1. THE CREATION OF ALL THINGS

1. Meastar feabhas aon teagaisc uadh an sochar do fhásann as: an
teagasc as mó sochar, as é, gan cheist, an teagasc as fearr é. Anis níl
aon <t>sochar as mó agus as fearr do dhuine ná a anam do shábháil.
Oir má bhíonn sion déanta ag duine atáid na uile nithe buaite aige.
Cad é an tairbhe do dhuine an uile shaidhbhreas, an uile aoibhneas, an
uile onóir shaoltha a bheith aige ar feag na mbeagán mblianta a chaithfig
sé ar an dtalamh so, má bhíonn sé damanta go deo, caillthe go brách?
Dá réir sin, an teagasc a mhúineann do dhuine, a thiospánann go glan
cruinn do, cionas a shábhálfaig sé a anam, as í an teagasc as fearr ar
bith í: níl aon <t>sórd foghlaim as féidir a chur i gcomórtas di. Anis atá
an teagasc sin againn insa Scriptiúir. As é béal Dé fhéin a labha<i>r í,
as é an Spirid Naomh do fhoilsig agus do mhúin í dos na fáigibh agus
dos na aspalaibh í, as lena ordú spisialtha a scríobhadar sion síos í.
Hen é an fáth na gcomhairlíd na Aithreacha Naofa dhos na uile
Chríostaithe, más fon<n> leo go éifeachtúil a n-anamnacha a shábháil,
stuidéar agus léirmhachtnamh a dhéanamh ar an Scriptiúir agus ar na
uile nithe atá inte. Óir cuireann <sí ?> pictiúir glan as comhair ár
súlaibh a thiospánann cad as ceart a dhéanamh agus cad as ceart do
sheachnadh chun ár <n-a>namnacha a shábháil. Déanfadsa dícheall do
réir mo acfainne brí, substaint agus éifeacht na nithe atá inte a chur
i gcéill díbh uadh am go am.

2. Atáid dhá pháirt insa Scriptiúir: 2 an Sean-Bhíobla agus an
Bíobla Nua. As é Maois naofa, a shaor pobal Dé uadh dhaorbhruid na
Éigipte, agus na fáige beannaithe, a scríobhaig an Sean-Bhíobla.
Naomh Maitiú, Naomh Marcus, Naomh Lúcás, Naomh Eo<i>n,
Naomh Peadar, Naomh Pól, Naomh Séamas agus aspal eile
Chríost, Naomh Thaddeus nó Tadhg, a scríobhaig an Bíobla Nua.
Insa dá Bhíobla sion atá cúntas lán-fhírinneach againn ar na
nithe a thit amach mar adéarfá i gcúrsa ceithre mhíle blian, as
é sin uadh chruthnú an domhain go bunú Eaglaise Chríost ar an
dtalamh so. Atá, adeirim, cúntas ar na nithe so insa mhéid nar
bhaineadar le creideamh agus le seirbhís Dé. Tiospánaid dhos
na uile dhaoine insa go aon staid bheatha, bídís singil nó
pósta, uasal nó íseal, bocht nó saibhir, cad as ceart a dhéanamh
chun glóire bíbhuan na bhflaitheas a shláthar dóibh fhéin, agus cad
atá le seachnadh acu chun gabháil bainiscionn le pianta uafásach
Ifrinn. Tráchtar ar na míorúilí agus ar na oibreacha iontach a rin
Dia uadh am go am; ar an díolthas samplach a imir sé go minic ar

pheacaig nótáltha, agus ar an fóirthean agus ar an fhuascailt a thugann
sé do ghnáth ar na daoine a chuireann a ndóchas agus a muinín go
iomlán ann, agus a loirgeann uadh chroí le creideamh umhal láidir
cabhair agus cúnamh air.

Gen.1.3. Tosnaíonn an Scriptiúir le cruthnú an domhain, sé
mhíle blian uadh shin. Ní raibh ní ar bith ann, ach Dia
amháin, nó Spirid shíorraí uile-chomhachtach, uile-mhaith, uile-
ghlórmhar, nách féidir aon ní ar bith a bheartú, aon ní do ainmniú,
aon ní do fháil, a fhiadfaí in aon <t>sórd slí a chur i gcomórtas leis.
Roimh na sé mhíle blian sin ní raibh talamh ná spéir, grian, ré, réal-
than, ná duine ná aingeal, ná ní eile ar bith ann, ach Dia amháin,
an Tríonóid ró-naofa, an tAthair, an Mac agus an Spirid Naomh, ná
raibh tosach riamh aca. Atáid ann uadh an uile shíorraíocht, roimh
an uile shaol. Níl ins na mílthe milliún ná ins na céadta mílthe dos
na céadta milliún blian ach nómant a<i>msire, nó i bhfad níos lú ná
nómant aimsire, i gcomórtas do shíorraíocht nó 3 do shaol Dé.

A chonnairc an neach álainn uile-chomhachtach so oiriúnach - budh
mhaith leis - a chomhachta, a eagna agus a mhaitheas a thiospánadh,
agus leis an intinn sin a chruithnig sé an domhan agus a bhfuil ann. Ní
raibh aon ghá ná riachtanas aige in aon <t>sórd slí an gnóth sion a
dhéanamh. Oir níorbh fhéidir dhos na uile nithe a chruithnig sé a
chomhachta, a ghlóire, a mhaitheas, a shéan ná a eagna a mhéadú, ná
aon ní a bhronnadh air ná raibh thana féin aige.

4. Ní raibh abhar ar bith aige as na ndéanfach sé an domhan. A
chruithnig sé uadh neamhní é agus a bhfuil ann. A b'é an tslí inar
chruithnig iad, do ordaig sé an domhan a bheith ann, agus gan mhoill
a bhí an domhan ann. A bhíodar na uile nithe ar dtúis in aon tuirt
amháin, meascaithe tréna chéile, gan aon ordú ná deighilt eatartha.
A thug sé dos gach ceann díobh an mhaise agus an bhrí a chonnairc a bhí
oiriúnach dhóibh. Inseann an Scriptiúir dúinn gur rin Dia an obair
iontach so i sé lá, adonn go dtuigfimís nách le riachtanas ná le fórsa ná
le gátar a chruithnig sé na uile nithe, ach do bhrí amháin gur thoil
leis iad a chruthú.

5. An chéad lá do ordaig Dia an solas a bheith ann, agus gan mhoill
ar bith a bhí an solas as cionn an tuirt mhór dorcha úd. An darna lá a
rin sé an firmament, nó an spéir fhairsin álainn leathan gorm sin atá as
ár gcionn in airde. An tríú lá a scar sé an cré, a bhí go dtí sion measc-
aithe lena chéile, a chnósaig sé na uiscíocha in aon ionad amháin
agus a thug muir nó fairrge do ainm ar an gcnósú sion. Do ordaig
don chré, nó don talamh tirim, féar, luibhneacha blátha agus crainn
do fhás, ina mbeach a shíoltha fhéin ins gach ceann díobh adonn go
mbuanófaí iad i ndiaigh a chéile uadh am go am. An ceathrú lá a rin
Dia na cuirp mhóra solasmhara sion, an ghrian, an ré, na réitheal-
anna agus na plánéidí, agus a chuir insa spéir iad chun solas a thabhairt

do ló agus do oíche don talamh, chun go dtóisidís lena ngluaiseacht
aimsir, lae<the>anta, seachtainí, míonna agus blianta agus saesúir amach
chun dhaoine.

An cúigiú lá a chrom Dia ar nithe beo a chruthnú, óir go dtí sion níor
chruithnig sé ach nithe in ná raibh anam ná beatha. Ins na uiscíocha
a chúm sé ainmhithe ina bhfuil beatha agus gluaiseacht, na uile súird
éisc, beag agus mór, agus do ordaig dhóibh síolthú agus dol in iomadúl-
acht. As na uiscíocha fós a chruithnigh sé 4 na uile súird éanlaithe
a sceinneann ins an aer agus a thúirliceann ar an dtalamh.

Ar an séisiú lá do ordaig sé don talamh, ní crainn, luibhneacha ná
féar do fhás, ach an uile shórd bheithíg a theacht aní<o>s aiste. An lá
céanna sin a chruithnig an duine, an ceann as déanaí, as fearr, as uaisle,
dos na oibreacha a rin Dia insa chruithneacht so-fhaicse so. Oir as ar
son an duine, chun a shochar agus chun a úsáid, a chúm Dia na uile
chréatúirí eile a chímid. Oir, ar measc na gcréatúirí sin, cé go bhfuilid
sármhaith, uasal agus álainn, níl aon cheann eatartha a fhiadfach aithne
a chur ar Dhia ná grá a thabhairt dhó, ach an duine amháin. Hen í
an cúntas a thugann Maois dhúinn ar chruthnú na uile nithe. Budh é
an chéad duine a scríobhaig riamh leabhar ar an gnóth so; a budh é a
thug dlí Dé don phobal Abhra. Ní raibh riamh as cionn aon náisiún
rialathóir budh mhó tuigsin, ciall agus eagna ná é, agus ar measc
chlainne Áimh ní raibh duine budh chneasta agus budh cheansa ná é,
ach amháin Críost Mac Dé agus Mac Mhuire.

6. A chíonn sibh ná tráchtann Maois insa chúntas so ar chruthnú na
n-aingeal, nó na spiridí solasmhar sin a cumag chun Dia do adhradh ar
neamh. Áfaig adeirid na Aithreacha Naofa gur cruithníog iad an
tráth adúirt Dia na focail so, "Bíoch an solas ann," agus ar rá na
bhfocal sion a líonag neamh, nó an pháirt uacht<a>rach don chruith-
neacht - ríocht an tsolais shíorraí - le spiridí álainn uasal lán-solasmhara.
Agus ar leagadh na súl, i spás níos lú ná nómant aimsire, a ghlac cuid
díobh sion iomarca taithneamh ina mbreácht fhéin; níor umhlaíodar
do Dhia, níor ghabhadar buíochas leis i dtaobh a gcruithniú, a rith
peacadh an uabhair tríotha mar a ritheann splanc toirní, a iontaig iad
uadh a bheith 'na n-aingil álainn chun a bheith ina ndeamhain ngránna
ndorcha, agus ar iompó na baise a caitheag anuas iad uadh fhlaithiúnas
go ríocht an dorch<ad>ais shíorraí, mar a mbeid dá loscadh i dtine ná
múchfar agus ná tráfaig tré shaol na saol, gan a bheag ná <a> mhór do
chance ná do chae aca ar aithrí a dhéanamh ná maithiúnas a fháil choíche
ná go deo insa t-aon pheaca amháin úd a rinneadar.

7. Budh 5 thoil le Dia, tré an gnóth sion, a chuir i gcéill dúinn nách
féidir do aon chreatúir ar bith, bíoch gur uasal nó íseal é, a bheith
séanmhar in aon <t>sórd slí má scarann sé le Dia; agus pé céim, mómh-
aracht, nó glóire a bheach ag aon chreatúir, nách foláir do a bheith lán-
umhal do Dhia agus buíochas a ghabháil leis; agus muna ndéanfaigh
sé sion, más dóigh leis go bhfuil nó gur féidir dho aon ní fónta a bheith
aige uaig fhéin, nó tréna chumas nó tréna dhícheall fhéin, go gcaillfigh
sé pé maith a bhí aige agus go dtitfigh sé insa<n> ainnis as mó. Agus fé

mar a thug Dia, tré na aingil do fhan dílis a bhuanú go brách i nglóire
na bhflaitheas, <sampla dúinn ?> ar an luachtsaothar athá aige fánár
gcomhair-ne má fhanaimíd dílis do agus a réir a dhéanamh, amhla sin,
tré an pionós a imir sé ar na aingil asumhal, cuireann sé do shíor agus do
ghnáth i gcéill dúinn go gcuireann sé i gcuinnibh dhram an uabhair,
agus go mbronnann sé a ghrása ar lucht na umhlaíochta.

L. 5

MAN PLACED IN PARADISE

FORMATION OF THE WOMAN AND FALL OF MAN

Gen.1:26 et seq. 1. Adéis a chruithnig Dia neamh, talamh, an
fhairrge agus a bhfuil ionta, budh mhaith leis
máistir a bheith ar an domhan so-fhaicse seo, agus leis an intinn sin a
chruithnig sé an duine. Atá deifir mhór insa tslí inar labhair Dia i
gcruthnú an duine seochas mar a labhair sé ag cruthnú na nithe eile.
Dá gcumadh-sion do ordaigh sé iad a bheith ann. "Bíoch," ar sé,
"an solas ann," agus gan mhoill a bhí sí ann. "Scartar," ar sé, "an cré
agus an t-uisce uadhna chéile," agus <ar ?> an nómant a scaradh.
"Bíoch soillse móra insa spéir," agus a bhí sion amhla. "Bídís" ar
sé, "éisc insa bhfairrge, éanlaithe insan aer; éirídís na uile súird
bheithíg aníos as an talamh," agus le rá na bhfocal sion a bhí go aon ní
mar do ordaig sé. Áfaig an uair a bhí Dia chun an duine do chruthnú,
adúirt sé na focail seo: "Déanaimís an duine do réir ár n-íomhá agus do
réir ár gcosúlacht fhéin," chun go mbeach sé ina mháistir agus go
mbeach ceannas aige ar éanlaithe an aer, ar éisc na mara agus ar
bheithíg na talún.

2. Tu<i>gig go bhfuilid dhá shubstaint insa nduine, substaint
chorpar<th>a agus substaint spirideáltha. Oir a cumag é chun a bheith
ina lúb a cheanglóch an domhan corpar<th>a so-fhaicse seo don domhan
spirideáltha ná ficimíd. A budh ar an abhar sion a chúm Dia corp an
nduine do chré na talún, agus a chruithnig sé 6 uadh neamhní
substaint spirideáltha nó anam agus a cheangail í don chorp sin. As dá
chur sion i gcéill dúinn adeir an Scriptiúir "gur shéid Dia anál na
beatha isteach insa duine agus a dearnag é ina chréatuir beo."

Atá, do réir sin, anam có-uasal ins go aon duine; bíoch sé bocht nó
saibhir, breá nó gránna, atá ann substaint spirideáltha atá cosúil le
Dia agus déanta do réir íomhá Dé. Atá anam an duine cosúil le Dia do
bhrí go mairfig sí go brách: choíche ná go deo ní bhfuigh<idh> sí bás.
Substaint tuigseanach as ea í, nar féidir lé aithne agus eolas a chur ar
Dhia, grá a thabhairt dho agus seilbh a fháil air go brách.

Gen.2.3. Ar chruthnú an nduine a thug Dia Ámh nó Adam do
ainm air. Ciallaíonn an ainm sin insa teanga Abhrach "cré
dhearg," oir as do chré dhearg na talún a cumag a chorp. Ní uadhna
anam a ainmníog an duine do bhrí nách féidir dhúinne aon ní do
ainmniú ach fé mar a thuigimíd é, agus <n>uair nách féidir dúinn anam
an duine do fhaicsin ainmnímíd é uadhna chorp.

A chuir Dia Adam i bParathas, nó i ngairdín fairsin, álainn ina raibh

na uile súird crainn nar maith a dtortha le n-ithe nó a mbláth chun
pléisiúr a chur ar radharc agus ar bhalaithe an nduine. I lár an
ghairdín sin a bhí aon chrann amháin ag fás. Adúirt Dia le Adam,
"Íos<f>aigh tú," ar sé, "do uile thortha na gcrann atá ag fás insa ghairdín
seo, ach ní íosfaigh tú agus ní bhainfig tú le tortha an chrainn seo.
Crann feasa an uilc agus an mhaith as ea é, agus bíoch fhios agad i pé lá
ina <n->íos<f>aigh tú de go dtabharfaigh bás chuirp agus anama ort fhéin
agus ar go aoinne a shíolthóig uait go brách." Hen í an t-aon aithne
amháin a chur Dia do oibleagáid air. Agus a chur sé an aithne sin air
adonn go dtiospán<f>ach sé a umhlaíocht agus a ómós do Dhia, agus go
n-admhóch sé gur uaig a fuair sé gach a raibh aige, agus nárbh fhéidir
do maitheas ar bith a bheith aige muna bhfanfach sé umhal do Dhia
agus a réir a dhéanamh.

Gen.2:18 et seq. 4 <An>sion a thug Dia i láthair Adam na uile
chréatúirí a chúm sé, agus a thug do údarás agus
ceannas as a gcionn. Agus a thug Adam ainm ar gach sórd díobh,
ainm a bhí oiriúnach chun cáilíocht agus brí gach cinn acu a chur i
gcéill go brách. A líon Dia chón 7 mór sion é le spirid na eagna gur
thuig sé go glan agus go cruinn nádúr na n-ainmhithe sin go léir.

Ar measc na gcréatúirí sin ní bhfuair agus ní fhaicig Adam go raibh
aon cheann oiriúnach chun a bheith 'na chomráda do fhéin. Oir ní
raibh ciall ná tuigsean daonna aca, cé go bhfuilid glic, ciallmhar agus
intleachtúil go leor ina slithe fhéin. Adúirt Dia, "ní maith don nduine
a bheith ina aonar; déinimís cúntóir dho cosúil leis fhéin." A chur Dia
ansion trom<-shuan> ar Adam, a bhain asna asa chliabh, agus don asna
sion a chúm sé an bhean; a thug í dho Adam mar chéile agus a ghlaoig
Ébha, nó "máthair na mbeo," do ainm airthe.

An tráth a chonairc Adam í <adúirt sé>, "As cnámh dom' chnáimh
agus as feoil dom' fheoil í seo, ar an abhar sin insan aimsir atá le teacht
tréigfig an fear a athair agus a mháthair agus geoghaigh sé lena mhnaoi,
agus beid araon in aon fheoil amháin." A thug Dia a bheannacht
dhóibh, agus adúirt lei, "Téig in iomadúlacht agus líonaig an domhan
le bhúr sliucht; bíoch ceannas agaibh ar éisc na mara, ar éanlaithe an
aer agus ar bheithígh na talún. A bheirim dhíbhse, agus dhóibh sin,
uile shíoltha, luibhneacha agus plandaithe agus tortha na n-uile
chrann mar bhia."

Ag sin mar a chríochnaig Dia cruthnú na uile nithe i sé lá, agus do
scuir sé. Ar an seachtú lá a bheannaig é agus do ordaig é a chiomád
naofa go brách.

5. Anis cad is ceart dhúinn a thuigsin as na nithe seo, cad as ceart
dhúinn a dhéanamh dá ndruim, cad é an teagasc as ceart a tharraint
asta? Ar dtúis, meas cóir a bheith againn orainn fhéin. Cuimhníoch
go aoinne agaibh, an té as bochtaí, as suaraí eatoraibh, gur leanbh le
Dia é; go bhfuil an tAthair as uaisle ar bith aige; go bhfuil sé déanta do
réir chosúlacht Dé; go bhfuil ina chroí agus ina chorp anam álainn,
péarla ard-uasal, domharfa, a chruithnig Dia do aon ghnóth chun

aithne a chur insa tsaol so, agus chun seilbh a fháil air go brách insa
tsaol eile; gur tugag tuigsin, meabhair agus toil dho chun eolas a fháil
ar an fhírinne, chun maith a thoghadh agus a ghráchain, agus chun
deigh-bhéasa a chleachtadh agus a leanúin. Agus dá réir, seachnaíoch
sé go aon ní peacúil, agus déanach do réir a dhíchill na nithe atá taith-
neamhach i radharc Dé, na nithe a niseann a chiall agus <a> choinsias
dho a bheith do réir thoile Dé.

6. Insa tarn<a> áit 8 tugaimís fá ndeara gur figiúir na nithe a thit
amach do Adam i gcruthnú an bhean budh chéile corpor<th>a dho, ar na
nithe a thit amach do Íosa Críost i gcuthnú na Eaglaise, as céile
spirideáltha dho. Oir fé mar a thit suan trom ar Adam an tráth a bhaineag
an t-asna, nó abhar a mhnaoi, as a chliabh, amhla sion a thit suan trom an
bháis ar an Adam nua, Íosa Críost, agus do osclag le sleagh a chliabh agus
a ghluais amach aiste an Ébha nua, an Eaglais Chat<a>ilice, síor-mháthair
na mbeo, nó na ndaoine a mhairfig tré shaol na saol i nglóire Dé. Agus
fé mar adúirt Adam, an tráth a chonairc sé Ébha, "As cnámh dom
chnáimh agus as feoil dom' fheoil í seo, agus tréigfig duine a ghaoltha as
neasa do agus geobhaig sé lena mhnaoi," amhla sion do thréig agus do
fhág, mar adéarfainn, i slí éigin, Mac Dé a Athair ins na flaithis agus a
thánaig ar an dtalamh so chun a bhean spirideáltha, an naomh-Eaglais,
a phósadh agus a cheangal do fhéin. Agus beireann sí clann dho tré
shácramín an Bhaiste nar comhartha air an sruth fola agus uisce a
ghluais as taobh Chríoist, marbh ar an gcruis. Agus tréna chuid fola
agus feola a thabhairt dhúinn insa tsácramín ró-bheannaithe, adeir sé
leis go aoinne againn, "As feoil dom' fheoil agus as cnámh dom chnáimh
tusa."

Gen.3:1 et seq. 7. Ar fhágan ár sinsir fé shéan, gan chuir, gan
pheaca, gan asnamh ar bith i dtaobh anama ná
cuirp ortha, ar thabhairt an t-aon aithne amháin, gan "buaint le úlla
chrainn feasa an uilc agus an mhaith do ithe," a thug Dia a bheannacht
dhóibh agus a tharraig sé é fhéin uadhna ra<dha>rc. Níl aon chúntas
againn cad é <an fhaid ?> a<i>msire a chaitheadar i bParathas. Áfaig a
bhí namhaid mairtheach mailíseach ag faire ortha, ar tí a ndíobhála.
Budh é namhaid é sin, an deamhan, nó an t-ard-cheann a bhí ar na
aingil úd a caitheag, mar gheall ar a gcuid uabhair, anuas as na flaithis
go Ifreann. A chuaig sé tréna chroí go mbeach beirt chreatúirí a cumag
don chré, níos dílse do Dhia ar an dtalamh so ná a bhí sé fhéin agus
a chuallacht mhallaithe i nglóire na bhflaitheas. A ghlac sé formad mór
chúghtha do bhrí gur thuig sé gur chruithnig Dia créatúirí chón íseal
leo sin chun 9 <go> mbeidís fhéin agus a sliocht ins na ionaid ard uasal
as nar díobraíog é féin agus na aingil a ghlac páirt leis. Agus fós, mar
olc ar Dhia agus tré spite chuige, a cheap sé an bheirt chréatúirí neamh-
chiontach sin, agus a sliucht mar aon leo, a mhilleadh in aoneacht tré
n-iad a tharraint chun an t-aon aithne amháin úd, a thug Dia dhóibh,
a bhriseadh.

8. A rin sé stuidéar agus léir-mhachtnamh ar cháilíochta agus ar
nádúir na uile ainmhithe a chúm Dia, agus ní bhfuair aon cheann díobh
budh mhó gliocas, clis agus intleacht ná an t-athair nimhe, nó sórd
péiste atá déanta ar chuma eascú. A chuaig sé isteach insa phiast sin,
agus a aimsig sé cae chun labhartha le Éabha an tráth ina raibh sí ina
aonar, agus adúirt léi, "Canathaobh ná itheann sibh do thortha na
gcrann so go léir atá a' fás insa ghairdín seo?" Budh ionadh lé sin go
raibh caint agus ciall daonna ag a leithéid sin do bheithíoch. Adúirt sí
leis, "Ithimíd do thortha na gcrann go léir atá anso, ach do aon chrann
amháin atá ag fás i lár an ghairdín, oir a cho<i>sc Dia orainn baint
leis ar eagla go bhfuíghmís bás." "Ní baol," ar sé, "go bhfuígh' sibh bás,
ná go mbuainfig díobháil ar bith dhíbh má itheann sibh de, ach maith
ana-mhór a thiucfaig chúghaibh dá dhruim. A osclófar bhúr súile, beig
fi<o>s uilc agus maith agaibh agus beigh sibh in úr ndéithe, beigh sibh
cosúil le Dia féin. Féach mise a ith de agus nílim marbh: mise a bhí
iom' phiast ag snámh ar a' dtalamh, cad é an sóinseáil iontach a rin
ithe úlla an chrainn sin ionam, go bhfuil ciall, tuigsin agus caint
daonna agam. As mó ná sin a bhfad a dhéan<f>aig sé ionaibhse,
insa tráth a rinneag a leithéid do shóinseáil ionamsa a bhí iom' bhei-
thíoch balbh, gan chiall gan tuigsin. Áfaig tuigim anis go glan cúis
abhar agus réasún na uile nithe; as géire i bhfad mo thuigse ná bhúr
<d>tuigse; agus a chím go so<i>léir an fáth nar chur Dia an cosc úd oraibh:
ní ar eagla go bhfuigheach sibh bás, ná ar mhaithe libh, a choisc sé
sibh, ach le neart formaid chúghaibh. Oir atá fhios go dian-mhaith aige
go bhfuil brí agus bua chón mór sin in úllaibh an chrainn sin, chón
luath agus a íos<f>aigh sibh iad go sóinseálfar chón mór sin sibh go mbeig
sibh lán-chosúil leis fhéin. Ní raibh aon chúis eile aige an cosc sin a
chuir oraibh, ach sibh a chiomád dall agus ainbhfiosach, ach adonn go
mbeach sibh i gcónaí in bhúr sclábhaithe 10 bocht umhal aige. Ní
bhfuigh' sibh bás. Ithig gan scáth gan eagla agus ar leagadh na súl
déanfar déithe díbh."

9. Mair seo lena bhréaga agus lena chluanaireacht a mheall sé an
bhean. Do fhéach sí ar an gcrann; a thaithníodar na úlla lé; a shín sí
amach a láimh; a bhain agus a ith iad; agus as amhla sion a thánaig an
peaca agus an bás isteach insa domhan. A 'nis sí dá fear cad adúirt an
phiast lé, gur ghlac sí a comhairle agus gur ith sí an t-úll coiscithe.
Níor ghéill Adam do chomhrá na péiste. A chonairc sé go raibh Ébha caillthe
go brách. Áfaig a bhí sé chón baoth sin, a bhí a ghrá chón mór sion di,
gur rogha leis a bheith caillthe mar aon lé. I gcuinnibh comhairle a
thuigseana agus a chéill a rin sé aithris airthe, a ith sé an t-úll
coiscithe agus a dúblaíog an peaca. As trua ná raibh sé chón láidir in aigne
agus a bhí Job, an tráth a bhí sé ag dreothadh ina bheathaig agus a
caitheag é as a thig chun bás do fháil ar a charn aoile, agus le píosa
phróca a scríosach sé an brachadh a shileach amach as a ghearba. A thánadar
a bhean agus a ghaoltha chuige; a chroth sise a ceann agus adúirt,
"Á, a iomadáin, as glan an scéal gur dhíomhaoin do dhóchas i nDia, gur
dhíchéille dhoit na dea-oibreacha a rinnis ina onóir. Hen é a dhíol doit
anis. Tabhair do mhallacht dho adonn go maireoch sé <do ?> láthair

thu agus go mbeach deire go brách led' ainnise." Adúirt Job go caoin
cneasta. "A bhean, as borb leamh mallaithe do chaint. A ghlac<a>mair
go buíoch beannachtach nithe fónt<a> uadh lámh Dé, agus canathaobh
ná glac<fai>mís có-shásta, nithe úirchóideach uadh an láimh chéanna.
A thug Dia sláinte agus raidhse saibhris dhom, agus a bhain dom arís
iad. A rin sé mar ba thoil leis; go ndéantar a thoil agus go mbeann-
aithear a ainm i gcónaí."

Dá mbeach, adeirim, leath nó trian an mhisnig bheannaithe sin ag
Adam, ní dhéanfadh sé go brách an peaca mór uafásach úd.

10. hé an peaca nách féidir a mhéid, a mhailís ná a uirchóideacht
a mheas ná a insint. As é bun, cúis agus abhar na uile ainnisí corpar<th>a
agus spirideáltha do<n> chine daonna go léir. As dá dhruim a daorthar
chun báis sinn agus a bhainimíd leis an diabhal chón luath agus a
chúmtar sinn i mbr<u>inn ár máthar. Oir do dheasca gur dearnag Adam
ina sclábhaí 11 do<n> diabhal, agus gur bhuaig se sin air, as leis le lán-
cheart gach nduine a shíolthaig uadh Adam. Agus ní féidir linn choíche
ná go deo buíochas lán-chothromúil a ghabháil leis a<n> liag<h> uile-
chomhachtach, uile-thrócaireach a dhéanann teacht chun sinn a shaor-
adh uadh <an> sclábhaíocht úd agus sinn a leigheas uadh an leatrom
a tugadh orainn. Agus ní féidir dhúinn ár ndóthain fuatha a bheith
againn do údar an lot mairtheach úd, ná a bheith ró-mhór ar ár ngarda
i gcuinnibh a thiomptáisiúin. Oir, lena chleasa agus lena bhréaga
bíonn sé go laethiúil dá<r> mealladh amhail a mheall sé Ébha, chun go
ndéanfaimís na nithe a choisceann Dia orainn, ag cur i gcéill dúinn gur
nithe suarach iad, go bhfuil Dia lán-trócaireach, agus ná agróigh sé
orainn iad. Áfaig, fé mar a fuair sise amach chun a costais daor, gur
budh fhíor bagartha Dé agus gur budh bhréagach geallúua an áirseora,
a gheobham-ne amach chun ár gcostas dóite, dolíosach, agus tástál<f>ai-
míd an uair a bheig sé ró-dhéanach, gur ró-éifeachtúil, gur ró-fhírin-
neach an píonós a bhagrann Dia do imirt orainn i dtaobh ár bpeacaí,
muna n-éireom díobh in am agus i dtráth. Agus go dtu<ga>ig sé dhúinn,
ina mhór-thrócaire, sion a dhéanagh go éifeachtúil. Beannacht a
ghuím dhíbh in ainm an Athar agus an Mhic agus an Spirid Naomh.

L. 10

III. PUNISHME<N>T OF MAN AND DEATH OF ABEL

Gen.3:7 et seq. 1. Chón luath agus a rinneadar Adam agus Ébha
an peaca úd, a bhrath<a>dar gan stad sóinseáil
iontach ina gcorp agus ina n-anam. As fíor gur osclaíog a súile
dhóibh go tubaisteach, agus a fuaradar fios uilc agus maith: fios cruinn
ar an olc mór, fearg Dé, a tharraig<ea>dar ortha fhéin, agus fios glan ar
an maith mór, grása agus cairideas Dé, a chailleadar. A chnocadar ar
dtúis go rabhadar nochtaithe. Go dtí sion ní raibh ceist ná náire ortha
i dtaobh a bheith amhla, óir a bhíodar chón glan uadh pheaca agus
atáid aingil na glóire. Níor éirig aon mhírún mírialtha ná míbhanúil go
dtí sion ina gcroí i dtaobh a chéile a fhaicsin nochtaithe, níos mó ná
éiríonn ionainne an tráth a fhéachaimíd ar ár lámha nó ar ár gcosa.
Oir a bhí a gcorp agus a n-ainmhiana corpar<th>a lán-umhal dá n-nanam.
Áfaig chón luath agus a bhriseadar agus a chaitheadar díobh, lena
bpeaca, srian cosc agus cuing na umhlaíocht a chur Dia ortha, insa
nómant sin a bhriseadar ainmhiana 12 na colla agus a chaitheadar
díobh an srian agus a<n> cosc a bhí a<g> tuigsin agus ag anam an duine
as a gcionn. Agus, chun na baill náireach a cheilt agus a chlúdach uadh
shúilibh a chéile, a chuireadar crios do dhuilliúr na gcrann tíompall a
gcuim.

2. Ach ní raibh tábhacht insa sóinseáil a thánaig ina gcolainn, seochas
an sóinseáil dona deorach a bhraitheadar ina n-anam. A bhí go dtí
sion tuigsean an nduine chón glan le solas na gréine; agus a thánaig go
obann airthe scamall trom dorcha an ainbhfios. Agus in ionad áthas
a ghlacadh insa bhfírinne agus grá a thabhairt di, as amhla a ghlac sí
fuath di, agus a b'fhearr lé bréaga agus éitheach ná í. A bhí toil an
duine díreach gan chamadh gan chlaon, lán do ghrá don mhaith. Ach
do dhruim an pheaca úd a tugag di an caitheamh agus an claonadh as
mó chun uilc, agus as ar <an> abhar sion as fusa dúinn go léir agus as
treise sinn ar an olc ná ar an mhaith a dhéanamh. Go dtí sion a budh
é áthas a gcroí Dia do fhaicsin agus a bheith ag labhairt leis; a thagaidís
i gcónaí le pléisiúr ina láthair. Ach adéis eadra an lae mhífhortúnaig
úd, chón luath agus airíodar glór Dé insa ghairdín a theitheadar leo
féin isteach i ndorch<ad>as na coille chun dol, mar dh'ea, i bhfolach uadh
radhar<c> Dé. A ghlaoig Dia ar Adam, ag rá, "Cá bhfuileann thu?"
A thánaig se sin do láthair ag crith le eagla agus adúirt, "A bhí scáth,
ceist agus náire oram teacht dod' láthair, do bhrí go bhfu<i>lim nocht-
aithe." "Cé thiospáin doit," arsa Dia, "go bhfuilir nochtaithe?
Ní foláir nó gur ithis do úlla an chrainn úd do choisc mé ort." In
ionad a pheaca do admhadh go umhal agus <go> fearúil, as amhla a
chrom Adam ar é fhéin a leathscéaladh, agus a chur go míthrócaireach

a mhilleán ar a mhnaoi. "As í," ar sé, "an bhean úd a thugais dom a
chur suas me chuige: as í a thug an t-úll dhom agus a itheas é."
"Canathaobh," arsa Dia lé Ébha, "gur rinnis <a> leithéid sin do ghnóth?"
"An t-athair ní," ar sise, "a chomhairlig me agus a mheall me, agus
a itheas an t-úll."

3. Áfaig do bhrí ná glacann Dia leathscéal uadh aoinne ar bith i
dtaobh a dhlí a bhriseadh, níor ghlac sé a leathscéal súd. Ar an láthair
sin a thug sé breithiú<n>as ar go aoinne a bhí ciontach insa ghnóth sin.
Adúirt sé leis an t-athair ní, agus, ina phearsa sin le príomh-údar an
uilc, "Beir mallaithe," 13 ar sé, "idir na uile ainmhithe agus idir uile
bheithíg na talún; snáighfir a gcónaí ar do bholg; smúit na talún a bheig
mar bhia agad go brách. Cuirfig mé namhdachas idir do shíol-sa agus
a sliucht sion; beir-se ag faire chun beartha ar <a> sháil sin, áfaig
brúfaig se sin do cheann-sa."

Atá brí ana-dhoimhin ins na focail sin. A bheach sé ró-fhada as mo
shlí, a thógfach sé iomarca aimmsir uaim iad go léir a mhíniú dhíbh, ach
amháin na focail seo: "Brúfaig se sin do cheann-sa." Ciallaíd siad sin
go dtiucfach ar shliucht na mná duine a bhrúfach agus a mhillfeach
ceann an athar ní; as é sin a chuirfeach comhachta an airseora ar
gcúlaibh, a dhéanfach a mhailís díomhaoin. Agus budh é duine é sin,
Críost Mac Dé agus Mac Mhuire, do shaorann an cine daonna uadh
chomhachtaibh an deamhain tréna bhás ar an gcruis. Agus a rug an
t-airseoir "greim ar a sháil," tré an bhás sion do imirt air.

4. I dtaobh an phéire cúntóirí eile, a chur Dia píonós fé leith ar
gach n-aon díobh, pionós a sheasaíonn fós agus a sheasóig go deire an
domhain. Adúir<t> sé leis an mbean, "Méadóig mé do ainnisí: le dólás
a ghlac<f>air gin id' bhr<u>inn, agus le pian a chuirfir dhíot é. Beir fé
smacht agad' fhear, agus beig se sin ina mháistir ort." Ag labhairt le
Adam: "Do bhrí, ar sé, "gur ghéillis do chomhairle do mhnaoi agus gur
ithis do thortha an chrainn úd a choisceas ort, atá mallacht ar an
dtalamh do dhruim an ghnótha sin do rinnis. Le dua agus le tuirse a
shaothróir do chothú aiste; f<i>ailithe agus deilgin a fhás<f>aig chúghad
aiste. Le allas do ghrua a íos<f>aigh tu do chuid aráin go gcasaig tú
don chré as nar tarraigeag thu. Óir as do chré atánn tú déanta, agus
iompóir arís i gcré."

Ansion trí thrua dhóibh, uadh bhíodar nochtaithe, a chlúdaig sé iad
le crocan beithíg, agus chun méid an uabhar díchéilleach trénar
mheasadar <a bheith ?> có-uasal leis fhéin a chasadh leo, adúirt sé,
"Féach atá Adam cosúil linn féin: atá fios uilc agus maith aige, agus
ar eagla go n-íosfach sé do thortha chrainn na beatha agus go mairfeach
sé go brách i bpeaca, caitear amach as Par<a>thas é."

A díbríog ansion é féin agus a bhean as an gairdín álainn úd; agus
chun ná faighdís féin ná a sliucht dol isteach go brách an<n>, a cuireag
aingeal le claíomh tíntí ag casadh mór-thíompall air, insa chás ná
faigheach duine ná beithíoch teacht ina ghoire.

Le brón agus le tuirse 14 a ghabhadar amach fé an domhan fairsin
so, chun a saol a chaitheamh i pé áit nó ionad inar mhaith leo, ag
caoineadh gach lá le deora, ar feag na naoi gcéad agus deich mbliana
agus dá fhichid úd a mhaireadar, ar méid an tséin a chailleadar agus an
ainnise throm a tharraigeadar ortha fhéin lena bpeaca. Ní raibh aon lá
ins na naoi gcéad agus deich mbliana agus dá fhichid úd nár ghlaodar
chun a gcuimhne an sonas mór iontach a chailleadar tréna <n>díchéille
fhéin ag briseadh an t-aon aithne amháin éadtrom úd a chur Dia ortha.
Agus le deora guirt a thugadar fá ndear an donas trom a tharraigeadar
ortha fhéin agus ar na mílthe mill<i>úin ndaoine a bhí le síolthú uatha
go deire an tsaoil.

6. Anis, a Chríostaithe, tugaimís go maith fá ndeara, téach sé go
doimhin inár gcroíocha, cuimhnímís i gcónaí, ná spárálfaig Dia aoinne ar
bith a dhéanann peaca, ach go n-agróig sé go ró-éifeachtúil é ar go
aoinne a bhíonn ciontach ann, agus go mbainfig sé díolthas lán-chothrom-
úil as. Féach an díolthas eaglach a bhain sé in<a> thaobh as na aingil, na
créatúirí budh aoirde, budh uaisle, budh áille ar bith. Chón luath agus
a rinneadar aon pheaca amháin - toil a thabhairt do smaoineamh
uabhaireach - ar an nómant sin a daorag iad chun tine shíorraí Ifrinn,
gan an chance ná an cae as lú a thabhairt dhóibh fuascailt do fháil go
brách uadhs na pianta sion. Féach Adam agus Ébha, Impire agus
Impris an domhain mór go léir, a thánaig iomlán i gcorp agus in anam
uadh láimh Dé fhéin, gan asnamh ar bith aon mhaith corpar<th>a ná
spirideáltha ortha, agus a fuair ceannas uadh bhéal Dé as cionn uile
éanlaithe an aer, uile éisc na mara agus uile bheithíg na talún: chón
luath agus a bhriseadar an t-aon aithne a thug sé dhóibh, a thit<ea>dar
fé an bpionós a bhagair sé ortha. Níor spáráil sé iad. Anis, ní uaisle
sinne in aon sórd slí ná na aingil. Ní féidir sinne, in aon sórd slí a
chur i gcomórtas i dtaobh feabhais anama ná cuirp le Adam agus le Ébha.
Níor spáráil sé iad sion. As glan an scéal ná spá<rá>lfaig sé sinne. Ní
ceannúla atá Dia orainne ná a bhí sé ar na <aingil ?>. 15 Ní mó an
meas atá aige orainne ná a bhí aige ar Adam agus ar Ébha. Agus uadh
agair sé, gan trua gan trócaire, a gcionta ortha súd, as glan an scéal go
ndéanfaigh sé an gnóth céanna linne muna gcuirfeam i bhfórsa an
trócaire a thairisgin sé dhúinn ar choinníoll aithrí fhírinneach a dhéan-
amh in am agus i dtráth. A rin Adam agus Ébha, ar feag naoi gcéad
blian, aithrí throm thábhacht<ach> éifeachtúil i dtaobh an t-aon pheaca
úd; agus a fuaradar, tré mhór-luacht an tSlánathóra a geallag dóibh,
maithiúnas insa phíonós síorraí a thuilleadar. Áfaig i dtaobh an phíonóis
aimsireach, mar atá bás agus na ainnisí eile iomarc<acha> do fhás uadh
an bpeaca úd, a chaith<f>aid<í>s fhéin, fé mar a chaithfig a sliucht,
gabháil tríotha.

7. Ní fada a bhíodar gan cuid dos na ainnisí sea<r>bha do fhás uadh
ithe an úll úd a bhlas. Ní raibh sliucht aca ach adéis a bpeaca. A
thug Dia mac do Ébha. Agus ar a theacht chun an tsaoil
Gen.4. adúirt sí, "A fuaras, tré chomhachta Dé, seilbh ar leanbh";
as dá dhruim sin a tugadh "Cain" do ainm air, oir ciallaíonn

an ainm sin, insa teanga Abhra, "seilbh." Ina dhia<i>gh sin a bhí an
tara mac aici, agus a thug sí "Abel" do ainm air.

Áfaig ní raibh a namhaid mairtheach, an deamhan, sásta le anam an
duine a mhilleadh agus a lot: níorbh fholáir do corp an duine a lot. Dá
réir sin an uair a chonairc sé go raibh Abel dílis do Dhia a líon sé croí
Chain le formad mallaithe chuige. A budh í an tslí bheatha a ghlac Abel
tréada caorach a bheathú agus aire a thabhairt dóibh, oir a thug an
sórd sin beatha cae agus aimsir dho chun machtnamh ar Dhia, ar a
mhór-chomhachta agus ar a cháilíochta mbeannaithe. An talamh a
shaothrú a ghlac Cain mar shlí bheatha. I bhfad na aimsire, as é sin
céad agus deich fichead blian adéis chruthnú an domhain, a rin a<n>
bheirt dearbhráthair so íobairt do ofráil do Dhia chun a chomhachta as
a gcionn fhéin agus as cionn na uile nithe eile do admhadh, agus chun
buíochas a ghabháil leis i dtaobh gach maith a fuaradar uaig. Do ofráil
<Abel> scoth agus plúr a thréada, an chuid a b'fhearr dá chaoire, do Dhia.
Agus a ghlac Dia sion go taithneamhach uaig. A ofráil Cain tortha na
talún, agus níor ghlac Dia an íobairt uaig. A bhí locht éigin inte nách
feas dúinne - b'fhéidir 16 gur do dheasca a dhroch-chroí ná raibh sí
taithneamhach i láthair Dé - agus a thiospá<i>n Dia nár thaithn sí leis.
A líon an gnóth sion croí Chain le tuile formaid chun a dhearbhráthar.
Chun é a iompó ar a leas a labhair Dia féin leis agus adúirt, "Canathaobh
na bhfuil do chroí agus do chúntanós seirgthe le fearg agus le formad?
Dár ndóigh, má dhéan<ann> tu maith as doit fhéin as fearr sion; agus
má dhéanann tu olc as doit fhéin as measa é. Cad é sin doitse maith
nó olc aoinne eile? Oir gheobhaig go aoinne gan dearmad go cruinn
luacht a chroí agus a chuid oibre fhéin." Áfaig, as go díomhaoin a
labha<i>r Dia leis. Ní raibh maith dho ann: níor leigheasaíog droch-
chroí Chain.

"As amhla a théann," arsa naomh Gregory, "an croí a bhíonn lán
do fhormad agus do mhailís i seirge do dhruim fhocal Dé a chur 'na
láthair." An focal beannaithe sin a leigheasann go aon aicíd spirideáltha
eile, as amhla a mhéadaí<o>nn sí agus do ardaí<o>nn sí an aicíd gránna
díoblaí úd, formad. A doimhníog croí Chain i mailís i gcuinnibh a
dhearbhráthar, cé nár thug sé sion cúis ar bith dho, oir bhí sé caoin
cneasta diagasúil. Adúirt Cain lá leis, "Gabhaimís amach chun siúl
ar na mbánta." A l<e>an Abel é gan aon chuimhne aige ar an olc, agus
an uair a bhíodar 'na n-aonar do éirig Cain chuige agus a mhairbh é.
Agus hen í an chéad murder a dearnag riamh insa domhan,
murder gan chúis gan abhar ar bith, ach amháin formad mallaithe.
A maraíog an fear sion do bhrí go raibh sé dílis do Dhia.

8. Níor rin dortadh fola a dhearbhráthar súile an mhallathóra do
oscailt. Níor ghuill sé in aon sórd slí air. A bhí sé chón daingean sin
i mailís, chón calcaithe sin in olc, go ndúirt sé le Dia, an tráth a
cheistig sé féin é, "Cabhail do dhearbhrátha<i>r, a Chain?":
"Cá fios domhsa cá bhfuil sé? Dar ndóigh ní mise coimeádthóir mo
dhearbhráthar." "Cad é seo a rinnis?" arsa Dia: "Féach a liúig cuid
fola do dhearbhráthar a dhoirtis chúgham chun díolthas a bhaint asadsa.

Ar an abhar sion, as mallaithe thu ar an dtalamh do oscail 17 a béal
agus do ól cuid fola do dhearbhráthar uad' láimh-se, agus ar feag do
bheatha beir iod' dhíobarthach airthe." Ansion adúirt Cain, "Atá mo
chuir ró-mhór chun maithiúnas do fháil inte. Díobrann tusa inniubh
me uadh do radharc: beig mé iom' dhíobarthach agus iom' sheachránaí
ar an dtalamh, agus pé duine a bhualfaig umam maróigh sé me."
"Ní amhla sion a bheig," arsa Dia, "ach pé duine a mharóig Cain
bainfear a sheacht n-oirid díolthais as." Ansion a chuir Dia comhartha
ar éadain Chain, chun ná maróch aoinne a bhua<i>l uime é;

9. Adeirid na Aithreacha Naofa gur figiúir marú Abel ar mharú
Chríoist. Oir fé mar a mhairbh a dhearbhráthair é súd tré fhormad,
amhla sion a imríodar na Iúdaig bás ar Íosa Críost tré fhuath, mailís
agus formad chuige. Agus fé mar a l<i>úig cuid fola Abel ar Dhia ag
lorg díolthas a imirt ar a' té do dhoirt í, amhla sion a l<i>úig cuid fola
Chríoist, ní a' lorg go n-imríoch Dia dío<l>thas ar an mhuintir a dhoirt í,
ach a' lorg air trócaire a thiospáint dóibh - a<s> é sin dhoitse, dhomhsa
agus dhos go aon pheacach eile. Oir as iad ár bpeacaí a imir bás air.
Agus fé mar a bhí fuath gan chúis ag Cain mallaithe chun Abel neamh-
chiontach, amhla sion atá agus beig, an fhaid agus a sheasóig an saol
so, fuath agus mioscais ag mallathóirí chun an dram atá dílis do Dhia.
Agus más fonn linn i ndáríribh a bheith dílis dho, caithfeam ár n-aigne
a dhéanamh suas, caithfeam a bheith lán-tsásta, le droch-úsáid, tar-
cuisne agus persecution a fháil agus a ghlacadh uadh chlainn an tsaoil
seo. Ná bíoch súil againn lena mhalairt a fháil uatha, "oir as trí
mhórán trioblóide agus ainnisí a gheobham dul isteach i ríocht Dé,"
arsa an Spirid Naomh. Agus "an duine," arsa an Pápa Naomh Gregory,
"lenar mhaith a bheith páirteach insa ríocht úd, le Abel naofa neamh-
chiontach, caithfig sé fuath agus foirneart do fhulang uadh Chain
mallaithe ma<i>líseach.

