Ní breith orm do bhreith a Aodh. Tadhg Mc Dáire cct.

Ní breith orm do bhreith a Aodh
do nochtais t'aigne d'aon-taobh
teacht faim cheann do léigis ris
ní breitheamh thú acht fear aighnis.

Dá dhearbhadh nach é as mheasa
ní fhuighe-se im aighneas-a
a bhfuair mé i dtagra Torna
ná a luach d'éagcóir agallmha.

Go mbé a mhairg don tí as chionntach
re heissíodh d'adhnadh ionnta
triall éigceirt i nglór nó i ngníomh
ós é adhnas gach éissíodh.

Tús gníomh n-éigceirt do dhéinimh
maoidhtear libh le goin Éibhir
tús éigceirt briathar a-mach
do thionnsgain Niall mac Eachach.

Ní cúis do dhul fá chéile
don dá dhreim dár dhual Éire
fios a gceirt féin ag gach fhear
nó fios soi-ghníomh a shinnsear.

Gidh gur throidsead a sinnsir
rompa fa Éirinn innsigh
ní throidfid uaisle dom chead
go bhfionnaid créad fá dtroidfead.

Anaid na huaisle go ciúin
go bhfuighead uainn fios a n-iúil
Faobhar a sleagh ná a lann nglas
ní hiad na hairm don tseanchas.

Ós ar lorg dána an bhráthar
atá an glór sin id dhán-sa
tugtha dhamh na aghaidh soin
cuid dom fhreagra ar an mbráthair.

Acht go labhrainn go ceart fíor
is tabhairt ughdar dom dhíon
níor mhaith an teisd ar chloinn Chuinn
sgáth fam ghlór do chur oruinn.

Ní héin-neach dá ndeachaidh soir
fa heolach sa tagra soin
acht sibh-se an drong atá i bhfus
ghabhas do láimh an t-eolas.

Ag sin agaibh cead freagra
anois gan sgáth gan eagla
's gan ní dhé do chur ar gcúl
muna mbeith cóir dá chlaochlúdh.

Iongnadh an cúis náire a Aodh
tagra fheasach gan bheith claon
do thagras ar cheann Mumhan
nach tig dhíbh-se a bhréagnughadh.

Níor mhisde an fhírinne riamh
follus don druing do char Dia
beag bhfoirne dá síoladh soin
mórán puibleach na n-aghaidh.

Ní meath orm-sa an chóir do ráidh
do chosg iomad labhra láin
's do dhíorghadh seachráin fa seach
chuirthi-se i gcluasaibh puibleach.

Aithcheodh na leabhar go léir
ní triallta do neach fan ngréin
triallta do neach dá mbadh eol
gach ní badh ainbhfíor d'aithcheodh.

Aithcheo a mbiadh na mbréagaibh dhíobh
cothughadh gach neith bhadh fíor
fearr d'fhior ioná bheith ná thosd
's a mbeith lé chéile i gcomosg.

Díoth eoluis fa-deara a rádh
go bhfuil seanchas cam im dhán
slán a shuidhighthe orm d'fhior
agaibh d'uasal ná d'ísiol.

Is dearbh gur léigheas díobh sin
ní as mhó ná mar as mhaith libh
dearbhadh ar a léigheadh dhamh
toghaim cruithneacht is cogal.

Dá ní as lia ar a mbí dearbhadh
gach ní neimh-dhearbhtha neamhghlan
na leabhair na dteagmhaid so
eatorra do ním togha.

Cosmhail nár léigh tusa féin
na leabhair áirmhe go léir
cuid dá gcuir bhar ndáil na n-ucht
is í an taidhbhse gan tábhacht.

T-iomad leabhar t-iomad naomh
do shlán as a n-ucht ar aon
im fhreagra idir Niall 's Corc
fa bhréagnughadh a ndubhart.

Ní fiú allghlór an tsaoghail
bréag do chur ar na naomhaibh
ní fhéadfa a thaisbéanadh dhamh
an bhreith cáit cia lé rugadh.

Dar liom a Aodh 's é as náir
tógbháil móir bhfiadhan ar dáil
's gan a bheag díobh do theacht leis
i n-am cruthuighthe an aighnis.

Ní chreidim-se sin go mór
acht mar chuid eile dod ghlór
diomdha an dá thaobh thuaidh is theas
cuirfead oraibh go hoircheas.

Diomdha na dtuigfead d'fhuil Chuinn
bíodh oraibh fam fhreagra thruim
óir ní orm-sa bhias a throm
fa bhuain dom aim-dheoin asam.

Sliocht Oilealla móide a searc
dom bheith ag dídean a gceart
is nochtadh a soi-ghníomh soin
múchtar libh-se na n-aghaidh.

Mar sin fós nach creidim uaibh
binneas im ghlór don taoibh thuaidh
ní dearbh leo is ní dearbh dháibh
clódh nach fuil aca d'urláimh.

Ní bristear orm le bagar
ní bhiodhgaim lém dhíubhragadh
le harm arab eolach mé
ní as mhó ná fear mo chaithmhe.

Más dearbh leat briathra dom chlódh
amhail chuire amach id ghlór
dar liom ní maith an mhalairt
cur do chuirp i gcontabhairt.

Cúis seanchais do chur ar arm
ní ciall do neach nach biadh balbh
cosmhail go dtuigthear as soin
gur sgar do dhóigh réd bhriathraibh.

Na leabhair sin labhras sibh
tuigidh ar aird má táid libh
riú bhaineas bríogh ar seasaimh
is iad airm ar n-imreasain.

Dúthchas re gaisgeadh a Aodh
atá agaibh as bhar ngaol
ní bhéarthaoi a ngeall i ngníomh gha
Murchadh Eoghan Lugh Lágha.

Dóigh gaisgidh do neach dá fhréimh
níor dhéanta dhuit asat féin
an tobar ór shil an sruth
ní hé as dhóigh do bhiadh folamh.

Mar mhaoidheas tú saobh an nós
oirne an t-éacht nach dearnais fós
gach masla nach bia ar do chur
ro-luath mhaoidhe léd bhagar.

Dá mbeath an ní láimh ar láimh
idir Eoghan is Conn cáidh
ní iarrfadh Conn air ré linn
braon dá fhuil ná a chuid d'Éirinn.

Muna mbeath a shluagh leis go léir
níor shlán ó láimh Eoghain féin
gion go ráinig na hairm ann
Conn agus Goll is Conall.

Ag soin na briathra searbha
chuireas d'aimh-dheoin mo mheanma
dá bhfreagra mar as éigean
mé do labhra a leithéideadh.

Dá ndearna orm am tualaing
maoidheamh éacht ar a ngualainn
gach neach le mbadh doi-bhinn so
oruibh-se as chóir a dhiomdha.

Tuig gurb é an díol sin labhra
thugsad clann Éibhir amhra
gér liach a bhuain don deagh-fhóir
ar trí macaibh Éireamhóin.

Is é an díol soin shloinnim daoibh
thug ar Fhollach lámh Chonmhaoil
tug an díol céadna cneadh throm
Eochaidh Faobhar ar Smiorghall.

An díol céadna-sa a los gliadh
mac mhic Éireamhóin Eitrial
dá dhúsacht níor dhulta dhaoibh
fuair ó láimh chosgraigh Chonmhaoil.

Eochaidh Mumho tolg tuinne
tug ar Fiachaidh Labhruinne
bhar rígh Éireann go n-aoibhe
an díol céadna comhmaoidhe.

An díol céadna cruaidh an bhreath
tug an fhlaith Eanna Airgtheach
ar bhar rígh Éireann iar soin
dárbh ainm Aonghus Ol-mhuchaidh.

An díol céadna céim díoghla
ar bhar rígh shochruidh Síorna
mar leantar lorg an chleachtaidh
tug ar rí-ne Roitheachtaigh.

Bhar rí Éireann aithne dhaoibh
Giallchaidh mac Oilill Olchaoin
an díol céadna sgéal do leath
tugadh air le hArt Imleach.

Bar rí oile bhar mbarr ráidh
dar bha hainm Nuadha Fionn Fáil
fuair díol a mhac-samhla sin
le Breisrigh mac Airt Imligh.

A-déaruinn go mór ní as lia
acht nach leanaim air níos sia
olc liom do bhriathra dom chur
do luaidh a leithéid d'adhbhar.

Briathra nach briathra séimhe
cúis cuirthe cáich fá chéile
uaibh-se a dtuaidh triallaid soin
éigean freagra na n-aghaidh.

Ní fuighthear id leabhraibh libh
ainm aon duine d'fhuil Éibhir
do mhionnuigh an mhóid labhra
fa mhaitheamh a n-athardha.

Sompla ar nach tugsad luighe
Meilge mac mhic Iughoine
rug rí d'fhuil Éibhir dhé a cheann
mar aon is ríoghacht Éireann.

Rí gach éin-fhear maith an iocht
feadh sé nglún na dhiaidh dá shliocht
gan agra i gcás luighe
's gan cead d'aicme Iughoine.

As soin as tuigthe do chách
nach éidir gur fíor a rádh
gur dh'ísligh fuil Éibhir Fhinn
do shíol Iughoine i nÉirinn.

Níor sháith d'Iughoine d'eighre
rí do roinn leath a sheilbhe
re comh-fhlaith tar chlár a-nonn
's nach coisgfeadh ainbhreath eachtronn.

Na flaithe uaibh do níodh sin
níor sháith d'Iughoine d'oighir
má deire nach fuilid ann
do bhéar uaim fios a n-anmann.

An rí deire Dia dhá dhíon
fada go léigfinn duit díom
d'fhuil Mhaine Leamhna mhic Chuirc
Leamhnach Alban go hordhuirc.

Linn go hiomlán gan buain ruibh
do thaoibh a athar a fhuil
muna leantaoi iar máithribh soin
comh-fhogus dúinn a mháthair.

Mairg dhuit a Aodh nach cumhain
leat ar labhras le Lughaidh
im cheann Fiachaidh Fir mara
is fa choimpeart Chonaire.

Cuid do na críochaibh ráidhe
d'fhonn críoch do chur id tháille
ní do shíol Iughoine a-nos
a n-uaisle sin go follus.

Déisigh Músgraidhe is Baisgnigh
a n-anmanna ré gcloistin
is é a bhfuil dá ngaol uile
anois le sliocht Iughoine.

Fíor gur threabhsad uair oile
an sliocht shloinne ó Iughoine
na críocha soin luaidhtear libh
ar throim-chíos ó rígh Caisil.

d'eagla nach creididís cách
gur fíor an glór soin ré rádh
do bhéar fios a gcíosa soin
mar do sgríobhadh i leabhraibh.

