruanaidh. Nir bam labhair
gér sam gaéth, nir bam tarcsinach gér bam
trén; ni chuidbinn sen gér sam óg, nir
bam maeithmhech gér sam gontach; ni luaidhinn
nech ina égmais, ni aiscinn is no mholuinn;
ar is trés na bésaibh sin ro segoid
gur bad sinn sceó riaghlach.“



“A ua Chuind cid is binne lat at chua
lais?”



“Ilach iar mbuaidh, moladh iar luadh.”



“A ua Chuind cid is dech dam?”



“Ma contuaisi frim' tegusc, ni tardha
h-oinech na h-anum ar bhiadh na ar cuirm, ár
is fearr dinchloth oldas din béidh. — Ni ba
riangbhrae cin eocha, ni ba h-eolchobhra cin
CUIRM,” etc., etc.



III.



“A ua Chuind, cid mesa lat ad conar-
cais?”



“Gnuis namad i re catha.”



“A ua Chuind! cid is fo dam?”



“Ma contuaisi frim timna: ni cuidbhinn
sen gersam óg, no bocht gersam soma, na
nocht gérsam édoigh na losc gerbam luath,
na dall gerbam fairgsinach na lobhar gér
bam trén, na borb gerbam trebhair. — Nir
badh lesc, nir badh lonn, nir badh neóidh,
nirb adh deghoidh, nir badh edoigh. Ar nach
lesc, lonn, neoid, deghoidh, as miscas De
sceó duine.”



“A ua Chuind, cia edirgin sil n-Adhaoimh?”



“Gaeth cech fosaidh, firén cech fial, feidhil
cech ainmnedhach, fisigh cech foghlamta, fuarrach
cech finechair, serbh cech borb, baeth cech trén,
tibir cech mer, mordha cech borb, baet cech
trén, mordh cech n-dinnbha, imresach cech
n-aineolach, al cech nongta, faitec cech
nuaimhnech,” etc., etc.



“As amhlaidh sin nos n-edirgin cach uile.”



“A ua Cuind, cia as gabhala baísi cis
lir?”



“Breta diana, dusgadh ferge, folabhra iar
n-gaéth, eairiughadh firinne, bron ic fledh,
gáire im sen, senchus do chleth, coimrith fri
baéth, mordho fri Righ, labhra cin ghaís,” etc.,
etc.



“A ua Chuind, as áil dam, cinus biad
itir Gaethaibh sceó baethaibh, itir gnathaibh sceó
ingnathaibh, itir senaibh sceó ógaibh?”



“Nim bad ro gaeth, nimbad ro bhaéth, nim
bad uallach, nim bad dimtrighach, nim bad
ro bheg, nim bad dimrighach, nim bad ro labhair,
nim bad ro thoi, nim bad tim, nim bad ro
cruaidh. Dia mbadh ro ghaeth fris ailfidher,
dia m-bad ro uallach, do dhimghaethfuidher, dia
m-bad ro bheg bid digraith, dia m-bad ro
labhair bid dergna, dia m-bad ro chruaidh no
michludhfidher, dia m-bad ro tim no dres-
fuidher.”



“A ua Chuind, cia edirgin mna?”



“Nos nedirgin sceó nis nedirglim. Baéth
a g-comhairle, dermadach serce, iotfaidhe
toile, torrachta baeisi, bras urnaidhm, urlamh
i b-foirgill, uallcha fri a d-tochmarc, cuibhnech
debhtha, bronach cuirmthighe sénta caemhna,
cuimhnech dichaémhna, imdha labhartha,” etc., etc.



“In nech contuaisi fri drochmháibh i d-tonna
nod báidhedh, i d-tene nod loiscedh, id airm
deghfaebhracha id chloidhmhe dleghghoimh ar
lenmoin, id natracha ar tuaichle, id dorcha
i soillsi, id olc itir maithibh, id mesa itir
olcaibh, gur badh maith in t-olc, gur bad
flaith ifrinn, go ro cleth an ghrian a soillsi,
go ro tuitsit renna nimhi, ni bhiaidh Ben acht
atrubamar. Mairg, tra, a mhic, nos ghradhaidh,
nos lamhaidh, nos mianaidh, nos riaraidh; mairg
cech aén isa frith drochmhnaí.”



“A Chuind, cit is buaini for bith?”



“Fér, umha, iubhar.”


L. 394


“A ua Chuind, cid is mesa do choirp
duine?”



“Ro suidhe, ro luidhe, aisisamh foda, tog-
bhala troma, fedmanna ós nert, ro retha, ro
lémenna, silledh fri gris, nua corma, fuacht,
grian, gorta, ro ól, ro saith, ro colladh,
snamh iar saith, colladh faen, deoch mhór,”
etc., etc.



“A ua Choind cia mesamh comairci?”



“Comairge beldubh, beg einigh?”



“A mhic ma contuaisi frim thegusc nib rech-
tairi dhuit fer co ceilibh, nib ranairi dhuit
fer lonn ilmhianach, nib fosadh dhuit fer lesc
geranach, nib muilleoir dhuit fer ilfuiric,
nib techtairi fer long doithengach, nib ruan-
aidhe dhuit fer labhair, narb dáilemh fer
soimhesc, narb dorsach dhuit fer serbh sotal,
narb cend athchomhairc duit dotchuidh.”



19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Royal Irish Academy
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services