IV. ARK OF NOE AND THE DELUGE

Gen.4:25-26. 1. Adéis marú Abel a thug Dia mac eile ina ionad do
Ébha. Seth budh ainm dho. A bhí a lán mic agus
iníonacha eile ag Adam agus Ébha, ná ainmníthear insa Scriptiúir.
A bhí sliucht Seth chón diagasúil sin gur thugag, mar gheall ar a
naofacht, "clann Dé" do ainm ortha. A chiomádadar 18 a naofacht
an fhaid agus a chiomádadar uadh dhroch-chóluadar. Áfaig a phósadar
le sliucht mallaithe an mhallathóra Cain, agus i mbeagán aimsire a
dearnag iad chón mallaithe leo. A budh iad a shliucht sin na Athaig,
nó daoine borba fórsúil nár lean chóir ná ceart ná aon dlí eile, ach a
neart agus a bhfórsa fhéin budh dhlí dhóibh.

2. A bhí an cine daonna go léir ag fás ar an olcas go aon lá,
go spisialtha adéis báis Adam. Níor chuireadar srianná cosc ar
bith lena n-ainmhiana; ní raibh beann ar bith aca ar Dhia ná ar sheirbhís
Dé, ach ag fíor-bheagán aca. A chur Dia uadh am go am daoine naofa
chúghtha ag tabhairt fógra dhóibh, muna dtréigidís a ndroch-shlithe
agus éirí go éifeachtúil dá mbéasa mallaithe go n-imreoch Dia díolthas
trom eaglach, gan trua gan trócaire, ortha. Agus ceann dos na teacht-
airí naofa sion a budh ea Enoc.

A b'é an seisiú glún amach uadh Adam é, agus a mhair sé trí chéad
agus ocht mbliana i bhfochair Adam. A bhí an fear beannaithe seo ar
feag mórán blian ag tabhairt comhairle dos na peacaig úd iompó ar a leas.
Ní raibh maith dho ann: ní ghéillfidís do. As amhla a cheapadar é a
mharú, chun ná beach sé a thuille ag casadh a mallathacht leo. Ach
do fhuadaig Dia uatha é go Par<a>thas, mar a bhfuil sé fós ina bheathaig.
Agus beig sé ann go trí bliana go leath roimh dheire an domhain, an
uair a thiucfaig sé fheín agus an fáig Elias, atá an<n> ina fhochair, chun
na Críostaithe a chosaint i gcuinnibh Anti-Christ, a chu<i>rfig chun báis
iad. Agus beid marbh ar feag trí lá, agus ansion aithbheofar iad agus
tógfar suas iad go flaithiúnas, agus ansion tiucfaig Íosa Críost uadh
neamh leothasion agus le aingil a chomhachta, chun deire a chur go
brách leis an domhan so, agus chun domhan nua a chruthnú i<n> ná
beig peaca ná buaireamh ná brón ná breoiteacht ná pian ná ciach ná
bás go deo, ach síor-shláinte, sólás, síocháin, sonas agus glóire gan
teora, gan tomhas gan deire go brách.

3. A bhí mallathacht na ndaoine ag méadú go aon lá, ag dul in
iomadúlacht insa chás go raibh foighne Dé tuirseach uadh a bheith ag
iompar lena bpeacaí. Ní fhiadfach sé cur suas a thuille leo. 19 A
chruithnig sé iad do réir a chosúlacht fhéin. A thug sé ciall, meabhair
agus tuigsin dhóibh tréna bhfiadfaidís <seirbhís ?> a dhéanamh dhó ar

an dtalamh so, le naofacht a mbeatha agus le béasa fónta, agus tré sion
a dhéanamh go dtuillfidís glóire shíorraí na bhflaithis dóibh fhéin. Ach
a bhíodar chón béistiúil sion ina mbeatha, chón bréan sion ina mbéasa,
gur chosúla i bhfad iad le beithíg na talún ná le créatúirí tuigseana
réasúnta. As dá chur sin i gcéill adeir an Scriptiúir "gur bréanag an
talamh uadh na ndaoine," agus adúirt Dia, "Atá cathú oram gur chruth-
naíos riamh an duine, oir atáid smaointí a chroí do ló agus do oíche ar
an t-olc a dhéanamh. Ar an abhar <sin> scrios<f>aig mé do aghaidh na
talún na daoine a chruithnig mé airthe, agus mar aon leotha sin na uile
ainmhithe, uadh an bpiast a shnámhas ar an dtalamh go dtí an t-éan a
sceinneas insan aer, oir as do<i>lig liom gur chruithníos riamh iad."

4. Áfaig ar measc na mílthe milliúin peacaig a bhí an uair sin beo,
a fuair Dia aon fhear amháin a bhí fíoréanta. Agus uadh a bhí sé saor
uadh mhailís na mallathóirí eile, a cheap Dia é a shaoradh uadh an
díolthas a bhí sé le imirt ortha. Noa, nó Naois, a budh ainm don bhfear
sion. A rugag é céad agus sé bliana fichid adéis báis Adam, insa
bhliain do aos an domhain míle sé bliana déag agus dá fhichid. A bhí
sé chúig chéad bhlian do aos. A bhí triúr mac aige, Seim, Cam agus
Japhet <a n->ainmneacha. A cheap Dia an fear sin, a bhean, a thriúr
mac agus a mná a spáráil, agus leis an intinn sin adúirt sé le Noa,
"A thánaig," ar sé, "deire le saol a bhfuil do dhaoine beo iom' láthair-se;
a thánaig an t-am chun deire a chur leotha. Atá an talamh líonta, atá
sí clúdaithe, lena bpeacaí, agus millfig mé iad agus an talamh mar aon
leo. Ach saor<f>aigh mé thusa do bhrí go bhfuair mé thusa saor uadh
an mallathacht ginearáltha so. Féach tabharfaigh mé uiscíocha an
dílinn ar an dtalamh agus báfaig mé go aon chréatúir atá ar dhruim na
talún ina bhfuil anál na beatha fé an spéir. Ar an abhar sion déin-se
a<i>rc nó árthach adhmaid slánáltha doit féin. Agus ag seo mar a
dhéanfair í: bíoch ceithre chéad agus deich troig agus dá fhichid do
fhaid aici; chúig troithe dhéag agus trí fichid ina leithead, agus chúig
troithe agus dá fhichead ina aoirde. Déin seomraí ina íochtar agus
lochtaí in airde inte, agus doras ina thaobh. 20 Cimil pic istig agus
amuith de, agus an <uair> a bheigh sí críochnaithe agad gaibh fhéin, do
bhean, do thriúr mac agus a mná inte. Agus cuirfead-sa chúghad seacht
chúpla dos na uile súird bheithíg agus éanlaithe dá bhfuil beo, fireann
agus baineann, adonn go síol<th>óidís arís ar an dtalamh. Agus cuir
chúghad an uile shórd bíg atá oirúnach do dhaoine, do bheithíg agus
do éanlaithe, mar lón chun sibhse agus iad-sion a chothú."

A rin Noa amhail a ordaigh Dia dho. A chrom sé gan stad ar an a<i>rc
a dhéanamh, agus chaith sé chéad blian dá dhéanamh. Ar feag na
aimsire sin a bhí sé a<g> tabhairt comhairle dhos na daoine éirí dá
bpeacaí agus iompó ar a leas. Áfaig níor chuireadar suim ar bith ina
chomhrá. As amhla a bhíodar ag déanamh magaig agus ag gáirí fé.
Ní ghéillfidís ar aon chor go n-imreóch Dia a leithéid do phíonós ar an
domhan go léir; go raibh sé ró-thrócaireach chun oíde truamhéileach
don tsórd sin a thabhairt ar na mílthe milliúin ndaoine, óg agus críonna,
a bhí an tráth sin ar dhruim na talún.

5. As amhla sin díreach a thit<f>ig agus a thiteann amach do pheacaig
insa go aon tráth. Iontaíd cluas bhodhar le guth Dé a ghlaonn ortha
aithrí a dhéanamh ina bpeacaí adonn go rachaidís saor uadh an díolthas
eaglach síoraí a bhagrann sé do imirt agus a imreoigh sé gan dearmad
ortha. "Oir," arsa Íosa Críost, "amhail agus a bhíodar na daoine le linn
aimsire Noa, ag ithe, ag ól, ag pósadh agus ag déanamh go sóch, ag díol
agus ag ceannach, ag déanamh tithe, a' baint agus ag síolchur, go dtí
an lá ina dtánaig an tuile rua úd ortha a bháig iad go léir, amhla sion
tiucfaig bás agus milleadh ar pheacaig an tráth díreach i<n> ná beig aon
súil aca lena leithéid a theacht ortha" - St. Luk. 17c, v.26-27.
"Ar an abhar sion," ar sé, "fairig oraibh fhéin, oir níl fios an lae ná
na uaire agaibh."

Gen.7. 6. A ligeadar na mílthe agus na mílthe peacaig a mhair an
tráth úd, uaire na trócaire a imeacht thórsta, agus a chuir
Dia i bhfórsa gan taise gan trua a<r> bhagair sé ortha. A bhí téarma na
foighne caite: a thánaig fé dheire an lá 'nar cheapag léirscrios a thabh-
airt ar pheacaig an domhain. Ar bhreacadh an lae l<e>óin úd do 21
ordaig Dia dho Noa agus dhá mhuintir dol isteach don a<i>rc, agus a chuir
sé <isteach ann ?> cúpla dos na beithíg na bhfuil a gcuid feoil oiriúnach
do bhia ndaoine, agus dos na éanlaithe na bhfuil a bhfeoil oiriúnach le
n-ithe agus dhá chúpla díbh seo ná fuil a bhfeoil oiriúnach le n-ithe.
A ghaibh Noa, a bhean, a thriúr mac Sem, Cam agus Japhet, na
beithíg agus na éanlaithe, isteach don a<i>rc, agus a dhain<gn>ig Dia an
doras ortha uadh <an> dtaobh amuith.

7. Ach do bhrí go bhfuil sé lán-trócaireach agus gur i gcuinnibh a
thoile, mar adéarfainn, a imríonn sé pí<o>nós ar pheacaig, a thug sé
spás seacht lá eile dhóibh. Agus ar bheith dos na laetheanta sion caite,
a thánaig an dílinn. As insa séisiú céad blian do aos Noa, insa séisiú
céad déag agus sé bliana déag agus dá fhichid adéis cruthnú an domhain,
agus seacht céad agus sé bliana fichid adéis bháis Adam, a thánaig sí.

Agus ag seo mar a thánaig sí. A chuir Dia an fhearthainn budh
thruime anuas uadhs na spéartha ar an dtalamh ar feag dá fhichid lá
agus dá fhichid oíche, agus uiscíocha ag briseadh aníos tré go aon chuid
don talamh, insa chás gur éirig an t-uisce chúig bhannlá déag as cionn
muilthe na gcnuic as aoi<r>de insa domhan. Agus a bág go aon duine,
go aon bheithíoch, go aon éan agus go aon phiast a bhí beo fé an spéir,
ach Noa agus an fhuireann a bhí in' fhochair insan a<i>rc. Agus do fhan
an t-uisce agus an leibhéal sin ar feag céad agus deich lá agus dá fhichid.
A shnáig an t-arc gan bhaol gan bhasca<dh> ar bharra na n-uiscíocha úd,
a mhill agus a bháig an domhan go léir.

8. Budh ghéar agus budh ghuirt a chaoineadar na peacaig úd, a bhí
ag magadh agus ag gáirí fé Noa agus a chuid oibre, a ndíchéille, an uair
a bhí sé ró-dhéanach. As mó deoir ghuirt a shileadar gan sochar; as
mó gol, liú agus béic a chuireadar asta i ndáil a ngáire iomadánta.
A fhiadfaidís gabháil go uiriste thar an anachain a rug ortha, ach a

b'fhearr leo a slí fhéin a leanúin, agus a rug sí iad chun donas gan
leigheas. An cleas céanna a imeoig orainne, muna gciomádfam go
cruinn agus muna leanfam go díreach an bóthar a mharcáil Dia amach
dúinn. Agus as é bóthar é sin, bóthar na n-athanta. Muna ndéan<am>
sion, adeirim, go mbáfar agus go múchfar sinn, ní i ndílinn uisce, nár
sheasaigh ach céad agus deich lá agus 22 dá fhichid, ach i ndílinn tintí
a sheasóig an fhaid agus a sheasóig saol Dé.

9. Adeirid na Aithreacha Naofa gur comhartha nó figiúir cruinn
éifeachtúil ar an bhfíor-eaglais an a<i>rc úd inar shábhálag Noa agus
<a> mhuintir. Oir, fé mar a cailleag agus a báthag go aoinne ná raibh ins
an a<i>rc, amhla sion caillfear go aoinne ná fuil insa bhfíor-eaglais.
Agus ciallaíonn an méad nó an tuise mór úd a bhí ag an a<i>rc, agus an
iliomad bheithíoch agus éanlaithe a bhi inte, méad na eaglaise agus na
uile súird ndaoine uadhs go aon náisiún atá ina cúm. Agus ciallaíonn
an t-uisce do ardaig an a<i>rc suas uadh an dtalamh, sácramín an
Bhaiste, a scriosann dhínn slachar an pheaca, fé mar a scrios uisce an
dílinn gach slachar do aghaidh na talún. Adeirid gur figiúir adhmad na
a<i>rce ar adhmad na cruise, trénar sábhálag na daoine uadh bhá
shíoraí.

Áfaig as é an teagasc spisialtha as ceart dhúinn a bhaint as an tubaist
eaglach so, fuath fírinneach agus gráinn ár gcroíocha a bheith againn ar
an bpeaca spisialtha a tharraig an díolthas uafásach úd ar an domhan
go léir. Agus budh é peacadh é sin, drúis. As é an peacadh sion a
thóch eagla Dé amach as aigne na ndaoine úd. As é a thug aigne
bhéistiúil dhóibh. As é a chruaig a gcroíocha i gcuinnibh ghrása an
Tiarna. As é a bhodha<i>r cluasa a n-anama chón mór sion nár chuir-
eadar suim ar bith i gcomhairle ná i mbagairt Dé, nó go raibh sé ró-
dhéanach agus a cailleag gan leigheas iad go léir. Agus caillfear, gan
dearmad, sinne, muna seachnóm go éif<each>túil an peaca ró-chontabh-
ar<th>ach so. Go dtugaig Dia ina mhór-thrócaire dhúinn sion a dhéan-
amh. Beannacht a ghuím in ainm an Athar agus an Mhic agus an
Spirid Naoimh. Amen.

L. 19

V. COMING OUT OF THE ARK THE RAINBOW
CAM CURSED BY HIS FATHER

Gen.8. 1. A bhí uisce na dílinn gan trá ar an dtalamh ar feag céad
agus deich lá agus dá fhichid. Ansin a chuimhnig Dia ar
Noa agus ar an bhfuireann a bhí ina fhochair ins an a<i>rc. A choisc
sé an fhearthainn uadhs na spéartha, agus nior cheadaig a thuille uisce
a bhriseadh 23 aníos tríd an talamh. A chur sé gaoth ana-láidir ag
séideadh agus a chrom an t-uisce ar thráchain. An seachtú mí adéis a
thosain an dílinn, agus ar an chéad lá den mhí sin, a stad an a<i>rc
agus a ghlac sí talamh ar chnoc Ararat ins an Armenia. A bhí an t-uisce
ag laghdú go aon lá go dtí an deichiú mí. Ar an chéad lá don mhí sin
do fhaiceag barra na gcnoc. Dá fhichid lá ina dhiagh sion do oscail Noa
an fhuinneog a bhí i dtaobh an a<i>rc agus a scaoil sé amach an fiach
dubh, nár chas chuige, ach do fhan ag ithe na gcorp ndreoite, a fua<i>r
'na gcarnaibh ar an dtalamh. Seacht lá ina dhiaigh sion a scaoil sé amach
an clúr, agus um thráthnóna a chas sí chuige le brínleog nó craobhán
glas ina gob. A thóg sé isteach don a<i>rc í, agus i gcionn seacht lá eile
a scaoil sé amach arís í agus níor chas sí a thuille chuige. Do thuig sé
a<s> sion gur thráig an t-uisce ar fad don talamh. A thóg sé an ceann
do<n> a<i>rc, a fhéach mór-thíompall air, a chonairc sé go raibh an talamh
go léir tíormaithe agus gur imig an t-uisce ar fad di. Áfaig, uadh budh
le ordú Dé a chuaig sé isteach ins an a<i>rc, ní fhág<f>ach sé í nó gur
ordaig Dia dhó í a fhágain. Agus a thug Dia an <t->ordú sion dho ar
a<n> chéad lá don chéad mhí agus don chéad bhliain adéis a thosain an
dílinn. A thánaig sé fhéin, a bhean, a mhic, a mná agus na uile ain-
mhithe a bhí ina bhfochair ins an airc, slán folláin beo amach aisti.
Agus budh é an chéad ghnóth a rin sé olthóir a thógain agus íobairt
do ofráil airthe chun Dé, ag gabháil buíochais deigh-chroíoch leis i
dtaobh gur shaor sé tréna mhór-thrócaire é féin, a mhuintir agus na uile
ainmhithe uadh an díolthas scanrúil úd a imir sé ar an domhan mar
gheall ar pheacaí na ndaoine. Agus budh <é> an íobairt a ofráil sé ceann
dos na mbeithíoch agus dos na éanaithe, na bhfuil a gcuid feola
oiriún<a>ch do dhaoine le n-ithe, a mharú, a gcuid fola do dhortadh ag
bun na olthóra, beart adhmaid a chur ar an olthóir, cuirp na mbeithíoch
agus na n-éanlaithe a chur ar an adhmad, tine a lasadh fé agus iad go
léir a loscadh in onóir Dé, ag admhadh gur leis fhéin na uile nithe agus
ná fuil ionta go léir ach datach agus luaithreán i gcomórtas dho sion,
agus gur uaig a 24 <m>beatha agus gur féidir dho neamhní a dhéanamh
dhíobh sion agus dhos na uile nithe eile, má chíonn sion oiriúnach.
Hen í an sórd íobartha a bhí ar bun nó gur rin Íosa Críost é féin
<a íobairt> ar chrann na cruise, agus gur ordaig sé an íobairt chéanna
sion do athnuachan go laethiúil ins an Aifreann.

Gen.9. 2. A ghlac Dia an íobairt úd go taithneamhach uadh láimh
Noa, agus a gheall ná tabharfach sé go brách airís dílinn ar
an domhan mar gheall ar pheacaí na ndaoine. "Oir atáid," ar sé, a
smaointí agus a gcroíocha i gcónaí ar an olc. Ar an abhar sin gluaisidís
na saesúir - earrach, samhradh, fómhar, geimhre - lá agus oíche ina
<n>gnáth-gcúrsa." Ansion a bheannaig Dia Noa agus a chlann, agus
adúirt léi: "Síolthaíg agus téig in iomadúlacht, agus líona<i>g an
talamh. Cuirim-se scáth agus eagla romhaibh ar bheithíg na talún,
agus tugaim dhíbhse rod nár thugas do dhaoine roimh<e> seo: níor
luálas dhóibh mar bhia go dtí seo ach luibhneacha, tortha na gcrann
agus na talún. Áfaig as <s>o amach a bheirim feoil na mbeithíoch, na
n-éanlaithe, agus éisc na mara mar bhia dhíbhse agus do bhúr sliucht
go brách. Áfaig ní íos<f>aig sibh a gcuid feola m<e>ascaithe tréna gcuid
fola. Pé neach, bíoch gur beithíoch nó duine é, a dhoirteas fuil daonna,
agróig mise san ar an <n>duine a bhéas ciontach ann. Oir as dó réir
cosúlacht Dé a chruithníog an duine." Adúirt Dia ansion le Noa agus
lena chlann, "Féachaig, déanaim agus daingním an conradh nó an
mar<g>adh so libhse agus le n-úr sliucht, le uile bheithíg na talún, le
éanlaithe an aer agus leis na uile chréatúirí beo a bhí in bhúr bhfochair
ins an airc, ná báfaig mé an domhan go brách arís. Agus mar chomh-
artha buan seasmhach síoraí ar an margadh so, cuirim mo bhogha
ins na scamaill, agus an uair a chlúdóig na scamaill aghaidh an spéir a
chíofar mo bhogha-sa, agus cuimhneoig mé gur thugas í sin mar urra
ná báfainn an domhan go brách arís le uisce."

Seasaíonn an urra sion fós agus seasóig nó go mbáfaig Dia an
domhan le dílinn tintí a scaoileadh airthe. Agus cé gur thuilleadar
25 daoine go cruaig agus go ceart, go mion agus go minic uadh aimsir
Noa, bá agus múchadh a theacht ortha, níor rin Dia sion leo, do bhrí go
seasaíonn sé lena gheallúna agus go gcólíonann sé iad. Bíonn sé sásta
lena mhór-chomhachta a thiospánadh tré díolthas a imirt anis agus arís
ar pheacaig, adonn go dtuigfidís cad as féidir leis a imirt ortha, agus go
bhfiadfach sé, ar leagadh na súl, an léirscrios as truime a thabhairt
ortha.

3. As urra dhúinn ar a thrócaire an bhogha sin a chur sé insa spéir.
Agus ordaíonn an Scriptiúir dhúinn, chón minic agus a chímíd í, Dia
a mholadh agus buíochas a ghabháil leis do chionn a thrócaire dúinne
agus dhos na uile chréatúirí atá beo. "Ach nár ligig Dia," arsa Naomh
Ambrós, "an tráth a chímíd an bhogha úd insa spéir, gurb airthe sin
amháin a bheimís ag cuimhneamh. Oir cé gur comhartha í súd ar an
gconradh a rin Dia le Noa agus lena chlainn, atá brí níos doimhne agus
níos fearr inte: oir as comhartha í ar Eaglais Chríoist. Agus ciallaid na
seacht súird dath atá insa bhogha leacht seacht taidhlicí an Spirid
Naoimh atá le fáil insa<n> Eaglais. Agus fé mar a thagaid na seacht
ndatha úd uadh sholas na gréine a thiteann ar na scama<i>ll, amhla sin
a thagaid na taidhlicí úd agus na uile ghrása eile, uadh sholas na
gréine solasmhar síoraí úd, Críost Mac Dé. Oir a thug Dia é sin, ag
crochadh ar an gcruis idir neamh agus talamh, mar urra dhúinn ná

báfach sé an domhan go brách arís le dílinn uisce a scaoileadh airthe,
ach go mbáfach sé í le dílinn a thrócaire a scaoileadh fúithi chun a
peacaí go léir a scrios di le uiscíocha na ngrás.

Gen.9:20 et seq. 4. Adéis a fuair Noa agus a chlann na geallúna
trócaireacha úd uadh bhéal Dé, agus a ghlacadar
fortacht agus compord uadh an mbuaireamh agus uadh an mbrón a
thánaig ortha do dhruim a mbeith 'na <bh>fínnithe súl ar an mbáthadh
agus ar <an> milleadh do thánaig ar na ndaoine go léir i dtaobh a bpeacaí,
as gairid gur thit gnóth amach a thiospánann cad é chón cuirpeach
agus atá an duine, agus ná fiadaid na uile bhreithiúnais as eaglaí a
fhiadfach Dia a imirt air comhairle <a> mhúineamh dho ná é <a> chur
ar a leas. Idir an triúr mic úd a bhí ag Noa, agus a sábhálag go míor-
úileach ins an airc, agus a cheap Dia chun an cine daonna a shíolthú
arís ar 26 an dtalamh, a fuaireag ceann a thuill agus a tharraig
mallacht a athar air, agus rod is measa ná sin, a tharraig mallacht Dé
air fhéin agus ar a shliucht. A spáráil Dia é adonn go mbeach sé ina
cheap as na bhfás<f>ach cine naofa. Áfaig a rin sé sion, tréna chuirp-
eacht, préamh de fhéin as nar fhás cine ró-mhallaithe ar nár fhéach
Dia ach le súil fheargach.

Ar theacht do Noa naofa as an a<i>rc, a chrom sé ar an dtalamh a
shao<th>rú, mar a 'niseann an Scriptiúir dúinn. Agus ar measc na
<n->oibreacha eile a rin sé, a chuir sé gairdín plandáltha le na crainn ar
na bhfásaid na caora as na ndéantar fíon (grapes a n-ainm i mBéarla).
Ní fhás<f>aig <siad ?> ach go fánach insa dútha so do bhrí go bhfuil an
t-aer anso ró-fhuar agus ró-fhliuch chun go n-abóidís go iomlán.
An tarna bliain adéis na dílinn a rin sé fíon. Roimh <an> dílinn ní raibh
fíon ná aon deoch eile láidir ag daoine, ná aon ghá aca lena leithéid,
oir a bhí an t-aer breá, caoin, glan, follá<i>n, agus tortha na talún agus
na gcrann ana-bhríomhar. Ach, do dheasca na uiscíocha a bheith
chón <fada ?> ar an dtalamh, a thánaig sóinseáil mhór air, ar a thortha,
ar an aer, ar na saesúir agus ar an aimsir: a chuadar i bhfliche agus i
bhfuaire. Agus a thug Dia fíon agus biotáile dhos na daoine mar
chompord, mar shólás agus mar chosaint i gcuinnibh uirchóideacht an
aer. Ní raibh fhios ag Noa an neart a bhí insa bhfíon, agus do dheasca
í a ól a thit meisce air. A bhí sé nochtaithe ina chábán, agus a chonairc
Cam, atha<i>r na mac, insa staid sin é. Agus in ionad é a chlúdadh,
mar a dhéinfeach aon mhac cneasta, macánta, diagasúil, a chrom sé ar
mhagadh agus ar gháirí fé. Agus ní raibh sé sásta le n-é fhéin a dhéan-
amh an droch-ghnóth sin, ach chun go mbeadh camrádaithe aige insa
s<p>órt a chuaig sé a' lorg a dhearbhráithreacha, agus a 'nis dhóibh le
áthas an cuma ina raibh a n-athair, agus adúirt leo teacht dá fhéachan.
Áfaig níor thaithn leo sin ar aon chor an tarcuisne agus an mímhó
a thiospáin Cam dá n-athair. As amhla a chuireadar brat ar a ndrom
agus a shiúlaíodar in aghaidh a gcúl agus a l<e>athadar an brat anuas
ar an pháirt sion dá cholainn ná luálann <an> bhanúlacht do fhaicsin
ná do ainmniú. Ar dhúiseacht do Noa a fuair sé amach cad a rin Cam
air, agus a thug 27 a mhallacht go brách dhá shliucht. Agus leanann

an mallacht sion fós dhóibh. As uatha a thánaig na daoine dubha atá
ins an Africa, na ndíolthar go laethiúil iad ar nós na mbeithíoch, agus
atáid ina sclábhaithe ag sliucht Sem agus Japhet, amhail adúirt Noa
ins na focail seo: "Bíoch," ar sé, "mallacht ar Chanaan" (a b'é sin an
mac budh shine a bhí ag Cam), "agus bíoch sé 'na sclábhaí ag seirbhísig
a dhearbhráithreacha. Bíoch beannacht Dé ar Shem agus bíoch
Chanaan ina sclábhaí aige. Go bhfairsiníg Dia Japhet; cónaíoch sé in
áras Seim agus bíoch Chanaan ina sclábhaí aige." A cólíonag agus
cólíontar go laethiúil na focail sin. A fuair Sem beannacht uadh an
dTiarna, oir as ar a shliucht a thánaig Slánathóir an domhain; agus do
leathnaig agus do fha<i>rsinig Dia Japhet, oir as uaig a thánaig na
daoine atá ins an Eúróip, agus as féna smacht atá romhór an domhain.
Agus a chónaíodar in áras Sem, mar leo as mó a ghabhann creideamh Dé
a bhaineag do phríomhshliucht Seim, na Iúdaíg, an tráth a dhiúl-
thaíodar Íosa Críost a ghlacadh.

5. Anis tuigimís go léir as an gnóth so, cad é an dian-oibleagáid atá
orainn d'ár n-aithreacha agus d'ár máithreacha agus dos na uachtaráin
eile saoltha agus spirideáltha atá as ár gcionn, agus cad é chón seachan-
tach agus as ceart dhúinn a bheith ar aon tarcuisne, easonóir nó droch-
úsáid béil nó lámha a thabhairt dhóibh; gurb é ár mbuntáiste saoltha
as mó a bheith umhal, uirrimeach, ómósach dhóibh, agus gurb é ár
ndiomard saoltha as mó tarcuisne nó easonóir a thabhairt dhóibh.
Adeirim gurb é ár mbuntáiste, ár sochar saoltha as mó, onóir a
thabhairt dhóibh, a réir a dhéanamh, a gcomhairle a ghlacadh agus
cúnamh a thabhairt dhóibh ina riachtanas. Oir adúirt béal Dé fhéin na
focail seo: "Tabhair doit' athair agus doit' mháthair onóir, adonn go
mairfeá i bhfad ar an dtalamh a thug an Tiarna Dia dhoit." As na
focail sin as so<i>léir go dtugann Dia saol fada, rathúil, ámharach, dos
na leanaí a bhíonn uirrimeach dá n-aithreacha agus dá máithreacha,
agus a dhéanann a gcomhairle. As air sin adeir an Scriptiúir na focail
nótáltha so: "A chlanna, éistíg le comhairle bhúr n-athar agus géillig
di, adonn go sábhálfaí sibh. An leanbh do 28 onórann a mháthair as
cosúil é le duine a chuireann saibhreas mór i gciomád do fhéin. An
leanbh do onórann a athair, beig áthas aige as a leanaí fhéin, agus
éisteoig Dia lena urnaithe, agus bhéarfaig sé saol fada dho." (Eccles.,
3:2). "A mhic ó, géill do theagasc do athar agus ná dearmad comhairle do
mháthar, adonn go gcuirfí cróin na ngrás ar do cheann agus práisléad
óir faoi do bhráid."

A fhiadfainn mórán teistiméireachta eile uadh an Scriptiúir a chur
in bhúr láthair a thiospán<f>ach go glan gurb é sochar spirideáltha agus
saoltha gach linbh a bheith umhal dhá athair agus dhá mháthair, a
gcomhairle a leanúint agus onóir a thiospánadh dhóibh, agus ná fuil
aon ghnoth as mírathúla ná mímhó, easonóir nó tarcuisne a thabhairt
dhóibh. An uair a thug Dia, mar a 'neosaig mé ina dhiagh so dhíbh,
seilbh ar thír na geallúna do<n> phobal Abhra, a ordaigh sé dhóibh dol
go gleann a bhí idir dhá chnoc, leath an phubail a sheasamh ar an
<g>cnoc abhus, agus an leath eile ar an gcnoc thall; na s<a>gairt a

sheasamh insa ghleann, agus a rá le guth glan ard, "Bíoch mallacht Dé
anuas ar go aon leanbh ná tiospánfaig onóir dhá athair agus dhá
mháthair." Agus do fhreagair an pobal go léir uadh gach taobh,
"Amen," nó "Bíoch mar sin." "Oir," arsa an Spirid Naomh, as olc an
meas atá ar an leanbh ná cuinníonn len<a> atha<i>r, agus tá mallacht
Dé ar an té a chuireann fearg ar a mháthair. Buanaíonn beannacht
athar áras na clainne agus tóch<f>aig mallacht na máthar a dtithe
aníos uadh an bhfoundation. Agus le ordú Dé fhéin a cuirtí chun báis,
gan trua <g>an trócaire, aon leanbh a thugach mallacht dhá athair nó
dhá mháthair. Agus budh dhona ná sion cás 'anama, oir pé duine a
mhallachtóig a athair nó a mhá<tha>ir rachaig an tsolas do éag air i lár
an dorcha<dai>s, as é sin, a gheobhaigh sé bás i lár a pheacaí.

As trua ná cuimhníd leanaí na aimsire seo ar na nithe seo. Féach
cad a rin blágárd insa bhaile seo a' lá fé dheire lena mháthair trína
chuid meisce: a bhua<i>l le sluasad í, agus a chuir gearradh cúpla
orlach 29 ar fhaid ina ceann. Á as mallaithe an talamh ar na siúlaíonn
an fear sion, agus as droch-chríoch gan dearmad a imeoig air.

Adeirid na Aithreacha Naofa gur budh figiúir an mheisce úd a thit
ar Noa, an codladh trom agus an cuma nochtaithe a bhí air, gur budh
figiúir í sin ar an anfhuinne a thánaig do dhruim a pháise ar Íosa
Críost an uair a bhí sé tairneáltha nochtaithe ar an gcruis. Agus fé
mar a rin Cam mallaithe magadh féna athair, agus dá dhruim sin a
tharraig mallacht buan air fhéin agus a shliucht, amhla sion a rinneadar
na Iúdaig magadh agus fonóid fé Chríost, agus a tharraigeadar fearg
Dé go buan agus go brách ortha féin agus ar a sliucht. Agus súd as ná
fuil anis aoinne le fáil chón cuirpeach sin ar fad agus fonóid a dhéan-
amh le focail fé Íosa Críost, déanaid é go ró-éifeach<t>úil lena
<n>gníomhartha mallaithe. Oir contrálaid a chomhairle, ní bhíonn aon bheann
aca airthe, leanaid slí bheatha contrar<th>a dá bheatha sion: céasaid
arís é lena bpeacaí. Dá réir, as ró-dhanaid dóibh.

L. 24

VI. TOWER OF BABEL, Etc.

Gen.1. 1. Insa bhliain do aos an domhain seacht céad déag agus
seacht mbliana déag agus dá fhichid, céad blian díreach
adéis an dílinn agus dhá chéad agus deich mbliana agus dá fhichid roimh
bás Noa, a chuadar a shliucht chón mór sin in iomadúlacht nár
fhiadadar cónaí in aon áit amháin. Agus a cheapadar scaradh lena
chéile agus go aon mhui<n>tir, mar do ordaig Dia agus Noa dhóibh, a
imeacht i ndútha fé leith dhóibh féin. Ach sula scaradar lena chéile
a chuireadar rompa gnóth a thiospánann cad é chón mór agus atá
díchéille agus uabhar an duine. "Sula scarfam lena chéile," ar siad,
"déanaimís cathair agus túr a shroisfig suas chun na spéartha." A bhí
abhar dúbaltha aca leis an gnóth iomadánta sion: ar dtúis chun ainm
agus cáil shíoraí do fhágan ina ndiagh tré an chathair mhór iontach
sin a dhéanamh; agus an tara cúis a budh ea chun iad fhéin a chosaint i
gcuinnibh Dé: dá gceapach sé dílinn a chur arís ar an ndomhan go
sábhálfaí iad insa túr mór ard úd. Mar sin a thiospánadar go raibh
droch-dhoubhta aca as focal Dé a gheall go solmanta ná báfach 30 sé
an domhan go brách arís le uisce, agus mar chomhartha seasmhach ar
an geallúint a chur sé an bhogha leacht, a bhogha fhéin, insa spéir.

2. Áfaig budh thoil le Dia uadh an am sion sampla seasmhach síoraí
a thabhairt do dhaoine insa go aon tráth go gcuireann sé i gcuinnibh
locht an uabhair, agus gur le umhlaíocht a ardóig duine é fhéin go
éifeachtúil, agus in ionad é fheín a chosaint ar fhearg Dé gurb amhla as
ceart dho trócaire a thuilleamh uaig le aithrí fhírinneach. "A thánaig
sé anuas uadh fhlaithiúnas," arsa an Scriptiúir, "do fhéachan an túr
agus an chathair úd a bhí clann ndaoine ag tógáil." Ciallaíd na focail
sin gur thóg Dia notice spisialtha don ghnóth sion. Agus, ag déanamh
magadh féna n-obair díchéilleach, adúirt sé. "Níl," ar sé, "ach aon
teanga nó aon chaint amháin ages na daoine seo go léir, agus atáid siad
ceapaithe go cean<n>tréan ar an obair seo a chur chun chinn, agus ní
scuirfid di nó go gcríochnóid í. Ar an abhar sin cuirimís a gcaint amú,
chun ná tuigfidís comhrá a chéile." Ní túisce a bhí na focail sin ráite ná
go dtánaig tréna-chéile agus mearbhall chón mór sin ar a gcaint nár
thuig fear cad adéarfadh fear eile leis. A chaitheadar gan stad scur dá
n-obair agus scaradh lena chéile, go aon dream díobh a imeacht go
mear i ndútha leo fhéin.

3. Babel, as é <sin> mú, a tugag mar ainm ar an dtúr úd, agus Babylon
ar an gcathair do bhrí gurbh ann a chuir Dia mú agus mearbhall ar
chainte na ndaoine. "As figiúir," arsa Naomh Barnán, "an túr ard agus
an chathair uaibhreach ar an gnóth a chuirid daoine do ghnáth rompa
insa tsaol. In ionad a bheith umhal do Dhia agus géilleadh dho as

amhla a mheasaid iad féin a chosaint ina chuinnibh, agus a cheapaid
iad fhéin a ardú suas a' lorg ainm agus cáil shíorraí do fhágain
in<a n>dia<i>g ar an dtalamh so, in ionad díchill a dhéanamh tré dea-
oibreacha a chleachtadh go scríobhfaí síos a n-ainm i leabhar na beatha
atá ins na flaithis. Budh thoil le Dia insa tráth úd smacht a imirt ar
bhaos agus ar ghlóire dhíomhaoin an duine insa pháirt sin dá chola<i>nn,
a theanga, ina gcónaíonn baos agus glóire dhíomhaoin do ghnáth. Oir
as 31 lena theanga a mholann duine é fhéin agus a thugann ordaithe
do chách eile. "Agus an iliomad teangacha a thosain an tráth <sin>
agus atá fós insa tsaol, as glór í," arsa Naomh Augustín, "a chuireann i
dtuigsin dhos na uile dhaoine gurb í an tslí as giorra agus as éifeachtúla
chun flaithiúnas a shroisin, a bheith umhal i gcroí agus géilleadh go
beacht do Dhia, a chomha<i>rle a ghlacadh, a thrócaire do lorg, a
chabhair agus a chúnamh do iarraig. As socharúla i bhfad dhúinn sion
a dhéanamh ná a mhíchéata agus a fhearg a thuilleamh agus a thar-
raint orainn fhéin le croí uaibhreach mustarach poimpiúil a chuireann
suas sinn chun tabhairt fé ghnótha atá thar ár gcumas agus ná bíonn do
shochar againn asta ach buaireamh aigne agus doshástacht croí."

4. Ar gcur a gcaint amú ortha, a scaradar clainn Noa lena chéile. Do
fhan Sem agus a shliucht ins an Áisiá, agus fós cuid do shliucht Cam
mallaithe. Áfaig a ghluais sé fhéin agus an chuid budh mhó díobh don
Égypt agus don Africa. A ghaibh Japheth agus a mhórsheisear mac siar
don Eúróip, agus as uatha sion a shíolthaig Gréagaig, Rómhánaig,
G<e>armánaig, Francaig, Spánaig agus go aon chine eile dá bhfuil ins
an Eúróip. Tamall adéis an dílinn, go spisialtha 'déis bhás Noa, a
thosnaíodar na daoine a bheith chón olc nó fós budh mheasa iad ná na
mallathóirí úd do scrios sé do aghaidh na talún. In áit Dia do adhradh
agus onóir a thabhairt dho, a dhearmadadar ar fad é. A cheapadar
déithe bréagach dhóibh fhéin; do adhradar agus do onóradar iad in
ionad an Tiarna uile-chomha<ch>tach a chúm agus a chruithnig iad, a
thug dhóibh saol, sláinte, beatha, bia agus gach maith eile corpar<th>a
agus spirideáltha dá raibh aca. A ghaibh cuid aca leis an ghrian mar
dhia, cuid eile díobh leis an ré, leis an spéir, leis na réithealanna,
leis an fhairrge, leis an ghaoth, leis na cn<u>ic, mar dhéithe. Agus mórán
mór dhíobh a bhí chón béistiúil sin ina n-aigne gur adhradar, agus gur
mheasadar gur déithe, beithíg féin na talún. A bhíodar drúisiúil,
bréagach, br<u>íneach, bradach, ag leanúint ainmhiana cuirpeach agus
ag imeacht i gcuinnibh dlí na nádúra nó teagasc a gcéille 32 agus a
gcoinsias. Oir níl aoinne, ach iomadán beartha, ná go 'niseann a chiall
agus a choinsias dho cad as ceart dho a dhéanamh, do thaobh Dé, do
thaobh chách eile, agus dá thaobh fhéin. Tiospánann tuigsin gach
nduine dho gur ceart onóir a thabhairt do Dhia, gurb uaig a fuair sé
gach a bhfuil aige, agus nách ceart an onóir a bhaineann leis-sin a
thabhairt do aon chréatú<i>r ar bith. Atá fhios againn go léir nách
ceart dhúinn a dhéanamh ar chách eile aon ní nár mhaith linn a dhéan-
amh orainn féin, agus gur ceart dúinn a dhéanamh le daoine eil<e>
mar budh mhaith linn a dhéanamh linn fhéin. Agus fós nílimíd chón
dall sion ná go dtuigimíd go glan gurb éigean dhúinn ár n-ainmhiana a

cheansú agus srian a chur leo. Múineann dlí na nádúra na fírinní seo
do<n> uile dhuine.

Áfaig ní raibh beann ar bith ags na mallathóirí úd airthe, go speisialtha
ag Nemrod, mac mic Cam mallaithe. Do fhan sé sion agus an fhuireann
a ghaibh leis i gcathair Babylon, agus a chríochnaig sé í. Ansion a
thóg sé ar an má céanna sin - Má Sennaar budh ainm di - trí cathracha
móra eile. Agus a chrom sé ar láimh láidir a dhéanamh ar go aoinne.
A b'é an chéad tíoránach a bhí riamh insa domhan é. As air sin adeir an
Scriptiúir "gur budh fiagaí comha<ch>tach Nemrod, as cuinne an
Tiarna." Agus ní beithíg alltha a bhíoch sé ag fiach, ach daoine, chun
sclábhaithe a dhéanamh díobh. A scar sé fhéin agus a mhuintir ar fad
le Dia agus le creideamh Dé. A rin sé teampall agus a chur inte íomhá
na gréine, ar nar tugag Baal mar ainm, agus a ghabhaidís leis an íomhá
bodhar balbh úd mar Dhia. Agus a b'í sin an chéad rebelúntacht
solmanta, pu<i>blí, a rinneadar daoine i gcui<nni>bh Dé.

Gen.12:1 et seq. 5. Fá an am úd, uadh a bhíodar daoine ag tréigean
Dé agus dá dhearmad ar fad, agus ag diúlthú go
poiblí aon onóir a thiospáint dho amha<i>l a rinneadar i gcathair
mallaithe Babylon, budh toil leis cathair naofa a thógain a sheasóch
go deire an tsaoil. Agus a b'í cathair í sin an Eaglais fhírinneach.
Ní cathair í sin atá déanta do chlocha agus do adhmad, ach do dhaoine
naofa a thabharfach go brách onóir oiriúnach do Dhia, 33 a dhéan-
fach a réir, a chiomádfach a chreideamh, agus, lena ndea-oibreacha,
a thógfach túr a shroisfeach suas as cionn na spéartha go flaitheas na
bhflaithis féin. Agus a b'í an chloch foundation a chur sé leis an dtúr
beannaithe sin, Abraham naofa. A rugag é insa bhliain dhá mhíle agus
ocht mbliana adéis chruthnú an domhain, agus trí chéad agus dhá
bhliain adéis bhás Noa, agus naoi gcéad agus bliain agus fiche sular
ghlac Mac Dé colainn daonna. A b'é an naoú glún amach uadh Sem é,
agus a mhair sé céad agus deich mbliana agus dá fhichead i bhfochair
an fhir bheannaithe sin.

An tráth a bhí sé chúig bliana agus trí fichid do aos, agus a chónaig
i bhfochair Thare a athair i <g>cathair Ur i dtír Chaldea, láimh
le cathair Bhabylon, a thiospá<i>n Dia é fhéin dho agus adúirt mair seo
leis: "Fág tír do dhúchais agus do ghaolta, agus tig do athar inar rugag
thu, agus imig don dútha a thiospán<f>aig mise doit. Agus déan<f>aig mise
taoiseach agus ceann fine agus athair díot ar náisiún mór oiriric. Agus
beig clú agus ainm ard-uasal agad, agus beir beannaithe go brách. Oir
beannóig mise go aoinne a bheannóigh thu, agus mallachtóigh mé go
aoinne a thabharfaig mallacht dhoitse. Agus beannófar ionadsa go
aon chine insa domhan."

A ghéill Abraham gan mhoill do ordú Dé a gheall dho, ins na focail
úd, dhá bhuntáiste mhór: ar dtúis go mbeach sé ina cheap as na
bhfásach cine iomadúil; agus an tarna buntáiste an buntáiste as fearr
agus as buanaí ar bith, go mbeannófaí ina shliucht go aon chine insa
domhan. Ciallaíonn sion gur ar a shliucht a thiucfach Críost Mac Dé
a cheapag uadh thúis domhain chun an chine daonna a shábháil.

Gen.12:4 et seq. 6. A ghluais Abraham air. Do fhág sé a dhútha
féin, a rug sé a athair leis, a tháinig sé go cathair
Haran agus a stad ann ar feag tamaill nó go bhfuair a athair bás in
aos a dhá chéad agus chúig bliana. Do fhág Abraham an chathair sin
agus rug leis Sara a bhean, Lot mac <a> dhearbhráthar, agus a mhuintir
go léir, agus a thánaig go tír Chanaan, an tír a thiospáin Dia dho.
Ar bheith socair dho insa dútha sin, dho fhéin agus dá shliucht go brách,
a thóg Abraham olthóir 34 in onóir Dé, ag admhadh gurb é sin amháin
a thugann ríochta saoltha do dhaoine agus a bhaineann dhíobh arís iad
mar a chíonn sé oiriúnach.

Adéis sealad a chaitheamh insa dútha sion, a thánaig gorta mór agus
a chaith Abraham dol lena mhuintir don Égy<p>t. Agus adúirt le
Sara, a bhean, "Atáir ana-dhathúil, agus an tráth a chífig locht na
Égy<p>te thu adéarfaid, "Ag sí sin bean an fhir úd," agus muirfid siad
mise adonn go <m>beifá-sa aca. Ar an abhar sion abair gur tu mo dhearbhshúir
agus ní bhac<f>aid dom." Ní raibh aon bhréag ansion, oir as aon athair
amháin a bhí aca, agus ní uadh an mháthair chéanna a thánadar, agus
as le ordú Dé a phós Abraham í, oir ní raibh an creideamh cóir ag aoinne
eile dá gcine: a scaradar le Dia agus lena chreideamh ach a athair agus
a mhuintir amháin.

Ar ndol dóibh don Éyypt a thit an gnóth amach mar a thuairmig
Abraham: a chonarcadar an bhean, agus a mholadar a áille iontach a
láthair an rí Pharaoh. A thóg sé sion isteach ina phálas í chun go mbeach
sí ina bean aige fheín. Áfaig níor leog Dia dho baint lé; a imir sé na
pianta budh mhó ar Pharaoh agus ar a mhuintir mar gheall ar an gnóth
sin. Agus an uair a fuair an rí amach gur bhean phósta í, chur sé fios
ar a fear agus adúirt leis, "Cad a rinneas agus mo dhaoine as an tslí ort,
gur chuiris mise agus iad sion ina leithéid do bhaol, mallacht agus
milleadh Dé a thabhairt orainn? Canathaobh nár 'nisis dhom gurb í
do bhean í, óir ní chuimhneoinn go brách ar í 'ghlacadh chúgham muna
ndúraís gurb í do dhearbhshúir í. Anis uadh as í do bhean í, beir lead í
agus fágaig ar fad mo ríocht. Agus mar chúiteamh insa tarcuisne a
thugas go neamhchiontach dhise agus doitse, bronnaim ort an oiread
so caorach, ba, asail agus seirbhísig.