Cíos na nDéise trí céad brat
trí céad agus leith-chéad damh
trí céad go leith muc go meadh
trí céad is leith-chéad loilgheach.

Cíos na mBaisgneach is é a ríomh
trí caogait da gach short díobh
mairt daimh is méath-thuirc breaca
is loilgheacha lán-lachta.

Músgraidhe Deas-Mumhan thiar
trí céad bó trí céad damh ndian
trí céad brat a gcíos cána
do rígh Chaisil comh-shlána.

Seasga loilgheach seasga brat
seasga muc is seasga mart
cíos ríogh Chaisil na gcuire
ó Músgraidhe Órbhuidhe.

Trí céad da ghach sort díobh
mart brat loilgheach badh lór líon
trí céad go leith torc mar sin
cíos na Músgraidhe oirthir.

A fhir do ní taidhbhse thuaidh
a los críoch do sloinneadh uaibh
treabhadh críoch ar chíos mar sin
dom aithne ní cúis maoidhimh.

Do bhádar linn san taoibh thuaidh
críocha mar sin sloinntear uain
Cuircne Dealbhna gan lochta
Gaileang Luighne Ciannachta

Sul do chéid-bhris cuing a ngaoil
síol Laoghaire is Cobhthaigh Chaoil
comhthrom is iomáin a sean
do bhain ar fhás ó Éibhear.

Lia rígh tháinig don taoibh theas
lia a soi-gníomh badh cóir a mheas
do rónsad na rígh ré linn
lugha d'olc do bhean d'Éirinn.

Níor choisgsead Laighnigh díobh féin
neart na Muimhneach ba mear méin
dol ré gcosg do chlannaibh Cuinn
fa feidhm ós cionn a bhfuluing.

Coimhmeas airde idir naomhaibh
níor mhol mé i gcúis an tsaoghail
fios cia dhíobh as airde ar nimh
ní fhuil ar talmhain thoinnghil.

Acht gairm Ard-mhacha go mbuaidh
tré theacht Pádraig ar dtús thuaidh
féach cá ceall gá dtiubhradh fear
gairm chinn-litre tar Chaiseal.

Más iad t-ughdair léd rannaibh
t'éighis anois 's an-allain
mór an toibhéim ar a bhfios
a gcluintear uaibh-se d'ainbhios.

Gach ar labhras ima raon
ar an dá leith-sin a Aodh
fa hé bríogh ar labhras ann
dá chur i gcéill nárbh ionann.

Séanaim do bhéar bunadh ris
an glór sin labhra i riocht fis
do bhéar uaim dearbhadh gur mhair
an roinn níos sia ná bliadhain.

I dtreas bliadhain ríghe Cuinn
tarla Éire do roinn ruinn
cúig bliadhna déag na dhiaidh sa
moch-amus Maighe Léana.

Bíodh go bhfuil ré léigheamh libh
ní i nbhar sdair na aghaidh sin
ós é a cheart coimhéad na bhfios
córa creideamh don oireas.

Do ghéabhthar uaim ní fios díosg
i n-am na ranna aois Críost
i gcairt ionmholta fhollais
is aois trátha an mhoch-amuis.

Teachta Chuinn ar dteacht ar séad
gibé fáth fár thuillsea éag
fógra catha san madain
re hEoghan níor labhradair.

Mar sin nach oircheas cath
d'ionnsaighe Chuinn ciabh na sgath
i gceann Eoghain na gcuradh
's é na shuan gan ollmhughadh.

Níor thriall mise táinseamh riamh
ar shíol gCuinn na gcroidheadh bhfial
acht tagra ceart dhá gclódh soin
éagcóir glór gach aoin agaibh.

Gibé táinseamh thig dá thaoibh
gach freagra do bheirim dhaoibh
sibh-se as chiontach re buain ris
ní dom dheoin thigim thairis.

Gidh fogus bhar ngaol dóibh sin
d'éis gach saobh-ghlóir dá gcan sibh
ní nár do mhaithibh Muimhneach
gan tú orra id chomhairleach.

Ní im leith-se ba churtha bréag
acht i leith cáich uaibh nach féad
bar nglóir do bhreith go bunadh
badh bun cóir re cothughadh.

Ní abraim ní hionrádha dhamh
ní acht do réir leabhar nglan
dod nós féin ní fhuighe im beol
ughdair nach ceisd a n-aithcheodh.

Madh áil leat mo bheith im thosd
is é a dhéanamh sibh do chosg
do mhóir-bhriathraibh ar bheag bhfis
ag tagra i n-aghaidh oirchis.

Lughaidh Torna ar dhoimhne a bhfis
leasg leo buain acht go séimh ris
sibh-se an taobh tana don tsruth
uaibh do chluintear bhar dteann-ghuth.

Torna is Lughaidh fa leasg dhóibh
bheith ag tagra neith ón gcóir
sibh-se 's an drong nuadh ag teacht
cuma libh ceart nó éigceart.

T-athair is Lughaidh a Aodh
ní ar sgáth a máithreadh ar aon
téid díon onóra an taoibh theas
ní hé a gcosnamh bhar gcairdeas.

Éisdeacht do neach do badh ciall
re glór nach ró a fhios go grian
gomadh feas dó créad an chóir
ní fheadair créad an éagcóir.

An bhreis mheasaid cách do rígh
ón lucht bhíos ré linn i dtír
dá ndeachainn a meas orra
ní shéanaim í eatorra.

Do bhí ag Conmhaol breis mar sin
ó bhar bhFollach ór fhás sibh
's do bhí aga mhac Eochaidh barr
ód Sheanbhoith is ód Shmiorghall.

Do bhí dá bhféachthá ar gach leath
breis mhór ag Eanna Airgtheach
tar an tí ór fhás tusa
dárbh ainm Maon mac Aonghusa.

Do bhí breis mar sin ré linn
ag Roitheachtaigh 's ag Féidhlim
gidh searbh leat a sloinneadh dhaoibh
ód shinnsear Oilill Olchaoin.

Macsamhla don bhreis chéadna
do bhí ag ar sinnsear Séadna
créad fá n-iarrthar orm a rádh
ó bhar n-athair-se ó Aodhán.

Mar sin do bhádar a Aodh
gach rí againn ar gach taobh
mar nárbh iongnadh ag breith ghill
ó mbíodh ré linn i nÉirinn.

Tugas ceirt-fhreagra cubhaidh
i gcás Tuathail ar Lughaidh
ós aon-chúis labharthar libh
is éin-fhreagra dhíbh dlighthir.

Maoidheamh Conaire is Cuinn
mar do níthí druim ar dhruim
gár bheag dhaoibh dá maoidheamh soin
thú féin a Aodh nó Lughaidh.

Cuiridh bhar maoidheamh mórdha
na luighe ar dhaoinibh ónda
aithne dhamh réim na feadhna
a mbáis is a ngeineamhna.

Dámadh libh Eanna Airgtheach
do bhronnadh mór sgiath d'airgead
cosmhail go maoidfeadh sibh soin
nó an drong a-déar im dheaghaidh.

Ó nach áil sgur dá maoidheamh
sloinn-se uait d'uaislibh Gaoidheal
na gníomha a ndearnsad ré linn
sochar ná onóir d'Éirinn.

Muineamhón na muincheadh n-óir
nó an t-ór-fhailgheach Ailldeargóid
do thuill onóir dá sleachtaibh
nó an roth-chairptheach Roitheachtaigh.

A maoidheamh do b'fhiú a ngníomha
nó Breisrigh rathmhar ríoghdha
dá ndiongbháil tar bhroinn mbóchna
tug iol-chatha ar fomórcha.

Nó Cas do chumhdaigh caingne
filidheacht gacha buidhne
nó fear na bhféineadh d'fhosdadh
Séadna ar dtús thug tuarasdal.

Nó Eoghan do fhóir gorta
nó Brian lér díbreadh docra
méad a ngníomh soin féachtar libh
ón droing ataoi do mhaoidhimh.

Ní labhraim gabhail coire
gidh eadh fa bhreith a thoile
rugadh géill Chormaic go a thoigh
le mac Eoghain le Fiachaidh.

Cormac acht cuid dá labhra
ní hinghill d'uaislibh Banbha
gar go bhfuighthí a dhí-mhiadh soin
i gcuid oile dá ghníomaibh.

Tuigfid an lucht léigheas é
leigheas Lughaidh 's Taidhg mhic Chéin
iar gcath Crionna le hua gCuinn
nach glór gan fháth a n-abraim.

Dearbhadh as a dtuigfid cách
nach glór gan adhbhar mo rádh
do ghéabhthá má léaghthar lat
tagra Fhíthil le Cormac.

Gach ar thriall na thoigh gaoise
d'inntleacht fa hinntleacht baoise
níor ghníomh flatha inghill soin
a gheall ainbhreath ar Mumhain.

Gach ní ainbhfíor dár léaghas
a mbunadh mar do fhéaghas
ní díobh ní droch-aithne dhamh
do ním rém aighneas bunadh.

Ní bhíom dá cur i bhfad-dháil
duain Cionnaoith Uí hArtagáin
don ghlór sin ós í as bhunadh
lór í féin dá bhréagnughadh.

Muna meastaoi Cairbre a-mháin
ar mbeith na mhac ag flaith Fáil
ní raibh i nbhar dteaghlach thoir
éin-neach comhmaith re Fiachaidh.

Moladh budh mhó réd linn féin
tug fear dána ar fhear d'Íbh Néill
mar sin nach cúis iongnadh dhuit
file do mholadh Cormaic.

Do bhris Fiachaidh fada an ruaig
cath ó Ghláire go Sliabh Fuaid
do chosg bhar n-ainbhreath-se dhé
do stiúir go sámh a ríghe.

Gidh ard labhra do theann-ghuith
nach fríth i Saltair Caisil
do ghéabhthaoi níor dheacair dhí
ní innte gan fhios duit-se.

Ní mheastaoi-se ar rígh mar rath
acht buar toghail adhnadh cath
ní mheastaoi a mbí do mhaith
idir thár-fhlaith is fhíor-fhlaith.

Don tár-fhlaith is eadh as ghnáth
ruagadh ruathar gach ré dtráth
claoitear é agus claoidh neach
a ríghe ní sámh suaimhneach.

Fíor-fhlaith ní déantar dhé dóigh
ní dhóighidh sin neach tar chóir
ceirt-riaghladh a chríoch mar soin
dá réir sin do níodh Fiachaidh.

Gach siabhradh dár trialladh ann
ós é bhar gCormac-sa thall
do thionnsgain é misde a bhladh
do bhris dá ruaig dá shiabhradh.