7. "Tugaimís fá ndeara," arsa Naomh Ambrós, "cad é an eagla agus
an scanradh a bhí ar an rí, cé gur phágánach é, a bheith ciontach in
adhaltharnas, ná cuimhneoch sé go brách ar a leithéid do chuir a
dhéanamh ar stróinséir bhocht do sheol an gorta chun a dhútha, agus
gur coinsiasach agus gur onórach 35 an cúiteamh a rin sé leis i
dtaobh an mhasla a thug sé do i gcuinnibh a thoile. Tugaimís fós fá
ndeara cad é chón iontach agus atá an tslí a leanann Dia do thaobh na
ndaoine a thoghann sé dho fheín agus a ghlaonn sé chun seirbhís a
dhéanamh dho. A cheap sé an fear so chun a bheith ina athair
corpar<th>a don aon chine amháin a bhí le fios a dhlí naofa a bheith aca,
agus mar athair spirideáltha dúinne agus dhos na uile dhaoine eile a
chreidfeach go brách mar as cóir i nDia. Agus féach cad a rin Dia leis,
cad é chón cruaig agus a thástáil sé é. A chur sé do fhiachaibh air a
dhútha, a ghaoltha agus a mhuintir do fhágan go brách ina dhia<i>g

agus dol go dútha eile a bhí i bhfad uaig. Agus ar éigean a bhí sé socair
insa dútha sion ná gur chaith sé í a fhágan le neart gorta mór a thánaig
airthe, agus dol go dútha stróinséar<th>a ina raibh sé i gcontabhairt a
mhairithe, gan díon ná cosaint aige, ach an creideamh agus an mhuinín
a bhí aige i nDia a shaor uadh gach baol é. As mar sin díreach a
dheighleálann Dia linne. Adeir sé leis go aoinne againne, amhail
adúirt sé le Abraham naofa, "Fág iod' dhia<i>g tír do dhúchais, do
ghaoltha agus tig do athar inar rugag thu, agus imig don dútha a
thiospán<f>aig mise doit." Tír ár ndúchais agus tig ár n-athar, an peaca
inar gineag agus inar rugag sinn. Agus as iad ár ngaoltha agus ár
ndaoine muintear<th>a na ainmhiana cuirpeach dona bhfuilimíd do réir
nádúrtha, tugtha, mar atá uabhar nó saint, drúis, nó craos, nó aon droch-
chlaon eile a tharraigeann agus a mheallann sinn uadh am go am chun
peaca a dhéanamh. Caithfeam scaradh leo sion agus gan filleadh go
brách ortha. Agus má dhéanaimíd, a bhéarfaig Dia sinn, amhail a rug
sé Abraham naofa, gan bhaol gan chontabhairt go dtí an dútha úd a
thiospáin sé agus a gheall sé dhúinn. Agus as í dútha í sin, flaitheas
na gcomhacht.

L. 29

VII. LOT SEPARATES FROM ABRAHAM

Gen.13:1 et seq. 1. Insa bhliain dhá mhíle cheithre fichid agus
ceithre bliana 'déis cruthnú an domhain, agus naoi
gcéad déag agus fiche blian sula rugag Íosa Críost, a chas Abraham,
a bhean, Lot mac a dhearbhr<á>thair agus a mhuintir uadh an Égypt
go dtí an áit i dtír Chanaan in 36 ar chuir sé fé ar dtúis, agus inar
thóg sé olthóir in onóir Dé. A budh é ainm na áite sin Bethel, nó "tig Dé."
Ní foláir dhom, sula leanfad a thuille don teagasc so, a 'nisin dhíbh gur
fhág Dia, an tráth a chur sé mú agus tréna chéile ar chaint agus ar
theanga na <n>daoine go léir ag túr Bhabel, gur fhág sé an teanga dhaonna
a bhí uadh thúis domhain ag sna uile dhaoine, ag aon duine amháin
agus ag a shliucht. A budh é duine é sin Heber, nó Ébir, seana-athair
Abraham. Agus as uaig a ráitear an teanga Abhra agus an pobal
Abhra dhos na daoine a shíolthaig uaig agus don teanga a bhí aca.
A b'é an fáth nar fhág Dia an teanga bheannaithe úd ag an bhfear sin
agus ag a shliucht go brách, do bhrí gur dhiúlthaig sé aon láimh ná páirt
a bheith aige insa ghnóth iom<a>dánta a chuireadar na daoine eile go
léir rompa, ag déanamh an chathair agus an túr uaibhreach úd. Atá
brí, fórsa, éifeacht agus ciall ag an dteanga úd do bhreis ar aon teanga
eile ar bith.

Gen.13:5 et seq. 2. An uair a shocraig Abraham é féin ins an áit
úd, ní fada nó gur thástáil sé an cheataí a lean
saibhreas do shíor agus do ghnáth. A chuir Dia rath mór air fhéin agus
ar Lot, mac a dhearbhráthar; a mhéadaig sé a gcuid agus a n-airnéis
chón iontach sion "nár fhiadadar cónaí," arsa an Scriptiúir, "a thuille
in aon áit amháin." Dá dhruim sin a thit achrann amach idir seirbhísig
Abraham agus seirbhísig Lot i dtaobh iníor a dtréada. Agus uadh a bhí
gráinn agus fuath ag Abraham do<n> uile shórd achrainn, agus eagla
air go sroiseach achrann na ngiollaí a máistrí, a chuaig sé ag triall ar
Lot arus adúirt go caoin cneasta leis, "Ná bíoch," ar sé, "difir ná
díospóireacht idir thusa agus mise, idir do sheirbhísig-se agus mo
sheirbhísig, oir as dearbhráithreacha agus gaoltha goirid dhá chéile
sinn. Atá an áit ina bhfuilimíd ró-chúng dhúinn araon, agus atá an
dútha so fairsin a dóchain dhúinn; atá tuille agus ár ndóchain slí
inte. Dá réir sin, scaraimís lena chéile. Toibh-se do rogha cuid de:
má ghabhann tusa uadh dheas, geobhad-sa uadh thuaig; má théann tu
sior, rachad-sa siar."

Níor thiospáin Lot, ar an ócáid seo, an chiall agus an <t>simplíocht aigne
a bhí ag Abraham. Níor thug sé fá ndeara cad é an diomard dho
scaradh leis an bhfear 37 naofa so, agus gurbh fhearr dho go aon
cheataí a fhulang sula ndéanfach sé a leithéid do ghnóth. Oir a chuir

sé é féin i gcontabhairt mórán ainnisí a theacht air, agus a thánadar sion
go luath air. Uadh a fuair sé rogha aon chuid don dútha a ghlacadh,
a ghlac sé do réir mar a taidhsíog dhá shúilibh a<n> chuid a b'fhearr
agus budh bhreátha di. "A thóg sé suas a shúile," arsa an Scriptiúir,
"agus a léirmheas sé an tír go léir. A chonairc ná raibh aon pháirt de
ní budh bhreátha agus ní b'fhearr ná an dútha agus an talamh tíompall
chathair Sodom agus cois Abhann Jordan. Óir budh chosúil í i
mbreáthacht le Par<a>thas Dé féin, nó le tír na Égypte i dtorthúlacht."
"Glacaim-se," ar sé le Abraham, "an chlais talún úd mar rogha dom
féin." A scaradar go buíoch beannachtach lena chéile, agus a imig Lot
leis fhéin uadh an duine budh naofa ar bith, agus a chuaig sé chun
cónaithe ar measc an dram budh mhallaithe a mhair riamh ar an
dtalamh so, dram ar nar imir Dia díolthas nár imir sé uadh thúis
domhain agus ná imreoig sé go deo a leitheid ar aon chine eile.

3. Insa ghnóth so, arsa Naomh Ambrós, atáid dhá nithe tábhachtacha
againn le tabhairt fá ndeara. Ar dtúis, cad é chón seachantach agus a
bhí Abraham ar an uile shórd dhíospóireacht, cad é an ghráinn a bhí
aige airthe, agus cad é chón mear agus a chuir sé deire lé. Gur ceart dho
mháistrí agus dho mháistreásaí féachan go géar i ndiagh a seirbhísig,
oir as iad sion go minic, nó mar adéarfainn do ghnáth, as bun le go aon
mhíthuigsin agus imreas a thiteann amach idir comharsain. Lena
scéaltha, lena mbréaga, scaraid na gaoltha as neasa lena chéile; cuirid
namhdachas agus eascairideas eatartha. Agus a chímíd fós i bpearsa
Lot agus ins na nithe a thit amach do, gur ró-chontabharthach an
ghnóth dho aos óg scaradh le cuideacht agus le caidreamh na ndaoine
budh shocharúla dhoibh, cé nár mheasadar sion. Budh dhuine naofa,
neamhchiontach Lot, amhail a 'niseann Naomh Peadar dhúinn, agus
adéise sin, tré scaradh lena úncail beannaithe, a thit sé isteach in
anacraí, i mbaol agus i ndainséir chón mór sin go millfí agus go gcaillfí
gan leigheas é muna mbeach carthannacht agus cróghacht a úncail
a shábháil é.

Gen.13:14 - 14:24. 4. Adéis a scar Lot leis 38 a thiospáin Dia é
féin do Abraham agus adúirt, "Tóg suas do
shúile agus féach sior, siar, uadh dheas agus uadh thuaig, agus an
dútha so go léir a chíonn thu a bhéarfaig mise doitse agus dhod shliucht
go brách. Agus más féidir do dhuine ar bith na gráinneacha smúit atá
ar an dtalamh a chóireamh, fiadfaig sé do shliucht-sa a chóireamh.
Éirig suas agus siúlaig go aon orlach don tír seo atáim-se le tabhairt
dhoit go brách." A ghaibh Abraham fé an dútha, a shiúlaig sé í agus a
shocraig sé áras dho fhéin i ngleann Mambre, láimh le cathair Hebron.

Fé an am sion a thánadar cheithre rithe uadh an domhan thior agus
a rinneadar cúncas ar go aon náisiún a tharlaig ortha, nó gur shroiseadar
críoch Sodom. Agus a ghaibh rí Sodom, rí Gomorrtha agus triúr rithe
eile amach chun comhraic a thabhairt dhóibh. A thugadar bualadh dhá
chéile láimh le Sodom, i ngleann na gcoillthe, mar a raibh toibreacha as
na dtigeach pic talún. A buag agus a briseach ar na cúigear rithe úd.

A maraíog ceath<r>ar díobh agus romhór a saighdiúirí, agus a theith
rí Sodom agus an méid a mhair dhíobh chun na sléibhte. A ghluais-
eadar na ceithre rithe buach úd go cathair Sodom agus na cathracha
<eile ?>. A phlund<ar>áladar iad agus a rugadar leo na daoine agus gach
éadáil a fuaradar ionta. Agus ar measc na coda eile a rugadar leo Lot
agus a mhuintir. A thánaig fear a theith uadh an mbualadh chun
Abraham, agus a nis dho gur gabhag Lot mac a dhearbhráthair agus go
rabh<th>as dá bhreith i mbrídeanas síoraí go dútha stróinséar<th>a.
In ionad cromadh ar ghol agus ar ochlán, as amhla a bhailig Abraham
chuige go mear a mhuintir, agus le trí chéad agus ocht nduine dhéag
dhos na seirbhísig budh chrógha dá raibh aige, a lean sé na cheithre
rithe úd chun mac a dhearbhráthar a bhaint dhíobh agus a fhuascail
u<a>tha. Ní raibh scáth ná eagla air tabhairt, leis an dorn fear úd, fés
na rithe comha<ch>tach sin agus a dtrom-shlua, a bhuaig go dtí sion ar
go aoinne a sheasaig ina gcuinnibh; ach, lán do mhuinín agus do dhóchas
beannaithe i nDia, a thug sé go misniúil fútha, a chuir teitheadh ortha,
a bhain díobh Lot, a mhuintir, na daoine agus an éadáil a ghabhadar i
Sodom agus ins na cathracha eile, agus a thug slán folláin thar n-ais
iad go léir. An gnóth nár fiadadar an cúigear rithe úd a dhéanamh lena
saighdiúirí go léir, a rin an fear naofa lena 39 bheagán seirbhísig,
gnóth a thiospánann nách le neart slua ná le fórsa ndaoine a bheirtear
bua, ach le toil Dé amháin. "Oir ní é an t-each luath-chosach a bheireann
an rás, ná an fear láidir a bhuann a<n> gleo," arsa an Spirid Naomh,
"ach riarú Dé amháin."

As ar an ócáid seo a tráchtar ar Mhelchisedech, agus ní tráchtar air
in aon phasáiste eile don Seann-Bhíobla, agus ní nistear dúinn cé ar budh
é féin, ná cad é an treibh ndaoine gurbh dhíobh é. Níl aon chúntas eile
againn air ach an méid seo, go ndeir an Scriptiúir gurbh é rí cathair na
síochána é, gur sagart é don Dia as aoirde, go dtánaig sé ag fáilthiú
rimh Abraham, gur ofráil sé arán agus fíon mar íobairt do Dhia ag
breith buíochas leis i dtaobh an bhua a rug Abraham ar a namhaid, agus
gur thug se sion dho deachú na éadála a bhuaig sé. Adeir Naomh Pól
agus na Aithreacha Naofa gur figiúir ar Íosa Críost an fear so, agus gur
rímh-chomhartha ar naomh-íobairt an Aifrinn an t-arán agus an
fíon do íobair sé do Dhia. As ag a shuipéar dhéanach a chuir Íosa
Críost naomh-íobairt an Aifrinn ar bun, agus do ordaig sé í a chiomád
suas go dtiucfach sé an lá déanach chun deire a chur go brách leis an
domhan so, agus chun na fíoréin a bhreith leis go flaithiúnas, agus na
droch-dhaoine a dhúnadh suas i bpríosún tintí Ifrinn.

A thánaig rí Sodom, agus an mhui<n>tir a theith leis, anuas uadhs
na sléibhte, agus adúirt sé le Abraham, "bíoch an éadáil go léir agad,
oir as í do cheart í. Ní iarraim ort ach na daoine a shaorais a thabhairt
dhom." "Tógaim mo láimh suas chun flaithiúnas," arsa Abraham, "agus
móidím dar an Tiarna uile-chomhachtach a mhaireas tré shaol na saol,
ná glac<f>aig mé go fiú snátháin ná iall bróige dod' chuid-se, ná do chuid
aoinne eile, chun nárbh fhéidir doitse ná dho aoinne eile a rá, "A rinneas
Abraham saibhir.""

"A fua<i>r sé," arsa Naomh Ambrós, "níos mó glóire as an úsáid a rin
sé don bhua a rug sé ná as an mbua féin." Agus cuireann sé i gcéill dhos
na uile Chríostaithe nách ceart agus nách dlitheach dhóibh dol chun
cogaig le aon intinn eile ach chun fóirthean ar an dram lag, agus iad a
fhuascailt uadh an foirneart a 40 <imrítear ?> go éagórach ortha; agus
gur carthannachtúil an gnóth dhóibh a n-anam a chur i gcontabhairt
chun a gcó-chréatúirí a fhuascailt uadh dhaorbhruid; agus má chuireann
Dia rath ar a ndícheall, nách ceart dhóibh aon chúiteamh saoltha a
lorg, ach an buíochas agus an ghlóire a gheobha<i>d uaig ins na flaithis
i dtaobh fóirthean ar a <g>có-chréatúirí oireaspach ar an dtalamh so.

L. 33

VIII. FLIGHT OF AGAR, CONCEPTION OF ISAAC

Gen.15:16. 1. Adéis a bhuaig Abraham ar na cheithre rithe
comhachtach úd, agus a fhuascail sé uatha Lot arus
a mhuintir, a chaith sé a shaol fé rath agus fé chompord. Ní raibh
asnamh aon mhaith ná sólás saoltha air, ach an t-aon asnamh so, ná
raibh aon leanbh aige a bheach ina oidhre ar a<n> saibhreas mór budh
thoil le Dia a thabhairt do. Áfaig a chonairc Dia oiriúnach an tabharth-
as sion a bhronnadh air, i ndáil na umhlaíochta agus an géilleadh
a thiospáin sé dho trí iompar go foighne<ach> agus go sásta an easpa
sleachta a bhí ar a mhnaoi. Oíche áirithe a thiospáin Dia é féin do
agus adúirt, "A Abraham, ná bíoch aon eagla ort, oir as mise do
luacht saothar atá mór thar barr." Adúirt Abraham dá fhreagradh, "A
Thiarna, cad a thabharfaig tu dhom? A gheobhaig mé bás gan sliucht
agus tit<f>ig mo chuid go léir chun mac mo stíobhaird Eliezer uadh
chathair Damascus. Níor thugais mac dhom agus beig mo sheirbhíseach
ina oidhre ar mo chuid." "Ní é a bheas," arsa Dia, "ach fear a thiuc-
faig uait fhéin, mac a béarfar dhoit fhéin, hen e a bheas ina
oidhre ar do chuid." A sheol Dia amach é, agus adúirt, "Féach suas
ar na spéartha agus comhairig má fhiadfair na réalthanna sion go léir a
chíonn tu ortha. Beig do shliucht-sa chón iomadúil leo sin. As mise an
Tiarna Dia a thug amach thu uadh thír Caldea adonn go dtabharfainn
an dútha so go léir dhoitse agus dhoit' shliucht, agus sealbhóig sibh í."

A chreid Abraham focal Dé agus a ghéill uadh chroí di. Ní raibh
doubhta ar bith aige ná go gcólíonfach Dia an gheallúint a thug sé dho.
Áfaig adúirt sé, "A Thiarna, tiospáin dhom conas a gheobhaig mé
seilbh na dútha so atá thana féin lán do dhaoine comhachtach crógha -
seacht náisiúin láidir saibhir ina seilbh romham." "Tóg chúghad
41 amá<i>reach," arsa Dia, "colain trí mbliain, gabhair baineann trí
mblian, reithe trí mblian agus péire clúr. Déin dhá leath dos na
beithíg. Áfaig ná gearr suas na éin. Cuir gach leath díobh as cuinne
a chéile. Seasaimh eatartha go dul fé don ghrian." A rin Abraham
amhla sion, agus ar dhul fé don ghrian a thit codladh trom air. Do luig
eagla mór agus dorch<ad>as air, agus a chonairc sé solas iontach ag rith
idir gach leath dhos na beithíg úd, agus a chualaig sé guth ag rá mair
seo leis: "Bíoch fhios agad go mbeig do shliucht i ndútha stróinséar<th>a,
'na sclábhaithe ar feag ceithre chéad bliain. Agus imreoig mise díolthas
ar an náisiún úd a rin eágóir ortha. Agus tiucfaig do shliucht amach
aiste le saibhreas mór. Áfaig sula dtitig an gnóth sin amach rachair-se
chun do shinsear fhéin. A gheobhair bás i síochaín an tráth a bheir
críonna go leor. Ansion tiucfaig do shliucht agus a gheobhaid seilbh na
dútha so. Oir níl tomhas peacaí na ndaoine a chónaíonn inte anis lán
fós suas go bruach."

Gen.16:1-15 2. I gcionn deich mbliana uadh an am sion, uadh a
chonairc Sara, bean Abraham, ná raibh aon leanbh
aici, a chrom sí ag beith ag tathant air a' cailín frithálaimh <a bhí ?>
aici - Agar budh ainm di, agus a thugadar leo í uadh an Égypt - a
ghlacadh chuige mar mhnaoi chun go mbeach sé do shólás aici leanbh
le Abraham a fhaicsin, cé nár lé fhéin é. Níor ghéill Abraham di, nó
go bhfuair sé ordú speisialtha uadh <an> dTiarna a' gnóth sion a dhéan-
amh. A bhí sé go deimhin dlitheach do fhearaibh, uadh am na dílinn
go bás Chríoist, níos mó ná aon bhean amháin a bheith pósta in aoneacht
aca. Áfaig uadh bhás Chríoist go deire an domhain atá sion coiscithe
ar na uile dhaoine. A ghlac Abraham, do réir chomhairle Sara, Agar
mar bhean chuige, agus a ráinig sí trom uaig. Agus an gnóth a mheas
Sara a thabharfach sólás di, as amhla do fhás brón chúighthe as. An
uair a bhraith Agar go raibh sí ag iompar clainne, a chrom sí ar dhroch-
mhúineadh agus ar tharcuisne a thabhairt dá máistreás. A mheas sise
gur le toil agus le cionta a fir a bhí sí chón asumhal agus chón droch-
mhúinte sin lé, agus adúirt sí leis: "Atáir ag déanamh éagóra oram agus
droch-chúiteamh liom. A thugas dhoit mo chailín mar mhnaoi, agus
as amhla atá sí ina máistreás oram. 42 Go <n>déanaig Dia ceart idir
mise agus thusa." "Féach," arsa Abraham, "as tusa fós as máistreás
airthe: déin lé mar as maith lead." As sion amach a luig Sara lámh
chón trom sin ar Agar go raibh sí cortha dá saol, agus a theith sí lé
fhéin chun bás do fháil insa bhfásach. A chonairc aingeal Dé í sínte go
fan<n>lag cois tobair, agus adúirt sé lé, "Cá bhfuileann <tú> ag dol agus
cad a thug anso thu, a Agar, a chailín Shara?" "Atáim," ar sí, "ag
teitheadh uadhm' mháistreás." "Fill arís airthe agus bí umhal di,"
arsa an t-aingeal. "Féach," ar sé, "atá leanbh mic ar iompar agad, agus
tabharfair Ishmael do ainm air, oir a chualaig Dia do osnaíl chruaig.
Beig sé ina dhuine fia<i>n: beig a láimh i gcuinnibh gach nduine, agus
láimh gach nduine ina chuinnibh. Agus méadóig Dia a shliucht insa
chás ná fiadfar iad a chóaireamh. Agus cónóid siad ar leithlig uadhs
go aon chine eile."

A rin Agar a chomhairle: a chas sí ar a máistreás, agus a bhí sí lán-
umhal di. A chuir sí leanbh mic di, agus a thug Ishmael mar ainm air.
Féach cad é chón truamhéileach agus atá Dia, a chuir aingeal comhacht-
ach chun fóirthean ar an gcréatúir bocht úd, agus chun comhairle a
leasa a thabhairt di. A ghlac sí an chomhairle sin agus as maith a éirig
sé lé. As cruinn a chólíon Dia an ní a gheall sé do thaobh an ghin úd a
bhí ar iompar aici. As uaig a thánaig an dram daoin<e> ar a dtugaimíd
Ar<a>bs, nó locht na Arabia. Cónaíd ins na fásaig gainmheach atá ins
an Africa agus ins an Áise. Ní rin aoinne riamh cúncas ortha. Atáid
siad leata uadh Charraig Gibraltar thiar go Falla Mór na China thior.
Níor fhiad aon rí ná prionsa riamh iad a thabhairt fé smacht. Agus a
bhíodar chón comhachtach agus chón crógha sin gur chuireadar deire
le Impireacht na Gréige. A bhaineadar amach le neart a láimh an
Asia agus an Égypt. A chiomádadar seilbh ar an Easpáin ar feag
céad blian, agus a dhéanfaidís cúncas ar an Eúróip go léir muna
<m>beach Cormac Cróga, rí na Fraince a bhuail iompa ag cathair Tours,
a thug bualadh dhá lá i ndia<i>g a chéile dhóibh agus a mhairbh dhá

chéad míle dhíobh. Agus cúpla céad blian uadh shin, a bhuadar ar
Impire na Gearmáine, a chuireadar siege le cathair Vienna agus a
bhíodar ar phointe í a thógáil an 43 uair a thánaig Seán Sobieski,
rí na bPólíneach, le fiche míle fear chun fóirthean ar an gcathair.
A chur sé é fhéin agus a mhuintir fé tharmain na Maighdeana Muire,
agus a thug go misniúil fé an arm mór úd ina raibh trí chéad míle do
shaighdiúirí lán-oilthe i gcogadh. A bhris <s>é iad agus a lean ar feag
seachtaine an tóir go dian ortha, agus níor chas duine díobh beo ina
dhútha féin. Agus as amhla sion a sábhálag an Chríostúlacht uadh an
dram mallaithe úd a ghaibh le Mahomet in ionad gabháil le Íosa Críost
a chrui<th>nig iad agus a fuair bás ar a son.

Gen.17:16-22. 3. Trí bliana déag adéis a rugag Ishmael a thiospáin
Dia é féin arís dho Abraham, agus a rin sé go aon
gheallúint a thug sé roimhe sin dho do athnuachain ins na focail seo:
"Mise," ar sé, "an Dia uilechomhachtach; siúlaig im' láthair-se agus
beir iomlán. Daingneoigh mé mo mhargadh idir mise agus thusa,
agus meádóigh mé go iontach thu. Tiucfaig mórán náisiúin agus
mórán rithe uait. Agus beig mise mar Dhia agad agus ag do shliucht
go brách. Beig mac ag do bhean, Sara, fá an am céanna so insa bhliain
atá chughad. Tabharfair Isaac do ainm air. Agus is leis sin agus lena
shliucht a dhéan<f>aig mé an margadh so a dhéinim anis leadsa: mé a
bheith im' Dhia agadsa agus ages go aoinne a shíolthóig uaig sin go brách."

Ar chlos na bhfocal sion do Abraham, a chaith é féin ar a bhéal agus
ar a aghaidh anuas ar an dtalamh ag breith buíochas le Dia, ag rá
le áthas a chroí, "Ar dhóigh le aoinne riamh go mbeach mac agamsa,
atá céad blian do aos, lem' bhean atá deith mbliana agus ceithre fichid
do aos?" A scar Dia ansin leis.

Tíompall trí mhí ina dhiagh sion a bhí Abraham ag suí i mbrotha an
lae, faoi chrann ag doras a chábáin. Oir níor thóg sé fhéin, ná a mhac
ná mac a mhic ná aon cheann eile dos na pa<t>riarchs naofa, tig ná
cathair riamh insa tír úd a gealladh dhóibh fhéin agus dhá sliucht go
brách, ach a chónaíodar i gcábáin agus i mbothóga. "Oir a thuigeadar,"
arsa Naomh Pól, "gur st<r>óinséirí agus pasangéirithe iad a bhí ar a slí
chun dútha a b'fhearr ná an dútha úd. Ar an abhar sin níor mheasadar
gurbh fhiú dhóibh tig ná cathair a thógan ar an dtalamh so. Oir a
chreideadar go daingean go raibh áras buan síoraí ag Dia fána gcomhair
44 ins na flaithis, i dtír na mbeo.

Gen.18:1-16. 4. Ar bheith dho ina shuí, mar adúrt, a chonairc sé
triúr fear stróinséar<th>a ag triall air. A bhí crot
trabhailéirithe ortha. A taidhsíog do go rabh<ad>ar tuirseach uadh an
mbóthar agus uadh bhrothall an lae. Do éirig sé go mear, a chuaig
fé<na> ngéin, a bheannaig dhóibh agus do fháilthig rompa agus adúirt
go cneasta leo, "Beigh mé buíoch go brách dhíbh, agus cuirfig sibh me
fé oibleagáid, má fhanann sibh iom' fhochair agus suí anso fé scáth an
chrainn. Tabharfad uisce chun bhúr gcosa a ní, ollmhód beagán bíg
dhíbh agus an uair a chaithfig sibh é gabhaig libh in bhúr mbóthar."
Adúradar sion, "Déin mar adúirís."

A rith sé isteach insa chábán agus dúirt lena mhnaoi, "Éirig ort go diair
agus fuinig trí chlocha plúir agus déin arán grille. Ansion a mhairbh
sé gamhain ramhar, a chócráil é, a thug leis é agus a chuir le arán, im
agus bainne fé scáth an chrainn i bhfianais' an trír úd é, agus do
fhan ina sheasamh chun frithálamh ortha. Ach cé bheach aige ann ach
beirt aingeal agus Mac Dé féin i bhfuirm ndaoine. Ar chaitheamh
an bhíg dhóibh adúirt ceann aca (agus a budh é sin Mac Dé): "Cá
bhfuil do bhean?" "Atá sí, arsa Abraham, "insa chábán." "Más ea"
ar se sion, "fána leithéid seo do am geobhad-sa an tslí seo arís, agus
beig mac ag Sara do bhean." A chualaig sise insa chábán na focail sin
agus a chuir sí smut gáire aiste ag rá lé fhéin, "As dealramhach an scéal go
mbeig leanbh ag cailleach crí<o>nna caite mar mise, atá deich mbliana
agus ceithre fichid do aos, agus mo shean-duine céad blian do aos, agus
gan aon chaitheamh againn i ndiagh gnóth don tsórd a imig i bhfad uadh
shin as ár gceann." "Canathaobh," ar se sion le Abraham, "nar gháirig
do bhean, ag rá "A' mbeig mac ag mo leithéid-se do shean-bhean?"
Oir níl aon ní ar bith deacair ná do-dhéanta ag Dia." Arsa Sara, le
neart eagla, "Níor gháireas ar aon chor." "A rinnis go deimhin," ar sé.
"Agus fá an am na ndúrt geobhad-sa anso arís agus beig mac agad."
Do éiríodar ansa<n> agus a ghabhadar an <t>slí go cathair Sodom.
A chuaig Abraham dá dtionlacan agus a thit comhrá amach eatartha
agus gnóth ana-iontach a neosad dhíbh le cúnamh Dé 45 seachtain
uadh inniubh.

5. As a ndúrt atá dhá nithe le tabhairt fá ndeara go ró-spisialtha
'gainn. Ar dtúis, na focail seo adúirt Dia le Abraham, "Siúlaig im'
láthair-se agus beir iomlán. As sion tuigimid ná fuil slí ar bith níos
éifeachtúla dhúinn chun sinn a dhéanamh iomlán insa go aon <t>sórd
naofacht, ná nós as socharúla dhúinn do thaobh cuirp agus anama, ná
cuimhneamh go minic go bhfuil Dia láithreach ins go aon áit, go
bhfuil sé i gcónaí ag féachaint orainn do ló agus do oíche inár bhfochair,
istig i gceart-lár ár gcroí, inár dtíompall, orainn, as ár gcionn in airde,
fúinn thíos. "Oir má théim suas ins na flaithis," arsa an fháig, "atáir-se
ann, a Thiarna. Agus má ghlacfainn sciatháin chlúir agus sceinneamh
go teora an domhain, as í do láimh-se a bhéarfach ann me, a Thiarna.
Agus dá rachainn síos go fíor-íochtar Ifrinn, atáir-se ann romham ag
imirt do dhíolthas eaglach le lán-cheart ar an dram dhona a chónaíos
go brách ina a<n> áras brónach úd". "Oir as i nDia," arsa an tAspal,
"a mhairimíd, a ghluaisimíd agus atáimíd beo." Dá dtarraigeach Dia
é féin uainn ar feag aon nómant amháin, ar an nómant sion a thit<f>imís
thar n-ais insa neamhní ina rabhamair sular chruithnig sé sinn. Adeirim
gur ard-shocharúil dhúinn an fhírinne seo a thabhairt go minic agus go
maith fá ndeara. As do bhrí go ndear<mad>aimíd Dia a bheith do
láthair inár bhfochair a thitimíd in aon pheaca. Níl aon duine chón
cuirpeach sion, dá gcuimhneóch sé go bhfuil <Dia> ag féachain air,
ag éisteacht leis, adéarfach nó a dhéanfach ao' ní a chuirfeach mí-
chéata air: a scuirfeach sé gan stad dhá dhroch-obair agus dá
dhroch-chaint, amhail a rin Thais óigbhean ana-álainn a tarr<aig>eag
isteach chun droch-bheatha a lea<n>úint i gcathair Alexandria insa<n>

Égypt. A bhídís ógánaig uasal dá marú a chéile go aon lá mar gheall
airthe. A bhí dearbhráthair athar di ina bhráthair bocht i mainistir
a bhí trí nó ceatha<i>r do chéadtaibh míle insa bhfásach amach uadh
an gcathair úd. Duine ana-naofa a budh ea é, agus a 'niseag dho an
droch-shlí a bhí iníon a dhearbhráthar ag leanúin. Do fhág sé an
mhainistir, a shóinseáil a bhrat agus a chuir cluith oifigeach air fhéin.
A thóg sé cúpla púnt uadh uasal gaolmhar dho, a thánaig chun an
46 tí ina raibh <sí> ina cónaí, agus a chaith céad púnt a dhíol i dtaobh í
a fhaicsin. A fuair sé í i seomra álainn ina aonar, agus adúirt go
mb'fhearr leis go rabhadar i seomra ní budh phríobháidí i dteannta a
chéile. "Níl," ar sise, "seomra as príobháidí ná é seo. Ní baol go
bhfaicig neach ar bith sinn ach Dia." "Dia!" ar se sion; "cionas a
leomhann tu an ainm ró-naofa sion a tharraint tré do bhéal slach
peacúil? Mise a leithéid so do dhuine a thánaig chun thu a bhreith a'
so." A chaith sí í fhéin ar a béal agus ar a aghaidh, agus adúirt, "Rachad
lead gan stad. Áfaig atáid mo pheacaí chón mór sin go measaim ná
maithfig Dia dhom iad go brách." "Tógaim-se" ar sé, "do chortha
agus do pheacaí go léir oram agus a gheobhaig mé maithiúnas i<o>nta
go léir dhoit, má thagann tú liom." A ghluai<s> sí leis gan stad. A rug
sé leis í don mhainistir agus a dhún suas í i seomra cúng i ná raibh
radharc aici ar aoinne. Agus a chaith sí ocht mbliana déag agus fiche
ag déanamh an ai<th>rí budh chrua agus ag rá an t-aon urnaithe a mhúin
an duine naofa di. Agus a b'í urnaithe í sin, "Ó thusa a chúm me, bí
trócaireach liom." Fá an am sion budh thoil le Dia í a ghlaoch as an
saol so. Agus cúpla oíche sula bhf<u>air sí bás a fuair duine ana-naofa
a bhí insa mhainistir radharc ar na flaithis, agus a chonairc sé cóirithe
ann an leaba budh bhreátha ar bith. "Cé dho," arsa aingeal leis, "nar
dhóigh lead na bhfuil an leaba álainn sin socraithe?" "Dhom'
thuairim," arsa an bráthair, "as fá chomhair a leithéid so do mhór-
naomh." "Ní ea go deimhin," arsa an t-aingeal, ach fá chomhair an
bhean bhocht úd Thais."

6. An tara ní atá againn le tabhairt fá ndeara as ea cad é chón ceart
agus chón socharúil agus atá sé dhúinn féile agus óstaíocht a thiospáint
dho stróinséirí. A mheas Abraham gur thra<i>bhléirí a bhí i ngá bíg
agus fortaig an triúr úd a chonairc sé ag triall air, ach cé a bheach aige
ach aingil Dé agus Rí na n-aingeal fhéin. As air sin adúirt an t-Aspal,
"Ná déanaig dearmad do fhéile agus do dhaonnacht, oir na daoine a
chleachtaig iad, a fua<i>readar do onóir aingil Dé agus Tiarna na glóir' é
féin a ghlacadh isteach ina dtithe." 47 Agus adeir Críost féin linn, pé
fóirthean a thabharfam ar na boicht nó ar aoinne a bheig i ngá, súd as
go mbeach an fhóirthean sion chón suarach le deoch uisce fuar, go mbeig
sé chón buíoch agus dá a b'air féin i bpearsa a rinneamair an fhóirthean
sion an lá déanach, an uair a thiucfaig sé ina ghlóire iontach chun
breithiúnas a thabhairt orainn go léir agus chun deire a chur go brách
leis an domhan so. Adéarfaig: "A bhíos ocrach agus a thugais bia
dhom, etc. Ar an abhar <sin> gluaisig, a dhream bheannaithe agus
glacaig seilbh na ríocht<a> atá ollamh dhíbh." Go dtugaig Dia dhúinn,
tréna mhór-thrócaire, an chuire shólásach sin a thuilleamh agus a
fháil.

IX. CRIMES OF THE SODOMITES SODOM BURNT

Gen.18:17-33. 1. Ar bheith do Abraham ag tionlacan an bheirt
aingeal agus Mac Dé, adúirt se sion: "An ceart
dhúinn an gnóth a mheasaimíd a dhéanamh do cheilt ar an bhfear so
atá ina cheap as na bhfás<f>aig mórán náisiúin agus rithe comhachtach,
agus na mbeannófar go aon chine insa domhan ina shliucht? Atá
fhios againn go gciomádfaig sé fhéin, agus go n-achtóig sé dhá mhuintir,
cóir agus ceart Dé a leanúint, agus go gcólíonfaig Dia gach ní a gheall
sé dho." Ansion adúirt sé le Abraham, "Bíoch fhios agad go bhfuilid
peacaí na ndaoine a chónaíos i gcathair Sodom chón mór sion go
bhfuilid do ló agus do óiche ag éimh agus a' screadaig ar Dhia díolthas
a imirt ortha. Ar an abhar sion a thánamair-ne chun go mbeach fhios
againn go cruinn a' bhfuil an gnóth chón olc agus adeirtear ins na
flaithis go bhfuil sé." Do imíodar an bheirt aingeal ansion agus a
thria<ll>adar ar an gcathair, agus do fhan an Tiarna i bhfochair Abraham.
Agus ar thuigsin dho sion cé a bhí ina fhochair - oir go dtí sion a mheas
<s>é gur daoine iad - a dhruid sé suas leis an dTiarna: "An féidir go
millfig tu na daoine neamhchiontach mar aon le na mallathóirí? Má
atá deich nduine agus dá fhichid insa chathair úd, ná spárálfair í mar
gheall ortha sion? Oir as tusa ard-bhreitheamh cóir an domhain go
léir, agus ní oireann doit an fíoréan a bhascadh in aoneacht leis an
bpeacach. Ná déin <a> leithéid do ghnóth." Arsa an Tiarna dá fhreagairt,
"Má fhaighim i Sodom, agus ins na seacht cathracha eile atá insa
dútha so, deich nduine agus dá fhichid atá neamhchiontach, spárál-
<f>aigh mé an dútha go léir ar a son súd". "Níl ionamsa," 48 arsa
Abraham, "ach cré agus luaithreán, agus uadh a fuair mé iom' féin
labhairt ar aon chor liom' Thiarna, labharfaig mé arís leis: Súd as ná
faighfeá a<ch> cúigear agus dá fhichid ann, a' millfir an chathair?"
"Ní dhéanfaig mé," arsa an Tiarna. "Muna bhfaighir ach dá fhichid
ann, cad déanfair?" arsa Abraham. "Má fhaighim an oiread sion ann,
spárál<f>aigh mé an áit," arsa Dia. "Ná tóg oram, a Thiarna," ar se sin,
"muna bhfaighir ach fiche fíoréan ann?" "Má fhaighim," arsa Dia, "ní
mhillfig mé an áit." "Ná glac fearg chúgam, a Thiarna," ar sé sin, "i
dtaobh an fhocail dhéanaig seo a rá lead: Súd agus ná faighfeá ach
deichniúr ann?" "Má fhaighim," arsa Dia, "maithfig mé don dútha."

A imig an Tiarna ansin uaig agus a chas Abra<ha>m chun a áras fhéin.

2. A b'é peaca spisialtha na gcathracha so, drúis mhínádúrtha, nó
beirt fhireannaig a bheith ag gabháil dá chéile amhail a bheach fear
agus bean, nó beir<t> bhaineannaig a bheith ag gabháil dá chéile amhail
as gur fireann agus baineann iad. Atá an gnóth sion chón scanrúil sin
go n-ainmníthear é ar na ceithre peacaí a screadas suas chun Dé a' lorg
air díolthas a imirt insa tsaol so féin ar aoinne a bhíonn ciontach in

aon cheann díobh sion. Na ceithre peaca ia<d> sin, murdar toilt<e>anach,
an peaca so Sodom, éagóir a dhéanamh ar bhaintrig nó ar dhílleachtaí,
agus a dtuarastal a chiomád uadh locht oibre.

A chuireadar leis an bpeaca scanrúil úd peacaí troma eile, amhail a
'niseann an Spirid Naomh dúinn: "A b'é bun agus abhar a bhí le peaca
Sodom agus na cathracha eile a bhí in aon dútha lé, uabhar, raidhse
agus iomarca bí, díomhaoineas, agus nár fhóireadar ar na boicht ná
ar locht an dealbhais. Dá bhrí sin a bhorradar suas agus a rinneadar
an mhallathacht úd, agus a thug mise léirscrios ortha" (Ezechiel 16:
49-50).

Gen.19:1-38. 3. Um thrá<th>nona déanach a shroiseadar an bheirt
aingeal cathair Sodom. A bhí Lot ina shuí ag g<e>ata
an chathair, agus an uair a chonairc sé iad do éirig go mear, a chuaig
féna ngéin, do umhlaig go talamh dhóibh agus adúirt, "Iarraim
oraibh, a mháistrí, teacht liom chun mo thí, agus fanaig iom' <fhoch-
air ?>. 49 Níg bhúr gcosa, caithig bia, agus ar maidean tugaig bhúr
slí oraibh." "Ní dhéanfam ar aon chor," ar siad, "ach fanfam ar an
sráid ar feag na oíche." Áfaig ní éireoch sé díobh agus a sháraig iad
chun dol leis.

A ghabhadar leis. Do ollmhaigh sé suipéir dhóibh, agus adéis a
chaite a thánaig go aon fhear agus garsún insa chathair chun an tí.
A ghlaodar ar Lot agus adúradar, "Cá bhfuilid na feara óga úd a thánaig
chúghad anocht?" Cuir amach chúghainn iad chun go ndéanaimís
sinn fhéin a shásamh leo." A ghaibh Lot amach chúghtha agus a dhún
sé an doras ina dhiagh agus adúirt, "A dhearbhráithreacha, ná déanaig
an obair ró-mhallaithe seo. Atáid beirt iníon <agam>, maighdeana
álainn óg: scaoilfead amach chúghaibh iad chun bhúr dtoil a dhéanamh
leo. Áfaig ná bainig leis na ógánaig seo a thánaig anocht fé dhíon mo
thí-se." Adúradar leis, "Imig lead; a thánaís id' stróinséar chúghainn,
ní chun a bheith iod' bhreitheamh ná iod' chomhairleach orainn. As
ort fhéin a dhéanfam ar dtúis an obair a dhéanfam ina dhiagh sion
ortha sion. A rugadar greim air agus a chuir<ea>dar chun an dorais a
bhriseadh. Ach a chuireadar na aingil a lámha amach, a tharraigeadar
Lot isteach chúghtha, a dhúnadar an doras agus a chaochadar na
mallathóirí úd. Cé go rabhadar a súile oscailthe, ní fhiadadar an doras
a aimsiú, ach a chaitheadar an oíche go léir ag siúl tíompall an tí.

Adúradar na aingil leis, "A' bhfuil aoinne muinteartha nó codartha
lead insa chathair seo? Má atá, brostaig ort go diair, beir thu fhéin
agus iad sion amach as an gcathair seo. Oir loiscfeam-ne í agus an
dútha go léir. Ní fhoighneoig Dia a thuille lena bpeacaí, agus a chur sé
sinne chun léirscrios a thabhairt ortha." A imig Lot go beirt ógánach a
cheap sé a bheith ina gcliamhanaithe aige agus adúirt leo, "Éiríg
suas go tapaig agus fágaig an áit seo, oir atá Dia ceapaithe chun léir-
scrios a imirt airthe." As amhla a mheasadar sin gur ag magadh a bhí
sé, agus do fhanadar mar a bhí aca.

A chas Lot chun na aingil, agus ar bhreacadh an lae adúradar leis,
"Beir lead do bhean, do bheirt iníon agus a bhfuil agad amach as 50

an gcathair seo, ar eagla go millfí <í ?> sion leis an ndram ard-mhallaithe
seo." A bhí sé sion ag l<e>adrán, ach a chuireadar na aingil é fhéin agus
a mhuintir déis muith don chathair, agus adúradar, "Ná stadaig ar
aon chor insa chomharsanach<t> so, agus ar bhúr mbás ná féachaig thar
n-ais. Ach teithig libh fhéin chón mear agus a fhiadfaig sibh chun an
chnuic úd thall. Oir a chonairc Dia oiriúnach sibh a spáráil." "Uadh a
fua<i>reas fábhar in bhúr radharc ar aon chor," arsa Lot, "atá baile beag
anso i bhfogas dúinn: triallfad airthe, oir atá an cnoc ró-fhada uaim."
"Spárálfaig mé an baile úd mar gheall ortsa. Áfaig brostaig ort, oir ní
féidir dom aon ní a dhéanamh nó go mbeir-se ar lámh na sábhála."

A shrois Lot an baile úd díreach ar éirí na gréine. Agus le linn a éirí
a chur Dia fearthainn do thine agus do brimstone anuas uadh na
spéartha ar Sodom agus ar na seacht cathracha eile a bhí insa dútha
sion. A loisceag iad, mar aon leis na daoine, na beithíg, na crainn, na
clocha, agus go fiú cré féin na dútha sion a bhí chón mór agus chón
fairsean leis an oileán so na Éireann. Agus a iompaig an tír sin, a bhí
chón breá le Par<a>thas Dé, i loch bréan atá le faiscint fós: an Fhairrge
nó an Mhuir Mharbh as ainm dí. Níl iasc ná piast beo inte. Atá gal
chón bréan sin ag éirí aiste, dá sceinnfeach fiolar nó an <t>-éan as
tréine as a chionn, a thitfeach sé anuas marbh. Agus hen í an oíde a
thug Dia ar na daoine úd agus ar an dútha mar gheall ar a bpeacaí:
tine Ifrinn, go saora Dia sinn, do fhearadh anuas ortha insa tsaol
so féin.

Ar imeacht do Lot agus a mhuintir do<n> bhaile úd - Segor budh
ainm di - an uair a chualadar fothram, fuaim, agus glór na stuirme tintí
uafásach úd, do fhéach a bhean thar n-ais, agus ar an láthair sin a
dearnag pillóir salainne di, atá le faicsin fós agus a bheig an<n> go deire
an tsaoil mar chomhartha seasmhach síoraí do fhógrann dhos go
aoinne againn nách ceart dúinn go fiú féachaint thar n-ais ar an ndroch-
chuideachtain do 51 fhágamair inár ndia<i>g, ná aon chaitheamh a
bheith againn filleadh ortha.

A scanríog Lot chón mór sion tré an oíde a imig ar a bhean agus ar
na cathracha úd ná stadfach sé insa bhaile úd féin, ach a theith sé chun
an chnuic, mar a chomhairlíodar na aingil ar dtúis dho. Agus a
chónaig sé agus a bheirt iníon in uaimh mór a bhí an<n>. Sealad dhóibh
ansion agus adúirt an iníon budh shine lena dreibhshúir, "Atá ár
n-athair ana-chríonna agus níl fear beo ar an dtalamh lena mbeach
clainn againn. Tugaimís fíon do, cuirimís ar meisc' é agus luímís ina
fhochair adonn go mbeach sliucht againn agus ná caillfí an chine
dhaonna ar fad." A rinneadar amhla sion: a chodail an iníon budh shine
an oíche sin leis, agus ní airig se sin í a' luí leis ná ag éirí uaig ná cad
a thit amach eatartha. An oíche a bhí chúghtha a rin an iníon budh
óige an gnóth céanna. A bhí leanbh mic ag gach ceann aca. A thug an
bhean budh shine Moab, nó "mac mo athar," ar a leanbh, agus an ceann
budh óige, Ammon, nó "mac mo dhaoine féin," ar a mac. As uatha sion
a thánaig dhá náisiún comhachtach a bhí ar teorainn an phobal Abhra,
agus a rin uadh am go am ceataí móra dho<n> phobal úd.

4. Anis, cad é an teagasc as ceart dúinne a bhaint as na nithe uafásach
so? Cionas a bhainid siad linne? Cad as ceart dúinn a dhéanamh dá
ndruim? Tugaimís fá ndeara ar dtúis gur mór a' sochar do aon náisiún
daoine naofa a bheith ina measc. Dá mbeach go fiú aon deichniúr
amháin do dhaoine naofa coinsiasach macánta i gcathair Sodom agus
ins na cathracha eile cuirpeach úd, ní thabharfach Dia ortha an oíde
sceimhliúil a thug. Atá sé ráite, agus as fíor an rá é, gur minic a
chaillthear long tré chionta aoinne amháin, agus as có-fhíor gur minic a
shábhálthar ní amháin long ach dútha, tré naofacht aoinne amháin.
A bhí dhá chéad agus sé phearsa déag agus trí fichead ar bhord na
loinge a bhí a' breith naomh ina phríosúnach don Róimh. Págánaig a
budh <ea> iad ach fíor-bheagán, agus a s<a>orag iad go léir mar gheall ar é
sin a bheith ina bhfochair. A shéid ana-stuirm ar feag ceithre lá dhéag
agus ceithre oíche déag. Ar a' bhfeag sin níor fhiadadar blúire 52
<bíg ?> ná braon dí a chaitheamh. An oíche sula seolag iad go oileán
Malta a thánaig aingeal Dé chun Nao' Pól agus adúirt: "A bhronn Dia
na anamnacha so go léir ortsa, agus sábhálfar iad do bhrí go bhfuilir-se
ina bhfochair." Agus 'niseann a<n> Spirid Naomh dúinn in áit eile don
Scriptiúir, ag trácht ar loscadh na gcathracha úd, "Do chuimhnig Dia,"
ar sé, "ar Abraham, agus tré chion air a shaor sé Lot uadh <an> dtóitéan."
Ní deir sé gur ghuig Abraham chun Dé ar son Lot: áfaig do bhrí gurbh
é mac a dhearbhráthair é, tré an cion a bhí aige ar an bhfear bean-
naithe úd.

Ar an abhar sion déanaimís go léir dícheall maireachtain go macánta
agus go naofa, agus fóirfig Dia orainn fhéin agus ar ár ngaoltha. Oir as
treise agus as éifea<ch>túla i bhfianaise Dé glór a <n>deigh-ghníomh-
artha ná glór na bhfocal. Agus má screadaid peacaí na ndroch-dhaoine
chun Dé a' lorg díolthais, as fórsúla ná sion a ghlaoid dea-oibreacha
na bhfíoréan chuige a' lorg trócaire. Oir a fuair Maois tréna achainí
pardún do phobal mallaithe a rin rebelúntach<t> solmanta deith n-uaire
i gcuinnibh Dé. As tré ghrá agus cion ar an mbeagán fíoréan atá insa
domhan a spáráil Dia an ioliomad peacaig atá ann. Ní maith leis an
rílé a stathadh as a' goirt ar eagla go stathfaí an chuirneacht in
aoneacht léi. Ligeann sé dhóibh fás tréna chéile go am an fhómhair,
as é sin deire an tsaoil, "agus ansion," arsa Íosa Crío<s>t, "ordóig sé dá
bhainteoirí, na aingil, an chuirneacht a chnósach isteach ina scioból
agus an rílé a cheangal suas ina bearta agus a chaitheamh isteach insa
tine úd ná múchfar go deo."

5. Pointe eile nách ceart a dhearmad as ea gur thuilleadar na
cathracha úd go cruaig agus go ceart an díolthas eaglach a imir Dia
ortha mar gheall ar a bpeacaí troma uaf<á>sach. Áfaig deimhníonn
Críost dúinn, agus niseann go pointeáltha, gur measa a bheig na
daoine as a chloiseann a theagasc agus ná géilleann dí; gur measa a
bheig an scéal aca sion ná a bhí ag locht Sodom agus Gormorrha. Níor
chaith sé ach beagán seach<t>ainí i mbailí Corozain, 53 i mBethsaida
agus i <g>Capharnaum. A thug sé teagasc uadh am go am dos na
daoine a chónaig ins na trí bhailí úd, agus a rin sé beagán míorúilí ionta.
Ní ghlacfaidís na daoine a theagasc agus ní ghéillfidís di; ní éireoidís dá

ndroch-bhéasa. Agus cad adúirt sé leo insa deire: "Mo léan oraibhse,
a Coroza<i>n, a Bethsaida agus a Capharnaum! Oir dá <n>déanfaí i
Sodom, i Gomorrha agus ins na cathracha eile a loscag le tine a scaoil-
eadh anuas uadh neamh ortha, na míorúilí a dearnag i<o>naibhse, a
sheasóidís inniubh. Ar an abhar sion as measa a bheig sibhse as insa
lá déanach ná locht na gcathracha úd."

Anis, a Chríostaithe, as neamhní a rin ár Slánathó<i>r dhos na daoine
úd i gcomórtas dhos na nithe a rin sé dhúinne. Níor chaith sé ach
beagán seachtaine ina bhfochair súd, agus atá sé inár bhfochair-ne uadh
a rugag sinn. Níor thug sé ach teagasc fánach dhóibh súd, agus atá sé
go aon Domhnach dár dteagasc-ne. Níor bhronn sé ach grása gann
fánach ortha súd agus a thug sé dhúinne na grása budh líonmhara, budh
shaibhrí atá, <i.>e. é fhéin i bpearsa, fairrge na ngrása gan tomhas ga<n>
teora, a chuid fola agus feola, a anam, a chorp, a dhiacht, a dhaonnacht.
Agus muna gcabhróimíd leis na grása, muna mbainfeam sochar ceart
asta tré bheatha naofa Críostúil a leanúint, féach cad atá le imeacht
orainn. As glan an scéal gur measa a bheimís ná locht Sodom fhéin.

6. Púnc eile ar nar cheart stuidéar agus léir-mhachtnamh a dhéan-
amh as ea í seo: gur ró-ainniseach an gnóth scaradh le cuideachta agus
le cóluadar ndeigh-dhaoine, agus gur tiubaisteach an gnóth aon
chuideachtanas a chiomád le droch-dhaoine. A thosnaíodar mí-
fhortún Lot go leír tré scaradh lena úncail naofa. Beagán adéis a
scar sé leis a gabhag é fhéin agus a mhuintir, agus a béarfaí iad i síor-
bhraighdeanas gan fuascail do fháil go brách muna mbeach gur shaor
se sion iad, le n-é féin a chur i mbaol a mhairthe tré chomhrac a
thabhairt <leis> an dorn fear a bhí aige dhos na ceithre rithe buach úd
agus dá dtrom-shlua. Agus déis a shaoradh níorbh fholáir dho dul arís
chun cónaithe ar measc na mallathóirí úd. Agus a loiscfí é mar aon
leo muna mbeach gur thiospáin Dia trócair<e> dho tré bháig 54 lena
úncail. Agus féach cad a thit amach do tré iomarca óil. Cé gur chónaig
sé i Sodom, a chiomád sé <é> fhéin saor glan uadh dhrúis fuathmhar
mínádúrtha na bpeacach a chónaig inte. Ach do dhruim iomarca óil
a thit sé isteach, i gan fhios go deimhin, in obair nár thit amach uadh
thúis domhain go dtí sin, ná as dóigh liom uadh shin aduas, a leithéid
do aon fhear, ciontú lena iníonacha fhéin agus clainn a bheith <aige>
leo. Go saora Dia sinn! Ó cad é an trom-chnoc bróin a bhí ar a chroí
an dá lá agus a mhair sé, do dhruim an ghnótha sion. Ar an abhar sion
seachnaimís meisce, gabhaimís go dícheallach thóirste. Namhaid
ard-uirchóideach, fíor-mhairtheach as ea í, a dhúnfaig sinn go brách
amach uadh ghlóire fhlaithiúnas agus a bháfaig sinn i dtine míle uair
níos measa, níos fórsúil, níos bréine, ná an brimstone dearg tintí úd a rin
luaithreán do Sodom.

L. 43

X. BIRTH OF ISAAC, Etc.

Gen.20. 1. An mhaidean a loisceag Sodom, a ghaibh Abraham amach
go dtí an áit 'nar scar Mac Dé leis. A fhéach sé chun an
dútha ina raibh an chathair agus na seacht cathracha eile agus ní
fheacaig <s>é ach datach mór agus lasair as a gcionn go léir. Do fhág sé an
dútha sin agus a chuaig chun cónaithe i <g>cathair Gerara i ndútha na
Philistíneach. Agus a ghlac Abimelec, an rí a bhí as cionn na dútha sion,
Sara, chun go mbeach sí 'na bean aige fhéin. Cé go raibh sí an tráth sin
deich mbliana agus ceithre fichid do aos, a bhí sí chón bláfar agus chón
dathúil agus a bhí sí ina óige. An oíche sin a thiospáin Dia é fhéin don
rí agus adúirt leis, "A rinnis gníomh do mharóig thu: atá an bhean
sion pósta agus as fáig beannaithe liomsa a fear. Cuir uait go diair í,
agus muna gcuirfig tu, maróig mise thúsa agus do dhaoine go <l>éir."
"A Thiarna," arsa Abimelec, "ní mharóir duine neamhchiontach nár rin
aon ní as an <t>slí. Nílr mheasas agus níor thuigeas go raibh sí pósta.
Agus dá dtuigfinn ní chuimhneoch mo chroí ar a leithéid do ghnóth a
dhéanamh go brách. Atáim glan airthe: níor bhaineas ar aon <chor>
léithe, agus as i simplíocht mo chroí a ghlacas isteach im' 55 thig í."
"Atá fhios agam," arsa Dia, "gur le croí simplí neamhchiontach a
ghlacais í, agus as ar an abhar sion a chiomád mise thu chun ná titfeá
i ngnóth chón mallaithe sin agus lámh a chur i mbean fhir eile. Cas go
dia<i>r ar a fear í, agus guífigh sé chúghamsa ar do shon, agus leigheas-
far tu agus do mhuintir uadh <an> dteinneas trom a bhua<i>l<f>ig oraibh."

A ghlaoig an rí gan stad ar a sheirbhísig agus do 'nis dhóibh na focail
sin. A ghlac anaithe agus scanradh iad. A ghlaodar ar Abraham agus
a thugadar a bhean saor sábháltha suas dho, agus a thug an rí míle púnt
di, ag rá, "Ceannaig ar an airgead so folach gnúise dhoit fhéin chun ná
faiceach aoinne eile do aghaidh feasta, ach do fhear pósta fhéin, agus go
mbeach fhios aca nách bean singil thu."

A ghuig Abraham ar son Abimelec agus a mhuintir, agus a thóg Dia
dhíobh na pianta éagsúlach a chur sé ortha. Agus budh iad pianta iad
sion, de réir teagasc na ndaoine léannta a mhíníos an pháirt seo do<n>
Scriptiúir, teinneas agus pianta amhail a bhíonn ar bhean le linn linbh
a bheith aici a bheith ar Abimelec agus ar go aon fhear ina ríocht.
"As mar sin," arsa Naomh Ambrós, "a thiospáin Dia an fuath atá aige
ar adhaltharnas. Agus, uadh as é féin a chur an pósadh ar bun, go
n-imreoigh sé díolthas cruaig ar go aoinne a chiontóig i gcuinnibh
naofacht an staid bheannaithe sin." Agus súd agus ná cuireann sé anis i
gcéill do dhaoine an fuath atá aige don chuir trom sion trí ainnisí
saoltha nó corpar<th>a a imirt ortha féin mar a rin sé insa tseana-aimsir,
áfaig ní shaorfaig sin iad uadh an bpionós trom síoraí atá ollamh
fána gcomhair agus a bainfear asta gan trua gan trócaire tré shaol na saol.

Gen.21:1-21. 2. A chólíon Dia fé dheire an ní a gheall sé do chúig
bhliana fichead roimhe sin, go mbeach mac aige lena
bhean fhéin a bheach ina oidhre ar a chuid agus gur ar shliucht an mhac
sin a thiucfach Slánathóir an domhain. A chuir Sara mac di ins an am
céanna ina ndúirt an t-aingeal lé go mbeach sé aici. A thug sé Isaac,
nó "Gáire", do ainm 56 air i gcuimhne an smuit gáire a rin sí insa
chábán an tráth a chualaig sí an t-aingeal ag rá lena fear, "A geobhad
an tslí seo arís i gcionn trí rátha, agus beig mac fá an am sin ag
Sara." Agus cé gur ard-bhean uasal saibhir í, a rin sí banalthras ar a
leanbh féin, agus an uair a coisceag é uadh an gcín a rin Abraham féasta
mór dhá mhuintir agus dhá chomharsain le neart áthais i dtaobh gur
thoil le Dia an mac sion a thabhairt dho. As buíoch a bhí Sara do Dhia i
dtaobh an scamall bróin a bhí airthe do thógan di, agus budh mhór é a
áthas go bhfaicig sí fé dheire a leanbh fhéin agus ná fiadfach Agar a rá lé
a thuille gur bhean gan sliucht í. As dúch brónach a bhí Agar agus an
mac do dhruim an ghnótha sin, oir a chonairc sé go raibh an oidhreacht
caillthe aige. A bhí sé chúig bliana dhéag do aos an tráth sion. A chrom
sé ar dhroch-úsáid a thabhairt don leanbh eile. Budh mhar a chéile leis
agus an bás é 'fhaicsin ar aon chor. An uair a thuig Sara an gnóth sion
adúirt sí lena fear, "Cuir uait an bhean so agus a mac, oir ní bheig mac
mo chailín aimsire i gcó-oidhreacht lem' mhac-sa. A ghlac Abraham
na focail sin go ró-olc ar a mhnaoi, ach adúirt Dia leis, "Ná tóg ar Sara
an chaint úd a chaith sí lead, ach déin mar adúirt sí lead. Oir as in do
mhac Isaac a bheig sliucht agad. Ach i dtaobh mic an chailín, tiucfaig
náisiú<i>n mhóra comhachtaig uaig, do bhrí gur leadsa é."

Go moch ar maidin a scaoil sé Agar agus a mac uaig. A thug sise
aghaidh ar an bhfásach. Agus an tráth a bhí an lón bíg agus dí a thug
sí lé caite, do fhág sí a mac fé bhun crainn ag béicig agus ag fáil bhaís le
tart. Agus a chuaig sí féin tamall uaig chun ná beach sí i láthair a
bháis, agus a chrom ar ghol go géar. A chualaig Dia béicig an linbh
agus a chuir sé aingeal <chúighthe> adú<i>rt lé, "A Agar, cad a mheasann
tu a dhéanamh? Éirigh suas, oir do chualaig Dia gol do linbh. Ná
bíoch eagla ort: beir ar láimh air, oir déanfaig 57 Dia athair dé ar
mhórán náisiúin comhachtach." Ansin a thiospáin an t-aingeal tobar a
bhí i bhfogas di. A thug sí deoch dho agus do fhan ina fhochair nó
gur fhás chun a bheith ina fhear. A thug sí bean chuige uadh an Égypt,
agus as uaig a thánaig na náisiúin úd, mar a 'niseas roimhe seo dhíobh,
ar na dtugthar Arabs, a chónaíonn ins na fásaig mhóra gainmhig atá
insan Áise agus insan Africa. Fiántóirí as ea iad, nár fhiad aon rí ná
taoiseach an láimh uachtrach a fháil riamh fós ortha.

Gen.22:1-18. 3. Adéis a díobrag Agar agus a mac Ishmael, a chaith
Abraham a shaol fé chompord mór agus fé an sólás
a bhí aige uadhna bhean agus a mhac Isaac, an uair budh thoil le Dia
é a thástáil go cruaig, an tástáil budh chrua 'baineag as aoinne riamh.
A budh <é> a mhac Isaac áthas a chroí agus sólás a anama. Budh
uadhna shliucht a gheall Dia go síolthóch Slánathóir an domhain.
A bhí an mac grámhar beannaithe sin seacht mbliana déag agus fiche

do aos an tráth a ghlaoig Dia fé dhó istoíche ar Abraham as a chodladh.
Adúirt se sion, "Atáim agad, a Thiarna." "Más ea," arsa Dia, "éirig go
diair agus beir lead do mhac - an mac sin ar na bhfuileann <tú> ceannúil
thar barr - beir lead é go cnoc a thiospán<f>aig mis' doit. Déin olthóir
ar mhullach an chnuic; cuir beart adhmaid anuas airthe; ceanga<i>l do
mhac, sín ar an adhmad é, tarraig do chlaíomh ar a scórnach, bain an
t-anam ar fad as. Scaoil tine fé an adhmad agus déin luaithreán dá
chorp im' onóir-se.

Gan mhoill ar bith a phreab Abraham suas, a rug leis a mhac, beirt
sheirbhísig agus asal ar na raibh beart adhmaid. Adéis trí lae siúil a
shrois <s>é an cnoc a thiospá<i>n Dia dho. Agus a budh <é> cnoc é sin
Calva<r>y, ar nar íobair Mac Dé é fhéin ina íobairt loiscithe dhá
Athair síoraí, ocht céad déag agus naoi bliana déag agus dá
fhichid uadh an am sin. An tráth a thánadar go bun a' chnuic, adúirt
Abraham leis na seirbhísig, "Fanaig-se agus an t-asal anso go racham-ne
araon suas ar an gcnoc chun Dia do adhradh. Agus ansion fillfimíd
chúghaibhse. 58 Ar ghabháil suas an chnuic dóibh - an bheart
adhmaid anuas ar a dhrom ag Isaac, an tine agus an claíomh ina láimh
ag Abraham - ar chur an chnuic díobh adúirt Isaac, "A Athair, atá an
t-adhmad agus an tine againn chun na íobartha a dhéanamh. Áfaig cá
bhfuil an íobairt féin?" "Ní baol," arsa Abraham, "ná go sláthróig
Dia íobairt dhúinn." A thóg sé an olthóir, a chur an t-adhmad airthe,
adúirt lena mhac baint de, é fhéin a shíneadh anuas ar an olthóir chun
go maireofaí é agus é a loscadh in onóir Dé. Ní dúirt an mac go fiú
focal ina chuinnibh, ach a rin sé go fonnmhar mar do ordaig a athair.
A thóg sé sin an claíomh suas ina láimh chun scórnach a mhic a ghear-
radh. Agus lena linn sin a rug aingeal uadhs na flaithis greim ar a
láimh, ag rá, "A Abraham, ná bain lead' mhac; ná déin díth ná díobháil
ar bith dho. Anis atá fhios go cruinn agam go bhfuileann tú lán-umhal
don Tiarna, insa tráth na rabha<i>s lán-ollamh do mhac greanamhar
a mharú tré ghéilleadh dho."

Ansion do fhéach Abraham taobh thiar de agus a chonairc sé reithe
agus a adharca gafa i dtor sceach. A rug sé air, a mhairbh é agus do
ofráil do Dhia é mar íobairt in ionad a mhic. Ar chríochnú an gnóth sin
a ghlaoig an t-aingeal uadhs na flaithis an tarna uair ar Abraham
agus adúirt leis, "Ag seo mar adeir an Tiarna Dia a chruithnig neamh,
talamh agus na uile nithe atá ionta: Dearbhaím dar me fhéin, do bhrí
gur rinnis an gnóth so agus go rabha<i>s toiltheanach do mhac grámhar
a mharú iom' onóir-se, go mbeannóigh mé tusa agus go méadóigh mé do
shliucht agus go mbeid chón iom<a>dúil le na réalthanna atá ar an
spéir agus na gráinní gainmhe atá ar thráig na fairrge; agus go
mbeannófar iod' shliucht go aon náisiún atá insa domhan, do bhrí gur
ghéillis dom' ordú-sa."

4. A thógfach sé, ní ea amháin bliain, ach céad bliain uainn chun na
nithe seo a chuireas inniubh in bhúr láthair a mhíniú go cóir. Dá
mbeach im' cheann-sa intleacht agus foghlaim 59 na n-údar as léannta
a mhair riamh, ní thiucfach sé liom trácht i g<c>eart ar an mbrí agus an

éifeacht doimhin spirideáltha atá ins na nithe ard-iontach so. Ní foláir
dhom a dó nó a trí phúinc a chur i gcéill dhíbh chun go ndéanfach sibh
stuidéar agus léirmhachtnamh ortha.

Tugaig fá ndeara ar dtúis gur figiúir ar Dhia Abraham, agus gur
figiúir ar Eaglais Dé a bhean Sara. Agus as dá dhruim sin adeirthear
insa Scriptiúir gurb é Abraham athair na gcreidmheach, nó athair
spirideáltha na uile dhaoine a chreid agus a chreidfig go brách in Íosa
Críost. Agus Críost fhéin, ag trácht ar staid na <n->anam<n>acha insa
tsaol eile, glaonn sé "brollach Abraham" ar ghlóire fhlaithiúnas. "An
tráth," ar sé, "a fuair an fear bocht Lazarus bás, a rugadar na aingil a
anam leo go brollach Abraham. Agus ar bhás do Dives, nó an craosaire
saibhir crua-chroíoch a dhiúltaig fóirthean ar an mbochtán úd, a
adhlacag a anam in Ifreann. Ar thógain a shúile suas dho," arsa Críost,
"a chonairc sé Lazarus fé shólás i mbrollach Abraham, agus adúirt go
truamhéileach. "Ó a Athair Abraham, cuir chúgham Lazarus chun go
dtomach barr a mhéir in uisce agus aon bhraon amháin de 'ligean
do shileadh mar fhuathain ar mo theanga. Oir atáim ró-phianta insa
lasair seo."'

Agus fé mar a mheas Pharaoh rí na Égypte, agus Abimelec rí na
bhPhilistínig, Sara a bhean a bhaint do Abraham, amhla sin a mheasaid
rithe saoltha uadh am go am an Eaglais fhírinneach a scaradh le Dia
agus í a dhéanamh umhal agus uirrimeach dhóibh fhéin. Agus fé mar a
chuir Dia píonós ar Pharaoh agus ar Abimelec, cuireann sé píonós
go minic, nó mar adéarfainn do ghnáth, ar na rithe a mheasann an gnóth
mallaithe sin a dhéanamh. Mar shampla air sin atá an t-ochtú Hannraoi,
a chuir an creideamh gallda ar bun ins na náisiúin <seo ?>. A bhí sé
pósta do reír dlí Dé agus na Eaglaise le Caitlín, dreabhshúir an Impire
Gearmánach, a<n> cúigiú Cormac. Agus déis mórán blian a chaitheamh
lena chéile, an tráth a chonairc sé ná 60 raibh sliucht fireann aige lé,
a chrom sé a bheith ag tathant ar an bPápa é a scaoileadh, agus cead a
thabhairt dho bean eile a phósadh - gnóth, ní nách ionadh, ná rin
an Pápa agus ná fiadfach a dhéanamh cé gur mór é a chomhachta.
Cad a rin Hannraoi ach, mar olc ar an bPápa, a rin sé Ceann na Eaglaise
dhe féin, agus a scar sé náisiún na Saxon le creideamh Chríost. A chuir
uaig a bhean phósta, agus, le dúil mic a bheith aige, a phós sé mór-
sheisir mná eile. A scoith sé an ceann do chúigear díobh, agus adéis
a shaothar go léir ní raibh aige ach aon mhac amháin, Éadbhárd, agus
beirt iníon, Máire agus Eilís. A chuadar sin go léir gan sliucht, agus i
gcúrsa trí fichid blian ní raibh duine ná daonní dhá shliucht a gheobhach
cróin na Sasana inár n-aimsir fhéin.

Bonaparte crógha cafuach, a chur sé a bhean phósta uaig agus a
ghlac iníon Impire na Gearmáine mar bhean. A bhí mac aige lé, agus
an uair ná déanfach an Pápa an gnóth mallaithe sin daingean agus ná
géillfeach sé dho i nithe eile éagórach, a chuir sé i bpríosún é, a bhain
cathair na Rómha de agus an dútha go léir a bhí ag gabháil, le tuille
mór agus míle blian, chun go aon Phápa a chothú. A thug sé ainm rí
na Rómha ar an mac sin nár mhair i bhfad.

Áfaig as ró-olc a éirig an gnóth sin le Bonaparte. A bhí ádh agus rath

air go dtí sin: a bhuaig sé go dtí sion go aon ghleo, agus as imó trom-
ghleo garbh a chur sé de. Áfaig uadh an lá nar chur sé lámh i bPápa
Dé a chuaig go aon ní ina chuinnibh. A rug sé an arm budh bhreátha
dár feacag riamh ins an Eúróip - milliún, nó deich céad míle do
shaighdiúirí crógha, lánoilte ar ghunna agus ar chlaíomh, chun cúncas
a dhéanamh ar an Rúisíneach. Níor thug sé leis dhíobh san thar n-ais
do<n> Fhrainc ach deich míle fichid. Ní budh iad pléir ná claíthe
na Rúisínig a mhairbh iad, ach Dia a chuir sneachta trom ortha a
mhúch iad.

As mear agus as tapaig a mhilleag mac a dhearbhráthair, an Impire
nua so na Fraince a thug, beagán blian uadh shin, cúnamh éifea<ch>túil
don rí ard-mhallaithe sin Victor Emmanuel, rí na I<o>dáile 61 chun a
chuid don tsaol a bhaint don Phápa, an dútha do fhág Cormac Mór,
Impire na Fraince, tuille agus míle bliain uadh shin, mar estát fá
chomhair go aon Phápa a bheig do deire an domhain as cionn Eaglais
Chríoist. Do éirig cogadh idir an Bonaparte so agus Uilliam rí na
Prúise, insa bhliain 1870. A buag air, a dearnag príosúnach de, a
ghabhag agus a réabag a chathracha agus a loiteag an dútha go léir.
Agus sin i ndíolthas na éagcóra a rin sé ar Phápa Dé.

5. Gnóth eile as ceart a thabhairt fá ndeara as ea fé mar a rin
Ishmael, an mac a bhí ag Abraham le Agar, persecuting ar Isaac,
a cheap Dia mar oidhre ar na geallúna móra iontach a thug sé don
nduine beannaithe úd: amhla sin a dhéan<f>aig, do shíor agus do ghnáth,
leas-chlainn na Eaglaise, na eiricidí, a éirionn uadh am go am,
persecutin<g> agus géirleanúint ar chlann fhírinneach na Eaglaise,
na Catailicí, ag iarraig a n-oidhreacht - as í oidhreacht í sin an
creideamh cóir do fhág a n-athair Críost aca ar an dtalamh so - a
bhaint díobh, adonn ná sroisidís go brách seilbh do fháil ar an
oidhreacht buan saibhir síoraí atá aige fána gcomhair ins na
flaithis. Áfaig as socharúla dhúinn géirleanúint do fhulang i
bhfochair Isaac ná ádh saoltha a bheith orainn i bhfochair Ishmael.
Oir l<e>aghfaig an <t->ádh agus imeoig sé leis an saol so, ach seasóig
oidhreacht Isaac tré shaol na saol.

6. Áfaig an gnóth spisialtha atá le tabhairt fá ndeara againn, chun
aithris spisialtha a dhéanamh air, as ea foighne iontach agus creideamh
láidir Abraham. A bhí chúig bliana fichid uadh gheall Dia an mac
úd dho. Ar an bhf<e>ag sin níor thiospáin sé an mhífhoighne ná an
do-shástacht as lú i dtaobh nár chólíon Dia a gheallúint dho. Lán do
chreideamh i nDia, a bhí sé lán-deimhneach go gcólíonfaí an gheallúint
úd an tráth a chíofach Dia oiriúnach í a chólíonadh. Do fhág sé an
gnóth go léir fé. Agus seacht mbliana déag agus fiche adéis a cólíonag í,
gan stad, chón luath agus do ordaig Dia dho an mac úd do mharú agus
luaithreán a dhéanamh dá chorp, do ollmhaig sé é fhéin chun sion a
dhéanamh, cé gur gheall Dia go mbeach sliucht 62 an fhir sin chón
iomadúil le na réalthanna atá ar an spéir nó leis an gainimh atá ar
thráig na fairrge. Ní dúirt sé focal i gcuinnibh an órdú a thug Dia dho é
a chur chun báis. Oir a bhí sé lán deimhneach, arsa Naomh Pól, súd

féin agus go maróch <sé> an mac sin agus go ndéanfach sé loiscreán de,
go dtabharfach Dia slán folláin beo dho arís é.

7. Tugaimís fós fá ndeara cad é chón umhal agus chón géilliúil agus a
bhí an mac sion dhá athair. Fear groí, láidir, cumasach a budh <ea> é,
agus do fhulang sé a cheangal agus a shíneadh anuas ar an olthóir chun
a mhairithe. Agus a rin sé an gnóth sin, arsa na Aithreacha Naofa, do
bhrí gurbh fhigiúir fírinneach é ar Íosa Chríost, do thug é fhéin suas go
toiltheanach chun bás do fhulang ar an gcnoc chéanna sion, ocht
céad déag agus naoi mbliana déag agus dá fhichid uadh an lá úd.
Agus fé mar do iompar Isaac, mac Abraham, ar a dhrom an bheart
adhmaid ar na raibh sé lena loscadh mar íobairt in onóir Dé, amha<i>l
sion do iompair Críost mac Dé ar a dhrom an chruis ag gabháil suas an
cnoc céanna sion. Agus amhla do fhuilig an fear óg láidir úd go
cneasta é 'shíneadh ar an olthóir chun a chur chun báis, amhla sin do
fhuilig Críost uilechomhachtach é 'shíneadh ar an gcruis agus é
'cheangal di le tairní rotha, agus do fhuilig air bás a shaor sinn uadh
bhás shíoraí agus a cheannaig dhúinn beatha gan deire. Níl ní ar bith
a thit amach dhos na daoine naofa so agus dá muintir sular ghlac Críost
colainn daonna ná gur comharthaí agus figiúirí iad ar na nithe a bhí le
titim amach do Chríost agus dhá mhuintir, na Críostaithe, go deire an
domhain.

8. As deorach an gnóth go bhfuil a lán aithreacha le fáil, adeir gur
Críostaithe iad, agus in ionad a leanaí do ofráil do Dhia amhail a rin
Abraham, as é sin, iad a thabhairt suas go Críostúil agus deigh-bhéasa
a mhúineamh dhóibh, as amhla do ofrálaid don diabhal iad tré
bhéasa peacúil a mhúineamh go ró-éifeachtúil dhóibh lena ndroch-
shampla. Ní aithreacha as ceart a ghairm díobh ach murderéirí
fírinneach. Oir in ionad iad do ollmhú chun maireachtan go brách i
bhfochair Dé ins na flaithis, 63 cuirid i gcóir iad chun báis shíoraí
do fhulang i bhfochair na <n>deamhan in Ifreann.

L. 49

XI. DEATH OF SARA, LOT, Etc.

Gen.23. 1. Ní fóláir dom a chur i gcuimhne dhíbh, agus ní féidir
dom é a chur go ró-mhinic i gcuimhne dhíbh, chun go mbeach
an teagasc so, ar na nithe a thit amach insa domhan sular bunaíog
Eaglais Chríoist ar an dtalamh so, socharúil dhíbh, gur comhartha agus
figiúir na nithe a thit amach dhos na patriarchs, dos na fáige agus
dhos na daoine eile a mhair fá an am úd, gur comharthaí, adeirim, na nithe
úd ar na nithe a bhí le titim amach do Íosa Críost agus dá mhuintir, na
Críostaithe, insa go aon am go deire an tsaoil.

Ar bhfilleadh do Abraham abhaile lena mhac slán folláin uadh an
gcnoc úd ar na raibh sé ollamh é a mharú agus a loscadh in onóir Dé,
a fuair a bhean bheannaithe Sara bás in aos a céad agus seacht mbliana
agus fiche. Adéis a ghuil sé a dhóchain agus tuile dheora a shileadh
as a cionn, do cheap Abraham í a adhlacan. Agus a thriall sé chun áit
uamha do fháil uadhs na Philistínig a chónaig i gcathair Heth, agus
adúirt go umhal leo, "As coigríoch agus stróinséir mise eadraibh.
Iarraim oraibh ionad a thabhairt dhom ina <n->adhlacóinn mo mharbh."
Adúradar sion go cneasta fearúil dhá fhreagra, "As tusa prionsa Dé
inár measc; déin do mharbh do adhlacadh i bpé tuama as fearr agus
onóraí dá bhfuil againn. Níl aoinne eadrainn a leofach thu a chosc."
"Más ea," ar sé sion, "iarraim labhairt le Ephron mac Seor, u<a>sal atá
eadraibh, go dtabharfach sé dhom ar a' méid as fiú í an phá<i>rc agus
an uaimh dhúbaltha atá inte, adonn go bhfiadfainn mo mharbh do
adhlacain." "Bronnaim-se ort í," arsa Ephron, "agus ní ghlac<f>ad aon
ní uait airthe." "Ní amhla sin a bheig," arsa Abraham; "díolfad-sa lead
aiste." Fé dheire, adéis a bhí Ephron ag tathant air í a ghlacadh gan
aon ní, a cheannaig Abraham uaig í ar deich púnt agus fiche. Agus
do adhlacaig sé a bhean inte.

2. Tiospánann an gnóth so gur ceart do Chatailicí, más féidir dhóibh,
reilig a bheith aca ar leithlig dhóibh fhéin. A gheobhach an fear
beannaithe seo a rogha áit uadhs na págánaigh úd chun a mhná a
chuir. Ach níor mhaith leis ar aon chor go mbeach a corp beannaithe
i bhfochair cuirp na ndaoine úd, uadhna raibh <sí> deighilthe ar feag a
beatha ina béasa agus ina creideamh.

3. Cé go bhfuair an duine naofa so go mion minic geallúint uadh Dhia
go bhfaigheach an dútha sion go léir mar oidhreacht 64 dho fhéin
agus dhá shliucht go brách, níor mhaith leis an oiread sion do ghlacadh
chuige, an méid díreach agus a dhéanfach uaig dho fhéin agus dhá
bhean. Agus ní ghlacfach sé an méid sin féin de gan í a cheannach ar a
lán-luach, cé gur dútha bhreá thar barr í súd inar chur sé suim inte.

Ach a bhí a shúil agus a intinn ar dhútha na mílthe milliúin uair ní a
b'fhearr ná í, arsa Naomh Pól. Agus a b'í dútha í sin flaitheas Dé. As í
sin a loirg sé do shíor agus do ghnáth. Agus uadh a lo<i>rg sé go éifeacht-
úil í, tréna shaol a chaitheamh go naofa, a fuair sé gan dearmad í.
Agus a gheobham í ina fhochair ach aithris a dhéanamh ar a chreid-
eamh beo agus ar a bhéasa folláin.

Gen.24. 4. Trí bliana adéis bás a mhná, an uair a chonairc Abraham
go raibh sé ag titim in aos, agus na blianta déanach ag
druidim leis, agus ná raibh a mhac pósta - agus níor mhaith leis cleamh-
nas a dhéanamh le locht na dútha inar chónaig sé, oir budh phágánaig
iad - a ghlaoig sé chuige a stíobhard Eliezer, a bhí uadh thúis ina
fhochair, agus adúirt leis, "Móidig dom, dar an Tiarna uilechomhachtaig
a chúm neamh, talamh, an fhairrge agus na uile nithe atá i<o>nta, ná
glac<f>air bean do threabhchas na ndaoine a chónaíos insa dútha so
mar chéile dom' mhac. Agus imig lead chun mo dhútha agus chun mo
threabhchas fhéin agus toghaig bean asta sion dhom' mhac." "Muna
dtiucfaig an cailín liom," ar sé sion, "a' mbéarfaig mé do mhac thar n-ais
don náisiún sin?" "Ná déinig ar aon chúinse," arsa Abraham, "a
leithéid. An Tiarna Dia, a thug mise as tír mo dhúchais agus a ordaig
dhom mo ghaoltha a fhágan iom' dhia<i>g, agus a gheall seilbh na
dútha so dhom fhéin agus dom' shliucht, cuirfig sé a aingeal bean-
naithe romhad agus tabharfair lead céile dom' mhac. Áfaig munar
mhaith lé teacht lead, atáir-se saor uadh an móide seo. Ach ar do bhás
ná beir mo mhac thar n-ais don dútha úd."

A thug an stíobhard an leabhar dho ar an gcoinníoll sion.

5. A rug sé leis deich camaill, giollaí agus saibhreas mór. Agus
adéis deich lá siúil a shrois sé um thráth<n>óna cathair Nacor. Agus a
b'í sin an chathair inar chónaig gaoltha a mháistir. A stad sé sin a
bheithíg ag an tobar a bhí leasmuith do<n> chathair. Agus budh é sin
an tráth 'na dtagaidís mná na 65 cathrach don tobar ad iarradh
uisce. Adúirt se sin in 'aigne fhéin, "A Thiarna uilechomhachtaig as
Dia dom' mháistir Abraham, cúnaig liom insa ghnóth so agus fóir ar mo
mháistir. Féach, seasaim anso le aithis an tobair, agus atáid óg-mhná
na cathrach so ag teacht ag i<a>rradh uisce. Ar an abhar sion, pé
cailín lena ndéarfad, "Crom síos chúgham do chrúsca agus tabhair deoch
dom," agus adéarfaig sise, "Ól-se ar dtúis agus ansion tabharfad deoch
dhoit' airnéis, hen í díreach an cailín a cheapais mar mhnaoi do mhac
mo mháistir, agus leis an gcomhartha se<o> aithneoig mé gur rinnis
trócaire le mo mháistir."

As ar éigean a bhí na focail sin ráite aige ina chroí an tráth a chonairc
sé maighdean álainn thar barr ag triall ar an dtobar. Agus a b'í sin
Rebecca, iníon mhic dearbhráthair Abraham. A líon sí a crúsca agus
a chur ar a ceann é agus a chas aníos uadh <an> dtobar. Adú<i>rt sé lé,
"Tabha<i>r deoch dhom as do chrúsca." A lig sise anuas ar a uillinn é,
agus adúirt, "Ól, a Mháistir, agus adéis do ól," adúirt sí, "más maith
lead tarraiceoigh me uisce doit' bheithíg." A fholmhaig sí a crús<c>a
ins an umar agus a tharraig sí uisce dhos na beithíg nó gur óladar a

ndóchain. A bhí se sin dá tabhairt fá ndeara, agus adéis a thug sí
uisce don airnéis a tharraig sé amach péire fáinní cluas agus péire
prásléidí óir agus a thug di iad agus a fhiafraig di, "Cé ar budh iníon
<tú>, agus a' bhfiadfainn feisteas a fháil anocht i dtig do athar?" "Iníon
mise," ar sí, "dho a leithéid so do dhuine. Agus atá 'thuille agus bhúr
ndóchain slí agus fáilthe romhaibh i dtig mo athar." A chrom an fear
síos ar an dtalamh agus adúirt, "A bheirim buíochas lead, a Thiarna,
agus molaim agus beannaím thu, oir a rinnis trócaire agus fírinne liom'
mháistir, insa chás gur sheolais cruinn díreach me go thig mic mo
mháistir."

A rith an ca<i>lín go mear agus a nis cad a thit amach di agus cad
adúirt an fear ag an dtobar lé. A éirig an dearbhráthair a bhí acu -
Laban budh ainm dho - agus a ghluais fé dhéin an fhir agus adúirt leis,
"A dhuine do bheannaigh Dia, canathaobh na bhfanann tu anso?
Atá go aon ní ollamh agamsa fá do chomhair, fá chomhair do chuideachta
agus fá chomhair do airnéis. Ná fan a thuille amuith." A rug
leis é, a riaraig sé a bheithíg, a nig a chosa agus cosa na bhfear a thánaig
leis, agus a chur chun suite iad chun bia 'chaitheamh.

6. Adúirt an stíobhard, 66 "Ní chaithfead bia agus ní ólfad deoch
nó go 'neosad dhíbh mo scéal." "Inis," arsa athair a<n> cha<i>lín. "Más
ea," ar se sin, "mise stíobhard bhúr ngaoil agus bhúr nduine mhuintear-
<th>a Abraham. A bheannaig Dia é agus a mhéadaig a shubstaint thar
barr, agus mar bhreis ádha agus sonais air a thug sé do ina chríonnacht
mac a bheith aige lena bhean Sara. Atá a' mac sion anis dá fhichid
blian do aos. An lá fé dheire a chur mo mháistir an leabhar oramsa
gan aon bhean a thoghadh dá mhac do threabhchas na ndaoine na
bhfuil sé ag cónaí ina ndútha, "ach imig lead," ar sé, "go tig mo athair
agus mo ghaoltha fhéin, agus asta sion toibh bean dom' mhac."
Adúrt-sa dhá fhreagairt, "Muna dtiucfaig an ca<i>lín liom cad a
dhéanfad?" "Cuirfig," ar sé, "Dia a aingeal beannaithe lead, agus
glac<f>air asta sion céile dom' mhac. Agus muna dtiucfaig sí lead
saoraim thu uadh an leabhar agus uadh <an> mallacht a chuir mé ort."
Dá réir sin a ghluais mé oram agus a thánaig inniubh go dtí an dtobar
agus adúirt mé mar seo im' aigne fhéin. "A Thiarna," etc., etc., <as
alre<a>dy recited above>. Agus a ghabhas buíochas le Dia, etc., etc.,
Ar an abhar sion má dhéanann sibh trócaire agus ceart liom' mháistir,
tugaig dom an ca<i>lín seo, nó abraig ná tabharfaig sibh, adonn go
dtaighdfinn áit éigin eile."

Adúirt a athair agus a dearbhráthair, "As uadh an dTiarna a thánaig
an gnóth so, agus ní fhiadfaimís rá ina chuinnibh. Bíoch sí agad."
Do éirig sé gan mhoill agus a luig anuas ar an dtalamh ar a bhéal agus
ar a aghaidh, ag breith buíochas le Dia gur éirig a thrus leis. A thug
sé ansion ór, airgead agus eádach uasal maisiúil mar thabharthas do
Rebecca, agus a bhronn sé tabharaistí eile ana-shaibhir ar a dear-
bhráthair agus ar a máthair. A chaitheadar ansion a suipéar le sólás
agus le áthas.

Go moch ar maidean adúirt an stíobhard, "S<c>aoilig uaibh me chun
casadh ar mo mháistir." "Fan inár bhfo<ch>air," ar siad, "ar feag deich

lá eile chun go ndéanfam go sóch." "Ná cuirig," ar se sion, "aon mhoill
oram, oir tré bheannacht Dé do éirig mo thrus liom, agus scaoilig
abhaile mé." "Más ea," ar siad, "glaoimís ar an gca<i>lín óg agus
fágaimís an gnóth fúithi sin." Ar 'teacht i láthair a fhiafhraíodar dí,
"A' bhfuileann 67 tu toiltheanach dul leis an bhfear so?" "Atá<i>m,"
ar sise. A scaoileadar leis í, ag tabhairt a míle beannacht di agus ag
iarraig ar Dhia séan agus sliucht a chur airthe. Adéis deich lá traibhil-
éarachta a dhruideadar um thráth<n>óna leis an mbaile, agus a ghaibh
Isaac amach ag siúl ar na mánta chun léirmhachtnamh a dhéanamh
ar oibreacha Dé. Agus a chonairc sé an chuideachta ag triall air, agus
a ghaibh féna ndéin. Adúirt Rebecca leis an stíobhard, "Cé an fear úd
atá ag triall orainn?" "As é do fhear-sa," ar se sin. A thuirlic sí go
mear don camel agus a chuir a folach gnúise nó an veil airthe.

A 'nis an stíobhard dho cionas a éirig a thrus leis agus cérbh í an
bhean a thug sé chuige. A ghlac Isaac go fáiltheach í agus a fuair sé an
oiread sion sóláis as a cuideachta gur imig an brón a bhí ar a chroí i
dtaobh bás a mháthar.

7. Tiospánann an gnóth so mórán nithe dhúinn as ceart a thabhairt
fá ndeara. Ar dtúis, go bhfuil oibleagáid uadh dhlí Dé agus uadh dhlí
na nádúra ar aithreacha agus ar mháithreacha féachain go cruinn
cad é an sórd na daoine lenar fonn leo a <g>clainn a phósadh; nách
chun substaint saoltha as ceart dhóibh féachain, ach chun macántacht
agus galántacht agus creideamh agus deigh-bhéasa na ndaoine lena
snuímid a gclann. "As iad an t-athair agus an mháthair a thugann
spré, ach as é an Tiarna a thugann deigh-bhean dho duine," arsa an
Spirid Naomh, "agus níl," ar sé, "aon <t>saibhreas as féidir a chur i
gcomórtas le deigh-bhean. Gach lá dá saol cuirfig sí áthas ar chroí
a fir, riaróigh sí a tig mar as cóir, caint chneasta a thagann as a béal
agus focail ciallmhar a thiteann uadhna teanga; osclaíonn sí a bos dhon
duine dealbh agus síneann a láimh chun na boicht. As creidiúint dá
fear í agus glacaid a leanaí móráil aiste. Atá áille díomhaoin agus
feonn dathúlacht. Áfaig an bhean atá dílis do Dhia, molfar í agus insa
lá dhéanach gáirfig sí le áthas, as é sin i lá a báis ní bheig eagla ná
sceon airthe, ach áthas mór ag dul i láthair Dé."

8. Pointe eile as ceart a thabhairt fá ndeara, gur mórán sonas agus
gur mórán ádh dho aon mháistir seirbhíseach ciallmhar coinsiasach
a bheith aige. Féach cad é chón cruinn agus chón rathúil agus 68 a rin
an fear macánta úd a bhí ag Abraham a' gnóth trom tábhachtach a
cuireag do ualach air. "Má atá," arsa an Spirid Naomh, "seirbhíseach
maith agad, bí chón ceannúil air agus atáir ar do anam fhéin, agus
comhairig gur dearbhráthair dhoit é." As tabharthas beannaithe uadh
an <d>Tiarna seirbhíseach maith: tarraigeann sé rath agus séan ar an
dtig ina mbíonn sé. Áfaig as deamhan dearg uadh Ifreann droch-
sheirbhíseach: loiteann sé cuid a mháistir, múineann sé droch-bhéasa
cuirpeach don aos óg agus seolann ar an aimhleas iad. Cad é an
mhuinín as féidir do mháistir nó do mháistreás a bheith aca as buachaill
nó cailín ag ná bíonn aon <t>suim aca i nDia ná i leas a n-anama féin?

Agus déise sin, má fhaighid ceann don tsórd sion cúpla scillinn insa
rátha níos saoire ná a gheoghaidís ceann maith Críostúil, glaca<i>d go
mear é, cé gur deisceabal agus géag don diabhal a leithéid, agus as
donas mór do aon tig Críostúil mallathóir don tsórd sion a bheith ann.

9. "Tuigidís ógmhná Críostúil," arsa Naomh Ambrós, "uadh
shampla an óigbhean álainn naofa so Rebecca, cad é chón banúil as
ceart dhóibh iad fhéin a iompar i dtaobh na gcamráidithe féin a
cheanga<i>l Dia agus an Eaglais dhóibh. A chuir sí folach ar a aghaidh
ag faiscin a fir di, oir a b'fhearr lé a ghrá a tharraint airthe lena
béasa discréideach, banúil, macánta, ná leis an dathúlacht neamh-
choiteann a bhí <aici>.

Gen.25:7-34. 10. Adéis pósadh a mhic a mhair Abraham chúig
bliana déag agus fiche, agus a fuair bás in aos a céad
agus chúig bliana déag agus trí fichid. Ansion budh thoil le Dia é a
ghaoch chuige fhéin chun lán díolaíocht a thabhairt do i dtaobh a
chreidimh, a umhlaíocht agus a fhoighne, a mhór-ghrá do Dhia agus don
chomharsa. A chaith sé a shaol fada chón naofa, chón macánta, chón
cneasta sion gur pictiúir agus sampla é dhos na uile naoimh a bhí le
maireachtain ar an dtalamh so go deire an domhain. Do adhlacadar a
bheirt mhac, Isaac agus Ishmael é ins an uaimh dúbaltha inar adhlacag
a bhean.

Adéis a bháis a bheannaig Dia a mhac Isaac. A bhí sé fiche blian
pósta agus ní raibh sliucht aige. A loirg sé an tabharthas sin ar Dhia.
A ghaibh Rebecca cúpla ina br<u>inn agus a bhraith sí 69 a' comhrac
lena chéile iad ann. A chur an gnóth sion ana-eagla airthe agus a
chuaig agus a chur sí é i láthair an Phátriarch Sem mac Noa, a saoradh
mar aon leis uadh an dílinn úd a bháig an chuid eile don chine daonna
ach Noa agus a mhuintir. A mhair Sem b<e>annaithe chúig céad blian
adéis an dílinn, agus a fuair bás ocht mbliana uadh an am úd na
ndeaghaig Rebecca ag triall air. Adúirt se sin lé, "Atá dhá náisiún
ar iompar agad id' bhr<u>inn, agus buafaig ceann aca sion ar an gceann
eile. Beig an ceann a thiucfaig uadh an mac as sine ina seirbhísig ag an
náisiún a shíolthóig uadh do mhac as óige."

A chur sí di na leanaí: a thánaig an chéad cheann chun an tsaoil
clúdaithe le fionna dearg, agus dá dhruim sin a tugag Esau, nó "dearg,"
do ainm air; agus a thánaig an leanbh eile chun an tsaoil agus greim
aige ar sháil a dhearbhráthair, agus dá dhruim sin a tugag Jacob, nó
"gl<e>acaí," do ainm air.