Criomhthann rí d'fhuil Éibhir Fhinn
do chuaidh roimh Niall soir tar linn
dá dtug leis anoir dá thoigh
maoine bráighde buaidh cosgair.

Ar aithris Chriomhthainn go lí
do chuaidh Niall soir is Dá Thí
ní thángadar beo tar ais
níorbh ionann a dtrí turais.

Muna marbhthaoi do neimh féin
Criomhthann le mnaoi athar Néill
ní bhiadh Niall i bhfus ná thoir
ann san oirbheart a ndeachaidh.

A Aodh cá fáth fá maoidhe
Conall Eoghan go saoire
cá breis rugsad ón dtaoibh theas
féach a ré is a reimheas.

Na sochair iomdha áirmhe
do rinne ar dtréin-shliocht Táil-ne
deacraide dhaoibh coimhmeas rinn
maith nach dearnadar d'Éirinn.

Triath d'fhéin Danar ar gach tuaith
loingeas uatha ós chionn gach chuain
maor 'sgach bhaile ab 'sgach chill
gur sgrios Dál gCais iad d'Éirinn.

An seanchas do labhair mé
ar dhruing ria dTorna is Néill
teacht tar druing mhaireas a-niogh
mar fhreagra dhomh ní dlighthear.

Súil lém bhreith aith-fhreagra truim
áirmhe saoir-ghéaga clann gCuinn
dá dtíosadh as aon-ghlór uilc
níorbh í m'inntinn a fhóbairt.

Ós é an seanchas fios na sean
is í a gcuimhne dhíom dlighthear
is ní coimhmeas drong mharas
dá mbrosdúdh i bhfaltanas.

Ar áireamh ní fhághaim blas
d'eagla buaidhreadh do theacht as
na géaga mhaireas a-niogh
d'fhuil an dá mac-soin Míleadh.

Aithne d'eolchaibh Fóid Fhéidhlim
fios clann nÉibhir fo Éirinn
dá leantar a lorg tar muir
níor dearmadadh iad i nAlbain.

Binn liom-sa gach maith dá mhéad
do rádh re sliocht Cuinn na séad
acht nach chuige a-déarthaoi sin
do tháinseamh fola Éibhir.

Na frasa ó n-ainmnighe Niall
nár liom mar eolus uait iad
ní hiad-sin na frasa fagh
's ní i bhflaitheas Néill do fearadh.

Níor fearadh fós ar gach dionn
na frasa mar ráidhe riom
acht fras d'fhuil is fras do mhil
ar ghleann Laighean ar Fhoithin.

A-deirim fós gur chríochnuigh
flaitheas sé ríogh dod ríoghraidh
ó chur na bhfras sin ad feas
go teacht do Niall i bhflaitheas.

Cúis ainmnighthe Néill Fhrasaigh
oidhche cora na bhfras-soin
Niall is innte do geineadh
's é uatha gur hainmnigheadh.

Dubhadh éasga na cúig déag
meas it aigne féin is féag
tarla i dtráth na bhfras do chur
an é fuair é mar shochar.

Mar sin nach déanta acht go réidh
maoidheamh mór a frasaibh Néill
ó nach sa modh maoidhtear libh
fuair sé ainmniughadh uaithibh.

Ughdar mór agaibh-se thuaidh
bliadhain do chuala cian uaibh
ughdar oile a shamhail soin
áladh baichle i mbonn Eoghain.

Tagra a hucht ughdar n-amhghlan
nach amais préamh na n-adhbhar
mairg bhíos i dtráth an chosnaimh
taobh re díon na n-ughdar-soin.

Tuig gur ghlac Aonghus gan chiaigh
tuarasdal Murchadha mhic Bhriain
níor mheadh Murchadh dho mar chuing
's níor mheadh do Bhrian Maoil-sheachluinn.

Acht gér dheacair geall Guaire
ar dháil séad do bhreith uaidhe
ní faighthear leat a chara
oineach mar fhuil Eochadha.

Mar fhéacha ar do shinnsear féin
Éigneachán go n-aigne séimh
créad nach tugtar leat mar sin
súil ar Cheallachán Caisil.

Nocha n-aicthear dhuit-se a Aodh
tug th'aire nach amharc claon
maith ó neoch fo neithibh
acht ó neoch dot shinnseiribh.

Dámadh seanchaidh a-déaradh
do bhéarainn air a shéanadh
mar dearbhthar libh-se nach fuil
dár ríoghaibh acht seacht gceathrair.

Ar son seacht gceathrar do luaidh
dhamh-sa ní beartha dhuit uaim
nach féadfainn ní do chur ris
fáth mo labhra níor thuigis.

Mo fhreagra is an gcás soin
ar Lughaidh 's ar an mbráthair
saoilim dá léighe tú soin
gur lór uaim é ar do ríoghraidh.

An t-ughdar ó labhra an glór
ós í sin an Éire ógh
mór ndearbhadh na haghaidh sin
i nGaoidhilg is i Laidin.

Atáid liom fiadhain i gcéin
as fhearr 's as lia ná í féin
as a n-ucht soin mar bhunadh
téighim dhaoibh ré bhréagnughadh.

Do ghabhsad rígh nach iad sin
Éire iar dtoigheacht creidimh
do réir fiadhan ughdar nglan
nach tiocfadh dhíot-sa a ndiúltadh.

Gibé do bhiadh na n-ainbhios
na rígh labhraim im aighneas
fios a ré 's a n-anmann soin
do ghéabha im fhreagra ar Lughaidh.

Taosga m'Eochaidh m'Airt m'Fhéidhlim
romhaibh na ríoghaibh ar Éirinn
dearbh nach fuair an inis-se
gairm tarrsa ó bhar bhfuirinn-se.

Do bhréagnughadh a n-abra
gion gurbh fhiú an chúis a tagra
gairmthear ór ríoghraidh mar sin
Banbha Briain Inis Éibhir.

Anmanna ghairmid fili
mar fhairsinge dá slighe
mó as anbhfann an tagra soin
mar aighneas ceart ar dhúthaigh.

Do nós an dána a Aodh
ós aos dána sinn ar aon
do fhéadfainn dámadh áil linn
Tír Aodha do ghairm d'Éirinn.

Mór an seachrán sin a Aodh
mar as ghnáth an seanchas claon
ní i dtreas aois an domhain duibh
do rinneadh teampall Solaimh.

Mó do roinnsead bhar rígh féin
tháinig romhaibh do shliocht Néill
Banbha ionás do roinn Brian
ní ná fhlaitheas fuair dí-mhiadh.

Níor díbreadh síol Mogha riamh
libh-se aicme Chuinn na gcliar
gach tráth nár leo thall 's i bhfus
ba leo an Mhumha a ndúthchas.

Fa rí Mumhan na múr gcorr
mac Mogha Oilill Ólum
rígh na dhiaidh a mhac 's a ua
a iarmhua fós 's a ionnua.

Mar sin dá shíol diaidh i ndiaidh
go teacht Chriomhthainn go teacht Bhriain
cuid ar Mumhain na magh bhfionn
cuid oile ar urmhór Éireann.

Iar dteacht Chriomhthainn iar dteacht Bhriain
iar dteacht Toirdhealbhaigh ná ndiaidh
iar dteacht Mhuircheartaigh go n-ádh
fa leo Éire go hiomlán.

Mar sin gur follus an bhréag
ceithre fichid ceithre céad
gur díbreadh sliocht Mogha amuigh
libh-se síol gCuinn Chéadchathaigh.

Do díbreadh ó thoigh Teamhrach
sibh 's bhar gCormac móirmheadhrach
muna mbeith bhar bhfurtacht rinn
ní bhiadh bhar mbuain re hÉirinn.

Do fhóireamar dána an chuing
sibh trér ngaol re hinghin Chuinn
tar bhar gceann ar gcur trí gcath
nár thuitsead trí rígh Ulltach.

Do haithleagadh bhar gcríoch féin
daoibh le Lugh 's le Tadhg Mac Céin
olc an luach fuairsead air soin
cur daoil is cuilg na gcneadhaibh.

Má bhí ní nua leat ré rádh
créad nach é do chuir tú id dhán
i n-áit glóir do chansad soin
Lughaidh romhaibh 's an bráthair.

Cuir do bhagar i gcéill thuaidh
más ann creidfidhear é uaibh
bríogh sonn id bhagar ní fhuil
ard-fhuaim an tsrotha fholaimh.

Ní fearr a fhios agat féin
a bhfuil ar do chur go léir
ré rádh san modh soin mar soin
ná dhamh-sa ar mo leabaidh.

Ní breith orm.

U 0042
A Aodh Óig na n-Each Luaith. Toirdhealbhach Ó Briain cct.

A Aodh Óg na n-each luaith
ní canta dhuit 's truagh do dháil
glór nach tuilleann i gceann
's gan tú teann ar chlannaibh Táil.

Ní glór laoich re ndul i dtreas
go marfadh fear ar gach n-áth
i n-iorghail budh dolta dhuit
sul do bhéartha troid do chách.

Ní abraim gur maith an chiall
ó chaithis dá dtrian do ré
a rádh go marfaidhe an fear
tá ar an dtaoibh theas don ghréin.

Teanna le cró na gcrann
do chleachtdaois clann Éibhir Fhinn
urchar neamh-chruinn uaibh i bhfad
ba cleachta lat i Leath Chuinn.

Mise féin is ní mé a-mháin
do gheabhainn do láimh gan cheilg
crú mo chroidhe dod ghadh ghlas
do bhreith uait gan bhlas dot fheirg.

Ní tusa amháin don taoibh thuaidh
acht gibé racha uaibh na sheilbh
an gadh as a bhfuil do dhóigh
do gheabhadh sé cóir it fheirg

Muna bhféachuinn d'inghin Chuinn
ba searbh le Leith Chuinn mo ghlór
's d'inghin Í Bhriain leath ar leath
ní labhraim ar chairt níos mó.

Más trom leat ar labhair mé
bíodh a aithbhior ort a Aodh
's gach neach léigfeas ar dhá ndán
breithnigheadh rádh an dá thaobh.

A Aodh.

U 0043
Mairg darab féicheamh fear gaoil.Baothghalach Ruadh McAodhagáin cct.

Mairg darab féicheamh fear gaoil
go dol an aighnis d'éan-taoibh
ag séana a ghráidh is dleacht dol
madh áil an ceart do chosnamh.

Gibé fhuilngeas anba an bhroid
meath a chúise dá charaid
nocha cás cleith a dhlighidh
tlás na leith ó luaidhfidhir.

Eagail dó díochra an pudhar
go mbia a chúis gan cothughadh
muna bhfreagra an dál do dhligh
gan ghrádh gan eagla éin-fhir.

Dá dtagra duine gá dás
tallann d'ainbhios nó d'fhorbhthas
do dheagh-aighne 's dleacht an modh
neamh-ainmhe um cheart do chosnamh.

Tarla idir dís díochra an oil
riú bheanas brígh an adhbhair
file a Mumhain Éibhir Fhinn
's Lughaidh Ó Cléirigh coinntinn.

Tadhg Mac Dáire gá dám dó
tug geall do mhóir-Leith Mogha
tar tréad caith-leomhan ó gCuinn
créad acht aith-leonadh oruinn.

Do bhuain béime ar chlannaibh Cuinn
do chum sé seanchas fábhaill
i nduain mhaoil gan buain re bun
nach fuair i laoidh ná i leabhar.

Atáid más fhíor re hathaidh
sliocht uaibhreach Chuinn Chéadchathaigh
ríoghradh chonfadhach Chraoi Airt
urchradhach ar aoi a n-éabhairt.

Cuiris Lughaidh sa leith thiar
go ríoghraidh Mumhan Maicniadh
freagra sgríobhtha ar a sgolaibh
líomhtha d'eagna 's d'ealodhain.

Aithcheodh ollaimh aicme Táil
fríoth ón ollamh 's níorbh éagcáir
béim éagnaigh truim ní thard air
's do bhuing do Thadhg ar thagair.

Ríoghradh Tighe na dtrí bhFionn
dar leo ní dhearna dícheall
oide sgol bláith-Leasa Breagh
ar son bráithreasa braithtear.

Nár leision a los a ghaoil
gé do fhéad Tadhg do thathaoir
gach arbh ionráidh do rádh ris
nó glár budh iomnáir d'aithris.

Mo nuar tráth nach tarla ris
neach nach biadh i mbun bráithris
lé budh dil díoth an ollaimh
ag sin críoch ar chanomair.

Mairg.

U 0012
A dhuine labhras an laoidh. Tadhg McDáire cct.

A dhuine labhras an laoidh
mé an Tadhg ataoi do thathaoir
mo ghairm ni cheilim fa choim
do bheirim m'ainm ré n-abraim.

Soighin orra níorbh í ar dtoil
gruaidh gach aoin d'aos ar n-ionnloigh,
ní héadóigh na doighir dhuinn
tré shoighin n-éagcóir orruinn.

Ní maiseach liom do labhra
ó neach i n-ainm ealadhna
boirb-bhriathra go mbriocht ré gcois
nach loirgiarfa ar sliocht seanchais.

Acht ar labhair Lughaidh d'fhios
nár dá bhfuil uaibh re haighnios
mar lucht eagna do thairg teacht
gan fhreagra ar aird ná éifeacht.

Inis uait domh a dhuine
créad dom briathraibh bhréagnuighe
dá n-iomrádh gidh bé ré mbí
an é an t-iomlán nó an éinní.

Fan seanchas chuirim chugaibh
congbhaidh é nó urlagaidh
fa a rádh níorbh éagnuighthe inn
slán a bhréagnuighthe bheirim.

Ag so suim ar seanchais daoibh
um dhuain neimh-bhréagaigh neamh-mhaoil
téighim gan chleith dhaoibh nó dhamh
fa a bheith i laoidh nó i leabhar.

Slán a bhréagnuighthe orm d'fhear
sinnsear Éireamhóin Éibhear
ní bhiadh dhósan acht uaill ann
nach ó shósar fuair fearann.

Atá aniu i sein-leabhraibh sean
ainm Hibernia ó Éibhear
sgriosadh é as lár na leabhar
gidh bé lén hál mh'éileaghadh.

Traothadh Mhic Chuill d'Éibhear Fhionn
fuair roimhe i ríoghacht Éireann
fa chlár Éibhir na n-eathar
slán éinfhir da éileachadh.

Slán fós a bhréagnuighthe soin
ríoghradh shíl Éibhir éachtaigh
gasradh armraithe óg fhionn
nárbh anfhlaithe d'fhód Éirionn.

Gach ar ríomhas dá ríoghaibh
a ndubhart dá ndeigh-ghníomhaibh
sgríbhne liom i nÉirinn air
téighim ós chionn a chosnaimh.

Na héachta do háirmheadh leam
i ngné fhreagra ar rígh Éireann
an té déara a shéana sin
do ghéabha a sgéala i sgríbhnibh.

Bíodh gomadh searbh a rádh ruibh
géill Chormaic d'fhagháil d'Fhiachaidh
ní fhuil sé i leabhar ná i laoidh
gidh bé déaradh is díomhaoin.

Easgar Riada na ród bhfionn
nach leath chomhthrom d'fód Éirionn
an taobh dhí ronnas rinne
follas gurb í an fhírinne.

Más é as fhíor-oighre ar gach fhuil
sliocht a sinnsir dá sleachtaibh
ní fhéad maicne Míleadh mhir
síneadh tar aicme Éibhir.

Nach í an fhian a-bháin do bhris
cath Gabhra ní gheabh thairis
tar neart ríogh mín-eang Mumhan
sgríbheann bhfíor ar bhfiadhnughadh.

Riom i dtagra ós tú raghas
ag sin suim ar chéad-chanas
féach cá mhéad éilighfe ann
nó créad th-éilighthe oram.

Níom comh-ghaol níom cara dhuibh
tarsa ná tathaoir Lughaidh
bréagnuigh féin an mhéid-se a-mháin
nó is béim ar th-éigse éagcóir.

Taisbeán th-ainm agus th-aghaidh
cosain th-aighneas d'ealadhain
nó bí go hadhnár umhal
tréd cham-dhán gan chothughadh.

Ní do réir shuadh so sheoluis
do dhán bréagach beg-eoluis
ní ceisd d'caon th-ainbhios d'aithne
trét aighnios maol mearaighthe.

Beir dá leigheas óm labhra
luibh dom briathraibh barbardha
leigheas neimhe neimh eile
neimh ar gcneidhe coinnteine.

Anfad gan iomad do rádh
do chur críche ar an gcomhrádh
mar sgéith chosnaimh dar canadh
i n-orsain ar n-ealadhan.

Deacraide ní do rádh riom
más fiadhain sgéala sgríbhionn
ós dó tám ní thagraim ruibh
glár dá n-abraim gan fhiadhuin.

A dhuine.

U 0035
Féach orm a fhir na laoidhe. Fearfeasa Ó An Cháinte cct.

Féach orm a fhir na laoidhe
fogus duit díol t'fhar-aoire
tig nimh gach chatha ré chois
ní racha libh ar labhrais.

Faiceam thú tar do láthair
sgaoil do bholg fhis iongnáthaigh
bí it fhuibhdhidh ná tréig do theas
séid fa fhuighlibh na n-éigeas.

Labhair ní éigin uait féin
a linntibh íochtair th'aigéin
ar chreich ar chomha nó ar chath
gan a chora i leith Lughdhach.

Bréagnuigh do bhriathraibh doimhne
síorruigheacht ar sochair-ne
gach ní as ?ar a dtigtir lét thoil
's ní as na litribh do láthair.

Muna bhfuil ughdar agaibh
rét urlabhra n-anabaigh
buain dá hoil is diombhail ?diombail duit
ní fhoil ionnaibh acht óinmhid.

Ar fhuighlis dá n-admha sibh
má tá sé d'acfuinn ionnaibh
cruaidh th-eagna adhain do ghoimh
tabhair fhreagra ar mo fhriotail.

Créad fár aorais gan fhátha
an file áith iongnátha
fan roinn gcéillidh do chruthadh
fa chloinn Éibhir d'ardachadh.

Níorbh fhatha imdheargtha dhaoibh
ar labhair sé ar chloinn Chonmhaoil
'sé ré chighsiom ar Chró nAirt
mó ar dhlighseam ná a ndubhairt.

Atáid litre ó lámhaibh naomh
atáid laoidhthe luach ro-dhaor
mar fhiadhna leath ar leath lais
agus diamhra sreath seanchais.

Le bréig dá mbréagnuighthe sinn
deacraide aithcheo m'fhuighill
do chiú na rolla 's an roinn
aniú io-morra gan mearbhaill.

Ós aniú as ísle a dtionóil
clann Chonmhaoil clann Éireamhóin
aniú féin féaghthar na fir
léaghthar gach céim dá gcéimibh.

A fhir dhealbhtha an dréachta bhuig
do Thadhg fós niat fear comhraig
mairg dot shamhail do shir cath
is nach faghair sibh seasmhach.

Ní hionann is th'oige féin
gé thug tú ar Thadhg toibhéim
sa ghréas laoidhe ar ar luigh san
ní fhuil maoile ná mearbhal.

Ní fhuil aoin-tslighe ndiamhair
air san éigse il-rianaigh
sé na rómh-oide is na shruth
córaide gan é d'ionnlach.

Fán bhfreagra nár thaithin ruinn
ní thiubhradh aoin-neach againn
le fuath ná le foiléim goimh
toibhéim ar luach do Lughaidh.

Dá mbeimís gan bheith láin-dil
ní léamhthaoi a los iomcháinidh
fa labhairt re cineadh Chuinn
adhaint an fhileadh eadruinn.

D'iarraidh anma nach ainm duit
do ghluais tusa toisg aimh-ghlic
d'fhior th'oige gér leasg labhra
i measg n-oide n-ealadhna.

Mar dhearbhadh bhforbhtha ar a bhfios
dá ndearndaois oididh aignios
clú aighnis do chreic i gcéin
ar ainbhis deit na dhéidh-séin.

Níor chóir do thoghadh re Tadhg
acht fear gabhtha grádh ro-ard
tar doirr troide ná tairche
ní cuing oide iomairche.

Béasgnadha tuinighthe Taidhg
ná gluaisidh trá dá dtiomairg
cuimilt riú mar mhairneas mé
ní fiú th'aighneas ná th'éigse.

Dá ndearná aighneas gan aoir
ní tairgfidhe do thathaoir
le buain d'fhoirm aighnis gan aird
do thairngis oirbh an iomairg.

Do ghéabhthair sonn seasamh rut
i gceardaibh fis na bhfealmac
reacaim ruibh gomadh searbh sionn
do dhealbh ge chuin do chíchsiom.

Am fealmac-sa trá do Thadhg
géabhad orsain don iomarg
mar tharraing gidh tais domh-sa
gabhaim re hais th'orrach-sa.

I ndoimhneas seanchais na sean
i n-iomarbháigh na n-éigseadh
ná ins na sochraibh thuaidh is theas
ba suaill um fhochraibh th'aighneas.