Ar bhfás suas dhóibh a thug Esau é féin ar fhiach agus ar fheirm-
<e>oireacht, agus a lean Jacob ar chaoire agus ar airnéis a thógain.
Lá na raibh Esau tuirseach uadh fhiach, a ghlaoig sé isteach go cábán
Jabob. A bhí pónaire dearg beirithe aige sin fá chomhair a dhinnéir.
"Tabhair dom," arsa Esau, "cuid do<n> mheataracht dearg sin, oir
atáim marbh le ocras." "Tabharfad," arsa Jacob, "má dhíolann <tú>
liom an phribhléid atá agad do dheasca gur thu an mac as sine ag mo
athair." "Cad é an mhaith dhomhsa an phribhléid sin agus me marbh

ag an ocras?" ar se sion; "tabha<i>r an bia dhom agus bíoch an phribh-
léid agad." A thug, agus adéis a chaith Esau an bia, "a imig sé leis
fhéin," arsa an Scriptiúir, "gan suim a chur insa phribhléid úd a dhíol
sé ar mhéile bíg."

Agus a b'í an chuid a b'fhearr don phribhléid úd, gur bhain s<a>gart-
óireacht fá an am sion leis an mac budh shine, agus gurb ar <a> shliucht
a bhí Slánathóir an domhain le teacht.

11. Adeirid na Aithreacha Naofa gur figiúir an bheirt dearbhráthar
úd ar dhá dhram daoine atá agus a bheig le fáil go deo insa domhan so,
na bhfuilid a <m>béasa agus a mbeatha chón contrártha dá chéile agus
atá solas agus dorch<ad>as. Atáid a lán le fáil adeir gur Críostaithe iad
agus ní bhíonn beann cion ná meas aca ar na grása saibhir spirideáltha
atá le fáil ags na daoine atá go fírinneach ina gCríostaithe. Ní fhéach-
aid ach chun ádh agus sonas saoltha a bheith ortha, 70 chun saibhreas
agus compord corpar<th>a a bheith aca. Má fhaighid an ní sin bíd
lán sásta. As é Esau as figiúir ar an ndram sion, oir fé mar nár ghuill
sé air súd an <chuid ?> a b'fhearr dhá oidhreacht, an chuid spirideáltha
de, a chailliúint i dtaobh aon mhéile amháin do bhia suarach, ní
ghuilleann sé ortha so an chuid as fearr dá n-oidhreacht, flaitheas na
glóire, a chailliúint mar gheall ar bhuntáiste suarach saoltha, a imeoig
go luath uatha agus a chaithfid ar uair a mbáis do fhágan go brách ina
ndiaig. An dram eile, iad so ná cuireann puinn suime i nithe saoltha,
a úsáideann iad amhail as ná beach seilbh aca ortha, ná loirgeann iad
ach insa mhéid a chabhraíd leo chun a n-anam a shábháil, a scarann
leo go fonnmhar chun grása Dé a shláthar, as figiúir ortha sion
Jacob. Agus fé mar a cheannaíg se sin an oidhreacht shaibhir spirid-
eáltha úd ar neamhní, ceannaíd seo tré dheigh-úsáid a dhéanamh do
shubstaint suarach an tsaoil seo, oidhreacht shaibhir bhuan shíorraí,
glóire na bhflaitheas.

L. 55

XII. ISAAC BLESS<ES> JACOB, Etc.

Gen.26:34 - 28:4. 1. Adéis a dhíol Esau an phribhléid álainn
bheannaithe a bhí aige do dhruim gurbh é an mac
budh shine é, a phós sé beirt bhean do threabhchas na bpágánach a bhí
insa dútha sion. Ní thaithnig a mbéasa ná a slite ar aon <chor> le
Rebecca, agus a aimsig sí slí ana-ghlic chun an phribhléid úd a dhaingniú
dhá mac Jacob.

A bhí Isaac céad bliana déag ar fhichid do aos, agus a chaill sé a
radharc ar fad. A mheas sé go raibh an bás i ngairid dho. A ghlaoig
chuige Esau agus adúirt, "A mhic ó, atáim ana-chríonna agus as dóigh
liom nách fada uaim mo bhás. Tóg lead do bhogha agus do shaíde,
imig lead ag fiach agus tabhair lead agus ollmhaig dhom an fhia a
mharóir chun go n-ithinn de agus go dtabharfainn mo bheannacht
doit sula bhfaighead bás." A imig sé leis. A chualaig Rebecca an
comhrá sin agus a chuir sí fios ar Jacob agus do inis do cad adúirt a
athair. "Imig lead go diair," ar sí, "agus tabhair chúgham dhá mhionnán
ramhra. Ollmhód iad doit' athair, a bhéarfaig tusa chuige an bia agus
beannóig sé thu." "Atá fhios agad," ar se sion, "gur croiceann garbh
clúmhar croiceann 71 mo dhearbhráthar, agus go bhfuil mo chroiceann-
sa mín, sleamha<i>n. Agus má chuireann mo athair láimh oram,
aithneo<i>gh sé ceaca mac atá aige agus tuigfig gur mheasas bob a
bhualadh air, agus in ionad beannacht as amhla a thabharfaig sé
mallacht dhom." "Tógfad-sa an mallacht sin oram fhéin," arsa sise,
"ach déin go diair mar adúirt mé lead."

A thug sé na mionnáin leis, a ollmhaig sise iad agus a chuir sí na
croicinn ar lámha agus ar ucht Jacob, agus cluith Esau air. A rug sé
an bia chun a athar agus adúirt, "Éirig suas, a Athair, agus caith an
bia seo do ollmhaíos doit agus tabhair do bheannacht dom sula bhfaigh'
tú bás." "Cé atá agam?" arsa Isaac. "Atá," ar se sin, "Esau, do mhac
as sine. Éirig suas agus caith an bia a shláthraíos doit liom' fhiach
agus beannaig me." "As tapaig a bhuail an fia umat," arsa Isaac.
"A b'é toil Dé é a bhualadh umam níos túisce ná a mheasas," arsa
Jacob. "Más ea, druid a leith anso chúgham," arsa 'athair, "chun go
mbeach fhios agam an tu mo mhac Esau." A dhruid Jacob suas leis,
agus a láimhseáil Isaac é. A fuair go raibh a ucht agus a lámha garbh
clúmhar. "As iad go deimhin lámha agus ucht Esau atá agad, ach as í
do ghlór glór Jacob."

A chaith sé ann bia agus a thug Jacob deoch fíona dho, agus adéis a ól
adúirt Isaac, "Tar anso chúgham agus tabhair póg dom." Ar a phógadh,
do airig Isaac an balaith breá milis cúbhartha a bhí uadh éadach Esau,
agus adúirt, "Atá balaith mo mhic chón milis leis an balaith cúbhartha
a éiríonn uadh pháirc ar nar thit beannacht Dé. Go dtugaigh Dia

doitse drúcht na bhflaitheas, méitheas na talún, iomad cuirneachta
agus fíon flúirseach. Géillfid puibleacha doit agus onórfaid náisiúin thu.
Bí iod' mháistir ar do dhearbhráitheacha agus umhlaídís clainn do
mháthar doit. Pé duine a mhallachtóig thu, bíoch sé fé mhallacht, agus
pé duine a bheannóigh thu, bíoch sé beannaithe agus líontar é le
beannachtaí."

2. As ar éigean a bhí na focail sin ráite aige, agus Jacob imithe uaig,
an uair a thánaig Esau chuige leis an bia do shláthair sé do dhruim a
fhiaigh, agus adúirt, "'Athair, caith an bia seo do shláthraíos-sa dhoit
agus beannaig me." "Cé thu fhéin?" arsa Isaac. "Mise Esau do mhac
ar sine," ar se sion. A thánaig iontas thar barr ar Isaac agus adúirt,
"Cé é súd a tháinig chúgham uadh chianaibh agus a thug bia dom? -
agus a chaitheas a chuid bíg agus a bheannaíos é agus beig 72 <sé>
beannaithe." Ar chlos sion do Esau a bhéic agus a liúig go ard agus
a<dúirt>, "Beannaig mise fós, a Athair." Adúirt se sion, "a thánaig do
dhearbhráthair agus a ghuid sé uaim go cealgach do bheannacht-sa."
"As go ceart," arsa Esau, "a tugag "gleacaí," nó Jacob, do ainm air.
Oir a rug sé uaim thana fhéin lena ghliocas pribhléid mo shinsireacht,
agus arís a chur sé amach me uadhm' bheannacht. Agus a Athair, ná
fuil níos mó ná aon bheannacht amháin agad, agus má atá, beannaig
mise." Adúirt Isaac leis, "A rinneas máistir de ortsa agus a thugas
úd<a>rás dho as cionn a dhearbhráithreacha go léir. A neartaíos é le
cuirneacht agus le fíon, agus cad as féidir dhom a thabhairt doitse?"
A chrom an fear eile ar lógó<i>reacht agus adúirt go truamhéileach,
"Ó a Athair, tabhair sórd éigin beannachta dhom." Fé dheire a ghlac
Isaac trua dho agus adúirt, "As i méitheas na talún agus i ndrúcht na
bhflaitheas a bheig do bheannacht-sa. Le neart do chlaímh a mhairfig
tu. Beig do shliucht ina seirbhísig ag sliucht do dhearbhráthar.
Áfaig i bhfad na aimsire fuasclóid iad fhéin uatha."

3. Uadh an lá sion amach a bhí fuath ag Esau do Jacob, agus adú<i>rt
go maireoch é chón luath agus a gheobhach a athair bás. A chualaig
Rebecca an chaint sin agus a ghlac sí slí chun Esau a chuir buiniscionn
lena rún mallaithe a chólíonadh. A chur sí fios ar Jacob, do 'nis dho go
raibh Esau ar tí a mhairithe, agus, "Imig lead," ar sí, "a mhic ó, go tig
mo dhearbhráthar Laban, agus fan ann nó go dtráfaig fearg do dhear-
bhráthar. Agus cuirfead-sa fios ansion ort." A imig sí ansion chun
a fir agus adúirt, "Atá fhios agad go bhfuil ár mac Jacob sé bliana
déag agus trí fichid do aos agus gur lán mhithid dho pósadh. Agus má
phósann sé bean do threabhchas na dútha so, amhail a rin a dhear-
bhráthair, tit<f>ig an t-anam asamsa: lá mo bháis as ea é."

A chur Isaac fios ar a mhac agus adúirt leis, "Ná bain, ar do bhás,
<le> aon bhean don dútha so a phósadh, ach imig lead do dútha do
sheana-athar, athair do mháthar, toibh bean doit fhéin as iníonacha
Laban, dearbhrátha<i>r do mháthar. Agus bíoch 73 beannacht Dé na
n-uile chomhachta anuas ort: go rathóigh sé thu agus go méadóigh sé
thu, agus go dtigeach puiblíocha iomadúil uait. Agus tabharfaig sé

dhoit go aon bheannacht a gheall sé do<d'> sheana-athair Abraham,
agus seilbh na dútha so doit' shliucht.

Gen.28:5-22. 4. Ar fháil na beannachta sion dho Jacob, a ghluais
air ag triall ar dhútha a mháthar. Agus ar luí na
gréine a' chéad tráthnóna insa bhfásach a chuir sé cloch faoina cheann
agus a thit a chodladh air. I gcúrsa na oíche, agus codladh trom air,
a chonairc sé dréimire ag a cheann agus a shrois an dréimire suas go
flaithiúnas, agus a chonairc sé aingil ag dol suas agus ag teacht anuas
air. Ar a bharra anáirde a chonairc sé Dia a<g> luí a ucht air, agus
adúirt Dia leis, "As mise an Tiarna, Dia Abraham do sheanathair agus
Dia do athar Isaac. Tabharfaig mé dhoitse agus dhoit shliucht an
talamh ar a gcodlann tú. Beig do shliucht chón iomadúil le gainimh
an fhásaig; leathnóid sior agus siar, uadh dheas agus uadh thuaig,
agus beannófar id' shliucht-sa go aon náisiún insa domhan. Cosnóigh
mé thu insa go aon áit ina <n>geobhair, agus a bhéarfaig mé slán thar
n-ais thu don dútha so. Agus ní scarfaig mé lead nó go <g>cólíonaig
mé go aon ní a gheallas doit."

Ar dhúiseacht do Jacob ar maidean adéis an radharc iontach úd,
a rith sé le eagla agus adúirt, "Ó as uafásach an áit í seo inar chodlas:
ní aon ní eile í ach teach Dé agus doras fhlaithiúnas." A thóg sé suas an
chloch agus a dhoirt oíle airthe, ag rá, "As í an áit seo tig Dé, agus má
bhíonn sé liom iom' aistear agus má éiríonn mo bhóthar liom, agus má
thugann sé bia agus éadach dhom, agus má chasaim arís go rathúil go
tig mo athar, ar an ionad so tabharfad do Dhia agus ofrál<f>ad dho
deachú na uile nithe a bheas agam."

A ghluais sé air nó gur shrois dútha a mháthar.

5. Cad í an chiall spirideáltha atá ins na nithe seo? Cad é an teagasc
as ceart dhúinn a bhaint asta? Cionas a bhainid linne? A chuireas i
gcéill dhíbh gur figiúir nó comhartha ar dhroch-Chríostaithe Esau, agus
gur figiúir ar Chríostaithe fírinneach Jacob. Anis, fé mar nár ghuill
sé ar Esau a phribhléid a dhíol ar mhéile bíg, agus nár chuir sé aon
tsuim ann ar dtúis, áfaig, an tráth a fuair sé amach gur chaill sé
beannacht a athar i dtaobh an gnóth sion, a chrom sé ar ghol agus ar
lógóireacht gan sochar 74 do ann - amhla sion cromfaid na Críostaithe
a ghránn an saol so ar liúig agus ar bhéicig an tráth a chíofaid gur
chailleadar go brách an oidhreacht agus an bheannacht síoraí a
thabharfach a n-athair, Íosa Críost, ins na focail seo adéarfaigh sé
insa lá déanach leis na fíoréin: "Gluaisig, a dhram bheannaithe mo
Athar agus glacaig seilbh insa ríocht atá ollamh dhíbh sula cruithníog
an domhan." Goilfid, adeirim, agus liúfaid go ard agus go géar. Áfaig
beig sé ró-dhéanach dhóibh. A rinneadar a margadh, a ghlacadar a
rogha, a dhíoladar a n-oidhreacht ar shuarachas saoltha a imig go
brách uatha agus ná fuil leigheas le fáil ar an donas. As comhartha
Jacob ar Íosa Críost agus ar na Críostaithe. Oir fé mar a bhí a ucht
agus a lámha súd garbh clúmhach uadh chroiceann na mionnán, amhla
sin a bhí fuirm, deáramh agus crot pheacaig ar Íosa Críost. Agus fé

mar a bhí fuath mairtheach ag Esau dho Jacob, bíonn fuath, mios-
cais agus mailís ag clainn an tsaoil seo chun clainn an tsolais.
Déanaid géirleanúint ortha, cuirid an teitheadh ortha uadhna ndútha
féin, scaoilid bocht agus dealbh iad fé an ndomhan chun taíde
dhóibh fhéin, amhail a scaoileag Jacob fé an bhfásach gan aige
ach a bhataín ina dhorn agus lón gann ina bháilín. Áfaig ní
thréigeann Dia iad: cabhraíonn sé leo, a bheireann dóibh radharc ar
an dréimire lena bhfiadfaig siad flaithiúnas a shroisint - as é sin,
tugann grása na foighne dhóibh, doirteann sé sólás spirideáltha ina
gcroíocha a neartaíonn iad chun gabháil tré fhásach dealbh gain-
mheach an tsaoil seo, agus sroisid fé dheire a dtír ndúchais féin.
Muna mbeach an persecution úd a rin Esau ar Jacob ní bhfuigheach sé
an radharc sólásach úd agus ní chlois<f>each sé uadh bhéal Dé na geallúna
compordach úd. Amhla sion ní bhfaighidís deigh-dhaoine leath ná
trian na <n>grása a bhronnann Dia ortha muna mbeach an tarcuisne,
dróch-úsáid agus masla a thugaid droch-dhaoine dhóibh.

Cuireann, fós, an crith agus an eagla a thánaig ar Jacob - agus na
focail seo adúirt sé ar dhúiseacht dho uadhna chodladh, "As ró-eaglach
an <t->ionad é seo: ní aon áit eile é ach teach Dé agus doras fhlaith-
iúnas - i gcéill do Chríostaithe cad é an ómós, umhlaíocht agus
cráibhe as ceart dhóibh a thiospánadh an tráth a thagaid isteach
ins na séipéil agus as 75 cuinne na n-olthóracha sion ar na ndéantar
Íosa Críost do íobairt go laethiúil. Oir as é an séipéal go fírinneach
tig Dé, agus as í an olthóir doras fhlaithiúnas tréna dtagann Mac Dé
chun a bheannacht agus a ghrása a thabhairt dhúinn. Agus bíd na
aingil bheannaithe ag friothálamh air agus, go ana-chúramach ionainne,
ag cur ár n-uireaspaí ina láthair agus ag guí<o>chan chuige fóirthean
orainn. Ar an abhar sion iompraímís sinn fhéin i gcónaí go diag<a>súil
agus go galánta, chón minic agus a thagaimíd isteach ionta. Scuirimís
do bheith ag caint lena chéile, a bheith ag féachain anún agus anall, a
bheith a' tabhairt aire dho smaointí díomhaoine. Cuimhnímís go
bhfuilimíd i dtig Dé, agus seachnaimís go aon ní a chuir<f>each
míphléisiúr air.

L. 59

XIII. JACOB, RACHEL, LIA, Etc.

Gen.29:1 - 30:24. 1. Adéis a fuair Jacob an radharc sólásach ion-
tach úd, agus a ghlac sé uadh bhéal Dé na
geallúna móra compordach úd, mar a 'niseas thana dhíbh, a imig sé
lán do mhisneach beannaithe agus a shrois dútha a mháthar mar a
chónaig a úncail Laban i gcathair nar budh ainm di Haran. Ag
druidim leis an gcathair a chonairc sé trí tréada caorach le ais thobar,
agus a n-aoirithe nó na séipéirí ina bhfochair. Adeir beannachadh
dhóibh; adúirt, "Cad as dhíbh, a fheara?" "Uadh chathair Haran,"
ar siad. "A' bhfuil aithne agaibh," ar sé, "ar Laban mac Nachor?"
"Atá," ar siad, "agus atá sé i sláinte maith; agus hen í a iníon
Rachel ag teacht lena thréada chúghainn." Adúirt sé sion, "Atá a
lán don lá gan chaitheamh fós agus atá sé ró-luath na caoirig a chur
insa chró. Tugaig uisce dhóibh, scaoilig chun iníor iad agus um thráthnóna
beirig abhaile iad." "Ní fhiadfaimís sion a dhéanamh," ar siad, "o<i>r
atá an leac a chíonn tú ar bhéal an tobair chón trom sion ná fiadfach
ár ndícheall í a thógan go dtagaid na aoirí, agus ansion as ar éigean a
thagann linn go léir í a thógan do bhéal an tobair." Lena linn sin a
tháinig Rachel lena tréada go dtí an tobar agus a thóg Jacob gan aon
chúnamh an leac agus a thug uisce dos na caoire go léir. Do 'nis sé ansin
di cé ar budh é féin, gurb é mac dreabhshúir a athar é. A phóg sé í,
agus le neart áthais a chrom sé ar ghol. A rith sise go mear agus a 'nis
dhá athair cad a tharlaig di. A thánaig se sin gan mhoill agus a phóg
agus a dhiúg Jacob, agus a chuir fáilthe deighchroíoch roimhe. Agus
ar chlos 76 fáth a theacht do adúirt sé leis, "As feoil dom' fheoil
agus as cnámh dom' chnámha thu, agus fan anso iom' fhochair."

Adéis mí aimsire, an uair a chonairc Laban go raibh rath mór ar a
chuid uadh thánaig Jacob chuige, adúirt sé mar seo leis, "A<n> ceart
dom, do bhrí gur tu mac mo dhearféar, go mbeach do sclábhaíocht gan
aon ní? Loirg pé tuarastal as maith <lead ?> agus bhéarfad doit é."
A bhí beirt iníon ag Laban. Lia an ceann budh shine, agus a bhí súile
bog aici agus a radharc gearra aici. Rachel an ceann budh óige, agus a
bhí sí ard-dathúil. "Más ea," arsa Jacob, "tabhair do iníon Rachel
mar mhnaoi dhom, agus beig mé ar feag seacht mblian iod' sheirbhíseach
agad." Adúirt se sin, "As fearra liom agadsa í ná ag aon fhear eile."

A rin Jacob seirbhís do ar feag seacht mblian, agus níor mheas go
raibh faid sea<ch>taine ionta do dhruim an grá a bhí aige do Rachel.
I ndeire na mblian sion adúirt sé le Laban, "Tabhair dom mo bhean:
as mithid dom pósadh." "A gheobhair," ar Laban. A rin sé bainis nó
féasta agus suipéir mór pósta agus a thug sé cuire dho a lán daoine.
An uair budh mhithid don lánú dol chun leapa lena chéile, a chur
Laban a iníon budh shine chun luí le Jacob. Ar dhúiseacht dho sion

ar maidean a chonairc cé í a bhí aige agus adúirt le Laban, "Cad é seo
a rinnis oram? As ar son do iníon as óige a rinneas seirbhís doit ar feag
seacht mblian. A bhuailis bob oram." "Ní é nós na dútha so," arsa
Laban, "an chuid as óige d'ár gcailíní a phósadh roimh an chuid as sine.
Fan seachtain 'na fochair seo agus ansion tabharfaig mé dhoit
Rachel, ar choinníoll go ndéanfa<i>r seirbhís dhom ar feag seacht
mbliana eile."

A rin Jacob amhla sion ar feag na seacht mbliana sion. A bhí seisear
mac aige le Lia, agus ní raibh sliucht aige le Rachel. Fé dheire a
ghuig Jacob chun Dé ar a son agus a bhí mac aici ar nar thug sé
Seoseph, nó "méadú uadh an dTiarna," do ainm.

Gen.30:25 - 31:16. 2. I ndeire na ceithre bliana déag sin adúirt
Jacob le athair a chéile, "As mithid dom filleadh
abhaile agus <soláthar a ?> dhéanamh <dom' ?> mhuirear féin". "Fan
im' fhochair," ar sé sion, "sé bliana eile, agus a bhéarfad an oiread so
agus an oir<ea>d úd doit." A réig Jacob leis ar na coinníll sin.
Agus a mhéadaig Dia a shubstaint thar barr. A chorraig sin suas
formad 77 <idir> Laban agus a chlann mhac. A bhrath Jacob agus a
chonairc sé nár thiospá<na>dar aon chúntanós fónta dho, agus a cheap
sé filleadh dhá dhútha féin. Áfaig níor mhaith leis sion a dhéanamh
gan ordú Dé. Ar bheith do ag smaoineamh in' aigne ar an gnóth sion
a thiospáin Dia é féin dho, agus adúirt, "As mise an Tiarna Dia a
chonaircis insa bhfásach ag an gcloich ar nar chodlais. Fill chun do
dhútha fhéin. Cosnóig mise thu agus beig mé iod' fhochair."

Ansion a chuir Jacob fios ar a bheirt bhan agus adúirt leo, "A chíonn
sibh go bhfuil, le tamall, aghaidh bhúr n-athar agus a chlainne dorcha
agus gruamach liomsa. Leis na sé bliana déanach so a bhris <s>é deich
n-uaire a mhargadh liomsa. Áfaig níor leog Dia dho díobháil a dhéan-
amh dom. A iompaig sé go aon mhargadh dhíobh sion chun breis
sochair agus rath a chur oram. A thiospáin Dia é fhéin dhom le déanaí
agus do ordaig dom casadh abhaile. Cad as dóigh libhse don ghnóth
sion? "Déin," ar siad, "mar as maith lead. Níl aon pháirt nó sása<mh>
a thuille againne i dtig ná i substaint ár n-athar. Geobham-ne lead i pé
áit ina rachair."

Gen.31: 17-55. 3. A rug Jacob a chuid go léir leis, a mhná, a leanaí,
a chaoire, a airnéis agus a sheirbhísig, agus a
thriall ar a dhútha fhéin. Ar imeacht do Rachel a rug sí lé íomhá na
ndéithe bréagach a bhí ag a athair. A bhí sé agus a mhuintir trí lá
imithe sular chualaig Laban gur éalaíodar. Agus a lean sé iad le buín
mór fearaibh armáltha chun iad a chasadh arís. Agus a thánaig sé suas
leo an seachtú lá um thráthnóna, ar bheith do Jacob ag cur suas a
chábáin chun staid ar feag na oíche sin. Áfaig an oíche roimhe sin a
thiospáin Dia é fhéin do Laban, agus do fhógair air go cruaig ar a bhás
gan díth ná díobháil a dhéanamh do Jacob. Ar theacht do Laban suas
leis, adúirt go feargach, "Cad é seo a rinnis oram? A fhuadaís lead mo
bheirt iníon, amhail as gur sclábhachaí iad a ghabhag le foirneart
claímh. Níor ligis dhom iad ná a leanaí a phógadh, ná slán a fhágan

aca, ná thusa agus iadsion a thiúnlacan le ceoltha agus le meidhir.
Agus anis atá mo láimh-se lán láidir a dóchain chun an gnóth sion
a agairt ortsa, agus a agróinn gan doubhta ort é 78 muna mbeach gur
ordaig Dia do athar dhom aréir gan aon díobháil a dhéanamh doit.
Ach súd agus go bhfaicís oiriúnach éaló i gan fhios uaim, canathaobh
gur ghuidis mo dhéithe uaim?" Adúir<t> Jacob dá fhreagradh, "A
éalaíos uait do bhrí, dá gcuirfinn in iúl doit go rabhas chun imeacht,
a bhí fhios agam go mbainfeá mo mhná, mo leanaí agus mo shubstaint
díom le fórsa. Agus i dtaobh na bithiún<a>chta sin a chuiris im' leith,
cuar<d>aig go aon phiuc dá bhfuil agam, agus pé neach na bhfaighir do
dhéithe aige tugtar amach anso é agus maireoir é inár láthair go léir."
Adúirt sé an chaint sion oir ní raibh fhios aige gur ghuid Rachel na
déithe bréagach uadhna athair. A chuaig se sion isteach go cábán
Jacob, Lia agus na seirbhísig go léir, agus do mhion- agus do mhór-
chuardaig iad, agus ní bhfuair a dhéithe. An uair a airig Rachel go raibh
sé ag teacht chun a cábán fhéin a chuir sí na déithe faoi shrathar
chamel agus a shuig anuas air, agus a lig airthe go raibh cúrsa áirithe a
bhaineann le baineannaig airthe. A thánaig a athair isteach agus do
fhan sise ina suí agus adúirt, "Gabhaim do phardún, a Athair, i dtaobh
gan éirí chun fáilthe a chur romhad, o<i>r atá a leithéid seo oram."

A ghaibh sé amach agus adúirt Jacob, "A' bhfuairis aon ní a bhain-
eann lead agamsa nó ag mo mhui<n>tir? Agus má fuairis, l<e>ag anso é
i láthair ár ngaoltha go léir agus déinidís ceart eadrainn. A rinneas
obair dhoitse ar feag fiche blian: ceithre bliana déag ar son do bheirt
iníon agus sé bliana ar son cuid doit' airnéis. Ar feag na aimsire sion
do loisc brothall an lae me, agus do leathaig fuacht na oíche me. An
beithíoch a sciubach an mictíre nó do fhuadaig an bithiúnach leis, a
chaitheas<-s>a díol as. Budh bheag é do chuid an tráth a ghabhas<-s>a
do chúram oram, agus as mór é anis. A bhrisis deich n-uaire do
mhargadh liom, agus muna mbeach Dia mo athar agus mo sheana-
athar, do<d'> chosc, ar an láthair seo a bhainfeá dhíom gach a bhfuil
agam."

Adúirt Laban, "As liomsa a bhfuil agadsa agus leadsa a bhfuil
agamsa: déanaimís síochá<i>n agus réiteach lena chéile." A thógadar
leacht nó carn mór cloiche agus a chaitheadar féasta air. "Bíoch,"
arsa Laban, "an carn so ina fhinné idir mise agus tusa, agus déineach
Dia atá 79 ag féachain orainn ceart dhúinn araon: má thaga<i>m-se,
nó aoinne as liom go brách, ag déanamh díobhála doitse nó do aoinne
as lead, agus má dhéanann tusa, nó aoinne as lead, díobháil dhomhsa,
nó dho aoinne as liom, Dia dá agairt sin orainn." "Bíoch sion amhla,"
arsa Jacob agus a thugadar carn agus cnoc an fhinné do ainm ar an
gcarn agus ar an gcnoc úd.

Ar chaitheamh an fhéas<t>a dhóibh a scaradar go síochánta lena
chéile. A chas Laban gan mhoill abhaile agus do fhan Jacob an oíche
sin ar an gcnoc úd.

4. Anis, ar eagla go mbainfeach aoinne agaibh saobh-chiall as an
teagasc so, nó go gcuirfeach sibh constráil fhalsa ar na nithe a rin an
Patria<r>ch beannaithe seo Jacob, ní foláir dhom a chur arís i gcéill

dhíbh go raibh sé ceadaithe uadh am an dílinn go bunú Eaglais agus
Creideamh Chríoist, Domhnach Cincíse, an tráth a thuirlig an Spirid
Naomh ar uacht<a>ráin na Eaglaise, go raibh sé, adeirim, ceadaithe do
fhearaibh níos mó ná aon bhean a bheith in aoneacht pósta aca, agus
ná raibh sé coiscithe ortha cleamhnas ná pósadh a dhéanamh leis na
gaoltha budh neasa dhóibh fhéin. Ach uadh an am úd go deire an
domhain atá sion coiscithe, fé phéin damaint shíoraí, ar na uile dhaoine,
bíoch gur Críostaithe nó ainChríostaithe iad.

Budh fhigiúir in a lán slite Jacob ar Íosa Críost, agus budh fhigiúir ar
an Eaglais agus ar an dá shórd bheatha atá ins an Eaglais a bheirt
bhan, Rachel agus Lia. Ciallaíonn an tobar úd ag nar bhuail Jacob
<u>ime Rachel, tobar na ngrás. Agus fé mar nár fhiad na aoirí úd an
l<e>ac a thógan don tobar, ach a thóg Jacob é gan chúnamh ar bith,
amhla sion do oscail Críost tobar na ngrás dhúinn go léir. Agus fé mar
budh mhó an grá a bhí ag Jacob do Rachel ná do Lia, amhla sion as mó
an grá atá ag Íosa Críost ar dhaoine a thréigeann an saol agus a thugann
iad fhéin suas chun seirbhís a dhéanamh dho i mainistrí i gconvents
agus in úird eile rialtha, ná a bhíonn aige ar na Críostaithe a dhéanann
seirbhís dho i ngnáth-bheatha an tsaoil seo, cé gur iomadúla i bhfad
iad so ná an dram eile, fé mar budh iomadúla clann Lia ná clann Rachel.

5. Ciallaíonn an seirbhís chruaig úd, nar ghaibh Jacob 80 tríd ar
f<e>ag mórán blian, an tuirse agus an dua a<r> ghaibh Íosa Críost tríd
chun pobal agus tréad a shláthar dho fhéin. Agus as ceart dho gach
aoire nó uacht<a>rán spirideáltha a chuir sé as cionn a thréada a bheith
ábaltha do rá, mar adúirt Jacob le Laban, "Do leath fuacht na oíche
me agus do loisc brothall an tsamhradh me, chun aire a thabhairt doit'
thréada, agus níor ghlacas suaimhneas do oíche ná do ló, ach iad a
chosaint." Má <fh>iadann sagart, nó an <t->aoire spirideáltha, sion a rá
le Íosa Críost, as saibhir an tuarastal a gheobhaig sé uaig.

Agus as ceart don uile Chríostaí a bheith ábaltha do rá leis an deamhan
amhail adúirt Jacob le Laban, "Féach, loirg agus cuardaig a bhfuil
agam, agus a' bhfaighir aon ní as leat agam, agus má fhaigheann tu
atáim gobhthach le bás a imirt oram." As mar seo, adeirim, as ceart
dhos go aon Chríostaí a bheith ábaltha a rá le linn teite dho as an saol
so chun dol chun a dhútha fhéin, flaithiúnas. Agus má fhiadann sé sin
a rá le fírinne, ní baol go ligfig Dia díth ná díobháil a imeacht air.

L. 63

XIV. JACOB MEETS ESAU

Gen.32. 1. As buíoch a bhí Jacob do Dhia i dtaobh gur shaor sé é
uadh Laban, agus a chrom sé ar bheartú cionas a dhéanfach
sé síocháin lena dhearbhráthair Esau. A chuir sé teachtairí chuige ag
insin do gur chas sé abhaile agus go raibh sé ana-shaibhir, agus gur
mhaith leis go bhfaicidís a chéile. Níor thug Esau aon fhreagra, ach
scaoil sé uaig iad agus a lean iad le cheithre chéad fear féna gcuid airm.
Ar chlos an gnóth sion do Jacob, a ghlac ana-eagla é agus a ghuig
chun Dé ag iarradh fhóirthean air. Ansin a thoibh sé an barraistí
asa airnéis: ba, caoire, camaill agus asail, agus a chur gach sórd
dhíobh ar leithlig agus slí mhaith eatartha, agus a chuir i gcuinnibh a
dhearbhráthar iad.

A chaith sé an óiche sin go buartha, gan chodladh ná suan. I lár na
oíche a fuair sé é féin ag imreascáil le fear go bord na maidine, agus
níor <fhiad ?> aoinne aca a chéile a leagadh. Adúirt an fear, "Bog
díom agus scaoil uait me, oir atá an lá ag teacht." "Ní bhogfad," arsa
Jacob, "agus ní scaoil<f>igh me uaim thu nó go dtugair do bheannacht
dom." "Más ea," arsa an fear, "cad as ainm doit?" "Jacob, nó
"gl<e>acaire"" ar se sin. "Ní tabharfar an ainm sin a thuille ort,"
ar sé, "ach Israel, nó "fear atá 81 láidir le Dia": as í sin do ainm a'
so amach. Oir, uadh a bhís ábaltha ar chor imreascáil a sheasamh le
aingeal Dé, ní baol go mbuafaig duine ar bith ort." Ansin a bhain sé le
lúitheach a cheathrún, agus a bhí Jacob bacach ar f<e>ag a shaoil.
A fhiafraig sé ansion don bhfear, "Cad as ainm doit?" "Ná bac cad é
an ainm atá oram, ach fágaim mo bheannacht agad."

Gen.33. 2. Ar imeacht an aingil do ollmhaig Jacob é fhéin chun
bualadh uime a dhearbhráthar. Agus an uair a chonairc
sé é ag déanamh air do umhlaig go talamh dho. A rith Esau, a chuir
a dhá láimh tíompall a mhuiníl, a phóg é agus dhiúg é agus a chrom ar
dheora a shileadh le near<t> áthais. "A dhearbhráthair," ar sé, "cana-
thaobh nar chuiris na tabharaistí úd go léir chúgham? Atá tuille agus
mo dhóchain agam. Ciomád agad fhéin iad: ní ghlacfad ar aon chor
iad." "Má fuaireas fábhar id' radharc, agus má atá grá agad dom,
glacfair uadhm' láimh iad," arsa Jacob, "oir atáim tuille agus cúitithe
i dtaobh go bhfeacaigh mé le síocháin thu. Beagán suarach as ea iad
don rath agus don bheannacht a chur Dia oram."

Fé dheire, le neart tathant, a ghlac Esau uaig iad, agus a thug cuire
dho teacht leis chun a bhaile fhéin agus a fholáir do cuid dá mhuintir
a fhágan aige chun é a chosaint. A ghlac Jacob an chuire, ach a dhiúl-
thaig don chabha<i>r do bhrí go raibh b<u>íon líonmhar aige fhéin. Agus
i gcionn tamaill a chuir sé fé láimh le cathair Salem.

Gen.34. 3. Ar bheith dho ansion ar feag beagán aimsire a chuaig
Dina, an t-aon iníon a bhí aige - ní raibh sí ach chúig bliana
déag do aos - ar cuaird ag féachan mná na cathrach sion. A chon-
airc mac an rí í agus a ghlac ana-ghrá <di> agus a fhuadaig leis í. Ansion
a thánaig Hemor, a athair, go Jacob agus a loirg í mar chéile dá mhac.
A thug Jacob a thoil leis an gnóth sion. Áfaig níor thaithn an scéal
ar aon chor lena dearbhráithreacha, agus adúradar le feall, "As ar an
gcoinníoll so amháin a gheobhaig do mhac ár ndreabhshúir mar chéile:
go mbeig se sion, tusa agus do dhaoine go léir ar ár nós-na, go nglacfaig
sibh chúghaibh ár gcreideamh agus go ngearrfar comhartha an chreidimh
sin ar bhall áirithe do bhúr gcolainn fé mar atá sé gearrtha ar ár gcol-
ainn<-n>e."

A ghlac an fear na cúinsí sin: a gearrag an comhartha air fhéin, ar a
mhac agus ar a dhaoine. 82 Ar an tríú lá, an uair as teinne an
gearradh, a ghlac Sim<e>on agus Levi a bhfeara agus a gclaíte i gan fhios
do Jacob, a chuadar do<n> chathair, a mharaíodar an rí, a mhac agus
go aon fhireannach a bhí inte. A phlund<ar>áladar agus a dhódar í.

A ghuill an droch-ghnóth sin go mór ar Jacob, agus go speisialtha do
bhrí gur rinneadar úsáid don chomhartha beannaithe a bhí le ordú Dé
fhéin ar a gcine, chun a bhfuath agus a bhfearg mallaithe do shásamh.
Agus adúirt sé leo, "A rinneabhair droch-obair thar barr agus gnóth a
tharracóig oramsa agus oraibhse díbheirg na ndaoine a chónaíonn insa
dútha so. Cnósóid tíompall orainn agus maróid sinn go léir. Oir ní
tábhacht sinne i gcomórtas dóibh súd."

Gen.35. 4. Do ordaig Dia dho ansion dol chun na áite úd inar
choda<i>l sé insa bhfásach an chéad oíche ina raibh sé ag
teitheadh uadh fhearg a dhearbhráthar. Ar shroisin na áite sin lena
mhuintir a thóg sé olthóir agus do ofráil airthe íobairt chun Dé. A thios-
páin Dia é fhéin dho agus a rin sé go aon gheallúint a thug sé dho fhéin,
dhá athair agus dá sheana-athair Abraham, do athnuachain. Agus
adúirt go gcosnóch sé é uadhs go aon bhaol.

A imig sé ansion agus chónaig i bhfochair a athar Isaac nó go bhfuair
se sion bás in aos a chéad agus cheithre fichid blian. Do adhlacadar a
bheirt mhac, Esau agus Jacob, é ins an uaimh dhúbaltha i bhfochair a
athair Abraham agus a mháthair Sara. A b' í an bhliain ina bhfuair
Isaac bás dhá mhíle dhá chéad agus ocht mbliana agus ceithre fichid
uadh chruthú an domhain, sé chéad agus naoi mbliana adéis an dílinn,
agus seacht céad déag agus ocht mbliana fichead sular ghlac Mac Dé
colainn daonna.

Gen.35:16-19; 37:1-36. 5. Tamall ina dhiagh sion a fuair Rachel
bean Jacob bás do dhruim a tara mac a
chuir dí. A thug sí Benoni, nó "mac mo bhróin," do ainm air, ach a
ghlaoig Jacob Benjamin, nó "mac mo láimh dheas," do ainm air.

Budh cheannúla a bhí Jacob ar a mhac Seoseph ná a bhí sé ar aon
cheann eile dá chlainn, agus a chorraig sin suas fuath agus formad na

coda eile chuige, agus a méadaíog an fuath agus an formad sion do
dhruim dhá thaidhreamh a dearnag do: "Taidhríog dom," ar sé, "go
rabhas agus mo dhearbhráithreacha ag baint arbhar, agus a cheangla-
mar suas ár 83 bpunainneacha. Do éirig mo phunann-sa suas ina
seasamh agus a thánadar punainneacha mo dhearbhráithreacha agus
do umhlaíodar di." "A' dóigh lead," arsa na dearbhráithreacha, "go
mbeir-se iod' mháistir orainn agus go mbeam-ne fé smacht agad?"
As sion suas ní fhiadadar an oiread agus focal cneasta a labhairt leis.

Tamall ina dhiaigh sin adúirt sé lena athair agus lena dhearbhráith-
reacha, "Neosad dhíbh an taidhreamh a dearnag dom aréir: a chonarc
an ghrian, an ré agus an t-aon réalthán déag as mó ar an spéir a' teacht
chúgham, agus do umhlaíodar dom." Adúirt an t-athair, "Cad é an
éifeacht as féidir a bheith insa taidhreamh úd? An féidir go ndéan-
fainn-se, do mháthair agus do dhearbhráithreacha, tú 'adhradh ar an
dtalamh so?"

A thiospánadar an dá thaidhreamh úd an gradam, an onóir agus an
mhóracht a bhí ag Dia le bronnadh air i gcúrsa na aimsire a bhí chuige.
Áfaig a mhéadaíodar fuath a dhearbhráithreacha chón mór sion gur
cheapadar é a mharú. Agus a fuaradar, sula fada, cae ar a mailís a
chur i bhfórsa.

6. A chuadar tamall maith uadh bhaile ag sláthar iníor dá dtréada,
agus a chuir a athair Seoseph ag triall ortha chun scéala a thabhairt
chuige cionas a bhíodar. An tráth a chonarcadar chúghtha é dúradar,
"Atá fear na dtaidhrithe ag teacht: beirimís air agus maraímís é,
agus ansion beig fhios aige cad é an sochar a gheobhaigh sé as a chuid
taidhrithe." "Ná salaig bhúr lámha lena chuid fola a dhortadh,"
agus Ruben, an dearbhráthair budh shine, "ach scaoilig síos anso
insa tseana-thobar tirim seo é, agus faigheach sé bás ann le ocras." A thug
sé an chomhairle sin adonn go mbeach cae aige ar é a shábháil.
A bhaineadar a bhrat de agus a chaitheadar síos insa tobar é agus a
shuíodar chun bíg a chaitheamh. Ní fada nó g<o> bhfai<cea>dar
ceannaithe a bhí ag dol lena n-<e>arraí do<n> Égypt. Adúirt Údás, an
ceathrú dearbhráthair, leo, "Ná maraímís ár <n>dearbhráthair, agus
ná bíoch a chuid fola orainn, ach díolaimís é leis na ceannaithe seo."
A rinneadar an chomhairle sion agus a dhíoladar é ar dhá phunt deich
scillinne. A ghlacadar ansion a bhrat, a stolladar agus a thumadar í
i bhfuil meannáin agus a chuireadar chun a n-athair í le teachtaire, ag
rá, "A fuaramair an brat so réabaithe agus lán do fhuil, agus as
amhras linn gurbh í brat do mhic Seoseph í. Féach an aithneofá í."
Do aith<i>n sé í agus a chrom ar 84 lógóireacht, ag rá, "Beithíoch
alltha a mhairbh agus do alp suas mo mhac, agus ní ghlacfad-sa sólás
an fhaid agus as beo me." Uadh an lá sion suas ar feag mórán <aimsire ?>
níor fhiad<ad>ar a chlann compord a thabhairt dho ná a bhrón do
éadromú.

A rugadar na ceannaithe Seoseph leo do<n> Égy<p>t, a dhíoladar é le
Putiphar, an <t->ard-general a bhí as cionn a chuid airm ag Pharao,
rí na Égy<p>te.

7. Thugamair fá ndeara gur fírinníog insa bhfear beannaithe seo
Jacob na focail seo adúirt an Spirid Naomh, "As trí a lán trioblóidí a
gheofar dol isteach go ríocht Dé." Budh chomhartha ar an ríocht
mbeannaithe a dhútha féin agus tig a athar ar na raibh Jacob ag triall.
Agus fé mar a mheas Laban é a chosc, amhla sion a chuireann an
deamhan chun sinne a chosc ar thig ár nAthar, flaithiúnas, a shroisin.
Áfaig má chuirimíd muinín chóir i nDia, ní baol dúinn: a bhéarfaig sé
saor sinn. As ar éigean a fuair an duine naofa so é fhéin saor uadh láimh
Laban nó gur chaith sé gabháil tré chontabhairt eile, an baol a bhí ag
bagairt air do dhruim feirge Esau. Ach do bhrí gur ghuig sé chun
Dé a fhuascail se sion é: a chur sé a aingeal dá dhíonadh agus dá chosaint,
agus adéis an oíche go léir a chaitheamh i ngleic agus ag imreascáil
leis an aingeal sin, an uair ar an láchaint a loirg sé a bheann<a>cht, a
thug an <t->aingeal dho a ainm a shóinseáil, agus bacaí a bhualadh air.
Ciallaíonn a' ghleic agus an imreascáil úd an gnáth-dhícheall nách
foláir don uile Chríostaí do urnaithe. Oir má leanann sé di, neartófar é
le grása an Tiarna, béarfaigh sé bua agus a gheobhaigh sé ainm nua.
As air sin adeir Críost féin linn, "Don té a bhuafas, a bhéarfaig mise
suíomh iom' fhochair ar mo chathaoir fhéin, agus déanfaig mé pillóir
de i dtig mo Dhia, agus scríofaig mé air ainm mo athar agus mo ainm
fhéin, agus ní chorrófar as a ionad go brách é."

8. Atá ciall eile mór spirideáltha insa bhacaí úd a bhuail an t-aingeal
ar Jacob. Bíonn duine bacach an uair as sia cos leis ná an chos eile.
Agus fé mar atá aige dhá chos chorpar<th>a ar na siúlaíonn sé, amhla
sion atá in anam an duine <dhá> shórd grá, grá cuirpeach agus grá
beannaithe. Más é an grá cuirpeach as uacht<a>rach ina chroí, gluais-
íonn an duine go mear agus go fonnmhar chun compoird corpar<th>a
85 agus sonas saoltha a shláthar dho fhéin, agus bíonn sé mall agus
bacach chun nithe spirideáltha a lorg. Áfaig más treise an grá bean-
naithe, gluaisíonn sé go m<e>ar agus go láidir chun na nithe a lorg agus
a shláthar a dhéanfaig a anam taithneamhach le Dia, agus ní bhíonn
beann ná suim aige i nithe saoltha, oir tuigeann sé go éifeachtúil go
bhfuilid uirchóideach dhá anam.

9. Tiospánann an tubaiste úd a thit amach do Dina, iníon Jacob, cad
é chón contabhar<th>ach agus atá sé do ógmhná Críostúil dol ar
m<e>asc cuideachta stróinséar<th>a. "As é tig a n-athar," arsa Naomh
Ambrós, "an áit as sábháltha agus as siúráltha dhóibh: ní aon ní fónta
a bhainfig dhóibh do dhruim dol i gcuideachta na n-aois óg a leanann
béasa agus faiseanthaí saoltha - cóthaláin, bálrince agus nóis don tsórd
sion. Dá bhfanfach an óigbhean úd uadh bhálcáireachta ní chaillfeach
sí a maighdeanas agus ní déanfaí murdréirithe dá dearbhráithreacha;
ní loitfí agus ní dófaí an chathair úd, agus ní cuirfí a muintir go léir
i mbaol a milleadh (agus a millfí agus a marófaí iad gan cheist mura
mbeach gur shaor Dia iad tréna mhór-chomhachta).

10. Tugaimís fá ndeara cad é chón dí<o>máisteach agus atá formad do
anam an duine. As dá dhruim a bhíodar dearbhráithreacha Seoseph

lán-ollamh ar é a mharú. Agus a mharóidís é gan aon doubhta muna
mbeach gur chur Údás i gcéill dhóibh gur ana-chuir throm dhóibh a
leithéid a dhéanamh, agus gurbh fhearra é a dhíol leis na ceannaithe a
rug leo don Égypt <é>, mar ar thit a lán nithe iontach amach do,
d'réir mar a 'neosad ina dhiagh so dhíbh. Budh chomhartha an droch-
úsáid a thugadar dho, agus a dhíol, leis an droch-úsáid a thugadar a
shliucht do Íosa Críost, agus an díol a rin Údás air le ard-chomhairle
na <n>Iúdaíoch, an tráth a thugadar trí púint chúig scillinne déag dho i
dtaobh Críost a bhrath dhóibh.