Dá dhearbhadh nach abaidh taoi
's nach fuil tú acht it fhás aonlaoi
ciall t'oibre níor earmais neach
ní dhearnais t'oigdhe d'inneach.

Féach gur suidhigheadh sonn na
cath nach claoifidís céadtha
teacht ar cheann t'fhoilighthe inn
do b'fhearr oilithre a hÉirinn.

Dul na gcinnsioll níor chóir deit
raoin uaigneacha an iúil deireit
léig do na saoidhibh a súr
ná séid aoibhil gan fhadúdh.

Bíodh gurb ionmhuin leat Lughaidh
ná gabh ort feidhm documhail
dá thairsin ná cuir do chois
i muir aibhsigh an iomuis.

Bí mithis i measg sgoile
idir an aos eagnuidhe
deilbh oige ní hobair dhuit
lodair go t-oide a fhocluic.

Ré bréagnughadh na mbalg bhfis
a bhfuil uaibh i n-ainm oidis
d'éis ar luaidhsead a los truim
a bhfos fuairsead a bhfoghluim.

Níor cheanglais críoch do chomhráidh
ní fhuil feidhm ar th'iomarbháigh
dom fhreagra trá ná toirche
a-tá th'eagna neamh-fhoirfe.

Féach orm.

U 0043
Fuirigh rém thagra-sa a Thaidhg. Baothghalach McAodhagáin cct.

Fuirigh rém thagra-sa a Thaidhg
ar chan tusa is tuar fodhoird
béad-mhasla do chuaidh tar chéill
buain re m'éagnach-sa is aighbhéil.

Modh tagra tabhair-se dhamh
gabh chugad céill mo bhriathar
borb gach aighne lé badh áil
gan ord caingne do chongbháil.

An rinn ar rádh na leabhar
damh ón cheart do choireaghadh
nó ar chan sinn cuiridh ar gcúl
's ná fuirigh rinn ar réasún.

Ná han ar riaghail ná ar reacht
fuathaigh ceart cumhdaigh éigceart
ná samhail réd lá a locadh
labhair trá do theann-fhocal.

Ní don tromdhacht tárraidh sibh
rith teangadh re toil n-aignidh
teacht le céim dian ní dleaghair
srian léd chéill níor chuireabhair.

Ciontuigh thú féin fill tar ais
déine lóir-ghníomh nar labhrais
sibh féin fo thár ná tuill-se
glár gan chéill ná caomhuin-se.

Dréim rinn is caingean gan chéill
dhuit nó is anfhuise aigéin
iomlán ór dtroid ní teagar
iomnár dhoid ar ndísbeagadh.

Urraim dam deifrigh rét ais
adaimh thú i n-easbaidh eolais
tabhair is ná tairg mo chosg
adhair a Thaidhg dom theagasg.

Dob' iomdha neach gus a-nois
do shaoil gurbh aigéan iomuis
gur bhréagabhair inn rét ais
do linn éadomhain eolais.

Mar bhíos linn fo lán foghair
nach bí fúithe fodhomhain
neach san ló as líonmhaire caint
ní dó as shíor-ghoire substaint.

Gidh é an sionnach sloinnfead dhe
nó go bhfaghann cú a chroithte
faill ar a chlódh dá chonfadh
is mór glaim ná greadhan-chon.

An chú fhíochmhar do shoich sibh
an tan-sa fad ghlaim gháibhthigh
eagail deit confadh na con
gleic ré borrfadh is baoghal.

Gidh iomdha lucht do laoidheadh
i gceann con do chomh-maoidheamh
breith do bhuaidh creid-se don choin
uaill deid-se nocha dleaghair.

Do iarrais orm 's níor mhol mé
ar tús taisbéanadh mh'aighthe
na dhiaidh do bhagrais bogha
biaidh far thagrais trom-fhola.

Fearr dhuit gan a silleadh sin
fuireach ria ní rún d'éigsibh
ní dáibh nach fatha falaidh
gráin catha ar mo cheann-aghaidh.

Taobh re heolus mhic Mhic Chon
má tharla tusa it aonar
ná tuig-se riamh go raibhe
an chuid-se d'Fhiadh Iughoine.

Atá riamh go soiche so
ní guth dod mhóir-Leith Mogha
Leath Chuinn na cearchuill sgoile
tar leath-roinn Fhuinn Iughoine.

Id bhogha ní beithte suim
is ní ró acht urchar n-iomruill
ná maoidh an bogha-sa a-bháin
dhaoibh ní horusa a admháil.

Soighde an bhogha bhíos mar soin
éacht dá dtaoibh nocha dtorchuir
mairg do ghríos gleo na troide
leo síos acht le sochraide.

Do chongnamh liom acht mé a-mháin
i n-am do chlaoidhte a chompáin
d'uainibh sgoile an Chraoi Chuinn-se
saoi oile ní iarrfainn-se.

Mh'ainbhios dhuit-se gá dám ris
a fhir chléibh cia do innis
go lá an luain ná luaidh-se mh'eol
do chuaidh uaibh-se gan aithcheodh.

Gidh eadh ní léigthe fa lár
an chúis fá bhfuarais iomrádh
gá hagra re measga mir
rém thagra feasda fuirigh.

Fuirigh.

U 0012
Ní theichim re Tagra mBaoith Tadhg McDáire cct.

Ní theichim re tagra mbaoith
bagar gáibhtheach glóir neamhghaoith
na cúis amh-luaidh ní fhuil d'fhear
ní chuir an-bhuain ar m'aigneadh.

Toibhéim gan cheart um cheird féin
tugais orm anba an doimhéin
do ghlór féin do éagnuigh ibh
céim do bhréagnuigh do bhréithir.

Díon do chéad-ghlóir mar badh cóir
ní hé éifeacht bhar n-ath-ghlóir
ní hé an t-ord caingne cubhaidh
aighne borb do bharamhail.

Mé dot ath-ghoin san alt-sa
ní tathaoir dom thromdhacht-sa
mo chéad-ghoin is tú do thairg
crú bhar n-éagnaigh ní hiomaird.

Dána dhuit-se déanamh truim
fa éadoimhne iúil oruinn
srian réd chéad-ghlár do chuireas
do bhréag-rádh do bhréagnuigheas.

Mo linn eoluis d'fhios na sean
fuarais oilbhéim na himeal
grian ar bhfis is dál domhain
gá dtám ris ní rángabhair.

Ní ar bhladh éan urlaimh rom alt
minic do chiú 's do chonnarc
fios nach léir dhuid-se acht mar dhall
nach éir léd thuigse a thacmhang.

Do cheird féin ní chuire i gcion
cuirim-se an cheird óm shloinntior
go bhfuil gan chlaochlódh om chaint
ní baoth-ghlór soin acht substaint.

Nach tú an chú do croitheadh leam
go follus d'éigsibh Éireann
re bualadh do bhréag id bheol
nar fhéag d'uamhan fad aithcheodh.

Do bhréagnuigheas bíom na bhun
tusa i dtosach do bhriathar
nocho gcaigéal a rádh ribh
do shlán fá n-aibéar d'fhuighlibh.

Ní leanabh acht lorg leabhar
ní bhia dál gan deimhneaghadh
ná mealladh ar bith im béal
ná rith teangadh na dtaigéar.

d'éis a fiadhaigh do dhol dí
amhasdrach d'fhógra a claoidhte
do ní cú anbhfann mar ibh
as a labhrann tú tuigthir.

Bréagnachadh nach bí ar do chor
imdheargadh aoin gan adhbhar
mar do rinnis iad gan fhios
is iad do innis th-ainbhios.

Moladh iomarcrach ort féin
cuid d'fhiadhnaibh th-ainbhis eiséin
toibhéim id chainnt re confadh
mar fhoiléim drainnt dobharchon.

Gan leanmhuin luirg bhar n-agra
cúl do chor réd chéad-thagra
maoidhimh dhuit as diamhraibh th'fhis
is cuid d'fhiadhnaibh bhar n-ainbhis.

Fearr ar labhair mac Mhic Con
dá bhféadthaoi an chúis do chosnamh
ioná a gcloistir uaibh uile
coisgidh d'uaill is d'éadmhaire.

Ar n-iarraidh th-aighthe 's th-anma
fa hé ath-ghlór mh'agallmha
teacht do chosnamh ar chan sibh
ná tar gan chosnamh cuimhnidh.

Dearbh más troduire tusa
gur bhagras mo bhogha-sa
soirbh geall do bhreith ón bhuidhin
's bheith go teann ar thruduiribh.

An dream sin munab díobh dhuid
dol dá ndídean ní mholmuid
béim dá ghnaoi tagra trom-locht
dá n-admha saoi saothamhlacht.

Bagair do gráin chatha ar chách
gá mbia rét aghaidh ur-sgáth
coisg na goimhe is dúil dise
i ngloine úir mh'aighthe-se.

Cosmhail ar ar chanais rum
nach fuair tú móide an mearbhall
a fhir thuaidh do thagair ruinn
uain cadail ar do chearchuill.

Dá ndeachadhaois uile as
ní tusa tá gan th'amas
ní id chás féine fuair tusa
buain béime ar mo bhogha-sa.

Ná bí dá cheilt léd cham-dhán
níor chanas um chéad-chomhrádh
glór ribh acht do reacht leabhar
ní dhligh ceart do choireaghadh.

Ná bí re bagar th'aighthe
an i mbun do bhréagnuighthe
a ndubhairt tú seasaimh soin
nó leasuigh clú do chumhthaigh.

Ní riú as chóra cúl do chur
tús is tábhacht ar mbriathar
le cam-rannaibh ní cheileam
a ndubhramair deimhnigheam.

Ní bhiam re freagra feasda
dod ghlór fhaobhrach éig-cneasda
bheith dhí más daoibh as ragha
ní hí an aoir an ealadha.

Breith barr i mbriathraibh gonta
gan aon aighneas ionmholta
an barr asa teann tusa
ní hann as fhearr m'eolusa.

Ní theichim

U 0011
Is ait an obair-se ar Thadhg. Anluan McAodhagáin cct.

Is ait an obair-se ar Thadhg
ag buain fa bheith i n-easard
re dagh-bhun eoil ar n-anma
adhbhar ceoil ar gcomh-labhra.

Nach greannmhar ghabhas do láimh
re daoine tromdha teangbháil
's gan acht sdán i gcuid dá cheird
le lán a ghuib do Ghaoidheilg.

Dá mbeith áineas Banbha ar bun
do dhéandaois daoine súgradh
i n-iath choill-gheal na gclár sean
fa ghlár ain-mhear an fhileadh.

Is glór gan chéill cuirthear air
más é Tadhg thiar do thagair
is glór tré dhlús dighe soin
nó is tús mire ros mhearaigh.