L. 68

XV. JOSEPH IN EGYPT

Gen.38: 1-10. 1. Sula 'neosad dhíbh cad a thit amach dho Seoseph
insan Égypt as ceart dom trácht ar an oíde eaglach
uafásach a imir Dia ar bheirt mhac a dhearbhráthair Údás. Gnó as ea
é a chuirfig scanradh agus eagla i gcroí go aoinne a mhachtnóig air.
Agus ní thrácht<f>ainn ar aon chor air, agus níor cheart dhomhsa ná
do aon <t>sagart eile trácht go poiblí ar a leithéid do pheaca, muna
mbeach go mbíd a lán Críostaithe ciontach <ann ?> agus go mbeir-
eann sé na mílthe agus na 86 mílthe dhíobh go aon bhliain go
Ifreann. As annamh, as ró-annamh, a chuirid i bhfaoistean é, do bhrí
go gcuireann an deamhan ina luí ortha nách aon pheaca ar aon chor é,
cé ná fuil aon pheaca ar bith níos uirchóidí do anam agus do cholainn
an duine ná é. Atá fhios agaibh go léir gur substaint spirideáltha
tuigseanach anam an duine lenar féidir di aithne agus eolas a fháil ar
Dhia insa tsaol so, agus seilbh shíoraí do fháil insa tsaol atá le teacht.
Anis, sóinseálann an peaca anam an duine chón mór sion go n-iompaíonn
sé í chun a bheith béistiúil, brúidiúil ar fad, insa chás sin ná bíonn
a<o>n tsuim aici i nDia ná i bhflaitheas Dé ná i bpianta Ifrinn féin. Níl
peaca ar bith lena mbeireann an deamhan greim níos daingne, níos
doscaoilthe ar dhuine ná leis an bpeaca so. Ceanglann sé é féin do
chorp agus do anam an duine lé insa chás sion, fé mar a chuir Dia i
gcéille do easpag ard-bheannaithe a mhair tamall uadh shin insa<n>
I<o>dáile -Naomh Ligorio budh ainm dho. A thiospáin Dia dho sion
nár éirig riamh go fiú aoinne amháin i ndiagh gach céad míle pearsa
a thit insa pheaca so, nó gur rug sí lé go Ifreann iad.

A bhí beirt mhac ag Údás, Her agus Onan a n-ainm. A bhíodar in
aos a bpósa<dh> agus pósag iad. Agus <in> ionad gnóth an phósa<dh>
a dhéanamh amhail a cheap Dia agus dlí na nádúra, as amhla a rinneadar
ladhráil ghránna ortha fhéin agus a dhoirteadar substaint a gcuirp.
A mhairbh Dia ar a' láthair sion iad agus a chaith a n-anamnacha síos
go fíor-íochtar Ifrinn, agus atáid ann le tuille agus ceithre mhíle blian,
agus beid ann na céadta agus na céadta milliún blian: an fhaid agus a
sheasóig saol Dé beid ann, gan an chance as lú go bhfuasclófar go
brách iad.

2. As sion tuigig cad é chón uafásach agus atá an peaca so. Agus súd
as ná beach sé ina pheaca ar aon chor budh cheart é a sheachnadh.
Mar, in éaghmais bás obann a theacht ar dhaoine dá dhruim, téid daoine
ar dearg-buile le gealaig, nó déantar stúmpaí iomadáin díobh dá dheasca.
Agus 'neosad dhíbh canathaobh sion: atá féith lán do smior a' rith síos
uadh an inchinn tré lár chnámh droma an duine, agus leathann sí
amach in íochtar a chabhail, agus as uaithe sin a thagann an substaint

as na gcoimpeartar colainn an duine. Anis, leis an mbéas gránna
so lagaítear chón mór sion inchinn an duine go gcailleann sé go minic
a chiall, agus fostaraíonn sé aicídí eile ar dhao<i>ne nách <d>tagann le
na dochtúirí as fearr a leigheas.

Ní gá dhom a thuille 87 a rá ar an gnóth so.

Gen.39: 1-20. 3. An uair a rugadar na ceannaithe leo Seoseph don
Égypt, a dhíoladar ina sclábhaí <é> le Putiphar, an
taoiseach budh mhó agus budh aoirde in onóir agus in úd<a>rás fé rí na
críche sin. Budh é an comma<n>der nó an t-ard-general a bhí as cionn
arm an rí chomhachtaigh sin. Áfaig do bhrí ná tréigeann Dia go brách
an dram neamhchiontach a chuireann a muinín go iomlán ann, a riaraig
sé nithe insa tslí sin go bhfuair an t-ógánach beannaithe úd, i ndútha
agus i dtig stróinséara, an meas, an cumann, an charthanacht agus an
gradam ná fuair sé i ndútha ná i dtig <a> athar fhéin.

Agus uair a chonairc Putiphar ciall, macánt<acht>, tuigsin, banúlacht
agus deigh-bhéasa Seoseph, a bhí ana-mheas aige air agus a chur sé
cúram a thí agus a choda go léir air. Agus as maith a éirig sion leis.
A chur Dia rath neamh-ghnách air: a mhéadaig sé a chuid go iontach.
Óigfhear breá budh ea Seoseph, agus a bhí sé an uair sin trí bliana
fichead do aos. A thit a mháistreás i ngrá leis agus a chuir sí an grá
sion i gcéill do. A lo<i>rg air ciontú lé. Adúirt se sin lé, "Féach, a
thug mo mháistir iontaoibh a choda go léir dhomhsa, agus cionas a fhiadfainn
gnóth chón olc sion a dhéanamh, nó cionas a gheobhainn im' chroí a
leithéid do mhallathacht a dhéanamh agus Dia ag féachain oram?"
In ionad ceist ná náire a bheith airthe agus scuir don droch-fhuadar a
bhí fúithe, as amhla a lean sí a bheith ag tathant air insa chás go raibh
sé lán-chráite aici. Lá ná raibh aoinne insa tig ach iad araon, a rug sí
greim air, ag rá, "Caithfir luí liom." A theith sé uaithe le neart scanradh
agus do fhág a bhrat ina láimh. An uair a chonairc sí ná géillfeach sé
di, a iompaig a grá i bhfearg agus i bhfuath chuige agus a cheap sí a
bheith suas leis. An uair a thánaig a fear isteach i gcúrsa an lae adúirt
sí leis, "As maith an seirbhíseach a thugais isteach id' thig, an
t-ógánach Abhrach so. A thánaig sé chúgham ag iarradh éagóra a
dhéanamh oram, agus an uair a liús amach agus a rugas greim air,
do fhág sé a bhrat, mar a chíonn tú, iom' láimh, agus a theith leis fhéin."
A chreid an fear a scéal agus a chuir sé Seoseph i bpríosún an rí chun
fanúin ann ar f<eag> a shaoil.

"As ar an nós céanna sion," arsa Naomh Ambrós, "a ghéilltear go
minic do bhréaga agus daortar go minic an dram neamhchiontach.
A creideag scéal na mná mallaithe úd a ghlac fuath chun an óigfhear
beannaithe seo do bhrí gur dhaor a gheanmnaíocht sin a míbhanúlacht
fhéin, agus a cheap sí a gheanmnaíocht do agairt air do bhrí gur shatail
sí féin ina croí an tabharthas ainglí sin. Áfaig," arsa an naomh so,
"ná tigeach 88 aon mhímhisneach ar an dram do fhuiligeann go
neamhchiontach. Iompóig Dia an éagóir a déantar ortha chun a sochar
agus a mbuntáiste, fé mar a iompaig sé fuath na mná mallaithe úd
chun sochar Seoseph. Oir as dá dheasca a dearnag é ina ard-mháistir
ar ríocht na Égy<p>te go léir.

4. As fíor go deimhin gur le linn na aimsire úd, ag sí sin an aimsir a
imig sular ghlac Mac Dé colainn daonna, gur thiospáin Dia le sam-
plaithe saoltha an cúram atá aige i nithe saoltha, agus ná titeann aon
ní amach do dhaoine ná do aon duine fé leith, ach le cead nó le riarú Dé.
Áfaig uadh an am do fhuilig Críost bás ar an gcruis, do fhág Dia a
fhoighne sin mar chompord, mar dhíon agus mar chosaint ag go aoinne
ar na ndéantar éagóir, insa chás sion go measaid go cóir gur lá ámharach
dhóibh an lá na ndéantar éagóir ortha. Oir as féidir dhóibh a rá,
amhail adúirt Job beannaithe fé ualach na n-ainnisí iontach troma a
thánaig air, "Atá," ar sé, "mo fhinné cóir agus mo bhreitheamh ceart
ins na flaithis, agus tiospánfaig sé go bhfuilim neamhciontach agus
cúiteoigh sé liom mo chuid foighne agus díolfaig sé i dtaobh na éagóra
atá dá dhéanamh oram."

Gen.39:20 - 40:23. 5. A cuireag Seoseph ceangailthe go daingean
insa phríosún. Áfaig níor dhearmad Dia é,
ach a thiospáin sé ná fuil áit ná ionad ar bith dúnta i gcuinnibh an
fhóirthean agus an compord a thugann sé dhon dram a fhu<i>ligeann
géirleanúint ar son na fíoréantacht.

A chonairc an gobhernéir a bhí as cionn an phríosúin gur dhuine
ciallmhar, coinsiasach Seoseph, agus a chuir sé riarú agus cúram na
bpríosúnach eile go léir air, agus ní dhéanfach sé aon ní gan é a chur
i gcomhairle Sheoseph.

A bhí sé chúig bliana insa phríosún sin an tráth a cuireag ann ard-
bhutléir agus ard-bhácaer an rí i dtaobh rod éigin a rinneadar ina
chuinnibh. Maidean áirithe ina dtánaig Seoseph lena gcuid bíg
chúghtha a bhrath sé ana-bhrónach iad agus a fhia<fh>raig dhíobh cad
é an fáth na rabhadar chón brónach agus chón duairc sin, agus nár
ghnáth leo a bheith amhla. "Atá," ar siad, "taidhreamh a dearnag
aréir do gach duine againn, agus níl aoinne againn a 'neosach cad é an
éifeacht atá le na taidhrithe sin." "Más ea," arsa Seoseph, "as é Dia
a thiospánann brí agus éifeacht gach taidhreamh, agus 'nisig dhomsa
iad agus b'fhéidir go ndéanfainn-se ama<ch> 89 a' bhrí atá ionta."
"Más ea," arsa an butléir, "ag seo mar a taidhríog dhomhsa: a chonarc
os mo chomhair crann fíona ag fás. A bhí trí géaga airthe. A thánaig
bláth ar na géaga agus a aibíodar na caora. A bhí cuach, nó an chailís
as na <n->ólann Rí Pharao, im' láimh agam. A bhaineas na caora, a fháisc-
eas insa chailís iad agus a thugas í le n-ól don rí." "Atá go maith,"
arsa Seoseph. "Ciallaíd na trí ghéaga úd trí lá, agus i gcionn na aimsire
sin tóg<f>aig an rí as an bpríosún thu agus cuirfigh sé id' ionad fhéin
arís thu. Agus an uair a bheir ann, cuimhnig oramsa agus labhair leis
an rí chun go scaoilfeach sé a<s> so me. Oir a fuadaíog mé le foirneart
as mo dhútha fhéin agus a cuireag go éagórach insa bpríosún me."

"As í seo," arsa an bácaer, "mo thaidhreamh-sa: a taidhsíog dom
go raibh trí bascáidí do arán, do bhrioscaí agus do mheat<a>racht
ar mo cheann agam. Insa bhascáid uacht<a>rach a bhí go aon <t>sórd
misleán agus cácaí as féidir a dhéanamh le céird bácaera, agus a
thánadar éanlaithe an aer agus a fhuadaíodar leo na misleáin sin."

"As í seo an bhrí atá id' thaidhreamh." arsa Seoseph: i gcionn trí lá
tógfa<i>g Pharao as an bpríosún so thu, céas<f>aig ar chruis tu agus a
gheobhair bás airthe. Ansion tiucfaid fiacha dubha agus feannóga
léith agus piucfaig an fheoil do do cheann agus dod' chnámha."

I gcionn trí lá ina dhiagh sion a thánaig lá beirthe an rí tíompall.
A rin sé féasta mór do uaisle a chúirte agus a chuimhnig sé ar an
mbutléir agus ar an <m>bácaer. Do ordaig é seo a chrochadh ar chruis
agus a chur sé an butléir ina ionad fhéin arís. Áfaig níor chuimhnig se
sin ar Sheoseph. Uadh a bhí go aon ní go maith aige a dhearmad sé
an fear a mhínig a thaidhreamh.

Gen.41: 1-36. 6. Dhá bhliain uadh an am úd a bhí taidhreamh
iontach ag Pharao, agus le neart scanradh a dhúisig
sé as a chodladh. I gcionn tamaill a thit a chodladh arís air agus a
dearnag taidhreamh uafásach eile dho. Ar éirí dho ar maidean, lán
do bhuairt agus do eagla, a chuir sé tionól agus cnósach ar locht
draíochta na Égypte go léir agus ar a raibh do dhaoine glic tuigseana<cha>
ina ríocht. Agus níor fhiadadar brí ná éifeacht na dtaidhrithe a
dhéanamh amach, agus a chur sion ana-bhrón ar an rí. Ansion 90
<a thánaig an> butléir isteach i láthair an rí agus a ard-chomhairle agus
adúirt, "Admhaím mo chuir agus mo pheacadh: a leithéid so do ghnóth
a thit amach dhá bhliain uadh shion, agus a rinneas-sa agus an <t->ard-
bhácaer ní nár thaithn leis an rí. A chuir i bpríosún sinn. A bhí
taidhreamh oíche ag gach nduine againn agus a 'niseamar iad dho
ógánach Abhra atá ina sheirbhíseach ag gobhernéir an phríosúin. Do
'nis dhúinn brí na dtaidhrithe úd, agus a thit go aon ní amach dhúinn
fé mar adúirt sé."

A chuir an rí gan stad fios ar Sheoseph. A níog, a bearrag agus a
ghlanag é agus a cuireag éadach maisiúil air. A tugag i láthair an rí
é agus adúirt, "A dearnag dhá thaidhreamh dhom agus ní bhfaighim
ao<i>nne a fhiadfach a mbrí a dhéanamh amach. A chuireas fios ortsa
oir a chualaig mé go bhfuilir ana-thuigseanach i nithe don tsórd sion
agus <go> bhfiadann thú a n-éifeacht a dhéanamh amach go cruinn."
"Déanfaig," arsa Seoseph, "Dia amach brí agus éifeacht na <d>taidh-
rithe úd don rí, gan aon chúnamh uaimse. Ach 'niseach an rí na
taidhrithe."

"A samhlaíog dhom," arsa Pharao, "go rabhas ag siúl le ais na
abhann, agus a chonairc mé seacht ndaimh breá ramhar ag teacht aníos
aiste, agus a chromadar ar iníor. Agus gan mhoill 'na ndiagh sin a
thánadar seacht ndaimh eile, lom gortach gránna, nár chonairc riamh a
leithéide, agus do alpadar suas gan mhoill na seacht ndaimh ramhra,
agus níor chuir sion aon fheabhas ortha: a bhíodar chón lom agus chón
trua agus a bhíodar roimhe sin. A dhúisíos ansion agus adéis tamaill
a thit mo chodladh oram arís. A chonairc ansion seacht léasa breá
lán-a<i>big cuirneachta ag fás as aon phréamh amháin. Agus ina
ndiaigh sion do fhás seacht léasa dubha, seirgthe feochta folamh, gan
gráinne arbhar ionta, agus a shloig<ea>dar suas na seacht léasa lán-
a<i>big. Hen iad mo thaidhrithe, agus ní bhfaighim duine a dhéan-
ann amach dom iad."

"Dia féin," arsa Seoseph, a thiospáin don rí cad atá le titim amach.
As aon bhrí amháin atá insa dá thaidhreamh úd, agus as é seo an bhrí
atá ionta: ciallaíd na seacht daimh breá ramhra agus na seacht léasa
lán-a<i>big go bhfuil seacht mbliana torthúil le teacht go mbeig cuir-
neacht chón iomadúil le gainimh na trá. Agus ciallaíd na seacht
ndaimh loma gortach agus na seacht léasa críon 91 feochta go dtiucfaig
seacht mbliana do ghorta chón mór sion ná beig cuimhne ná rian ar
raidhse na seacht mbliana torthúil. Agus do bhrí go mbaineann an dá
thaidhreamh úd le aon ghnóth amháin, as comhartha sion go dtiucfaig
chun chinn gan aon doubhtha a' ní budh thoil le Dia a thiospánadh don
rí. Agus a Rí, déantar lead mo chomhairle-se: toibh duine eagnach
tuisceanach agus cuir as cionn do ríocht é; agus ceapach se sion duine
ins go aon bhaile a chuirfig suas an cúigiú cuid do<n> arbhar a bheig ar
feag na seacht mbliana so chúghainn, adonn go mbeach lón ags na
daoine ar feag na seacht mbliana don ghorta atá le teacht ar an domhan
go léir."

Gen.41:37 et seq. 7. A rug an rí a uaisle leis i seombra fé leith,
agus adúirt leo, "Cad é bhúr meas-sa ar chomhrá
an fhir úd?" "As maith ciallmhar folláin an chomhairle í," ar siad,
"agus as é Dia fhéin a chur a leithéid i gcroí an fhir sin." "Más ea," arsa
Pharao, "níl aoinne le fáil as cirte a cheapadh chun an chomhairle sin
a chur a ghníomh ná an fear a thug uaig í."

Ansion a ghlaog isteach ar Sheoseph, agus adúirt an rí leis, "Uadh
thiospáin Dia doitse cad atá le titim amach, ní fhiadfainn duine níos
oiriúnaí a fháil ná thusa. Agus uadh an lá so suas cuirim thu as cionn
mo thí agus mo ríochta. Do bheirim doit mo ú<d>arás fhéin ar fad, agus
ní bheig fear iom' ríocht chón onórach leadsa, ach me féin amháin."

A chur sé ansion a fháinne fhéin ar mhéar Sheoseph, práisléad óir
faoina bhráid, cluith dá chuid éadaig fhéin air, a charráiste fhéin a
ghabháil dho agus dol tréna ríocht go léir agus uaisle onórach dá thiún-
lacan agus ag fógairt dhos na uile dhaoine insa ríocht umhladh agus
géilleadh dho. Agus a thug mar ainm air, "Slánathóir na ndaoine".

Agus ag sin mar a chúitig Dia an t-ógánach beannaithe seo i dtaobh
an méid do fhuilig sé ar son na fíoréantacht. Do umhlaíog at dtúis
é chun é 'ardú ina dhiaigh sin i nglóire, "Oir go aoinne," arsa Críost, "do
umhlóig é fhéin ardófar é." Áfaig níor rin an ghlóire agus an onóir
iontach a bronnag ar Sheoseph go obann aon <t>sóinseáil ina chroí.
A bhí sé chón umhal agus chón cneasta fé an rath iontach a bhronn
Dia air agus a bhí sé an tráth budh phríosúnach é. Agus cé go dtánaig
sé ina 92 láimh lán-díol a thabhairt don dram a rin éagóir air, as
amhla a rin sé maith dhóibh in aghaidh an uilc a rinn<ea>dar dho, fé
mar a chíofam ina dhiaigh so.

8. Budh thoil le Dia fá an am úd a chomhachta agus a mhaitheas a
thiospánadh go so<i>léir so-fhaicseana le daoine do ardú go obann uadh
sta<i>d úiríseal bocht chun an chéim as aoirde agus as onóraí insa tsaol.
Áfaig ní tábhacht sion i gcomórtas dhos na sóinseálacha iontach a

dhéanann sé go laethiúil i slí spirideáltha, an tráth a ardaíonn sé an
duine bocht umhal dealbh do fhuilig go foighneach dua, tuirse, angar
agus dealbhas an tsaoil an fhaid agus a bhí sé i bpríosún a chuirp.
An uair, adeirim, do aistríonn Dia é as an bpríosún sion leis an mbás a
chur chuige, beireann sé leis é go pálás órtha, ríocht na glóire síoraí.
Budh mhór an <t->ionadh agus an sólás a thiucfach ar bhochtán a
fhuadófaí go obann as a bhothán dealbh súig go pálás saibhir an rí,
agus a gheobhach fhéin ina mháistir agus ina shealbhadóir ar an
bpálás sion ar feag a shaoil. Áfaig ní tábhacht sion i gcomórtas don
áthas iontach agus don <t>sólás gan teora a thagann ar anam an deigh-
dhuine an uair a fhuadaíonn an bás é as an domhan dorcha ainniseach
so go flaithiúnas. Faigheann sé é fhéin ar leagadh na súl i bpálás chón
álainn, chón uasal sion ná facaig súil aoinne riamh agus ná faicig
go brách ar an dtalamh so aon ní as féidir a chur i gcomórtas lé. Atá
sion le fáil agadsa, agamsa agus ag go aoinne eile acht athanta Dé agus
na Eaglaise a chiomád.

L. 74

XVI. JOSEPH AND HIS BRETHREN

Gen.41:45 et seq. 1. An uair a fuair Seoseph lán-údarás uadh rí
Pharao, a ghaibh sé tré go aon pháirt do ríocht
na Égypte agus a thiospá<i>n sé gur mhór an sonas agus an <t->ádh do
aon rí ministéir ciallmhar a bheith aige. A riaraig sé nithe insa tslí sin
gur ollmhaig sé in am na raidhse lán-stór bíg fá chomhair am an
ghorta. A chuir sé suas i siléir agus i scioból an t-arbhar a bhí
spártha ar feag blianta an mhór-thoradh. A thánadar seacht bliana
an mhór-ghorta ar an domhan go léir. A loirg na daoine bia ar an rí.
Adúirt leo triall ar Sheoseph. A dhíol leo é, agus a bhí a ndóchain aige
ní amháin fá chomhair locht na Égypte, ach fós dhos na náisiúin a
bhí ar 93 theorann na ríochta sion.

Gen.42. 2. A tara bliain do<n> ghorta, a caitheag an méid bíg a bhí
ag athair Sheoseph agus ag a mhuintir i dtír Chanann.
Adúirt sé leo, "Airím go bhfuil cuirneacht le díol insan Égypt: imíg
ann agus tugaig libh í chun ná faighimís bás don ocras."

A ghluais deichniúr díobh don Égypt agus a thánadar i láthair
Sheoseph, agus a loirgeadar air cead arbhar a cheannach ar nós chách
eile. A aithin <sé> sion gan stad iad, ach níor aithníodar e sion. Ní
fhacaig sé a dhearbhráthair óg Benjamin, agus a bhí eagla air gur
thugadar droch-oíde éigin air, amhail a thugadar air fhéin chúig bliana
déag roimhe sin. A labhair sé tré fhear teanga go teann, borb leo, agus
adúirt, "A cad as dhíbh, agus cad a thug anso sibh?" "Uadh thír
Chanaan as <ea> sinn, agus a thánamar anso chun arbhair a cheannach."
"Ní chun arbhair a cheannach a thánbhar," ar sé, "ach chun an dútha
a bhrath: locht spi<ai>reacháin as ea sibh, agus a cuireag anso sibh chun
féachain cionas a thiucfach libh cúncas a dhéanamh ar an ríocht so."

"Go deimhin," ar siad, "ní dram don tsórd sion sinne, ach daoine
síochánta. Clainn aon athar amhá<i>n as ea sinn, agus níor chuimhnío-
mair riamh ar ghnóth don tsórd sin a dhéanamh." "Ní amhla atá,"
ar se sion, "ach as fíor a ndúrt gurb é an gnóth a thug anso sibh, chun
go mbeach fios luige na dútha so agaibh adonn cogadh a chur airthe."

"A Thiarna," ar sia<d>, "as deichniúr dearbhráthar sinn. A bhí
dháréag mac ag ár n-athair: a imig rod éigin ar an tarna ceann budh
óige dhíobh insa chás ná fuil fáil ná tuairisc air. Atá an ceann as óige ar
fad insa bhaile i bhfochair ár n-athar, ní scaoilfeach sé linn é ar
eagla go n-imeóch aon ní air mar a imig ar a dhearbhráthair." "Más
fíor bhúr scéal," arsa Seoseph, "cé ná creidim focal de, fanaig anso agus
téach fear agaibh abhaile agus tugach leis an dearbhráthair óg agus
ansion beigh fhios agam gur fíor cad adúrabhair.

A chuireag i bpríosún iad ar feag trí lá agus a glaog arís i láthair
Sheoseph iad, agus adúirt sé leo, "Más daoine síochánta sibh, fágaig
ceann do bhúr ndearbhráithreacha ceangailthe anso i bpriosún agus
imíg abhaile len bhúr gcuid arbhair, oir atá eagla Dé oram agus ní maith
liom éagóir 94 <a dhéanamh> oraibh. Tagaig anso arís agus tugaig
libh bhúr ndearbhráthair óg agus a gheobhaig sibh an fear do fhágag
anso, agus fiadfaig sibh as sion amach arbhar a cheannach gan chosc
ar bith chón minic agus as maith libh."

As le fear teanga adúirt sé an chaint seo leo, oir uadh thúis níor lig
sé air gur thuig sé a gcaint ar aon chor. Ar chlos na bhfocal so dhóibh,
adúradar, "As le lán-cheart Dé a imig an gnóth so orainn do dhruim na
éagóra a rinneamar ar ár ndearbhráthair Seoseph: níor ghlacamair
trua dho agus níor chuireamair suim ina dheora agus é ag achainí go
cruaigh orainn gan é a dhiol leis na ceannaithe." "Ná dúirt mise libh",
arsa Ruben, "ná déanaig díobhaíl do<n> gharsún?" Agus féach anis
atá a chuid fola dá agairt orainn."

A thánaig tocht guil ar Sheoseph agus a iompaig sé a leath-taoibh chun
ná ficidís a dheora. Ansion a chuireag Simon, ceann dos na dear-
bhráithreacha, i bpríosún, agus do ordaigh Seoseph málaí a líonadh le
arbhar agus an t-airgead a dhíoladar as a chur i gan-fhios dhóibh i
mbéal mhála gach nduine dhíobh. A thug sé lón bíg dóibh agus a
scaoil abhaile iad.

Gen.42:29 et seq. 3. A thánadar abhaile chun a n-athar agus do
'niseadar dho cad a imig ortha. Agus ar n-oscailt
a málaí dhóibh a fuaradar a gcuid airgid ceangailthe suas. A thánaig
eagla agus iontas ortha agus adúradar, "Cad é an gnóth so a rin Dia
orainn?" "As oramsa atá sé déanta," arsa Jacob: "do fhágbhair me
gan leanaí. Atá Seoseph caillthe, atá Simon i bpríosún i ndútha
stróinséar<th>a, agus anis measann sibh Benjamin a bhreith uaim. As
chun mo chrá agus mo chostas a thráchtbhar ar aon chor go raibh
dearbhráthair eile agaibh." "Cad é an neart a bhí againn air?" ar siad
sion. "A fhiafraig an fear dinn cé ar budh iad sinn, a' raibh ár n-athair
ina bheathaig, a' raibh aon dearbhráthair eile againn, agus cá raibh sé.
A 'niseamair dho insa go aon cheist <a> chur sé chúghainn, agus cionas
budh dhóigh linn go ndéarfach <sé> i ndeire a chómhrá, "Tugaig chúgham
bhúr ndearbhráthair óg agus ná bainig <le ?> teacht dom' láthair muna
dtabharfaigh sibh libh é."

Gen.43-45. A mhéadaig an gorta thar barr, agus an uair a chaitheag
an t-arbhar a thugadar leo uadh an Égypt adúirt Jacob
lena chlainn, "Imíg libh agus tugaig tuille arbhair libh uadh an Égypt."
"Adúirt an fear sion linn," ar siad, "agus a thug sé na 95 mionnaí móra
mallaithe, ná raibh aon ghnóth againn teacht do láthair muna <d>tabh-
arfaimís linn ár ndearbhráthair. Scaoil linn é agus rachaimíd ann.
Muna ndéanfair fanfam insa bhaile agus a gheobhaimíd bás don
ghorta. Muna mbeach an mhoill seo a chuiris-<s>e orainn a bheimís
ann agus as faoi dhó."

Fé dheire, cé gur dheacair leis é, a scaoil sé Benjamin leo agus adúirt,
"Beirig libh tabharaistí do thortha na dútha so chun an fhir úd, agus
tógaig dúbailt airgid libh <agus ?> an t-airgead úd a fuarabhair in bhúr
málaí. Oir budh fhéidir gur le dearmad a cuireag ann é. Agus go
seolaig Dia sibh agus go dtugaig sé slán sibh go léir thar n-ais chúghamsa.
Oir atáimse gan sliucht nó go bhfillig sibh chúgham."

A ghluaiseadar ortha, a shroiseadar an Égypt agus a thánadar i
láthair Sheoseph. An tráth a chonairc sé iad agus a dhearbhráthair óg
ina bhfochair, do órdaig sé dhá stíobhard féasta a ollmhú dóibh, agus
go raibh sé fhéin chun a chaite ina bhfochair.

Ar a ndol isteach don phálás a thánaig ana-eagla ortha agus adúradar
lena chéile, "As mar gheall ar an airgead úd a cuireag inár málaí atás
dá thabhairt isteach anso adonn leathscéal a bheith aca chun sclábhaithe
a dhéanamh dinn agus d'ár mbeithíg." Ansin adúradar leis an stíobhard,
"A dhuine uasail, a bhíomar <ar> cuaird thana anso; a cheanna<ío>mair
arbhar agus a dhíol<a>mair go macánta as. Ach ar dhol abhaile dhúinn
a fuaramair an t-airgead ceangailthe suas inár málaí. Níl fhios againn
cé a chur ann é. Agus a thugamair thar n-ais é, agus ag seo doitse é."
"Síocháin Dé libh," ar sé sion, "as é Dia bhúr sinsear a thug an
t-airgead sion dhíbh. Ná buaraig sibh fhéin a thuille mar gheall air."

A rug sé ansion isteach iad agus a thug chúghtha a ndearbhráthair
Simon. Adéis a níodar agus a ghlanadar iad fhéin, a tugag don pharlús
iad ina rabhadar chun dinnéir a chaitheamh. A thánaig Seoseph
chúghtha agus adéis beannú go cneasta dhóibh a fhiafraig cionas a bhí
a n-athair, agus ar budh é sin a ndearbhráthair budh óige a thugadar
leo. Ansion a thánaig tocht guil air agus a imig sé isteach go seomra
eile agus a ghuil a dhóchain. Ar ní a lámha agus 'aghaidh, a shuig sé
ag clár ar leithlig agus a cuireag a dhearbhráithreacha ina suí ag
bord eile, go aoinne aca do réir a n-aos.

A chaitheadar a ndóchain bíg agus dí. Agus do ordaig Seoseph
dhá stíobhard ar maidean a málaí a líonadh le arbhar, a chuid airgid
a cheangal suas i mála gach bhfear aca agus an chailís airgid as
96 na <n->ólfach sé, sion a chuir i bhfolach i mála Bhenjamin.

A scaoileag chun siúil iad, agus an uair a bhíodar tamall uadh <an>
gcathair a lean an stíobhard iad agus adúirt, "As ró-olc an cúiteamh a
rinneabhair liom' mháistir insa <t>síbhialtacht a rin sé libh. A ghuid-
eabhair an cupa nó an chailís asna n-ólann sé fíon agus lena ndéanann
sé draíodóireacht agus airleog agus lena bhfaigheann sé go aon
<t>sórd feasa." "A dhuine uasail," ar siad, "ná cuir a leithéid do mhalla-
thacht inár leith. An t-airgead a fuaramair inár málaí adéis filleadh
abhaile dúinn a thugamair thar n-ais chúghadsa, agus cionas a mheas-
ann tu go nguidfimís ór ná airgead as tig do mháistir? Cuardaig
sinn agus ar málaí, agus pé du<i>ne ag na bhfaighfear an cupa aige
maraítear láithreach é agus bímís go léir inár sclábhaithe ag do
mháistir."

"Déantar," ar sé, "an focal adúrag: pé duine na bhfaighfear aige an
cupa, bíoch sé ina sclábhaí ag mo mháistir agus téach sibhse saor
abhaile."

A leag<a>dar go mear a málaí agus a fuarag an cupa i sac Bhenjamin.
A liúdar, a bhéiceadar, a scaoileadar a ngruaig agus a chasadar gan
mhoill chun Sheoseph. Adúirt se sion leo, "Cad é seo a mheasabhair a
dhéanamh oram: ná fuil fhios agaibh ná fuil ar dhruim talún fear feasa
chón mór liomsa?" Adúirt Údás leis, "Níl fhios againn, a Thiarna, cad
as ceart dhúinn a rá lead, ach gur agair Dia go ceart ár mallathacht
orainn. Bímís go léir inár sclábhaithe agad, sinne agus an duine ag
na fuarag an cupa." "Ní amhla sion a bheig," arsa Seoseph: "beig se
sin ina sclábhaí agamsa, agus fillig sibhse abhaile chun bhúr n-athar."

A dhruid Údás suas go misniúil leis agus adúirt, "A Thiarna, ná tóg
oram na focail atáim le rá lead. Ar ár dteacht ar dtúis id' láthair, do
fhiafhraís, a Thiarna, dínn, "A' bhfuil athair nó a<o>n dearbhráthair
eile agaibh?" agus adúramair go raibh ár n-athair caite críonna agus
garsún óg do dhearbhráthair againn a rugag an tráth a bhí a athair ana-
aosta, agus gur cailleag a mháthair le linn a theacht ar an saol; agus go
raibh mac eile ag an máthair céanna agus gur cailleag i bhfad uadh
shion é. Adúraís linn, "Tuga<i>g chúgh<a>m anso an dearbhráthair
óg sion, 97 chun go mbainfinn lán mo shúil as." A chuireamair i gcéill
doit nárbh fhéidir an gnóth sion a dhéanamh, oir go raibh croí ár n-athar
chón ceangailthe insa leanbh sion ná fuiliceoch as a radharc é. Agus a
bhagraís orainn gan buaint le teacht id' láthair muna dtabhar<faim>ís
linn an garsún. An lá fé dheire, an uair a bhí ár gcuid bíg caite, adúirt
ár n-athair, "Gluaisig libh do<n> Égypt agus ceannaíg tuille arbhar
dhúinn. Adúramair nárbh fhéidir sion a dhéanamh muna scaoilfeach
sé a leanbh linn fé mar do ordaís-<s>e. "Atá fhios agaibh," ar sé, "go
raibh beirt mhac agam lena mháthair: an garsún so Benjamin agus a
dhearbhráthair, Seoseph. A chuireas é sin ag triall oraibh, agus ní
fheaca mé uadh shin é. A thugabha<i>r-se a bhrat stoltha agus lán do
fhuil chúgham, agus adúrabhair gur mhairbh beithíoch alltha é.
Agus anis má imíonn aon ní ar a dhearbhráthair tit<f>ig an t-anam
asamsa, agus beig sibhse ciontach i mbás bhúr n-athar."

"Ar an abhar sion tit<f>ig amach má chasaim-se chun mo athar agus
ná faighigh sé an leanbh agam: tit<f>ig an t-anam as agus cuirfear bás
mo athar im' leith-se. Scaoil abhaile chun a athar é, agus ciomád mise
mar sclábhaí ina ionad, mar, beo nó marbh, ní chas<f>ad chun mo athar
gan an garsún."

Ní fhiadfach Seoseph é fhéin a chiomád a thuille uadh ghol. Adúirt
leis na daoine a bhí láithreach dol amach, agus a dhruid suas lena
dhearbhráithreacha. A chrom ar ghol agus adúirt le guth ard: "As
mise bhúr ndearbhráthair Seoseph." Le neart scanradh níor fhan brí
tapa ná focal ionta. A ia<i>g sé a lámha tíompall gach nduine díobh, a
phóg agus a dhiúg iad, agus do fhliuch sé a muinéal len<a> dheora.
Agus adúirt, "As mise bhur ndearbhráthair Seoseph. Ná bíoch aon
eagla oraibh; ná glacaig chun croí ar rinneabhair oram. Dia féin a chuir
mise don Égypt romhaibh chun ná faigheach sibh bás do<n> mhórghorta
so. Atáid chúig bliana eile don ghorta so le teacht. Ar an bhfeag sin
ní fhiadfar céachta a chur i dtalamh agus ní bainfear fómhar. Brostaíg
libh abhaile chun bhúr n-athar agus abraig leis, "As mair seo adeir do
mhac Seoseph lead: "Atáim-se iom' mháistir ar ríocht na Eg<y>pte.

Tair-se agus do chlainn go léir, len bhúr n-airnéis agus lena bhfuil
agaibh, chúghamsa anso, agus beathóigh 98 mise sibh chun ná
faigheach bás don mhórghorta so." 'Nisig é sin dho agus tugaig libh anso
chúghamsa é. Oir a chíonn bhúr súile, agus súile mo dhearbhráthair
Benjamin, an ghlóire, an chomhachta, an chaithréim agus an saibhreas
atá agam." Ansion a phóg sé arís go aoinne aca, agus a fuaradar
i<o>nta féin labhairt leis.

A 'niseag don rí gur thánadar dearbhráithreacha Sheoseph, agus budh
áthasach an scéal dho é. A chur fios ar Sheoseph agus do ordaigh sé dhó
capaill, carráistí agus go aon chóir eile a chur a d'iarra' a athar agus a
mhuintir go léir, agus a dtabhairt don Égypt.

A thán<a>dar abhaile chun a n-athar, a 'niseadar dho go raibh a mhac
Seoseph ina bheathaig, agus ina mháistir ar ríocht na Égypte go léir.
As amhla a bhí sé mar dhuine a dhúiseoch uadh chodladh trom: a mheas
sé gur taidhreamh a dearnag dho an scéal sin, agus ní ghéillfeach sé
gurbh fhíor ar aon chor é nó go bhfaicig sé an chóir agus an chuideachta
a cuireag dá iarradh. Ansin adúirt sé, "As leor dom go bhfuil mo mhac
Seoseph ina bheathaig: triallfaig me air chun go bhfaicinn é sula
bhfaigh' mé bás."

Tugaimís, ins <n>a nithe ana-iontach so, fá ndeara cad é chón eagnach
agus chón éifeachtúil agus a thugann Dia chun chinn na nithe a cheapann
sé: go riarann sé nithe insa tslí sin ná fiadaid daoine a chur i gcuinnibh
an ordú a chur sé ar bun chun é a chosc, agus gurb é an dícheall a
dhéanaid chun é a chosc a chuireann chun chinn é. A chorraíodar suas
na taidhrithe míorúileach úd lenar thiospáin Dia roimh ré do
Sheoseph an ghlóire mhór a cheap Dia a bhronnadh air, a chorraíodar,
adeirim, formad agus fuath a dhearbhráithreacha ina chuinnibh.
A mheasadar an ghlóire sin a chosc, agus leis an intinn sin a dhíoladar é
le sclábhaíocht i ndútha stróinséar<th>a. Agus trí riarú Dé, a b'í sin
díreach an tslí a cheap Dia chun an duine sin a ardú i nglóire. As fíor -
as ró-fhíor - na focail seo adúirt an fháig: Níl eagna ná gliocas ná
comhachta ar bith a fhiadfas seasamh i gcuinnibh Dé ná cosc a chur ar
an gnóth a cheapann sé sion a chur chun cinn. Ar neamh agus ar
talamh déanann sé gach ní as toil leis, agus níl aoinne ar bith a leomhfaig
a rá leis, "Canathaobh gur rinnis so nó súd?" "

Tugaimís <fá ndeara> go spisialtha an croí mór maith, lán do 99
charthanacht agus do dhaonnacht, a bhí ag an mórnaomh so. A thánaig
sé ina shlí an éagóir agus an t-olc a rinneadar a dhearbhráithreacha air
do agairt ortha. Ach i bhfad uadh sin a dhéanamh as amhla a rin sé
gach maith dóibh. In ionad é a chasadh leo, nó a mhilleán a chuir
ortha, as amhla a leithscéal sé iad, ag rá le leonú Dé a rinneadar é
chun a shochar sin agus chun a dtairbhe féin. "A chur," ar sé, "Dia anso
mise romhaibh chun sibh a shábháil uadh an gorta mhór a thánaig
ar an domhan go léir."

Budh chomhartha fós carthanacht an fhir bheannaithe sin ar char-
thanacht iontach ár dTiarna Íosa Críost a cuireag go ró-éagórach chun

báis, agus in ionad an bás sion do agairt ar an dram mallaithe budh
chiontach leis, as amhla a bhronn sé a thoradh agus a shochar ortha
chun a bpeacaí a scrios díobh chun glóire shíoraí a shláthar dhóibh.
A budh iad so na focail déanach a thánaig as a bhéal le linn a bháis ar
an gcruis: "Ó a Athair, maith dhóibh, oir níl fhios aca cad atáid siad
ag déanamh."

Caithfeam, mar sin, maitheamh uadh chroí dho ár n-eascara, agus
maith a dhéanamh in aghaidh an uilc, más fonn linn ar aon chor páirt a
bheith againn le Críost agus le naoimh Chríost i nglóire na bhflaitheas.

L. 80

XVII. JACOB IN EGYPT MOSES ...

Gen.46. 1. An uair a chasadar a mhic chun Jacob, mar a 'niseas
dhíbh iom' theagasc dhéanach, agus a chuireadar i gcéill
dho go raibh a mhac Seoseph ina árd-mháistir ar ríocht na Égypte, agus
a chonairc sé go aon chóir a cuireag chun é fhéin agus iad sion a bhreith
ann, a ghlac sé iontas mór i dtaobh an gnóth sion. Agus adéis
buíochas a ghabháil le Dia, a cheap sé dol i bhféachain a mhic. Áfaig
níor mhaith leis sion a dhéanamh gan é a chuir ar dtúis i gcead Dé.
A bhí eagla air dá raghach sé fhéin agus a chlann don Égypt go
mbeach iomarca rath ortha insa dútha saibhir sin, agus go ndearmad-
faidís a ndútha fhéin, nar gheall Dia a seilbh dhóibh fheín agus dá
sliucht go brách. Ar bheith dho ag machtnamh ar na nithe seo, a
thiospáin Dia é fhéin do, agus adúirt sé leis, "As mise an Tiarna uile-
chomhachtach, Dia do athar-sa. Ná bíoch aon eagla ort dol síos ann,
oir rachad-sa lead ann agus méadóig mé do shliucht ann thar barr
agus beig siad ina gcine ana-iomadúil agus tabharfaig mise as iad, agus
a gheobhair bás idir dhá láimh do mhac Sheoseph."

Gen.46: 5 et seq. 2. A ghluais Jacob air lena mhuintir go léir, sé
dhuine 100 agus trí fichid. An tráth a chualaig
Seoseph go raibh a athair chuige, do ordaig sé a charráiste a ghléasú
agus a chuaig ina chuinnibh. A bhualadar uime a chéile i dtír Gosean,
agus a b'í sin an teangmháil áthasach. A phógadar agus a dhiúgadar a
chéile agus a shileadar díle deora le neart áthais. Agus adúirt Jacob,
"Atáim sásta bás do fháil ar an láthair seo, uadh a chonairc mé id'
bheathaig thu." Adúir<t> Seoseph lena athair agus lena
dhearbhráithreacha, "Rachaig mé ag triall ar an rí agus 'neosad dho go
dtánabhair om' fhéachain, agus ordóigh sé dhom sibh a thabhairt chuige,
agus an uair a bheig sibh ina láthair fiafróigh sé dhíbh cad é an tslí
bheatha atá agaibh. 'Nisig dho gur a' beathú tréada caorach a bhíonn sibh,
agus gurbh í sin an tslí bheatha a bhí ag bhúr sinsear romhaibh. Ordóigh
sé ansion dhíbh fanúin insa pháirt seo don dútha - as í an chuid as
fearr don Egypt í - agus beig sibh ar leithlig libh fhéin agus ní bheig aon
chomhluadar agaibh le lucht na dútha so. Oir atá fuath mairtheach
aca don dram a bhíonn ag beathú caorach. Agus as é an fáth atá leis
an bhfuath sion, mórán blian uadh shin, a thánaig scata thréadaithe, nó
locht a bhíonn ag beathú caorach, uadh an Ethiopia, dútha atá leasteas
don Égypt. A rinneadar cúncas airthe, a chiomádadar í fé dhaor-
smacht, agus as le cogadh fada a fhiad locht na Égypte iad a dhíobairt."

Gen.47: 1 et seq. 3. A thriall Seoseph ar an rí agus a 'nis dho go
dtáinig a athair agus a dhearbhráithreacha chuige,
agus go rabhadar i <d>tír Gosean. Budh áthas leis an rí a dteacht agus

do ordaigh sé dho Sheoseph iad a thabhairt chuige. A thug sé sion an
chuid budh shuaraí dá dhearbhráithreacha i láthair an rí agus do
fhiafhraig sé dhíobh, "Cad é an <t>slí bheatha atá agaibh?" "Aoirí
caorach as ea sinne, a Rí, agus ár sinsear romhainn, agus a thánamair
chun cónaithe id' dhútha-sa air feag tamaill, oir do dheasca an tí<o>rmaig
mór so a thánaig ar an domhan, níl féar ná uisce inár ndútha chun ár
<m>beithíg a bheathú. Agus iarraimíd ortsa, a Rí, cead a thabhairt
dúinn fanúint i dtír Gosean." "Féach," arsa an rí le Seoseph, "atá an
dútha so go léir id' láimhse: toibh an chuid as fearr di agus cuir ann do
athair agus do dhearbhráithreacha. Agus más eol duit feara tuigseanacha
ciallmhar a bheith eatora, cuir as cionn mo airnéise iad."

A thug Seoseph ansion a athair i láthair an rí. A bheannaig go cneasta
dho agus fhiafraig dé cad é an t-aos a bhí aige. Adúirt Jacob, "Céad
agus deich mbliana fichead blianta mo shaoil: blianta bithiúnach;
ach níor shroiseadar 101 ar aon chor in aon ghar do bhlianta saoil
mo shinsear." Adéis slán a fhágan ag an rí, a ghaibh sé amach agus a
shocraig Seoseph é fhéin agus a mhuintir insa pháirt a b'fhearr don
Égypt, agus a chothaig ann iad.

4. As mair seo a sábhálag pobal Dé uadh an ghorta mór úd, agus as
amhla sion do iompraíonn Dia é féin ins go aon tráth leis an dram a
cheapann sé fá chomhair na beatha síoraí. Ceadaíonn sé mífhortúin
saoltha a theacht ortha uadh am go am, adonn ná ceanglóidís a gcroíocha
go iomarcach don tsaol so. Agus an uair a bhíonn an tsúile as lúgha
aca le fortacht, cuireann sé fortacht chúghtha, chun ná millfí ar fad
iad fé an trom-ualach bróin a thagann ortha. Budh mhór an brón do
Jacob a mhac Seoseph a chailliúint, agus budh mhór an ainnise dho
sion é a dhíol ina sclábhaí, é a bhreith go dútha iasachta agus é a chur
go éagórach air feag seacht mblian i bpriosún. Agus féach insa deire
cad é an sochar agus an sólás do fhás chúghtha uadh na gnótha deorach sion!

Gen.47:28 - 50:2. 5. A mhair Jacob fé shéan agus fé chompord
insan Égypt ar feag seacht mbliana déag. Agus
ar bhraith dho go raibh a uair dhéanach ag druidim leis, a chuir sé fios
ar a mhac Seoseph, agus a cheanga<i>l air fé phéin mhallachta agus
iríre Dé gan é 'adhlacan insan Égypt, ach é a bhreith leis agus é a chur
insa tuama ina raibh a athair agus a sheana-athair curtha. Ansion a
ghlaoig sé chuige an chuid eile dá chlainn, a thug a bheannacht
dóibh agus a 'nis go cruinn glan cad a bhí le imeacht ar shliucht gach
ndaoine dhíobh go teacht Slánathóra an domhain. Agus a phointeáil
amach gur ar shliucht a cheathrú mhic, as é sin Júdás, a bhí an Slána-
thóir sin le teacht.