Más fíor rinn do ráidh ro-ghuth
i ndán bhog do Bhaothghalach
lán súl is croidheadh ó gCuinn
glún fár hoileadh an fhoghluim.

Do ráidh go mbéaradh a bharr
le lán duirn do dhán éadtrom
file neamh-fhoirbhthe Craoi Chuirc
mearuighthe an draoi a-dubhairt.

Do lean Tadhg ní triall síodha
aigneadh an ois éig-críona
a n-airneal gion go n-éir sin
bheireas léim ain-mhear inntibh.

A thuile boirb-bhriathar dte
ní bhia madh beo na daoine
ag Mac Dáire acht na ghlóir ghirr
gáire ba cóir fá choinntinn.

Mór n-oideadh do gach aicme
mór bhfoghlaintidh bhfosgailte
a n-éir brígh bréagnuighthe an fhir
i dtír ghéag-shnuighthe Gaoidhil.

Mac Aodha aighne go dtreoir
gríos oireas d'fhuacht fhear n-ain-eoil
beag dhe ré n-áireamh na aghaidh
dáileamh é don ealadhain.

Badh gleic leinibh is laoich luinn
do Thadhg an eoluis iomruill
spairnn fa dheoidh ré dhuanaibh sin
nó is luamhain eoin gan eitibh.

Gort iad nach roich a robáil
a chineadh clann Aodhagáin
maith treoir a so-ghaoise so
eoin foraoise na heagna.

Díobh fríoth an t-iúl gá dás de
iad féin fréamha na tuigse
ionnlach na mbalg mboig-ghéar bhfis
do Thadhg is oigéan ainbhis.

Is ait.

U 0044
Do bhéarmaois dá n-aimh-dheoin féin. McDiarmuda cct.

Do bhéarmaois dá n-aimh-dheoin féin
go gcead don rígh is dá réim
a gcinn le cois a gcána
ó Leath Mogha mhór-dhála.

Do bhéarmaois.

U 0045
A Fhir thagras an chaint bhaoth. Art Óg Ó Caoimh cct.

A fhir thagras an chaint bhaoth
ainic leat nach saobh dod chéill
caint gan tábhacht acht a fuaim
i mbéalaibh cáich uaibh i gcéin.

Is dearbh dámadh deimhin leat
go bhfaightheá-sa cead ón rígh
nach cian do haithreostaoi uaibh
cinn ná cána do bhuain dinn.

Ó taoi-se ag adhradh don tsíoth
gidh ro-bheag ar mbríogh id neart
badh lugha id chogadh ar suim
is Leath Chuinn ag congnamh leat.

Glór an tsionnaigh ris an gclog
ní beag nod dá chur i suim
go leigfeadh Leath Mogha mhór
a gcána le slógh ó gCuinn.

Gníomh ain-nirt ag ollamh mhear
gnáth ag neach gan neart ná cóir
an t-uisge tana as mhó fuaim
samhail sin re huaill do ghlóir.

A Mhic Dhiarmuda ó Mhuigh Luirg
bíodh gur do chuirm tháinig sé
le comhrádh badh cóir do cheilt
níor chubhaidh dheit bheith id fhréimh.

An tan do labhrais an glór
atáid cách go mór dá mheas
gur dhearbh libh nach biadh do gheall
le tagra ar gceann do bhreith leat.

Ar a rádh go mbéartha ar ngeall
gé bheitheá teann as a los
níor churtha dhuit dar mo mhóid
i n-ionad Aodha óig do chos.

Mac Í Dhomhnaill an saoi glic
níor dhulta dhuit i na ghlas
sean-fhocal ré rádh i n-am
ní hionann dul ann is as.

Más tusa ar Aodh óg is ua
mac Í Dhomhnaill na gcuach nocht
fogus mo ghaol-sa d'fhuil Bhriain
mo lámh-sa réd ghliaidh do chosg.

Má tá tusa a Bhriain mhic Bhriain
it urradh gliadh ag Leath Chuinn
atám do Mhumhain Mhic Chon
gabhaim do chosg ar mo chuing.

A fhir chroidhe don taoibh thuaidh
nar chan sibh gidh suaill mo bhríogh
gibé do choisgfeadh do ghlór
gabhaim re hais clódh do ghníomh.

Ort is an chéim-se a fhir thuaidh
atá breith buaidh ar mo láimh
mo ghlór ní comhrádh le cleith
ná measaidh gur breith le báidh.

Muna maireadh acht mé féin
do shíol Éibhir is é a fhíor
ar do shíothcháin gidh beag troigh
ní thiubhrainn duibh don taoibh thíos.

Iomdha fáth nar dhéanta dhíbh
saobh an ní fá dtugais láimh
urruinn an mhadra don mheall
is é sin do cheann don dáil.

Ní leanta ar chomhrádh do shíor
i síodh ná i gcogadh gan cheilg
go samlam iomghuin fa seach
nocha mbia teacht tar ar bhfeirg.

Ó taoi-se ar shíothcháin an ríogh
a fhir thíos a-dubhairt ró
uch dámadh é an cogadh ann
ní chuiriobh barr air as mhó.

(Ar Leath Chuinn gidh cruaidh an cheisd
ag soin uaim mo cheisd gan chailg
rugadh m'athair róm im ré
sloinntear mar sin mé gan mairg.

Cú Chuluinn bhar dtíre thuaidh
Aodh Ó Domhnaill sultmhar rú
mac Í Bhriain ar a bholg
do ghaibh re hais tolg a crú.)

A fhir thagras.

U 0046
Éisdidh a éigse Banbha. Seán Ó Cléirigh cct.

Éisdidh a éigse Banbha
tabhraidh dhúinn uain agallmha
go labhra sinn sunna seal
do shliocht Ír mhóir mhic Mhíleadh.

Do tógbhadh iomarbháidh uaibh
a éigse Banbha theas is thuaidh
eatorra féin 's a síol seal
Éireamhón ard is Éibhear.

Tabhraidh dhóibh-se a seal féin
do chlannaibh Rudhraidhe réidh
congbhaid anos an-allan
tosach éigse is ealadhan.

Comaoin d'éigsibh Inse Fáil
báidh re clainn Rudhraidhe ráin
mar thugsad dóibh ima le
tós is deireadh gach duaine.

Dá dtugdaois fós do shliocht Ír
éigse Banbha níor thathaoir
tús agus deireadh gan chleith
is rann láir gacha duaine.

Muna mbeidís is dearbh sin
síol Rudhraidhe roighne an ghaisgidh
ní bhiadh dhíobh-san go bráth mbinn
fiú na crithre san choigill.

Do chruinnigh go Ceann Trágha
dá chéad déag d'éigsibh ána
dá gcur tar sáil eing a heing
's gan tocht tar ais go hÉirinn.

Tiaghaid Clann Rudhraidhe ruaidh
eidir a ndeas is a dtuaidh
d'fhosdadh na bhfileadh fíor soin
d'aimh-dheoin a raibh na n-aghaidh.

Eidir-ghleo na cúise sin
do fosdadh fós na filidh
coinnmheadh trí mbliadhan iar soin
do radadh dhóibh ar Ulltaibh.

Feacht oile d'Athairne ard
an t-ollamh glan gréasach garg
i mBeinn Éadair do ghabh teach
láimh re leath-bhord na Laighneach.

Fa chosaibh a chaorach soin
do rónadh cliatha caolaigh
le laighnibh do láimh Lighean
Áth Cliath uadh do hainmnigheadh.

Ag Athairne thall na theach
bádar trí chaogait loilgheach
's ní raibh do theaghlach na thig
acht madh uathadh dia éigsibh.

Fuighleach a lachta gach laoi
ris an mbeinn do bhuí ré thaoibh
d'eagla sásaidh aoin oile
do dhoirteadh uaidh Athairne.

Ar mbreith ainbhreath ar Laighne
d'Athairne nár cheil ainmhe
do chruinnighsead thiar is thoir
dá dhíochur a Beinn Éadair.

Cuiris Athairne ba thuaidh
fios ar chloinn Rudhraidhe ruaidh
dia rádh riú ag a dtighibh
teacht a dtuaidh dia fhóiridhin.

Tig Conchobhar ceann an tsluaigh
gluaisid Ulltaigh leis ar n-uair
go Beinn Éadair níor hanadh
cian bhus buan a bhioth-ghalar.

Cuirthear seacht gcatha cródha
re seacht láithibh lán-mhóra
eidir Ullta iolar cneadh
is laochraidh láimh-dhearg Laighean.

Do loiteadh tra san toghail
óg-mhac do chloinn Chonchobhair
's a lán dá macaibh míolla
dá n-aos óg nárbh inghníomha.

Cuiris Fínghin fáith-liaigh uaidh
teachta go hAthairne ar n-uair
ian do lacht gur ro-fhaoidhte
gus na hóga ath-ghaoithte.

Mar do chuala an aisgidh
gabhais fearg dá fhíor-chlaisdin
doirtis an leamhlacht go luath
síos gus an sáile searbh-ruadh.

A-dubhairt fós go frithir
dá dtigdís dom fhóirithin
nocha dtiubhrainn mír dom biadh
d'fhearaibh Éireann ar aoin-rian.

Nochar thuill Athairne cruaidh
cumann na laoch ón Chraobh-ruaidh
an éigse bhí leis go glan
's ní hé féin do chosnadar.

Ag sin fachain an chatha
do thugsad mór-shluagh Macha
ag Beinn Éadair go líon sleagh
is laochradh loinn-mhear Laighean.

Ríomh réadlann nó gainimh ghil
feoir faithche duille ar dhairghibh
lámh fa ríomh a sochar sin
deigh-shliocht Ír do na héigsibh.

Sul tángadar tar sáile
ocht mic Mhíleadh Easpáine
le hÍr do chosnamh cána
tosach troda is teagbhála.

An tan tángadar ar tós
mic Mhíleadh fa hoirdhearc nós
trí fichid long líon an tsluaigh
ag teacht go hÉirinn arm-ruaidh.

Deich longa fichead go fíor
buí fa lucht gaisgidh dá ndíon
tríocha long luchtmhar oile
fa mhoghadhaibh mór-oibre.

Dá fhichid taoiseach gan léan
ag triall dóibh-sean nocha chéal
do chosnamh Éireann an-all
re Tuaith dealbhdha Dé Danann.

Ar dteacht ar radharc Banbha
do rónsad coimhling chalma
's rug ar ráimh léim go luinne
taoiseach gacha tréan-luinge.

Do ling long Ír rompa i bhfad
mar urchar saighde a fiodhbhac
gur chronaigh súil Éibhir Dhuinn
lúth na luinge ar an luath-thuinn.