Adéis a chríochnaig sé an tairngreacht iontach sin, a fuair sé bás.
A ordaig Seoseph dhosna dochtúirí embalming nó spíosrú a dhéanamh
ar chorp 'athar, mar budh nós ag locht na Égypte. A chuiridís drogaí
deighbhalaithe agus stuifeanna potagáirí tíompall an chuirp agus
isteach ann insa chás ná dreofach an corp go brách. Atá a lán dosna
cuirp sin le faicsin i Lú<n>dain, i gCorca, i mBaile Áth' Cliath agus i

gcathracha eile, agus cé go bhfuilid 'thuile agus ceithre mhíle blian
marbh, atáid folláin fós agus a n-éadach tíompall ortha. Mummies a
tugtar i mBéarla ortha.

Gen.50: 2-25. 6. Adéis embalming a dhéanamh ar chorp a 102
athar a rug leis é go tír Chanaan, agus uaisle na
Égypte go léir insa tsochraid, agus a rin é a adhlacan insa tuama ina
raibh <a> atha<i>r agus a sheanatha<i>r curtha. A chas sé arís do<n>
Égypt agus a fuair bás ann ceithre bliana déag agus dá fhichid adéis
bás a athar. A b'é a aos féin ar bhás dho, céad agus deich mbliana.
Ceithre fichid blian a bhí sé as cionn na Égypte. Ag fáil báis do, chuir
sé na mionna céanna ar a dhearbhráithreacha a chur a athair air fhéin,
a chorp a bhreith leo an tráth a bheidís ag fágáil na Égypte. "Oir," ar
sé leo, "adéis dhá chéad agus cheithre bliana agus dá fhichid a ndiagh
mo bháis-se, béarfaig Dia amach as an dútha so sibh chun an dútha
a gheall sé do bhúr sinsear."

Ex.1. 7. Mórán blian adéis bás Sheoseph, do thánaig rí nua ar an
Ég<y>pt a dhearmad an mhaith a rin Seoseph don dútha sion,
agus a cheap léirscrios a thabhairt ar phobal Dé. As díobhuan agus as
díobhálach cairdeas an tsaoil seo dhos na fíréin. Ná bíoch aon ion-
taoibh aca as. Oir, luath nó mall, iompóig sé ina gcuinnibh. Pé cineál,
cairdeas nó síbhialthacht a thiospán<f>aig eiricí dhúinn, ná bíoch aon
mhuinín againn asta. Má fhaighid cae air tiospán<f>aid go éifeachtúil
an feall agus an fuath atá coigilthe ina gcroí dhúinn. Áfaig atá an méid
seo comporda againn, nách féidir dhóibh piuc díobhála a dhéanamh
dúinn ach díreach a' méid a luálann Dia dhóibh, agus insa deire
iompóig an díobháil sin amach chun ár sochar spirideáltha nó saoltha.

<In ?> ionad cion agus meas a bheith ag an rí seo ar phobal Dé, mar a
bhí ages na rithe a thánaig roimhe, as amhla a ghlac sé fuath mair-
theach chúghtha agus a cheap iad a chiorrú. Agus ina dhóigh fhéin
a ghlac sé slí ghlic chun a aidhm a chur i gcrích. A chnósaig sé chuige
uaisle a ríochta go léir. "A chíonn sibh go bhfuil an pobal so ag méadú,
agus gur treise iad ná sinne. Má lasann cogadh amáireach nó aman<a>-
thar orainn tógfaid páirt lenár namhaid agus buafaid orainn. Ar an
abhar sion snoímís amach iad le oibreacha cruaig."

A cuireag ansion na feara go léir ag déanamh bhríce, a' tógain
cathracha, ag baint chloch agus a' déanamh oibreacha móra eile atá
le faicsin fós. Áfaig as amhla a chuaig an pobal in iomadúlacht fé na
oibreacha troma úd, chun a thiospáint roimh ré gurb amhla a mhéadaíd
103 na ainnisí saoltha a thagann ortha uadh am go am, pobal Chríost.

8. An uair a chonairc an rí mallaithe seo nár ciorraíog an pobal leis an
dua mhór nar ghabhadar tríd, a cheap sé slí eile chun teacht ar an gnóth
sion. d'ordaig sé do mhná cabhartha na Égypte an tráth a bheidís ag
fritheálamh ar na mná Abhraig, go aon leanbh fireann a thachtadh le
linn a theacht ar an saol. A ghlacadar sion sceon agus scanradh roimh
an gnóth ró-mhallaithe sin, agus níor ghéilleadar do ordú an rí. A chur

se sion fios ortha agus a fhiafraig go borb, "Canathaobh nár rinneabhar
mar do ordaíos díbh?" "Atáimíd," ar siad, "ullamh agus fonnmhar do
ordaithe a leanúint. Áfaig as mná láidir sláintiúil na mná Abhraig,
agus atá fhios aca féin ar an gnóth. Agus an tráth a ghlaotar orainne
chun fritheálamh ortha, bíd, sula sroisimíd, na leanaí ar an saol."

Leis an mbréag sin a leathscéaladar iad fhéin. Ach do dhruim an
daonnacht a thiospánadar chúitig Dia iad. A thug sé ionad agus áit
dhóibh ar measc a phobail fhéin. Ansion a chuir an rí a shaighdiúirí
amach chun gabháil tríd an dútha go léir le ordú go aon leanbh fireann
ar measc an phobail Abhra a chur chun báis le n-iad a bháthadh insan
abhainn.

Ex.2: 1-10. 9. A tharlaig fá an am sion go raibh leanbh mic ag bean
do threibh Levi, an tarna mac a bhí ag Jacob. <Bhí ?>
an leanbh ana-dhathúil agus a cheil a mháthair é ar feag rátha. Agus
an uair nárbh fhéidir a cheilth a thuille ar na saighdiúirí a bhí ag
gabháil tíompall uadh thig go tig chun na leanaí fireannach a bháthadh,
a rin sí cliabhán do gheatairí, a líonáil le pic, a chuir sí an leanbh
isteach ann, córda amach as an gcliabhán; a scaoil fé an abhainn é agus
cailín beag, dreabhshúir an leinbh, dhá fhaire. Le leonú Dé a thánaig
iníon an rí lena cailíní chun dul fé uisce na abhann. Agus an uair a
chonairc sí an cliabhán, a chur ceann dá cailíní dá iarraig. Ar oscailt a'
chliabháin di a chrom a' leanbh ar bhéicig. A ghlac sise trua agus ana-
ghrá do, agus adúirt, "As naíonán bocht an leanbh so a bhaineann le
bean éigin Abhrach." A rith an dreabhshúir suas agus adúirt "Ar
mhaith lead, a Bhean uasal, banalthra a fháil dho?" "As maith," ar
sise, "faigh dhom go dia<i>r í." A rith sise agus a thug máthair an
leinbh lé. "Ag so dhuit an leanbh so," arsa iníon Pharao, "agus beathaig
dhomhsa é, agus díolfadsa do thuarastal lead. Agus an uair a bheig sé
beathaithe tabhair chúghamsa é."

A thug a mháthair togha na 104 aire dho. An tráth a bhí sé oiriún-
ach a thug chun iníon an rí é, agus a ghaibh sí sin chúiche é mar mhac
di fhéin agus a thug Maois do ainm air, do bhrí gurb uadh an uisce do
thógag é. A tugag suas i gcúirt an rí é, a múineag go aon <t>sórd
foghlaim a budh fhearr dho, agus a fuair sé go aon <t>sórd oideachas
a bhí oiriúnach do phrionsa nó gur fhás sé suas chun a bheith ina fhear.

10. A cheap Dia an fear so chun an Seann-Dlí a thabhairt dhos na
Iúdaig amhail a cheap sé Íosa Críost chun an Dlí Nua a thabhairt dos
na Críostaithe. Agus fé mar a cheap Rí Pharao an leanbh beannaithe
seo a chur chun báis tré na leanaí eile a mharú, amhla sin a loirg Rí
Herod teacht ar Chríost a mharú an tráth a bhí sé ina leanbh, tré ár a
thabhairt ar na gárlaig neamhchiontach. Ach as díchéille do dhaoine
ar bith, bídís uasal nó íseal, cuir i gcuinnibh Dé. A mheas Pharao go
aon leanbh Abhrach a mharú, agus i gan fhios dho a tugag suas ina
phálás fhéin leanbh don chine sin, agus a ghaibh leis mar mhac a iníon,
agus a thug oideachas chón maith sin dho go raibh sé lán-oiriúnach chun
a bheith ina thaoiseach agus ina fhuasc<a>l<th>óir ar phobal Dé. A

mháthair, tré eagla a mhairthe, a chuir ar an abhainn é. A ghlac sí arís
le áthas é agus ar tuara<s>tal do bheathaig an leanbh sion nar budh
fhearr lé ná ór na cruinne cead a bheathaithe do fháil. A budh é an
chontabhairt inar cuireag an leanbh úd budh chúis sábháltha dho.
A tarraigeag as uisce na abhann an naíonán úd; a cheap Dia, tré
chomhachta a fhocail, mar an rí úd, a phrionsaí agus a shaighdiúirí go
léir, a bháthadh agus <a> mhúchadh tré thonnacha coítheach na fairrge
a tharraint ortha i ndíolthas an bháthadh agus an mhúchadh a rinn-
eadar ar leanaí phobail Dé. Aoinne a mhachtnóig i gceart ar na nithe
seo, má atá aon chiall ar aon chor ina cheann, caithfig sé 'admhadh
gurb é barr na buile agus iomadántacht fóirlíonta cuir i gcuinnibh Dé
nó d<i>últhú dho aon ní a ordaíonn se sion.

L. 85

XVIII. BURNING BUSH MOSES BEFORE PHARAOH

Ex.2: 11-25. 1. A 'niseas iom' theagasc dhéanach cionas a sábhálag
Maois, an tráth a bhí sé ina leanbh agus fé mar a
thugag suas é i gcúirt an rí, go bhfuair sé an sórd oideachas agus fogh-
laim a bhí oiriúnach do phrionsa nó do mhac rí. Oir a ghaibh iníon rí
Pharao leis mar mhac di féin. Do fhan sé insa chúirt go raibh sé dá
fhichid blian do aos, agus ansion 105 a thiospáin sé gur cheap Dia é
fá ghnóth budh aoirde agus a b'fhearr ná sonas agus saibhreas saoltha a
bheith aige. An tráth a chonairc sé an luíthrom agus an éagóir a bhí
dá dhéanamh ar a chine fhéin, budh scorn leis iad a bheith fé dhaoirse
agus fé bhrón agus é féin a bheith fé mheas agus fé chompord. "Budh
rogha agus a b'fhearr leis," arsa Nao' Pól, "a bheith fé ainnise agus fé
tharcuisne i bhfochair phobal Dé ná a bheith ámharach, sonasmhar
agus onórach ar measc pheacaig." Ar an abhar sion a cheap sé dul ag
féachain a dhaoine fhéin. Ar a shlí dho a chonairc sé Égyptíneach ag
batráil agus ag gabháil ar fhear Abhrach.

A fhéach sé tíompall air agus an uair ná feacaig aoinne eile ach an
bheirt úd do láthair, a chorraig spirid Dé suas é, a bhuail agus a mhairbh
an tÉgyptíneach agus a chuir a chorp insa ghainimh. "A mheas sé," arsa
an Scriptiúir, "go dtuigfeach a chine fhéin as an ghníomh sion gur
thoibh Dia é chun iad a fhuascailt uadh an daorbhruid ina rabhadar."
Áfaig níor thuigeadar a leithéid ar aon chor. A' lar na bháireach ar a
shlí dho a chonairc sé beirt Abhraig ag troid lena chéile, agus a chuaig
chun síochána a dhéanamh eatora, agus adúirt leis an <bh>fear na raibh
an éagóir aige, "Canathaobh na mbualann tú do dhearbhráthair?"
Adúirt se sion, "As dóightheach go dtánais inniubh chun murdal a
dhéanamh oramsa, amhail a rinnis inné ar an Égyptíneach. Cé a
cheap thusa mar phrionsa agus mar bh<r>eitheammh as ár gcionn?"

2. A thánaig anaithe ar Mhaois do dhruim na bhfocal sion, agus budh
ionadh <leis ?> gur leath an scéal amach chón tapaig sin. A shrois an
scéal Pharao, agus a chuir cuardach ar Mhaois chun a chur chun báis.
A theith Maois leis fhéin, agus níor stad nó gur shrois sé tír Mhadian,
dútha atá sior uadh thuaig uadh an Égypt. Ar shroisin an dútha sion
dho, a shuig sé chois tobair agus ní fada dho ann an uair a chonairc sé
seacht mná óga a theacht chun an tobair. Iníonacha a budh <ea> iad
do shagart a bhí insa dútha sion: Jethro budh ainm dho. A tharraig-
eadar uisce chun deoch a thabhairt dá dtréada, agus a dhoirteadar
insan iomar é. Áfaig a thánadar na aoirithe eile agus a mheasadar an
t-uisce a bhaint díobh agus iad a iompó uadh an dtobar. Do éirig Maois
agus a chosain iad nó gur tugag uisce dá gcaoire. A chasadar sion
abhaile agus adúirt a n-athair, "Canathaobh na dtánabhair abhaile
inniubh níos luaithe ná aon lá eile?" "Atá," ar siad, "do bhrí gur

chosain fear uadh an Égypt sinn, agus nár lig sé dhos na 106 aoirithe
a <n>gnáth-éagóir a dhéanamh orainn." "Cá bhfuil an fear sin?" ar sé,
"canathaobh nar fhágbhar in bhur ndiaidh é, agus nár thugabhair cuire
chun bíg dhó?" "Atá sé," ar siad, "ag an dtobar." A imthig Jethro go
mear agus a thug leis é chun a thí, agus adéis beagán aimsire a thug a
iníon budh shine - Sephora budh ainm di - mar mhnaoi dho. I gcionn
bliana a bhí mac aici agus a thug Maois Gersam do ainm air, ag rá,
"Díbreach a budh <ea> me i ndútha stróinséar<th>a." Ar an tarna mac
a bheith aici a ghlaoig sé Eliezer, nó "cabhair Dé," <air>, ag rá, "as é Dia
mo athar budh chabhair dom, agus do shaor me uadh láimh Pharao."

Dá fhichid blian do insa dútha sion an uair a fuair Pharao bás agus
a gairmeag rí dá mhac, Pharao eile. Oir a b'í sin gnáth-ainm do rithe
na Égypte, amhail budh ghnáth-ainm Seoirse dho rithe na Saxon agus
Laoiseach dho rithe na Fraince. Cé go raibh an Pharao úd a fuair bás
ina namhaid mairtheach do phobal Dé, budh mheasa ná sion a mhac.
A rin sé luíthrom agus éagóir chón mór sion ortha go ndeir an Scrip-
tiúir "gur shrois a n-éamh agus a n-ardbhéicig suas chun Dé." Agus a
chuimhnig Dia ina thrócaire ar na geallúna a thug sé dhá sinsear
Abraham, Isaac agus Jacob, agus a cheap sé fuascal<th>óir a chur
chúghtha.

Ex.3. 3. Lá dár sheol Maois a thréada chun inníre i bhfad amach ar
shliabh Horeb, a chonairc sé uaig tor ar dearg-lasadh, agus cé go raibh
an tor go léir tré thine níor dóg agus níor loisceag í. A bhí sí chón slán
agus a bhíodar na toir eile a bhí i bhfogas di. Adúirt sé leis fhéin,
"Ragha' mé agus beigh fhios agam cad é an fáth atá leis an gnóth
iontach so, go bhfuil an tor so ar dearg-lasadh agus í go léir tré thine
agus ná imíonn dógh ná loscadh airthe. A chuaig sé fé dhéin an tuir,
agus an uair a dhruid sé suas lé a chualaig sé guth as an dtor ag rá,
"A Mhaois, a Mhaois." "Atáim agad," ar se sion. "Ná druid leis an dtor,"
arsa an guth, "ach bain díot do bhróga, oir as naofa an talamh arna
bhfuileann <tú ?> ag seasamh. Mise an Tiarna, Dia do athar, Dia
Abraham, Dia Isaac agus Dia Jacob, do shinsireacha." A chaith Maois
é fhéin ar a bhéal agus ar a aghaidh, oir níor leomhaig sé féachain ar an
áit inar thiospáin Dia é fhéin. Adúirt Dia leis, "A chíom an luíthrom
atá dá dhéanamh ar mo phobal insan Égypt, agus a shrois a ngarma,
a n-osnaíl agus a n-éamha 107 iomo láthair thuas i bhflaithiúnas, agus
ceapaim fóirthean ortha. Béarfaig mé liom iad as an dútha so go dútha
ana-mhaith, dútha atá tuilthe le bainne agus le mil, tír Chanaan.
Gluais<-s>e lead agus cuirfig mé thusa chun iad a fhuascailt agus a
shaoradh uadh an ndaorbhruid ina bhfuilid."

Adúirt Maois, "Cé é mise go bhfaighinn ionam fhéin dul i láthair
Pharao agus an pobal Abhra a shaoradh uadhna láimh?" "Féach,"
arsa Dia, "beadsa id' fhochair, agus dá chomhartha sion fhéin, an tráth
a shaorfhair mo phobalsa uadh an Égypt tiucfair-se agus iad sion chun
an chnuic so agus déanfaig sibh íobairt dhomhsa airthe." "Féach," arsa
Maois, "triallfad-sa ar an bpobal Abhra agus déarfaig mé leo, "A chuir
Dia bhúr sinsear mise chúghaibh," agus fiafróid díom cad é an ainm atá
air: cad é an freagra a thabhair<f>ig mé ortha?"

4. "Abair leo," arsa Dia, "gur mise an té atá ann, uadh an uile shíor-
aíocht, roimh an uile shaol. Nó abair mair seo leo: "A chuir Dia
Abraham, Dia Isaac agus Dia Jacob budh shinsear dhíbhse, mise chúgh-
aibh chun sibh a shaoradh uadh an ainnis agus uadh an éagóir atá dá
dhéanamh oraibh."
Ex.4:1-17. Arsa Maois, "Ní
chreidfid siad me, agus ní ghéillfid go bhfeacaig mé ar
aon chor tú: déarfaid gur bhréag a cheapas." Adúirt Dia, "Cad é sin
agad id' láimh?" "Atá," arsa Maois, "cleith nó slat lena seolaim mo
chaoire." "Caith ar an dtalamh í," arsa Dia. A chaith, agus gan stad
a iontaig sí ina athar ní, nó ina dragan uafásach. Agus a theith Maois
uaithe le neart scanradh. "Beir ar a earball," arsa Dia. A rug agus
gan mhoill budh shlat arís í. "Tiospáin an comhartha sion dhóibh,"
arsa Dia, "agus aithneóid go bhfuil an fhírinne agad." Adúirt Dia arís
leis, "Sáthaig do láimh isteach id' bhrollach agus tarraig amach í."
A rin, agus bhí sí lofa le gríos agus le uiscóidí gránna. "Cuir arís id'
bhrollach í," arsa Dia. A chur agus a tharraig amach í slán folláin.
"Muna ngéillfid," arsa Dia, "don chéad chomhartha, géillfid don tarna
cheann, agus a bheirimse dhoit pé comhartha as maith lead a dhéanamh
leis an tslat sin atá id' láimh, adonn go gcreidfidís thu."

"A Thiarna," arsa Maois, "iarra<i>m ort éisteacht liom: ní fear dea-
labhartha me, oir atá stad iom' chaint, agus as measa ná sion a bhraithim
me fheín uadh a labhrais-se liom. Atá mo theanga ceangailthe agus
ana-mhall." "Nách mise," arsa Dia, "a chúm béal agus teanga gach
duine, nách me a rin an fear deigh-labhartha agus an balbhán, 108 an
fear bodhar agus fear an éisteacht géar, an dall agus an duine a fhaic-
eann go cruinn. Imig romhad ar an abhar sion, oir beig mise id' bhéal
agus múinfig mé dhoit na focail as ceart do rá." "A Thiarna," arsa
Maois, "cuir do rogha dhuine chun na gnótha so a dhéanamh, ach ná
cuir mise." A ghlac Dia míchéata chuige agus adúirt, "As fear deigh-
labhartha do dhearbhráthair Aaron. Cuirfeadsa id' chuinnibh é agus
inis dho na focail seo adeirim-se lead. Beig meise id' bhéalsa agus ina
bhéal-sion agus tiospán<f>ad dhíbh cad atá le déanamh agaibh. Labh-
rach se sin leis an bpobal agus beir-se tógaithe suas amháin leis na nithe
a bhaineann lem' sheirbhís-se. Beir lead an tslat sin atá id' láimh, oir
as lé sin a dhéan<f>aig thu oibreacha agus comharthaí iontach thar barr.

Ex.4:18 - 5:4. 5. A imig Maois ansion chun athair a chéile. Do fhág
slán aige. A rug a bhean agus a bheirt mhac leis
agus a thriall ar an Égypt. Agus a thánaig a dhearbhráthair ina
chuinnibh. A chnósaíodar maithe agus móruaisle an phobail Abhra
chúghtha. A 'niseadar dhóibh an teachtaireacht lena<r> chur Dia
chúghtha iad. A rinneadar a láthair an phobail na míorúilithe do
ordaigh Dia dhóibh. A chreid an pobal iad agus a ghabhadar buíochas
umhal deigh-chroíoch le Dia i dtaobh gur fhéach sé ar <a n->ainnise agus
gur cheap sé fé dheire fóirthean ortha agus fuascailt a thabhairt dhóibh.

A' lár na bháireach a thánaig Maois agus a dhearbhráthair i láthair
Rí Pharao, agus adúradar: "As í seo an <t->ordú a thugann an Tiarna,
Dia an phobail Abhra, doit: Scaoil uait mo phobal adonn go ndéan-
faidís íoba<i>rt dhom insa bhfásach." Adúirt Pharao go borb teann,

"Ní fheadar-sa cé an Tiarna: níl aon aithne ar aon chor agam ar Dhia,
agus ní scaoilfead an pobal uaim." Adúradar sion: "A ghlaoig an
Tiarna, ár nDia, orainn, agus do ordaigh sé dúinn dul trí lá siúil insa
bhfásach, agus íobairt a dhéanamh chuige ar eagla go dtiocfadh pláig
nó cogadh orainn." "A Mhaois agus a Aaron," arsa Pharao, "canathaobh
na bhfuileann sibh ag cur na nithe seo i gcinn an phobail, dá dtarraint
uadhna gcuid oibre. Imíg libh go diair agus tugaig aire do bhúr
<n>gnóth fhéin."

Ex. 5:6. 6. A chuir an rí ansion fios ar na gaingéirí a bhí as cionn na
bhfear, agus adúirt, 109 "Ná bainig feasta le tuí <a
sholáthar ?> dhos na fearaibh chun bríc a dhéanamh, ach sláthraídís
féin tuí. Agus ná bíoch an oiread agus aon bhríc amháin ag teastáil
uadhna <d>teasc laethiúil. Oir neart díomhaoinis a chur suas iad cun
<a> rá, "Gluaisimís don fhásach agus déanaimís íoba<i>rt ann. Snoíg
agus coraig le obair iad chun ná géillidís do bhriathra bréagach."

A rinneadar na gaingéir é sion agus an uair nár fhiadadar a dt<e>asc
laethiúil a thabhairt isteach a gearrag le neart sciúrsála iad.

Ex.5:15 - 6:9. 7. Gearrtha, tinn agus lán dá gcuid fola, a thrialladar
ar an rí agus adúradar: "An-éagóir mhór atá dá
dhéanamh orainn: ní tugtar tuí dhúinn chun na bríce a dhéanamh, agus
an uair nách féidir dhúinn ár ngnáth-theasc laethiúil a thabhairt
sciúrsálthar agus gearrtar sinn amhail a chíonn tu. Fóir orainn agus
ná lig an éagóir mhór so a dhéanamh orainn atá inár seirbhísig agad."
"Atánn sibh," ar se sion leo, "ró-dhíomhaoin, agus as ar an abhar sin
adeireann sibh, "téimís agus déanaimís íobairt insa bhfásach don
Tiarna ár nDia." Fillig chun bhúr n-obair. Ní tabharfar tuí a thuille
dhíbh agus caithfig sibh bhúr ngnáth-theasc laethiúil a chólíonadh."

Ar a gcasadh dhóibh a bhuail Maois agus a dhearbhráthair iompa agus
adúradar na fir leo go míchéatach feargach, "Déanach Dia ceart
eadrainne agus sibhse. A<s> deas an gnóth a rinneabhair orainn, gur
bréan an balaithe a fhaigheann an rí agus a sheirbhísig orainn. A chuir-
eabhair claíomh ina lámha chun sinn a mhilleadh agus a mharú.
Adúirt Maois leo a muinín agus a ndóchas a chuir i gcomhachta Dé, agus
gan aon doubhta go bhfuasclóch sé go tapaig iad. Ach a bhíodar chón
cráite agus chón céasta sion nár ghéilleadar do.

Ex.6:10 7:24. 8. Adúirt Dia leis, "Imig arís go Pharao agus ordaig
dho mo phobal a scaoileadh uaig." "Féach," arsa
Maois, "ní éisteoidís do phobal fhéin, daoine a chreideann ionad,
liom, agus as lú ná sion a ghéillfig Pharao dhom' fhocail." "Cuirimse,"
arsa Dia, "thusa iom' ionad fhéin mar mháistir ar Pharao. Agus bíoch
do dhearbhráthair ina fhear teanga agad: pé ordú a thugann tusa dho-
sion, tugach se sin é do Pharao. Déanaig bhúr míorúilí ina láthair
agus ní ghéillfig sé dhóibh: a chruaig sé a chroí in bhúr gcuinnibh agus a
gcuinnibh mo ghrása-sa, chun go n-imreoig mise mo chomhachta agus
go gcuirig me píonóis air fhéin agus ar a 110 dhaoine i dtaobh na
éagóra agus a' luíthrom a rinneadar ar mo phobal."

A thrialladar ar an rí agus adúirt se sin, "Tiospánaig comhartha
éigin dhom gurb é Dia a chur chúgham sibh leis an ordú so." A chaith
Maois a shlat ar an dtalamh, agus a sóinseálag í ina dragan nó athar ní.
A chuir an rí fios ar a locht draíodóireacht, agus a rinneadar an cleas
céanna: a shóinseáladar a mbata lámha in' athaireacha. Áfaig a
shloig slat Mhaois suas iad go léir. A' lar na bháireach do ordaig Dia
dhóibh bualadh uime Pharao ar bhruach na abhann agus a rá leis an
pobal a scaoileadh uaig. Agus an uair ná déanfach, a shín Maois a shlat
as cionn na abhann: a iompaíog í sin, go aon tsruthán agus tobar insan
Égypt go léir, i bhfuil craoireach, agus do fhanadar amhla sion ar feag
seacht lá. A fuaradar na éisc go léir bás, agus a bhréan an dútha
uadhna mbalaith. A chaith na daoine toibreacha a rómhar chun uisce
a fháil, agus do bhrí gur shóinseáladar draoithe Pharao cuid do<n> uisce
sin i bhfuil, ní ghéillfeach an rí. Agus a b'í sin an chéad phláig a chur
Dia ar an dútha úd.

9. Atá a dhó nó trí nithe le tabhairt fá ndeara ins na nithe so.
Adeirid na Aithreacha naofa gur comhartha ar staid na bhfíoréan insa
tsaol so an tor úd a chonair<c> Maois ar dearg-lasadh. Oir, súd agus go
raibh an tor tré thine níor dóg agus níor loisceag é do bhrí go raibh Dia
ann. Amhla sion, cé go gcráitear agus go scólthar na fíoréin le ainnisí
agus le trioblóide saoltha, ní imíonn aon díobháil ortha do bhrí go
mbíonn Dia ina bhfochair a ghlanann lena ghrása iad agus a chuireann
compord ortha. Tiospánann Maois, arsa Naomh Gregory, cad as ceart
do shagart a dhéanamh agus a leanúint. A bhí an duine naofa sion lán-
oiriúnach chun cúram pobail Dé a ghlacadh air fhéin agus iad a sheoladh
ar a leas. Agus cé gur ghlaoig Dia féin <air ?> chun sion a dhéanamh,
a <bhí> ceist agus eagla air gnóth chón trom agus chón contabharthach
lé sin a ghlacadh air fhéin. As ró-bhaol, ar an abhar sion, dhóibh seo a
ghlacann go fonnmhar ortha aire a thabhairt do anamnacha dhaoine
eile, agus iad go minic gan a bheith ába<l>tha aire a thabhairt dá n-anam
fhéin.

As figiúir Phárao ar na Críostaithe 111 ná baineann aon <t>sochar
as grása Dé, ná có-oibríonn leis an grása sin, ach a chruann a gcroíoch<a>
ina gcuinnibh. Níor fhiadadar na míorúilithe iontach a imir Dia ar
an bhfear sion agus ar a dhaoine a ndroch-chroí a shóinseáil. Amhla
sion díreach do dhroch-Chríostaithe: ní dhéanaid na grása a bhronnann
Dia ortha, ná na píonóis agus ainnisí saoltha a chuireann sé ortha, ach
a gcroíocha a chruachan mar a cruatar inneo<i>n an gabha le go aon
bhuille don ord a buailthear airthe, agus insa deire báitear iad i bhfairrge
Ifrinn, amhail a bág Pharao agus a shlua insa Mhuir Rua.

L. 90

XIX. PLAGUES OF EGYPT AND PASCHAL LAMB

Ex.8-13. 1. A 'niseas dhíbh iom' chomhrá déanach fé mar do iompaig
Maois, le síneadh a shlait as cionn n<a> abhann, aibhneacha
srutha agus toibreacha na Égypte go léir i bhfuil craoireac. Do fhan
an phláig sin as cionn na dútha ar feag seacht lá. An uair a bhíodar sion
caite, a thriall Maois agus a dhearbhráthair, le ordú Dé, arís ar an rí,
agus do fhógradar air an pobal a scaoileadh uaig. Agus an uair nár
ghéill sé, do ardaig Maois a shlat agus líonag an dútha go léir le
fraganna. A bhí sí go léir clúdaithe leo: a chuadar isteach ins go aon
tig agus seomra; a bhí pálás an rí fhéin beo leo.

A ghlaoig se sion ar Mhaois agus ar Aaron agus adúirt: "Guíg chun
Dé go dtógach sé uaim agus uadh mo dhaoine na fraganna so, agus
scaoilfead ua<i>m <do ?> phobal." "Más ea," arsa Maois, "ceap am dom
ina<r> mhaith lead iad a imeacht uait agus uadh do dhaoine agus as
bhúr dtithe." "Amáireach," ar sé. "Ní bheig ceann díobh beo
amáireach id' ríocht, ach ins na aibhneacha," arsa Maois. A ghuig
sé chun Dé, agus amáireach ní raibh frag ina bheathaig ar dhruim talún
na Égypte. A chnósaíog ina gcarnaibh iad, agus a bhréan an
dúthaig uatha.

An tráth a chonairc an rí gur saorag uadh an bpláig sin é, ní scaoil-
feach sé an pobal uaig. "Buail led' shlat smúite na mbóthairibh," arsa
Dia le Maois. A rin, agus a dubhag an dútha go léir agus a clúdaíog í
le sceartáin. A luíodar ina mbrata<i>bh ar dhaoine agus ar bheithíg.
Adúradar a locht draíochta le Pharao, "As <é> láimh Dé an gnóth so: scaoil
uait a phobal agus ná cruaig a thuille do chroí i gcuinnibh a chomh-
achta. 112 Áfaig níor ghéill sé dhóibh. A' lar na bháireach adúirt
Dia le Maois, "Imig ag triall ar Rí Pharao, agus abair leis, "As mar
seo adeir Dia lead: Scaoil uait mo phobal agus muna ndéanfair tabhar-
fad-sa beacha gabhair agus míola críonna ort fhéin agus ar do dhaoine.
Agus uadh a' lá so suas, chun go n-aithneofaí ná fuil aon Dia eile insa
domhan ach mise amháin, déanfaig mé deighilt idir mo phobal-sa agus
do dhaoine-se: pé áit ina mbeig mo phobal-sa ní bhainfig lé aon phláig
lena mbualfad thusa agus do dhaoine." "

A thánadar na beacha agus na míola ina scaíthibh ar an dútha go
léir. An lá ina dhiagh sin a chur Dia pláig ar na beithíg insa chás go
bhfuair a romhór bás. Agus an uair ná géillfeach an rí a thóg Maois,
le ordú Dé, lán a bhaise do luaith as an tintán agus a chaith insa<n>
aer í. Agus go obann a thánaig ceo trom smúite agus luaithe ar an
dútha go léir agus cluig agus noscóidí trom tintí ar dhaoine agus ar
bheithíg.

2. An lá ina dhiagh sion a shín Maois a shlat in airde insan aer agus
go obann a thánaig tóirneach, lasair agus cloichshneachta chón mór sin,

chón uafásach agus chón trom nár feaceag uadh thúis domhan a
leithéid. A ghlaoig an rí Maois agus a dhearbhráthair chuige agus
adúirt: "As mallathóir mise agus as peacaig mo dhaoine. Áfaig atá
Dia ceart: iarraig-se air an tóirneach agus an cloichshneachta so a
chosc agus scaoilfead a phobal uaim; ní bheid a thuille im' dhútha."
"Féach," arsa Maois, "geobhadsa amach uait agus sínfead mo lámha
chun Dé agus imeóig an tóirneach agus an cloichshneachta uaibh agus
beig fhios go cruinn agad gur le Dia amháin an domhan go léir agus ná
fuil aon mháistir eile airthe ach é sion amháin."

A rin sé amhla sion. A stad an tóirneach agus an chloichshneachta.
Áfaig níor chiomád an rí a fhocal.

3. Do ordaig Dia ansion do Mhaois a shlat a shíneadh sior uadh
dheas agus do shéid gaoth tréan ana-bhrothallach ar feag an lae agus
an oíche sin, agus a thug lé lócuistí nó sórt piastaí ar na bhfuil
sciatháin. Agus a itheadar suas go aon bhrobh féir, an d<u>illiúr agus
an choirt dos na crainn agus go aon ghlasra a spáráil an tóirneach agus
an cloichshneachta. A loiteag an dútha go léir leo; a bhí sí in aon mhá
dhear<g> ar nós paiste a rómharfaí suas. Do éiríodar a uaisle agus a
chúirteoirí chun 113 Rí Pharao, agu adúradar: "An fonn lead do
ríocht a mhilleadh ar fad? Scaoil uait na daoine seo agus leig dhóibh
íobairt a dhéanamh chun pé Dia atá aca. Ná faiceann thu go bhfuil an
Égypt caillthe ar fad mar gheall ortha." A chuir sé fios go diair ar
Mhaois agus ar Aaron, agus adúirt: "A pheacaíos go mór i gcuinnibh
Dé agus in bhúr gcuinnibhse: maithig dhom an chuir seo agus ní bheig
a thuille cúis ghearáin agaibh oram. Impíg ar Dhia me fhéin agus mo
dhaoine a shábháil uadhn bpláig mairtheach so a thánaig orainn."

A ghuig Maois chun Dé, agus do shéid gaoth ana-láidir aniar agus a
fhuadaig sí lé na piastaí agus a chaith isteach insa Mhuir Rua iad.
Níor fágag go fiú aon cheann amháin díobh ar thalamh na Égypte. Ach
déise sin a chruaig Pharao a chroí agus níor leig uaig an pobal.

4. A' lar na bháireach adúirt Dia le Maois: "Ardaig do shlat agus
ordaig dorch<ad>as chón mór sin a bheith ann gur féidir greim a bhreith
airthe." A rin Maois sion, agus a thánaig dorch<ad>as mór uafásach ar
an dútha go léir ar feag trí lá agus trí oíche, insa chás nár fhiad aon
duine corraí as an áit ina raibh sé. A chaitheadar fanúint amhail as go
<m>beidís a lámha agus a gcosa ceangailthe dá chéile. Agus a thit an
t-anam as a lán díobh le neart anaithe. Oir a tiospánag dhóibh beath-
shamhail na marbh, púcaí agus spiridí gránna uadh Ifreann. A ciom-
ádag ceangailthe mar sin iad ar feag trí lá agus trí oíche. Áfaig ní
raibh dorch<ad>as ná scamall insa pháirt don dútha inar chónaig pobal
Dé, ach solas breá nádúrtha na gréine.

A ghlaoig Pharao Maois agus Aaron chuige agus adúirt, "Beirig libh
bhúr mná, bhúr leanaí agus bhúr ndaoine go léir amach as mo ríocht
agus déanaig íoba<i>rt chun bhúr nDia. Áfaig fágaig bhúr n-airnéis in
bhúr ndiaig." "Béarfam linn," arsa Maois, "ár mba, ár gcaoire, ár
gcapaill agus ár mbeithíg go léir. Ní fhágfam go fiú crúb ná ingean
díobh inár ndia<i>g, oir níl fhios againn cad é an sórt beithíg as maith

le Dia a lorg mar íoba<i>rt uainn nó go dtiucfam chun na áite a cheap sé
dúinn." "A Mhaois," arsa an rí, "ná tair go brách arís im' láthair. Oir,
pé lá a' so so amach ina bhfaicir me, as é lá do bháis é." "Bíoch mar sin,"
arsa Maois. "Ní fhaicfead go brách arís do aghaidh."

5. Hen iad na pláigeanna lenar bhuail agus lena<r> mhill Dia
ríocht 114 na Égypte i dtaobh a phobal a chiomád i mbraighdeanas.
Áfaig atá ciall spirideáltha insa go aon cheann dhíobh sion. An chéad
phláig a b'ea na abhain<n>eacha agus na uiscíocha do iompó i bhfuil ar
feag seacht lá. "A thug Dia fuil le n-ól dhóibh," arsa an Scriptiúir,
" <i> ndíolthas an mhuirdear a cheapadar a dhéanamh ar leanaí a
phobail fhéin." Oir níor thug aoinne uaig riamh ná go bhfuigh sé an
sórd céanna. An tara pláig, líonadh an dútha le fraganna. Ciallaíonn sion
arsa Naomh Augustín, an dram ardghlórach a mheasann go luíonn
diagasúlacht i bhfocail breátha beannaithe, agus ná bacann do dhea-
oibreacha a chleachtadh. An tríú pláig, na sceartáin, nó na dearnaithe.
Pointeálann sion amach an ceataí a dhéanaid droch-dhaoine do<n>
Eaglais le<na> dteagasc falsa agus lena gconspóid bréagach. An ceathrú
ceann, na míolla críonna agus na beacha gabhair, pointeálann sion
amach an dram doshásta, nimhneach ná tugann suaineas dhóibh
fhéin ná do chách eile. An cúigiú pláig, í sin a mhairbh na beithíg,
ciallaíonn sí na Críostaithe droch-iomparach a mhaireann insan Eaglais
ar nós na mbeithíoch mbrúidiúla ag sásamh a n-ainmhiana corpar<th>a.
Cé go mbíd a gcuirp beo, atá a n-anamnacha marbh i láthair Dé. An
séisiú ceann, í sin a chuir cloig uiscóidí agus gríos tintí ar dhaoine,
ciallaíonn sion an dram uaibhreach feargach mailíseach na ligeann Dia
dhóibh, mar dhíolthas ortha, an tslí a leanúint a thaithníonn lena
ndroch-chroí féin.

6. A' seachtú pláig, nó an cloichshneachta, pointeálann sí amach an
dram feargach formadach a loiteann agus a mhilleann saothar ndaoine
eile gan aon <t>sochar dhóibh fhéin. Leighid amhail a leigheann an
cloichshneachta adéis na díobhála 'rin sé dhos na barraíbh. An t-ochtú
ceann, nó na lócastaí a ith go aon ghlasra a spáráil an cloichshneachta,
figiúir í sin ar locht an éithig agus na cúlchainte a loiteann agus a
mhilleann creidiúint agus clú a gcomharsain. Agus an naoú pláig, an
dorch<ad>as eaglach uafásach úd, ciallaíonn sí an dorch<ad>as spirid-
eáltha a thagann ar chroí agus ar anam na bpeacach a chaochann agus
a dhallann iad insa chás ná faicid an fhaill eaglach chun go bhfuilid a
bpeacaí dhá seoladh nó go dtitid síos go 115 Ifreann. Áfaig bíonn
solas glan beannaithe an Spirid Naoimh i gcroíocha agus in anam na
bhfíoréan, a sheolann ar a leas iad agus a thiospánann gach con-
tabhairt as ceart dhóibh 'sheachnadh.

7. Atá aon ní amháin le tabhairt fá ndeara againn i dtaobh na
<b>píonóis a imir Dia ar an rí úd agus ar a dhaoine: nár chuir sé iad go
léir in aonfheacht ortha, ach i ndiaig ar ndiaig chun ré aithrí a thabhairt
dhóibh agus go mbeach cae aca ar dhol saor uadh an mbuille mair-
theach a cheap sé a bhualadh insa deire ortha. A bhí sé chón uiriste

dho ar dtúis scata leon agus beithíg alltha a scaoileadh fútha do
alp<f>ach suas gan mhoill iad agus a mharóch gan stad iad, agus a bhí
sé dho iad a chrá agus a chéasadh le sceartáin, le míolla críonna agus le
beacha gabhair. Ach do bhrí go bhfuil sé lán-trócaireach, a smachtaig
sé ar dtúis iad go éadrom, adonn go n-iompóidís ar a leas agus ná fórsál-
faidís é, mar adéarfainn, a fhearg go léir a dhortadh amach ortha.

As amhla sion agus as ar an nós sin a dheighleálann sé linne agus le
peacaig eile. Cuireann sé chúghainn ar dtúis míolla críonna agus sceart-
áin, agartas agus buaireamh ár gcoinsias, adonn go dtuigfimís ná fuil
síocháin ná sólás le fáil againn ach ina sheirbhís fhéin amháin. Agus an
uair ná glacaimíd don fhógairt sin, bualann sé le droch-shláinte nó le
ainnisí saoltha sinn. Agus muna gcuirfid sin fhiachaibh orainn iompó
ar ár leas, má chruaimíd ar gcroíocha ina chuinnibh, scaoileann sé a
fheirg go léir fúthainn, bualann sé an buille tiubaisteach déanach
orainn, amhail a bhuail sé ar Pharao agus ar a dhaoine. Agus a budh é
buille é sion, bás chéadghin na Égypte, idir dhaoine agus beithíg. Agus
ag seo mar a thánaig an deichiú pláig, an pláig déanach.

8. Ceithre lá sula dtánaig sí, adúirt Dia le Maois, "A chím gur chruaig
Pharao a chroí ar fad im' chuinnibh insa chás nár ghéill sé dhom agus mo
phobal a scaoileadh saor uaig. Áfaig atá aon phláig amháin eile agam
a bhual<f>aig mé air, agus ansion scao<i>lfig sé sibhse agus fórsál<f>aig
sé sibh chun imeacht amach as a ríocht. Ar an abhar sion ordaigh-se don
phobal, go aon fhear agus bean eatora, éadach maisiúil agus suithí óir
agus airgid a thógan ar iasacht uadh locht na Égpte, a bhéarfaig dhíbh
go fonnmhar iad. Oir i lár na ceathrú oíche seo chugainn, geobhadsa
amach fé chríoch na Égypte, agus maróig mé 116 an chéadghin insa
go aon tig don Égypt, uadh chéadghin an rí go dtí chéadghin an
sclábaí atá a' meilt insa mhuileann. Agus fós maróig mé céadghin na
mbeithíoch féin. Beig lógóireacht insan Égypt go léir ná raibh riamh
agus ná beig go brách a leithéid in aon náisiún fé an spéir. Agus chun
go raghach sibhse saor uadh an contabhairt sin, agus ná caillfí aoinne
agaibh leis an mbás beo a gheobhaig fé go aon tig don dútha so, tógaig
chúghaibh uan na bliana so: maraíg é, ithig a chuid feola rósta, agus
marcálaig dóirse bhúr dtithe lena chuid fola. Agus geobhaig aingeal an
bháis, a chuirfeadsa amach i meán oíche, thar go aon tig a chíofaig
sé marcál<th>a le fuil an uain."

A rinneadar amhla sion. A thógadar éadach ma<i>siúil <agus> suithí
óir agus airgid ar iasacht uadh locht na Égypte a thug dhóibh go
fonnmhar iad. Agus i lár na oíche a ghaibh an bás amach fé ríocht na
Égypte agus a mhairbh insa go aon tig céadghin na ndaoine agus na
mbeithíoch.

9. A chuir Rí Pharao teachta<i>rí chun Maois ag iarra<i>g air an pobal
Abhra, a n-airnéis agus a strus go léir a bhreith leo. Agus níor chuir
sé aon chúinse eile ortha, ach imeacht chón luath agus a b'fhéidir dhóibh
amach as a ríocht. A ghluaiseadar leo ar maidin a' lae sin, agus a b'í
maidean Dhomhnach Cásca í. Agus a b'é líon an phobail trí milliún
agus sé chéad míle pearsa a chuaig amach an lá sion as an Égypt,

cé ná raibh insa phobal úd, an tráth a thánadar ar dtúis don dútha sion,
dhá chéad agus chúig bliana roimhe sin, ach deich pearsa agus trí
fichid. A b'í an bhliain inar saorag iad uadh sclábhaíocht na Égypte,
an bhlia<i>n do aos an domhain, dhá mhíle chúig céad agus trí bliana
déag agus ceithre fichid, agus ceithre chéad déag agus aon bhlia<i>n
déag agus ceithre fichid sula rugag Slánathóir an domhain.

Ag sin mar a saorag pobal Dé uadh an sclábhaíocht ina rabhadar ag
Pharao agus ag a mhuintir. Agus budh chomhartha an saoradh úd ar
shaoradh an chine dhaonna uadh sclábhaíocht an deamhain agus an
pheacadh. A budh <í> fuil an uain a rin díon agus cosaint don phobal
Abhra ar an <m>bás úd a mhairbh céadghin na Égypte; agus as í fuil
Chríoist a dhíonann agus a chosnaíonn sinne uadh bhás síoraí.

L. 95

XX. PASSAGE OF THE RED SEA AND MANNA

Ex.14. 1. An uair a chuaig 117 an pobal Abhra amach as an
Égypt agus a saorag iad uadh an ndúr-sclábhaíocht ina
rabh<ad>ar innte, a chuir Dia aingeal dá seoladh agus ag tiospáint an
tslí dhóibh na rabhadar le gabháil chun an dútha a shroisint a gheall
Dia dá sinsear ceithre chéad agus deich mbliain fichid roimhe sin.
A b'é an crot a bhí ar an aingeal úd, fuirm phillóir tintí insan oíche agus
fuirm phillóir dataig insa lá. An uair a chonairc an mallathóir Pharao
gur imig an pobal uaig, a thánaig aithreachas mór air. A dhearmad
sé go aon phláig a bhuail Dia air fhéin agus ar a dhaoine; a cheap sé
pobal Dé a chasadh arís ina dhútha chun go mbeidís féin agus a sliucht
go brách ina sclábhaithe aige fhéin agus ag locht na Égypte. A chnós-
aig sé arm mór agus a lean go dia<i>r an pobal Abhra. Agus an tríú lá
a thánaig sé suas leo, go déanach um thráth<n>óna agus iad i gcampa ar
bhruach na fairrge. A ghlac ana-scanradh iad. A cheapadar go
rabhadar caillthe go brách. A bhí an fhairrge rompa amach, Pharao
agus <a ?> arm i<na> ndiaig aniar. Ní raibh slí ar bith aca chun teithe.
A dhearmadadar, le neart an anaithe a bhí ortha, na míorúilí iontach
a rin Dia chun iad a shaoradh uadh an Égypt. A thiteadar in éadóchas
agus adúradar go feargach míchéatach searbh le Maois, "As dócha ná
raibh ár ndóchain uamhanna le fáil againn i dtalamh na Égypte insa
tráth na dtugais amach sinn chun bás do imirt orainn insa bhfásach
fairsin seo."

"Ná bíoch aon eagla oraibh," arsa Maois, "roimh rí na Égypte ná
roimh a shaighdiúirí, oir ní fheacfaig sibh go brách arís an oiread agus
aon cheann amháin dhíobh ina mbeathaig, oir troidfig Dia féin ar bhúr
son. Áfaig, éistíg sibh bhúr mbéal: scuirig do bhúr gcanrán agus
tugaig fá ndeara an obair atá le déanamh ag Dia dhíbh.