Más tré thnúth a-dubhairt Donn
nó do bhrosdadh na laoch lonn
biaidh uainne go bráth ag Íor
tús ar gcreach is ar gcaithghníomh.

Brisis Ír an ráimh reamhair
tuitis siar fán luing leabhair
le n-a bharc mar sin sínidh
gur bhrúidh corp an chaith-mhílídh.

Téid d'éag an oidhche sin féin
Ír mac Mílidh an airm ghéir
's do claoidheadh feart dá thaoibh thais
i Sgeillig adh-fhuair Iorrais.

Is é sin fá deara dhó
gan a ainm do dhol níos mó
fa Inis Fáil na bhfleadh-ól
mar Éibhear mar Éireamhón.

Éibhear mac Ír ard a bhladh
gérbh óg iar n-éag a athar
rug ó chloinn Míleadh a-mach
cóigeadh Uladh oll-bhladhach.

Éibrioc mac Éibhir mhic Íor
ba dia chloinn an dias deigh-ríogh
Cearmna 's Sobhairce go ngoil
dá chéid-ríogh Éireann d'Ulltaibh.

Cóigear ar fhichid uile
ó Ír san Réim Ríoghraidhe
oiread ré dhá n-urdail soin
fuairsead do théarma ar Teamhraigh .

Móir-sheisear dhíobh dearbh an dáil
do ghabh ríghe ar Banbha bháin
mar áirmheas réim an rolla
gan neach oile eatorra.

Ollamh Fionnachta go rath
Slánoll Géidhe Oll-ghothach
Fiachaidh Oilill Armghaoth ros ghabh
agus an badhbh-laoch Bearnghal.

A seacht tríochad 's céad bliadhan
do bhí Banba gá riaghladh
ag an ndroing-se do shliocht Ír
gan teacht eatorra d'éin-rígh.

Mar do ríomh sibh go hiodhan
áiréomhadh uathadh d'iolar
gidh aithnidh d' Éirinn uile
do shochar shíl Rudhraidhe.

Ollamh Fódla feardha i gcath
do chéad-chumhdaigh Feis Teamhrach
is céadfaidh d'ughdaraibh soin
gur uaidh ainmnighthear Ulaidh.

Géidhe Oll-ghothach go n-aoibh
ar a ghlór níor thuill tathaoir
guth gach fhir ré linn gan locht
binnithir téada meann-chrot.

Slánoll mac Ollaimh amhra
an feadh fuair flaitheas Banbha
níor ghabh aoin-neach re a linn
saoth ná galar i nÉirinn.

Fionnachta Fionn fear an raith
sneachta fíona fríoth na fhlaith
nachar shíon fhuar ná fhrithir
gonadh uadha ainmnighthir.

Is é do chreid i gCuinn chóir
ar tús riamh i nÉirinn óigh
Conchobhar ceann an chuire
dár shleacht sé Magh Lamhraighe.

Cia hí an éin-bhean don deagh-fhóir
d'fhuil Éibhir nó Éireamhóin
Fuair flaitheas Éireann ar n-uair
mar fríoth le Macha Mong-ruaidh.

Is í do thórainn Eamhain
mar do thórainn Tea Teamhair
nach béarthaoi a barr ar theagh
le mnaoi do macaibh Míleadh.

Naoi gcéad bliadhan buí Eamhain
lán do mhuirn is do mheadhair
ó ré Mhacha mór an rath
go ré Fearghusa Fhogha.

Ní clos re neach ríogh-ráith riamh
i gcrích Fhódla thoir is thiar
i gcoimhmeas ann re hEamhain
ar eineach ar fhín-fhleadhaibh.

Ar ghreadhaibh meara míne
ar chairpteachaibh coigcríche
ar éigsibh ar aos gaisgidh
ar aos tuillmhe 's tréan-aisdir.

Ar shíoda ar shiric ar shról
ar éadach dathta go n-ór
ar ghasraidh gan fhuath gan fheall
ar ól ar imbeirt fithcheall.

Níor diúltadh riamh i nEamhain
éin-neach um dhuais ná um dheabhaidh
's níor hiarradh troid uatha ar fhear
leo riamh ar chuaird ná ar chuireadh.

Áirmhim-se drong do shliocht Ír
do neoch nár ghabh ríghe dhíbh
as mhó luadh gach laoi dar leam
ná bladh d'aird-ríoghaibh Éireann.

Conchobhar is Cormac cóir
Conall is Fearghus Mac Róigh
Cumhsgraigh Cuchulainn nár clódh
Írial is Laoiseach leann-mhór.

Laoghaire Buadhach go rath
Rossa Feargna Fear-adhach
Fionntain is Furbhaidhe Fionn
Cealtchair Conghal is Ceithiorn.

Fa díobh Bla bhrugha nar bhaoth
Seancha Cathbhadh is Conlaoch
Aonghus agus Eoghan án
Naoise Ainnle is Ardán.

Ní cás dó tagra go teann
dá mhéad bhíos ag cor na cheann
gibé d'éigsibh le na háil
as deigh-shliocht Ír iomarbháidh.

Fuasglaidh an cheisd chuirfeas sinn
gibé uaibh lén háil coinntinn
cá trian dob fhearr don deagh-fhóir
síol Ír Éibhir Éireamhóin.

Cia dhíobh fa cruaidhe i gcath
cia dhíobh fa buga i mbronnadh
cia dhíobh dá ngoirthear ma le
ordóg i n-aghaidh glaice.

Ní cóir Ulltaigh do ghairm díbh
ní hiad fhuair ar tús an tír
gé táid innte re hathaidh
an sliocht-sa Chuinn Chéad-chathaigh.

Faiceam i n-aoin-tsliocht oile
calmacht cloinne Rudhraidhe
cá bhfuil fós caomhnuime gcuir
anos i n-aon druing agaibh.

Eineach is cumhdach cléire
's gaisgeadh glan a ngnáith-thréidhe
dá mbeith moladh níos mó linn
ar domhan dóibh do dháilfinn.

Is iomdha cairt ag cloinn Ír
ar chrích Uladh an fheoir mhín
na fir nar ob gealladh gleodh
nach tig d'éin-neach d'aithcheodh.

Gach ríogh-ráith ó Thoraigh thuaidh
go Loc Laoigh na mbarc mbeann-chruaidh
is ó Bhóinn go Drobhaois ngil
leo do tógbhadh fá dtighibh.

Sídh Aodha ós chionn an chuain
is Eas áluinn Aodha Ruaidh
ainmnighthear ó aon don druing
Aodh Ruadh bruthmhar mac Badhairn.

Do goireadh Eas Craoibhe ó Chraoibh
seanchas fior a bhfuighlim dhaoibh
dár thathuigh an linn gan locht
inghean Eoghain mhic Dhurthacht.

Soir ó Bhladhma go Bearbha
do dhúthchas óg na hEamhna
is ó Uisneach na gcnoc bhfionn
go Loch n-uar-thonnach nAinionn.

Le cloinn Fearghusa Mhic Róigh
cúig Ciarraidhe i Mumhain mhóir
no cóig Conmaicne go ceart
's na cóig Ciarraidhe Connacht.

Corc Modhruadh ó Chorc nár ghann
Corca Oiche Corca Achlann
triúr mac Meadhbha fir go ngart
Ciar is Corc is Conmac.

Go ngabhthar mo dhuan sa tós
ós é sin ó chéin ar nós
d'iomarbháidh thall i nbhar dtigh
a éigse Éireann éisdidh.

Éisdidh.

U 0012
Fagham ceart a chlann Éibhir. T. McDáire cct.

Fagham ceart a chlann Éibhir
ó tá ar n-agra indéinimh
mo dháil dá ndagh-admha sibh
ní dáil an-agra a haithghin.

Oraibh idir mhaith is saith
idir urradh is ard-fhlaith
a chlann fhinn-Éibhir uile
indéinimh ar n-agraine.

An tuarasdal thuilleas neach
do ní a dheigh-sheirbhís dhlightheach
dóigh dá ndagh-agra sé sin
nach an-agra é ar uaislibh.

Do rinneas do rún cridhe
feidhm díbh i n-earr m'aimsire
do cháidh ar dheigh-sheirbhís damh
teine-ghrís gráidh dam ghríosadh.

Ón ló do loiteadh bhar bhfuil
i ndán Torna is Néill náraigh
do chóidh bhar lot gan leigheas
a fhóir Chrot gur chuimhnigheas.

Gach glór do chansad tar cóir
ba oilbhéim da bhar n-onóir
do chuir mé le ceart ar gcúl
do badh reacht gan é d'iompúdh.

Slighthe ba dorcha díbh féin
do osgail sinn go soiléir
gan ghlór chlaon gan fhoirbhríogh d'fhior
im thaobh soi-ghníomh bhar sinnsear.

Ní glór leath-taoibh ar bhar leas
ní rith teangadh ar thuirmheas
acht raon sean-sgríbhneadh na sean
lér cneas-dírgheadh gaol Gaoidheal.

Má do chíthí a chlann Éibhir
ar laoidh fheasach fhír-chéillidh
bhar n-anáir suas ar a son
a duas d'fhagháil ní hiongnadh.

An éiric do b'fhiú bhar bhfuil
ná léigeann tréan fa thalmhain
an ní dirim gidh docar
dlighim í ar a hanacal.

Gidh mór fuair Mac Liag Luimnigh
níor thuill ón bhféin bhfinn-Mhuimhnigh
leath a bhfuarasdar ní feas
tuarasdal mar do thuilleas.

Do bhéar le beagán brosdaigh
cuaird ar cheann mo thuarasdail
ní ar chuaird fholaimh fhionnfam sin
oraibh a fhionn-chlann Éibhir.

An ghasradh laochdha ón Leamhain
go n-a ngéagaibh geinealaigh
gan bhríogh i mbeag-carthain séad
síol deagh-Carthaigh ní dheirméad.

Ní saor ón gcuaird chuirfeas sinn
fian mhaordha Maighe gCoinchinn
ní neamh-lón d'airdibh oile
Cairbrigh mear-shlógh Músgraidhe.

Mac Donnchaidh deigh-thriath Ealla
fír-ghéag d'aicme Oilealla
dream nach ónna i gcaoir chath-áigh
Í Caoimh cródha Í Cheallachain.

Í Mháthghamhna 's mic Ionáidh
Í saoir sochruidh Súilleabháin
Mac Giolla calma Coda
giolla armdha ánroda.

Mac Amhlaoibh iomchras sgola
Í dreach-náraigh Dhonnchadha
craobh barr-dheigh-shleagh a barr sin
is clann airm-neimhneach Fhínghin.

Í Aithghir don fhuil chéadna
Í Mhuircheartaigh mhóir-dhéadla
maoidh Í Dhonnabháin don druing
don chraoibh chomh-iomláin cnuas-truim.

Iar gceileabhradh d'fhuil Eoghain
triallfad ní triall aineolaigh
céim i ndáil caoimh-shleachta Cais
ar ghráidh saoir-leanta a seanchais.

Sleacht Bloid bunadh na fola
ó dtáid síol mBriain mBóromha
gá branáin fhoirneadh as fhearr
dár choimhlean anáir Éireann.

Gé chlaochláidh claochlódh anma
d'fhuil Bhriain maicne Mathghamhna
's clann Thaidhg a hÁrainn iubhraigh
an bán-fhuinn aird oirear-ghlain.

Do fhássad fós fóir ó Bhlod
dream ar nach díol a ndearmad
gion gur comh-ard le cloinn Bhriain
an choill fhor-ard ó Fhinn-Chliaigh.

Í Chinnéidigh Chuain Deirg-dheirc
clann Chraith chrodha i gcruaidh-fheirg-bheirt
Í Mheadhra as chruth-ghlaine cáil
Í Urthuile is Í Ógáin.

Sleacht Caisin clann Chon Mara
géag díobh-san síol bhFlannchadha
síol Aodha ó fhionn-Mhaigh Eachtgha
craobha d'fhiodhbhaidh inleanta.

Sleacht Dealbhaoith deagh-mhac Cochlán
síol nDeaghaidh dream súghach-nár
daigh-fhréamh do chlann-mhaicne Cais
sparnn-aicme airm-ghéar Aonghuis.

Síol gCearbhaill maicne ba maith
síol gCéin ba caomh d'éileachaibh
Í Eaghra ó fhód-mhaigh Luighne
ógbhaidh fheardha ion-bhruighne.

Anmhuin ré n-áireamh uile
fíor-ghabhláin ar bhfiodhbhaidhe
nach abraid cách ro-mhall ruinn
na sgáth oram ní fhéadaim.

Gach a bhfúigeam díobh am dhiaidh
bíodh ar Donnchadh Ua ndeigh-Bhriain
ceann roi-riaghla fréimhe Cais
daigh-Iarla féine Forgais.

Ní mairg d'fhuil Éibhir dá fhás
cneas séimh nár sheachain uathbhás
glún altruim anára a gclann
baránda an antruim d'fhulang.

An gcéin mhairfeas sin mairfidh rath
mairfidh gairm ceannas cumhdach
an fhuil do oirdhearchaidh sin
ag fuil oirbheartaigh Éibhir.

Do fhássad ard-chrainn oile
a fréimh ar gcrann gcumhrai-ne
ní choisg mé dá maoidheamh sin
nach i ngné Gaoidheal gairmthir.

Búrcaigh Buitléirigh Barraigh
Róisdigh gidh do río-ghallaibh
cuir as a sean-mháithribh sin
na ndeagh-bhráithribh d'fhuil Éibhir.

Do thaoibh ban is dar mbunadh
Tomás Iarla Urmhumhan
mó as teann a neart-chuaine a-nos
an seang dreach-nuaidhe ó Dhurlas.

Do fhássad fós don bhfiodhbhaidh
drong do fhás ór n-ingheanraidh
dá mín-fhéachtair maicne Luirc
d'aicme ghnímh-éachtaigh Gearailt.

Dá mbeath Riocard flaith Fhorbuir
acu i nÉirinn iubhar-ghlain
gá géaga d'fhiodhbhaidh as fhearr
dá bhféaga um fhionn-mhaigh Éireann.

Teach Nimhe go ranna rinn
ós tuarasdal nach tuillim
ós é ar ngaol gaol gan báthadh
a Dhé gaol do ghlan-mháthar.

Ar mbeith d'aon-fhuil ós fiú libh
nár thugar-sa a Rí an ríchidh
cúis ar sgartha ar thaoibh thall
ar an maoin nach anfa agam.

Fagham ceart.

U 0001
Mairg Uaisligheas an Éigse.

Mairg uaisligheas an éigse
saobh an cheard a coimhéidse
d'uaislibh an tsluaigh bhladh-aird bhinn
ra-mhairg do chuaidh na coinntinn.

Olc chuimhnighid na cliara
a muirn méad a soi-mhiadha
a ró dísle ag díon gach fhir
do shíol an Ír-se ar uairibh.

Éagcóir d'fhearaibh an fheasa
nár chuirsead cuid coimhmeasa
síl an phór-chroinn ó Phurt Breagh
na n-ucht mar mhór-chloinn Míleadh.

Do bhean Ír díobh deimhin leam
tosach ag tadhall Éireann
ag tocht sonn tar goirm-linn gloin
coimhling long ag na laochaibh.

Don bhaoghal do bhí san ráimh
do báidheadh fa beart dhiombáidh
rí a aicme an glan-fhallán geal
Manannán maicne Míleadh.

Éan-mhac Ír d'éis a athar
beag nár bhuan an deonachadh
fan mBanba ag déineamh a ndál
tarla Éibhear na ógán.

Do léigeadh dhó dia do mhaoin
an cóigeadh mar chuid macaoimh
ar síodh do dhéanamh don droing
's ní ghéabhadh Íor a n-abraim.

Ér Orba Fearghna Fearón
Lughaidh Éibhear Éireamhón
d'fheidhm comhlainn re ceathaibh sleagh
ag comhroinn ceathair gcóigeadh.

Sliocht Ír bhós do bhídís sin
ós cionn Éireann ar uairibh
sgéal na n-óig-fhear gach laoi linn
's do bhaoi a gcóigeadh gan choinntinn.

Ar chloinn Ír do léaghadh leam
móide as ciontach cliar Éireann
fa chrích shrothaigh Bhanba Breagh
sochair amhra lé n-áireamh.

Sgotha fíona i ngach fairche
fiche bliadhain buan-fhoirfe
d'Fhiacha Fhíonsgothach i dteann
níor dhíosgothach iatha Éireann.

Leis do rinneadh ní rún tim
feis Teamhra ar tús i nÉirinn
Ollamh Fódla flaith shochair
maith lé fógra ar Ulltachaibh.

Múr d'ollamhnaibh innse Fáil
leis do tógbhadh tuar iomráidh
snaidhm na bruighne buan an mhaoin
truagh gan chuimhne ar an gcomhmaoin.

Cách gan teidhm galair gan ghoimh
fiche bliadhan beart sochair
maith do chuaidh do bán-fhonn Breagh
Slánoll an uair do hoirdneadh.

Goirtear ón lá-soin a le
tar an gcloinn oirdeirc oile
Íorland don tír ghlaisigh ghrinn
tre thaisibh Ír i n-Éirinn.

Foghar téad i dteangthaibh cáigh
ocht mbliadhna déag ní diombáidh
Éire tonn-shrothach dá thoil
Géidhe Ollghothach d'Ulltaibh.

Fiche bliadhan is báidh leam
Fionnachta i bhflaitheas Éireann
tráth gan deacra síona sonn
sneachta fíona ar gach fearann.

Seasga bliadhan do bhí soin
re linn trí n-airdríogh d'Ulltaibh
gan bhéad ngéir-imnimh gan ghoimh
gan éin-inghin d'éag d'iodhnaibh.

Gan mheath cnuais ar choll ndatha
treabhtha tortha céadacha
seal Díothorba ar gach dionn
fa críoch-fhorba fhear nÉirionn.

Bean a hUlltaibh na n-eas bhfionn
do ghabh aird-cheannas Éireann
a los catha ar bhuadh ar bhlaidh
Macha ruadh ós na ríoghaibh.

Ní chlos éin-bhean aca sin
síol Éireamhóin ná Éibhir
le neart-ghoil céimeann nó cean
ós breac-mhoigh Éireann d'áireamh.

Tús ealadhna ar uaisle sean
i bhfiadhnaise mac Míleadh
do chím ó chiort na gcuradh
ag sliocht Ír a n-ordughadh.

Rann ar gach duain deimhin linn
duain ar gach ollamh d'Éirinn
tugadh lionn a luagh molta
uan do chionn ar gcosanta.

An lá nach leo teagh an trír
dlighid curaidh chlann sheimh-Ír
gasradh moirneach mhoighe Rath
roinn-leath toighe na Teamhrach.

An leath oile ag aird-rígh Breagh
's ag ríoghaibh ceithre gcóigeadh
leath na Teamhra ní lór linn
do shlógh Eamhna mar uirrim.

Dá chéad bliadhan d'fhine Ír
ós chionn Bhanbha an fhuinn fhóid-mhín
gan acht neart aoidheadh orra
gan teacht d'aoin-fhear eatorra.

Gach díon clú gach céim sochair
dar áirmheas ar Ulltachaibh
's na crothaibh a gcuala sinn
ní sochair fhuara d'Éirinn.

Sochair na saor-chlann oile
loch-mhaidhm millte machaire
síoth-mhagh gá tarbha na thuinn
do dhíoth-chor arbha an fhearainn.

Gibé a deir gur sochair sin
tomhaidhm locha léim inbhir
d'fhéachain buadh na saobh-shroth sonn
truagh nach aon-loch a fhearann.

Dá mbeith gomadh sochair sin
catha nó comhraic aoin-fhir
a los céimeann dteann dtachair
geall Éireann ag Ulltachaibh.

Cinnid a sluaighte ar séan gcneadh
tóicheasdal ceithre gcóigeadh
níor maoidheadh Ulltaigh san ágh
aoin-fhear d'Ulltaibh gá n-iompádh.

Slán cáigh go gcualadar soin
gur filleadh éan-shluagh d'Ulltaibh
ag dol siar ar séad n-eachtra
riamh le céad do chuideachta.

Airgthear le hUlltaibh na n-each
Dún Con Raoi fa réim uaibhreach
Durlas na gcliar Cruacha Chuinn
's na tuatha siar go Sionainn.

Níor hairgeadh Eamhain Mhacha
le neart ríogh ná ro-fhlatha
iomdha fáidh ga dhearbhadh dhamh
nach dearnadh dáigh don dúnadh.

Mó as beag lé burba na bhfear
feidhm láimhe ceithre gcóigeadh
i rinn ghliadh i ngalaibh cath
riamh i n-aghaidh na nUlltach.

Ní beag leam do luadh a gcath
lámh dhearg Éireann Í Eachach
mór ngleodh gcinnte do canadh
innte d'eol na n-ollamhan.

Leath a gcuala níor chan mé
d'áireamh a n-éacht 's a n-uaisle
bláth na gcleath ó Chlár Chumair
leath a n-ágh ní fhacamair.

Mairg.