2. Ansin, le ordú Dé, a shín Maois a shlat as cionn na fairrge agus do
oscail sí as a chéile agus a dearnag ród fairsean mín réig tré lár na dtonn
don phobal. Agus a thóg an <t->aingeal a bhí rompa dhá seoladh
<é féin ?> agus a thánaig ina ndiaig aniar eatora sion agus locht na
Égypte, insa chás na fiadfaidís teangmháil lena chéile. A bhí an taobh
don phillóir a bhí iompaithe ar locht na Égypte cíor-dhubh, agus an
taobh di a bhí iompaithe ar an bpobal Abhra chón geal le solas na
gréine. A ghabhadar sion insa bhóthar míorúileach úd a rin Dia
dhóibh thré chorp na fairrge. A bhí an t-uisce ar nós fhalla ghloine ar
gach taobh díobh 118 agus a dhruid an t-aingeal 'na ndiaig.

An uair a chualaig locht na Égypte glór an phobail ag siúl tríd an
fhairrge a leanadar iad, cé nárbh fhéidir leo iad a fhaicsin. Ar maidean
go moch a shrois an pobal an talamh ar an dtaobh thall don fhairrge,
agus an uair a bhíodar fhéin agus a n-airnéis saor slán ar an dtalamh

tirim, a bhí Pharao agus a shaighdiúirí leathshlí insa bhóthar. Ansion
do fhéach an t-aingeal amach uadh thaobh dhubh an phillóir ar arm na
Égypte, agus a chuir a radharc an scanradh budh mhó ortha. Níor
fhan brí, misneach ná tapa ionta. Adúradar lena chéile, "Teithimís go
diair oir atá Dia féin ag troid inár gcuinnibh ar son an phobail Abhra."

A chuireadar chun teithe. Áfaig a scaoil Dia an fhairrge ortha agus
a bág an rí, a shaighdiúirí agus a chapaill go léir. A chona<i>rc an pobal
Abhra, i gcúrsa an lae, a gcuirp marbh dá luascadh ar bharra na dtonn
agus a mholadar go ard uadh chroí an Tiarna uile-chomhachtach a shaor
iad féin uadhs gach baol, agus a imir a leithéid do dhíolthas eaglach ar
an namhaid.

Ex.15. 3. Agus adúirt Maois, Máire a dhreabhshúir agus an pobal
go léir, amhrán in onóir Dé nar a b'é seo a shubstaint:
"Molaimís ár nDia os ard, oir a thiospáin sé go glórmhar a chomhachta
iontach. Móraimís é go brách, oir a bháig sé na marcaig agus a gcapaill
insa bhfairrge. As é an Tiarna mo neart agus mo chabhair: as é a shaor
me; as é mo Dhia é agus tabharfad glóire dho. As é Dia mo athar é,
agus molfad é. As gaiscíoch cogaig an Tiarna. As é as ainm dho, an té
amháin atá uile-chomhachtach; a chaith sé Rí Pharao agus a arm
isteach insa bhfairrge. A bháig sé plúr a phrionsaí insa Mhuir Rua; a
mhúch an doimhneas iad; a shúncáladar ar nós cloiche go tón poill.
A clúdaíog do láimh dheas, a Thiarna, le neart; do aimsig do láimh
dheas do namhaid, a Thiarna. Do mhillis iad; le iomarca do ghlóire a
threascrais iad. A Thiarna a scaoilis do fheirg fútha, a loisc iad amhail
a loisceann an tine an cháith. A bailíog na uiscíocha agus a sheas-
aíodar na tonnacha ar nós falla. Adúirt mo namhaid "Leanfaig me iad
agus béarfad ortha. Cnósóigh mé saibhreas mór, líonfar me le éadáil,
tarraiceoig mé mo chlaíomh agus millfig mo láimh dheas iad." A shéid
gaoth 119 uaitse, a Thiarna, ortha agus a chlúdaig an fhairrge iad.
A chuadar síos i ndoimhneas na dtonn amhail as gur lúmpa lua iad.
Cé ar measc na ngaiscíoch atá cosúil leadsa, a Thiarna? Cé atá naofa
mar thusa? Cé a rin oibreacha iontach amhail a rinnis-se: a shínis do
láimh amach i gcuinnibh do namhaid agus níor fhan brí ionta."

Ex.15:22 et seq. 4. A rug Maois ansion an pobal Abhra leis uadh
an Mhuir Rua, agus adéis trí lae siúil a thánadar
go fásach Sur. Agus ní fhuaradar aon uisce ann ach uisce searbh guirt.
Agus a thugadar Mára do ainm ar an áit, oir ciallaíonn an ainm sin
uisce searbh. Agus a chromadar ar labha<i>rt go feargach i gcuinnibh
Mhaois, ag rá, "Cad do ólfaimíd?" A ghuig se sion chun Dé agus a
thiospáin Dia crann áirithe dho, agus an uair a tumag adhmad an
chrainn sin insan uisce a dearnag an t-uisce milis agus so-óltha. Adúirt
Dia ansion leo: "Má ghéilleann sibh dom' ghlórtha-sa, agus na nithe atá
cóir agus ceart im' radharc-sa a dhéanamh, agus na athanta a thabhar-
faig mise dhíbh a chiomád go beacht, ní thiucfaig oraibh aon cheann dos
na ainnisí a chonacabhar a chuireas ar mhuintir na Égypte. Oir as
mise an Tiarna a shlánaíonn sibh."

Do fhág an pobal an áit sin agus a thánadar go Elim, mar a <bh>fuar-
adar dhá thobar déag fíoruisce. As sion do aistríodar ar an cúigiú lá
déag don tarna mí adéis do fhágadar an Égypt, agus do thánadar go
fásach Sin, fásach mór atá idir Elim agus Sliabh Sinai. Agus ar a
dteacht dhóibh insa bhfásach dealbhach gainmheach do éirig an
pobal go léir i gcuinnibh Maois agus Aaron agus adúradar, "As ró-thrua
ná mairbh láimh Dé sinn insan Égypt mar a rabhamar inár suí le ais
corcáin lán do fheoil, agus a <g>caithimís ár sáthadh feola agus aráin.
Canathaobh gur thugabhair sinn don bhfásach dealbh chun sinn a
mharú le gorta?" Adúirt Dia le Maois, "Féach, cuirfig mise ar maidean
bia chúghaibh uadh neamh. Téach an pobal amach as a gcábáin go aon
mhaidean agus bailídís dóchain an lae sin. Agus ar an séisiú maidean
bailídís an oiread agus déanfaig iad ar feag dhá lá. Tugaim an <t->ordú
so dhóibh chun go bhfaicinn a' bhfuilid siad ollamh chun an dlí a
thabharfaig mise dhóibh a chiomád."

Ansion adúirt Maois agus a dhearbhráthair leis an bpobal, "Aith-
neoigh sibh i dtrath<n>óna a' lae so gurb 120 é Dia féin, agus nách
sinne, a thug sibhse amach as an Égypt. Agus ar maidean amáireach
a chíofaig sibh len bhúr súilibh féin glóire Dé. Oir cé iad sinne go
<n>déanfach sibh sceamhaíl agus amhastrach inár gcuinnibh. Tabhar-
faig um thráthnóna feoil dhíbh, agus ar maidin tuille agus bhúr
ndóchain bíg. Oir ní inár gcuinnibh-ne a rinneabhair canrán, ach i
gcuinnibh Dé fhéin."

Ex.16:13 5. An tráth<n>óna sion, a thánaig sórd éin, trianna,
agus a chlúdaíodar an campa go léir. Ar maidean go
moch a thit sórd drúchta bán, i bhfuirm reo léith, tíompall an
champa. Agus adúirt Maois le Aaron an pobal go léir a bhreith
leis amach as an gcampa. Agus an uair a bhíodar go léir cuirnithe
i dteannta a chéile, a chonacadar geal-ghlóire Dé as cionn an fhásaig.
Agus an uair a chonacadar an drúcht bán, adúradar, "Manhú," nó
"Cad é an ní é seo?" Oir ní fhacadar riamh roimhe sin a leithéid.
Adúirt Maois leo, "As é sin an t-arán a thugann Dia le n-ithe dhíbh;
bailíoch go aoinne agaibh an oiread de agus a líonfaig cárt in
aghaidh gach pearsa atá ina mhuintir. Agus ná fágaig aon chuid de
fá chomhair an lae 'máirig. Agus go aon séisiú lá, bailig dúbailt de."

A bhailíodar é, cuid aca níos mó agus cuid aca níos lú ná a ordaig
dhóibh, agus adéis a rugadar leo é, ní raibh níos mó ná lán cáirte ag an
duine a bhailig níos mó ná sion, agus a bhí an oiread céanna ag an duine
a bhailig níos lú ná sion. Agus daoine eile a fhág cuid de fá chomhair an
lae 'mháirig, as amhla a fuaradar é dreoite le piastaí. Ar an séisiú lá
a bhailíodar dúbailt de, agus a sheasaimh sé ar an seachtú lá gan
dreoitheamh. A chuadar amach an seachtú lá agus ní raibh rian de
le fáil.

6. A thánadar prionsaí agus cinn a' phobail agus a 'niseadar do
Mhaois an gnóth sin. "As le riarú Dé a thit an gnóth sin amach," arsa
Maois, "oir do ordaig sé an seachtú lá a chiomád naofa i gcuimhne an
tsuainis a ghlac sé fhéin ar an seachtú lá adéis a chruithnig sé an

domhan, neamh, talamh, an fhairrge agus na uile nithe atá ionta, agus
a ordaig sé an lá sion a chiomád naofa go brách, agus gan aon phiuc
oibre nó gnótha a dhéanamh ar an lá sion. Ar an abhar 121 sion, pé
gnóth a bheas le déanamh agaibh ar an lá sion déanaig é ar an lá
roimhe sin. Deasaig roimh ré pé bia a bheig le caitheamh ar an seachtú
lá, agus fanaig go suaineasach in bhúr gcábáin.

A rinneadar amhla sion ar feag na dá fhichid blian a chaitheadar insa
bhfásach. A bhailídís go aon mhaidean an oiread don mhanna agus a
dhéanfach iad ar feag an lá sion, agus a dhúbailt sin ar an séisiú lá, agus
do fhanach sé gan dreothadh agus gan piastaí a theacht ion ar feag an
dá lá sion.

A ordaigh Dia dho Mhaois cárt a líonadh de agus a chur suas chun go
mbeach fhios ag sliucht an phobail Abhra go brách an sórd bíg lenar
bheathaig sé a sinsear ar feag dá fhichid blian insa bhfásach. A rin
Maois sion agus a glaog manna do ainm ar an mbia úd do bhrí go ndúirt
an pobal ar a fhaicsin ar dtúis dhóibh, "Manhú," no "Cad é an ní é seo?"
Blas meala meascaithe tré phlúir, a bhlas nádúrtha. Áfaig a bhí do bhua
aige go mbeach blas aon <t>sórd bíg air budh mhaith leis an té a bheach
dá chaitheamh. Cur i gcás gur mhaith leis blas mairtfheola, caoir-
fheola, muicfheola, nó blas éisc, nó aon bhlas eile, a bhíoch sion
gan stad air.

7. Adeirid na Aithreacha naofa gur figiúir ar shaoradh an chine
dhaonna uadh sclábhaíocht an diabhail, saoradh an phobail Abhra
uadh sclábhaíocht na Égypte. Gan amhras budh mhór thar barr an
trócaire a thiospá<i>n sé don phobal úd insa bhfóirthean a thug sé ortha,
agus as ard a mholadar a chomhachta i dtaobh gach míorúil agus
obair iontach a rin sé ina bhfábhar. Ach ní tábhacht sion i gcomórtas
don fhóirthean agus don chomhachta a thiospá<i>n sé chun sinne a
shaoradh uadh an bhás shíorraí a bhí go cinnte fáná<r> gcomhair muna
mbeach gur oscail bóthar na bhflaitheas dhúinn tré dhortadh cuid fola
'mhic fhéin ar chrann na cruise. Agus fé mar a mhilsig an t-adhmad úd
a thiospáin Dia do Mhaois an t-uisce guirt searbh do<n> phobal agus a
rin so-óltha í, amhla sion milsíonn adhmad na cruise gach ainnise
guirt searbh a bhualann agus a bhualfaig um shinne ar ár slí tré fhásach
an tsaoil seo chun ár ndútha cóir féin flaitheas na gcomh<ach>ta a
shroinsin. Agus fé mar a shláthraig Dia bia corpar<th>a chun a phobail
a chothú ar feag dá fhichid blian insa bhfásach dealbh úd, amhla sin
díreach a shláthróig sé bia bríomhar beannaithe spirideáltha, Corp
Chríost, do ár n-anamnacha-na, agus ní baol aicíd ná bás anama dhúinn
go brách má chathaimíd an bia naofa so mar as cóir. "Oir," arsa Críost,
ag labhairt le sliucht an phobail úd, "do itheadar bhúr sinsear manna
insa 122 bhfásach agus a fuaradar bás ann; áfaig an duine a ithfig an
t-arán a bhéarfaig mise do mairfig sé go brách. Agus as é an t-arán a
thabharfadsa uaim, mo chuid feola ar son beatha an domhain."

8. Le ordú Dé, a bhailíoch an pobal Abhra an manna roimh éirí
gréine go moch. Oir a leigheach sé le titim solas na gréine. Cial-
laíonn sin, arsa an Scriptiúir, gurb é an chéad ghnóth atá againn le

déanamh i dtosach gach lae, buíochas a ghabháil le Dia i dtaobh a
thrócaire agus a thabharaiste dhúinn. Agus fé mar a coisceag ortha súd
níos mó ná ló aon lae amháin de a bhailiú, atá sé coiscithe orainne
iomarca buartha a ghlacadh i dtaobh ár gcothú saoltha. "Ná bígig
buartha," arsa Críost, "i dtaobh cad a íosfaigh sibh ná cad a ólfaig sibh,
ná cad a chuirfig sibh umaibh, oir atá fhios ag bhúr n-athair atá ar
neamh go dteastaíonn na nithe seo uaibh, agus canathaobh na mbíonn
sibh imshníomhach insa lá 'máire<ach>, oir beig an lá máireach
imshníomhach inti féin. As leor do gach lá a ainnise fhéin.

L. 100

XXI. WATER FROM THE ROCK DEFEAT OF AMELEC

1. A taidhseofaí dhúinn nár chóir go mbeach aon doubhta a thuille
ag an bpobal Abhra as comhachta ná as cúram Dé adéis ród mín réig a
dhéanamh dhóibh tré chorp na fairrge coítheach chun iad a shaoradh
uadh Rí Pharao agus uadh na saighdiúirí a báthag i gcorp na fairrge
céanna sin, agus an pobal a thabhairt go fásach Sin, mar ar thiospáin
a ghlóire dhóibh go follas agus go so<i>léir, agus a chur anuas uadh
neamh go aon mhaidean chúghtha an manna, an bia a budh fhearr ar
bith. Blas meala meascaithe tré phlúr a bhí air, agus a budh é sin a
bhlas nádúrtha. Áfaig a bhí sé do bhua aige go mbeach air blas an
súird bíg budh mhaith leis an duine a bhíoch dá chaitheamh a bheith
air: cuir i gcás gur mhaith leis blas feola, blas éisc nó aon bhlas eile,
a bhíoch sin gan stad air.

Ex.17. 2. Adéis fuireach ar feag tamaill insa bhfásach sin, do aistrig
an pobal go áit eile nar budh ainm dho Raphidim. Agus
insan áit sin a ránaig ceataí nua dhóibh trénar dhearmadadar go aon
fhóirthean a rin Dia go dtí sin ortha. Ni bhfuaradar aon uisce ann.
A chromadar gan mhoill ag canrán i gcuinnibh Maois, agus adúradar
123 go spídiúil binbeach leis, "Canathaobh gur thugais sinn amach
uadh an Égypt chun sinne agus ár n-airnéis a mharú le tart insa
bhfásach fhiain ghránna so? Sláthraig uisce go dia<i>r dúinn." Níor
thug an taoiseach ceansa, umhalchroíoch so freagra ar bith ar an bpobal
achrannach ceanntréan asumhal úd, ach a chuaig sé fé chomairc agus
fé tharmain an Té a chuir cúram an phobail úd air, Dia na n-uile
chomhachta. Agus adúirt go umhal, "Cad a dhéan<f>aigh mé, a Thiarna,
leis an bpobal so? Atáid siad ullamh chun mé a mharú le gabháil do
chlocha oram." "Tóg lead," arsa Dia, "prionsa an phobail agus an
pobal go léir leo amach as an gcampa; siúlaig rompa agus beir lead id'
láimh an tslat úd lenar iompaís aibhneacha na Égypte i bhfuil craoireac,
agus a rinnis bóthar mín réig tré chuirp an Mhuir Rua; agus an uair a
thiucfair go dtí an charraig mhór atá ag bun sliabh Horeb, seasóig mise
ar an gcarraig. Buail lead' shlat í, agus gluais<f>ig aiste tuille agus a
ndóchain uisce don phobal agus dá n-airnéis."

A rin Maois amhla, agus le bualadh na slaite ar an gcarraig a sceinn,
ní sruth, ach srutháin fíoruisce amach as croí na carraige, agus a lean
an t-uisce sin iad ar feag na dá fhichead blian a bhíodar insa bhfásach
nó gur shroiseadar teora thír na geallúna, nó an dútha úd a gheall Dia a
thabhairt dhá sinsear, ceithre chéad agus deich mbliana fichid roimhe
sin. A thug Maois "Tiomtáisiún" mar ainm ar an áit sin, oir as ansion
a chur an pobal tiomtáisiún ar Dhia, ag rá, "Beig fhios againn a' bhfuil
nó ná fuil Dia inár bhfochair."

3. Adeir an tAspal Naomh Pól gur comhartha nó figiúir ar Íosa
Críost an charraig úd. Oir fé mar a ghluais aiste sin, le bualadh na
slaite airthe, sruthán uisce cun tarta an phobail úd a mhúchadh agus
friseálthacht a thabhairt dhóibh fhéin agus dhá n-airnéis, amhla sion
a ghluais as Íosa Críost, buailthe agus polltha le ta<i>rni ar an gcruis,
srutháin na ngrás chun sláinte, fortacht agus faoiseamh a thabhairt
dhúinne. Oir as é sin an charraig fhírinneach as na ngluaiseann ní aon
tsruthán amháin ach mórán srutháin dhos na uile súird ghrása chun
fóirthean ar phobal Dé atá ag triall tré fhásach an tsaoil seo ar a
ndútha cóir fhéin, flaitheas na glóire. Gluaiseann aiste ar dtúis sruth
na beatha, sácramín an baiste a thugann don duine an beatha spirid-
eáltha a chailleamar go léir tré asumhalacht ár gcéad athar agus máthar.
An tarna sruth a thagann 124 aiste as ea aithrí, a bhogann croí an
pheacaig a bhí chón cruaig agus chón fuar le carraig. Tagann aiste an
treas sruth na sláinte. Sácramín na aithrí a neartaíonn sinn chun toil
Dé a dhéanamh agus a mhúchann ar fad an tart scóltha mallaithe a
bhíonn ar ár n-anam i ndiagh saibhreas saoltha agus pléasúir corpar<th>a.
Gluaiseann aiste sruthán sóláis, nó, chun labhairt i gceart, abhainn
meala agus leamhnachta, sácramín cuirp Chríost, a chuireann compord
agus suaineas aigne orainn ins na ainnisí saoltha a thagann orainn
uadh am go am, insa chás go n-iompramaíd iad go foighneach agus go
misniúil. Agus do bharr ar aon <t>sruth nó abhainn a ghluaiseann as an
gcarraig beannaithe seo, sceineann amach aiste fairrge mhór dhoimhin
na carthanachta a bhánn ár n-anam ar fad le dílinn ghrá Dé agus na
comharsa, insa chás ná bíonn beann blas ná greann againn ar aon ní
eile ach ar na nithe a théann chun glóire Dé, chun maith ár n-anama
fhéin agus anamnacha chách eile a chur chun cinn.

4. Adéis do fhóir Dia go míorúileach ar a phobal tré uisce a thabhairt
chúghtha as ceart-lár na carraige, ní fada nó go ránaig ceataí eile mór
dhóibh a chur ana-mhímhisneach ortha. A las cogadh nár shíleadar
ortha. A bhíodar tuirseach, cortha, tnáite adéis a n-aistear fada uadh
bhruach an Mhuir Rua tré an bhfásach mór gainí úd nár ghaibh riamh
roimhe sin duine ná beithíoch tríthe. Ní raibh arm comhraic ná arm
cosanta aca, éide, sciath, píce ná claíomh aca. A bhí treibh dhos na
daoine fiaine úd a shíolthaig uadh Ishmael, mac Abraham, ar nar
thráchtas thana libh, a bhíodar i gcampa insa bhfásach sion. Pobal
Amelec budh ainm dhóibh. Creach, foghladh, robáil agus cogadh an
tslí bheatha a leanadar. A bhí a láimh i gcuinnibh go aoinne agus láimh
go aoinne ina gcuinnibh. A bhíodar ana-iomadúil, arm, claíthe, capaill
agus go aon <t>sáis comhraic aca. In ionad trua a ghlacadh, nó daon-
nacht a thiospáint do<n> phobal bocht sin a bhí gaolmhar dhóibh féin -
oir as uadh aon <t>sinsear amháin, Abraham naofa, a thánadar - as
amhla a cheapadar na foghlaithe fuilteach míthrócaireach so an pobal
Abhra a mhilleadh agus a mharú ar fad. Do fhógradar cogadh gan stad
ortha, agus a chuireadar iad fhéin i gcóir chun tabhairt fútha. Níor
125 chaill Maois naofa a mhisneach, ach, lán do dhóchas agus do
mhuinín i nDia, do ordaig sé dhá sheirbhíseach Joshua na feara budh
mhisniúla insa phobal a thoghadh agus iad a bhreith amach chun

comhraic lena namhaid, agus go ndéanfach sé féin a' chuid eile don
obair uadh an gcnoc ar na ndeaghaidh sé suas le Aaron, a dhear-
bhráthair, agus le Hur.

A thosain an bualadh agus a thug Joshua go misniúil fé an namhaid.
A chaith Maois é féin ar a ghlúiní agus a leath a lámha amach i bhfuirm
na cruise sin lena mbeirimíd bua ar gach namhaid spirideáltha. Agus a
ghuig sé go dian agus go dúthrachtach chun Dé bua a thabhairt dá
phobal fhéin. Agus a bhíoch an lá leo an fhaid agus a chuinníoch Maois
a lámha leata amach agus ardaithe chun Dé. Áfaig a théach an gleo
ina gcuinnibh agus a bhuafach a namhaid ortha an uair le neart tuirse
a budh éigean do Mhaois a lámha a ísliú. An <uair ?> a chonacadar
Aaron agus Hur sion, a chuireadar é ina shuí ar charraig, a thánadar ar
gach taobh dhé, a chiomádadar a lámha suas go tráthnóna; agus a
thugadar an pobal dearg-ár ar a namhaid agus a rugadar bua iomlán
ortha.

Ansion adúirt Dia le Maois, "Scríobhaig síos i leabhar cúntas an
ghnótha so, agus tabhair an leabhar sin i gciomád dhó Joshua chun go
mbeach sé ina chomhartha seasmhach ar an gcogadh gan deire a bheig
ag mo phobal-sa le sliucht Amelec. Oir scrios<f>aig mise an treibh sin
ar fad agus ní fhágfaig mé a rian ar measc náisiúin an domhain." Ansion
a thóg Maois olthóir in onóir Dé agus a thug "Ardú an Tiarna" do
ainm airthe, ag rá, "As í láimh an Tiarna do ardaig suas me, agus beig cogadh
an Tiarna uadh aos go aos i gcuinnibh Amelec."

5. Tiospánann an gnóth so go ana-chruinn ná fuil aon tslí as éifeachtúla
ag daoine chun bua a bhreith ar an uile namhaid, bídís corpar<th>a nó
spirideáltha, ná guí chun Dé, agus lán mhuinín a chur ann, agus nách
le neart lámha ná le fórsa airm a buatar gleo. Áfaig an teagasc spisialtha
nar mhaith leis na Aithreacha naofa go mbainfeach go aon Chríostaí
as, bíoch gur sagailseach na bhfuil cúram anamnacha chách eile air,
nó Críostaí príobháideach ná fuil air ach cúram a anama fhéin, as é,
adeirim, an teagasc spisialtha atá le baint as age go aoinne againn, í seo:
tuigimís go glan cad é chón riachtanach agus atá urnaithe dhos go aoinne
againn. Oir fé mar a bhí an pobal Abhra ag triall tré an <bh>fásach
dealbh úd ar an dútha a gheall Dia dhóibh, amhla sion díreach atáimídne
ar ár slí tré fhásach dealbh an tsaoil seo chun an dútha a gheall Dia
dúinn a shroisint. Agus as í dútha í sin flaithiúnas. Agus amhail 126
a bhuail namhaid láidir fuilteach míthrócaireach umpa súd, a mheas iad
a mhilleadh agus a mharú, mar sin díreach a bhualann um shinne
namhaid iomadúil, láidir, mailíseach, an diabhal, an saol agus an
cholainn, a dhéanann dícheall sinne a chosc ar fhlaithiúnas a shroisint,
agus a fhógrann cath laethiúil orainn. As air sin adeir Naomh Pól,
"Cuirig umaibh armáil Dé chun go bhfiadfach <sibh ?> seasamh go fearúil
insa droch-lá, oir ní i gcuinnibh fola ná feola ná aon chomhachta saoltha
atá comhraic agaibh le tabhairt, ach i gcuinnibh prionsaí an dorch<ad>-
ais, na deamhain mallaithe atá insan aer mór dtimpeall oraibh." "Oir
atá an deamhan, do ló agus do oíche, ag gabháil tíompall oraibh mar
leon tnúthach, foghlach, ag lorg cae ar sibh do alpadh suas," arsa Naomh

Peadar agus "as síor-chogadh beatha an duine ar an dtalamh so," arsa
Job naofa.

6. Anis níl do chosaint ina chuinnibh sion agus na cúntóirí láidir a
chabhraíonn go ró-éifeachtúil leis, as iad sion, an saol agus an cholainn,
ach grása Dé amháin. Agus muna mbeid na grása sion againn ní aon
ní eile sinn ach saighdiúirí a théann chun troda ga<n> arm comhraig ná
arm cosanta aca. Agus ní bhfuilid na grása sion le fáil againn gan
urnaithe. "Iarraig," arsa Críost, "agus tabharfar dhíbh; loirgig agus a
gheobhaig <sibh ?>; bualaig an doras agus osclófar dhíbh é; oir an té
loirgeann faigheann sé agus an té a iarrann tabharfar dho, agus osclófar
an doras don té a chnagann é." As ionann sion agus dá ndéarfach sé,
"Muna loirgigh sibh ní bhfaigh' sibh agus muna n-iarrfaig sibh ní
tabharfar dhíbh, agus muna gcnagfaig sibh an doras ní osclófar dhíbh é."
Dá réir sin buafar orainn, millfear sinn agus marófar sinn insa ghleo
cruaig fada so má dhéanfaimíd neamhshuim do ár n-urnaithe, amhail a
imtheóch an lá i gcuinnibh an phobail Abhra chón minic agus ligeach
Maois a lámha anuas; áfaig tré n-iad a chiomád suas a rug an pobal bua
ar a namhaid; agus tiospánann sion má leanaimíd do ár n-urnaithe g<o>
neartóigh Dia lena ghrása sinn go mbuafam ar <ár ?> namhaid agus go
sroiseam insa deire ár ndútha cóir fhéin flaitheas na glóire. Agus súd
as go bhfuil dian-oibleagáid ar go aon Chríostaí urnaithe a ghnáthú,
as déine ná sion i bhfad an oibleagáid atá oramsa agus ar go sagart eile
í a chleachtadh. Oir budh dhíomhaoin dho Joshua agus dhá shaigh-
diúirí 127 troid go crógha i gcuinnibh a namhaid; a buafaí ortha muna
mbeach go ndeacha Maois suas ar an gcnoc agus gur lean sé gan traoch-
adh ar a bheith ag guí chun Dé ar a son. Amhla sion caillfear an sagart
agus a phobal muna dtarracóid beannacht Dé agus a rath ortha tré
urnaithe deigh-chroíoch a chur go minic insa lá chuige. Agus as leis an
intinn <sin ?> a cheanglann an Eaglais fé phéin pheacadh mairtheach
ar go aon <t>sagart an oiffic a léamh go aon lá ar son a phobail.

Ex.18: 1-23. 7. A 'niseas thana dhíbh fé mar a theith Maois leis
fhéin, dá fhichead blian roimhe sin, go críoch Madian,
chun dul saor uadh Rí Pharao a bhí dá lorg chun é a chur chun bháis i
dtaobh an tÉgyptíneach a mharú agus gur phós sé Sephora, iníon
Jethro an t-ard-shagart a bhí as cionn na dútha sion. An uair a chualaig
an fear sin go dtánaig Maois agus an pobal Abhra go cnoc Horeb, a
ghluais air agus a rug leis bean Mhaois agus a bheirt mhac, agus a chuir
teachta chun Maois ag rá go raibh sé ag teacht dá fhéachain. A chuaig
sé sin ina chuinne; do fháilthig roimhe agus a phógadar a chéile.
A rug Maois isteach don champa é agus a 'nis do cionas a shaor Dia iad
uadh Phárao agus uadh sclábhaíocht na Égypte. Agus ar chlos dho na
oibreacha iontach a rin Dia don phobal, a ghlac sé gáirdeachas mór
agus adúirt, "As beannaithe an Tiarna Dia do shaor sibh uadh chomh-
achta Pharao agus a thug a phobal saor uadh an Égypt. Agus anis
aithním go glan gurb é bhúr nDia-se Dia na ndéithe, agus ná fuil aon
dia eile fírinneach ann ach é sion amháin, do íslíonn dram an uabhair
agus do ardaíonn an dram íseal."

Ansin a rin sé íobairt do ofráil chun Dé, a<g> gabháil buíochais leis i
dtaobh an fhóirthean a rin sé ar an bpobal Abhra. Agus a thánaig
Aaron agus prionsaí an phobail agus a chaitheadar féasta ina bhfochair
i láthair Dé. A' lar na bháireach a ghaibh sé amach fé an gcampa agus
a chonairc sé Maois uadh mhaidean go oíche a' déanamh cóir, ceart
agus réiteach idir na daoine, agus adúirt sé leis, "Cad é seo agad dá
dhéanamh, ag suí mair seo uadh mhaidean go oíche agus na daoine
go léir ag seasamh tíompall ort?" Adúirt se sion dhá fhreagradh, "An
uair a thiteann aon mhíthuigsin amach eatora, tigid chúghamsa chun
cóir agus ceart a dhéanamh dhóibh agus breithiúnas a thabhairt ar an
ghnóth. "Ní maith," ar sé, "an obair atáir a 'dhéanamh: atá an gnóth
thar do chumas; as tuirse ró-mhór dhoitse a bheith ag caitheamh an lae
go léir agus na daoine go léir uadh mhaidean go oíche ag seasamh ansion
chun go n-éisteofá-sa a gcúis. Glac mo chomhairle-se agus beig rath
Dé oraibh: toibh amach as an bpobal so daoine comhachtach
creidiúnach ciallmhar 128, daoine na bhfuil eagla Dé ortha, a ghránn
an fhírinne agus do fhuathann bréaga agus ná glacfaig breab uadh
aoinne. Cuir iad mar ghiúistísí ar an bpobal agus déanaidís réitheach
ar chúrsaí éadroma. Áfaig go aon chúrsa trom agus gnóth a bhaineann
le onóir agus seirbhís Dé ciomádtar iad sion fá chomhair do bhreithiúnas
fhéin. Déin mar adeirim agus fiadfair ordaithe Dé a chur chun chinn go
foraiste, agus riarfair an pobal go cóir agus go cneasta."

Ex.18: 24-27. 8. A rin Maois a chomhairle. A cheap sé daoine
oiriúnach ins go aon treibh don phobal chun a bheith
ina bprionsaí, ina mbreithimh, ina <n>giúistísí agus ina gconstáblaithe,
agus riarú agus réiteach a dhéanamh idir na daoine.

As an gnóth so tuigtear dhúinn ná fuil aoinne chón ard sin i dtuigsin
agus i naofacht ná gur féidir dho comhairle a leasa a fháil uadh dhuine
as íslí agus as suairí i bhfad ná é féin. Ba dhuine ana-naofa agus ana-
thuigseanach Maois. A labhair Dia féin go minic béal re béal leis;
a fuair sé radharc ar ghlóire Dé chón glan agus a bfhéidir dho aoinne
beo a fháil insa tsaol so; agus a rin sé, tré chomhachta Dé, fearta agus
míorúilí nár rin aoinne riamh roimhe sin a leithéidí. Agus 'déise sin,
níor scorn leis an chomhairle a thug duine budh uiríslí i bhfad ná é a
ghlacadh. Agus as maith a éirig sí leis. Pé duine, ar an abhar sion, a
thabharfaig deigh-chomhairle dhúinn, glacaimís í. Oir as é spirid Dé
a thugann dhúinn í tré bhéal an duine sin. Agus as é spirid mallaithe
an uabhair a chuireann suas sinn diúlthadh di, do bhrí gur duine bocht
ainbhfiosach a fuair in fhéin í a thabhairt dhúinn.

L. 105

XXII. ON THE GIVING OF THE LAW

Ex.19: 1-6. 1. Adéis a thug Maois go míorúileach, mar a 'niseas
thana dhíbh, an sruthán fíoruisce uadh an gcarraig
le bualadh a shlaite airthe, a ghlaoig Dia air teacht suas chuige ar
chnoc. Horeb nó Sinai as ainm do<n> chnoc sin agus budh air a thiospáin
Dia é fhéin dho tamall roimhe sin, an tráth a chur sé é chun an phobail
Abhra a shaoradh uadh an Égypt. A ghlaoig Dia chuige é agus adúirt
leis: "'Nis don phobal, agus cuir i gcuimhne dhóibh, cionas a shaor mise
iad uadh chomhachta Pharao agus uadh an daor-sclábhaíocht ina
rabhadar i gcríoch na Égypte, agus a thugas liom chun na áite seo
iad; agus go bhfuilim ceapaithe anis ar iad a thoghadh amach as go
129 aon chine eile insa domhan mar phobal fé leith dhom féin, ar an
gcoinníoll so: go gciomádfa<i>d siad go brách na athanta agus an dlí a
thabharfaig mise dhóibh.

Ex.19: 7-14. 2. A thánaig Maois leis an dteachtaireacht sion chun
an phobail, agus adúradar sion go ndéanfaidís go
pointeáltha gach ní a ordóch Dia dhóibh. A chas Maois ar an gcnoc
agus a 'nis do Dhia caint an phobail. "Más ea," arsa Dia, "imig ag triall
ortha agus naomhaig iad inniubh agus amáireach; nídis a n-éadaí agus
bídís ullamh fá chomhair an tríú lá. Oir ar an lá sion, tiucfaig mise go
follas anuas uadh neamh ar an gcnoc so. Agus cloisfig an pobal mise
ag labhairt leadsa, adonn go gcreidfidís gach a ndéarfair-se leo agus go
ngéillfidís go brách doit. Cuir teora tíompall bun an chnuic chun ná
beach teacht ag duine ná ag beithíoch thar an teora sion. Oir pé neach
a rachaig thóirste, bíoch gur duine nó beithíoch é, as bás dho é; ní bhain-
fig láimh leis agus ní lámhfar suíd tríd, ach geobhfar do chlocha air
nó gur marbh é.

Ex.19: 14-19. 3. A thánaig Maois anuas chúghtha; a naomhaig
sé iad, a níodar a gcuid éadaig agus adúirt sé leo a
bheith ullamh fá chomhair an tríú lá agus gan baint lena mná. Ar
maidean an tríú <lá ?> a thánaig ana-thóirneach thar barr, agus a
conarcag lasair uafásach ag rith, agus a thánaig scamall trom dorcha
ar an gcnoc agus a closag glór trúmpa go ana-ard agus go ana-láidir.
Agus a thánaig ana-eagla mór ar an bpobal insa champa. A éirig
datach mór as an gcnoc, oir a thúrlaig an Tiarna i bhfuirm tine airthe,
agus do éirig gal aiste amhail gal as fuirnéis. A bhí an cnoc go léir ar
baillechrith, ag luascadh anún agus anall fé mar a bheach tonnacha na
fairrge le fórsa na gaoithe. Agus budh eaglach le faicsin í.

Ansion a rug Maois an pobal go léir amach as an gcampa chun an
teora a bhí ag bun an chnuic. A ghlaoig Dia ar Mhaois teacht suas

chuige, agus ar a dhul suas a chuaig glór an trúmpa in aoirde agus in
aoirde agus a tarragag amach go fada caol í. Ansion a chualaig an
pobal guth Dé ag labhairt mair seo leo.

Ex.20. 4. "As mise an Tiarna do Dhia, a thug saor thu as talamh
na Égypte agus as teach na daoirse. Ní bheig aon dia
coítheach agad im' láthair-se. Ní dhéanfar 130 dhoit fhéin aon
íomhá greanta ná cosúlacht aon ní dá bhfuil ins na flaithis thuas ná ar
an dtalamh thíos ná ins na uiscíocha atá fé an dtalamh. Ní adharfair
iad agus ní dhéanfair seirbhís dhóibh. As mise an Tiarna do Dhia atá
comhachtach. As Dia éadmhar me: agraim mallathacht na n-aith-
reacha ar a sliucht go dtí an tríú agus go dtí an ceathrú glún, don dram
a fhuathas me, agus tiospánaim trócaire dhos na mílthe agus na mílthe
díobh so a ghránn mé agus a chiomádann mo athanta.

5. "Ní thabharfair ainm an Tiarna do Dhia gan abhar, oir ní mheas-
<f>aig an Tiarna gur neamhchiontach pé duine a thugas ainm an Tiarna
Dia gan abhar. Cuimhnig an seachtú lá a chiomád naofa: ar feag sé lá
a dhéanfair do chuid oibre; áfaig an seachtú lá, as é saoire an Tiarna do
Dhia é. Ar an lá sion ní dhéanfair obair ar bith thu féin ná do mhac
ná do iníon ná do bhuachaill aimsire ná do chailín aimsire ná do bhei-
thíoch ná an stóinséir atá fé mhúraibh do thí. Oir is i sé lá a chruithnig
an Tiarna neamh agus an talamh agus an fhairrge agus na uile nithe dá
bhfuil ionta, agus a scuir sé ar an seachtú lá. Ar an abhar sion a
bheannaig an Tiarna é agus a naomhaig é.

"Tabhair onóir doit' athair agus do<d>' mháthair chun go mairfeá i
bhfad ar an dtalamh a thabharfa<i>g an Tiarna do Dhia dhoit. Ná déin
marú, ná déin drúis, ná déin guid, ná déin fianaise bhréige i gcuinnibh
do chomharsa. Ná santaig tig do chomharsa, ná a bhean, ná a bhuach-
aill, ná a chailín, ná a asal, ná a dhamh ná aon ní as leis."

6. Hen iad na athanta a thug Dia, ní amháin don phobal úd, ach fós
dhúinne agus dhos na uile dhaoine a mhair riamh romhainn agus a
mhairfig go brách. Oir uadh thúis domhain a bhí a mbrí agus a
substaint scríofa ar thuigsin agus ar chroí gach nduine; as é sin a bhí,
do réir nádúra, ana-acfuinne in anam an duine iad do fhoghlaim agus
iad do thuigsin go mear. Ach do dheasca peaca an tsinsir agus na
peacaí eile a dheineadar daoine, a múchag, mar adéarfainn, solas na
<n->athanta so i dtuigsin agus i gcroí 131 na ndaoine. Budh chun an
tsolais bheannaithe sin do anuachain a thug Dia na athanta insa tslí
phoiblí sholmanta so do dhaoine. Atá ionta na uile nithe as ceart
dhúinn a dhéanamh agus a sheachnadh chun ár n-anamnacha a shábháil.

Agus a budh é an fhaid aimsire a bhí uadh chruthú an domhain go
dtí an lá sin, 2513 bliain; agus uadh an dílinn, 851; agus uadh an lá
inniubh, 3362 blian.

An uair a chonairc an pobal an cnoc go léir ar lasadh agus a chualadar
glór an trúmpa agus fothram na tóirní uafásach, agus a airíodar guth
Dé ag labhairt leo, a thánaig ana-scanradh ortha. A ghlaodar chun
Maois a bhí ag seasamh déastig don teora ag iomall an scamaill mór

a bhí ar an gcnoc, agus adúradar: "Labhair-se linn agus éisteoimíd
lead, ach ná labhrach an Tiarna linn do eagla go dtitfeach an t-anam
asainn." "Ní baol dhíbh," arsa Maois, "oir a thánaig Dia chun sibh a
thástáil agus go mbeach a eagla in bhúr gcroíocha agus ná peacóch sibh
go brách."

7. Tugaig fá ndeara gur thosain Dia na athanta nó an dlí seo a thug
sé uaig, leis na focail seo, "As mise an Tiarna do Dhia, a thug amach thu
uadh theach na daoirse," chun an t-ard-chomhachta, an t-ard-réim agus
an t-ard-údarás atá aige as ár gcionn a chur i dtuigsin dúinn, adonn go
mbeach fhios go cruinn agus go ceart againn gur féidir dho pé ní a
chíonn sé oiriúnach a dhéanamh linn agus leis na uile chréatúirí eile;
gurb é féin amháin as ard-mháistir orainn, a chosnaíonn sinn uadh an
uile bhaol, a shaorann sinn uadh an uile dhainséar agus a bhronnann
orainn go aon mhaith saoltha, corpar<th>a agus spirideáltha dá bhfuil
againn; agus gur ró-cheart dhúinn ar an abhar <sin ?> a dhlí a ghlacadh
chúghainn le mór-bhuíochas agus a chólíonadh le dúthracht mór.

8. A chuir sé fós leis an chéad aithne na focail eile nótál<th>a so,
"As mise an Tiarna do Dhia atá comhachtach agus éadmhar, etc."
chun a phríndeáil ar ár gcroíocha gur breitheamh uile-chomhachtach
uile-cheart é a fhéachfaig go géar i ndiagh a dhlí, a bhainfig díolthas
cruaig as go aoinne, beag agus mór, íseal agus uasal, a bhriseann í,
agus a thabharfaig pá iomlán, pá cruinn blasta, dhos go aoinne a
chiomádann í. Agus chun í a chiomád a chruthnaig sé go aoinne againn.
Níl aon ghnóth eile, nar fiú trácht air, le déanamh againn ar an dtalamh
so, ach an 132 dlí sin a chiomád. "Éistímís go léir" arsa<n> fáig, "le
brí an teagasc seo. Bíoch eagla Dé ort agus ciomád na athanta, oir as é
an méid sin an duine go léir" - amhail as dá ndéarfach sé i bhfocailibh
eile, "As é uile ghnóth agus uile dhiúité an duine athanta Dé a chiomád.
Níl a thuille le déanamh aige insa tsaol so ach an méid sin. Oir fé mar a
chúm Dia an ghrian chun solas a thabhairt uaithe, an tine chun teas,
an t-uisce chun friseál<th>acht, an t-aer chun análadh, an talamh chun
tortha a thabhairt uaithe, agus na tortha sion chun beatha na ndaoine,
amhla sion díreach a cumag an duine féin chun athanta Dé a chólíonadh.
Agus fé mar ná beach maith, sochar, brí ná tairbhe ins na nithe sin muna
ndéanfaidís an obair a cheap Dia dhóibh, ar an abhar sion as ní gránna,
gan sochar, gan maith i gcruithníocht Dé an duine má chuireann sé suas
don obair a cheanga<i>l Dia air. Muna ndéanfaig sé an obair sin níl
aon ní déanta aige, "oir as neamhní na uile nithe eile, seachas athanta
an Tiarna a chiomád," arsa an tAspal.

9. Agus cad iad na athanta sion ionta féin, ach toil Dé iniste don
duine. Anis measann, saoileann agus loirgeann go aon duine go
réasúnta go ndéanfach go aoinne atá féna údarás a thoil a chólíonadh.
As córa i bhfad ná sion dhúinne géilleadh do thoil Dé na bhfuil lán-
údarás agus lán-chomhachta aige as ár gcionn, agus nar féidir dho gan
buíochas do aoinne, gan spleáchas le aoinne, déanamh linn mar as toil

leis. Cé fhiadfaig, cé leomhfaig é a ghlaoch chun cúntais, nó a rá leis,
"Canathaobh gur rinnis seo nó súd?" Ar an abhar sion, as ró-cheart
dhúinn toil Dhé a chólíonadh go beacht.

10. Agus hen é an fáth nar mian leis na Aithreacha naofa go mbeach
cuid don eagla úd a bhí ar an bpobal Abhra an tráth a chualadar Dia ag
labhairt leo, go mbeach, adeirim, cuid do<n> eagla beannaithe úd inár
gcroíocha, adonn go mbeadh scanradh agus sceimhle orainn aon ní a
dhéanamh i gcuinnibh na n-ordaithe beannaithe a thug sé an tráth úd
uaig. I gcúrsa na haimsire a thánaig uadh an am úd, a fuair cuirpeacht
na nIúdaig agus cuirpeacht na gCríostaithe a lán leithscéil amach chun
gabháil 133 bun as cionn leis an athanta so, agus a chuireadar a lán
constráil fhalsa ortha. Áfaig deimhníonn Íosa Críost gur túisce a rachaig
neamh, talamh agus a' chruithníocht go léir i neamhbhrí ná saorfar
aoinne uadh chólíonadh na oibleagáide as lú a chuireann na athanta so
orainn. Ar an abhar sion ná abramaís mar adúirt an pobal úd, "Ná
labhrach Dia linn do eagla go bhfaighmís bás," ach abraimís, "Labhrach
sé linn, chun ná faighmís bás. Oir as focail na beatha a bhriathra;
focail lán do bheatha, do shólás agus do neart iad. Agus pé duine a
ghlacfaig chuige iad agus a ghéillfig uadh chroí dhóibh, beig suaineas
coinsias agus compórd anama aige insa tsaol so, agus suaineas, com-
pord, sólás, aoibhneas agus glóire gan deire aige insa tsaol eile.

L. 109

XXIII. FIRST TABLES OF THE LAW, Etc.

Ex.24, 32-33. 1. Uadh a b'fhearr leis an bpobal Maois ná Dia, oir
a bhí eagla ortha dá leanfach Dia a bheith ag labhairt
leo go dtitfeach an t-anam asta, do ordaig Dia, adéis na deich n-athanta
a labhairt lena bhéal fheín leo, dho Mhaois a theacht chuige isteach insa
scamall dorch<a> úd a bhí ar an gcnoc, adonn go dtabharfach sé dho na
dlithe eile a bhí chun iompar agus gníomhartha an phobail a riarú mar
as cóir ins na nithe a bhain le seirbhís Dé, lena maith fhéin agus le maith
a gcomharsain. Agus ní raibh riamh ag aon náisiún insa domhan dlithe
a budh fhearr, a budh chirte, a budh chiallmhara ná na dlithe sin.
A chiomád Dia Maois ina fhochair ar an gcnoc ar feag dá fhichead lá
agus dá fhichead oíche. Agus ar an bhfeag sion níor chuaig blúire bíg
ná br<a>on dí féna bhráid agus ní raibh aon ghá aige leo ná aon chaith-
eamh aige ina ndia<i>g. A fuair sé an oiread sion sóláis agus compoird
uadh a bheith ag féachain ar Dhia agus a bheith ag labhairt leis ná
raibh aon tsuim in aon ní ar bith aige ach i nDia amháin.

Adéis an dá fhichead lá agus an dá fhichead n-oíche sin, a scaoil Dia
uaig é agus adúirt leis filleadh chun an phobail. Agus a thug dhó dhá
chlár cloiche, tíompall dhá thruig goile i bhfaid agus dhá thruig i
leithead, ar na rabhadar na deith n-athanta scríofa le láimh Dé féin.

2. Budh fhada leis an bpobal na raibh Maois gan teacht chúghtha,
agus a thánadar go dána, droch-mhúinte chun Aaron, a dhearbhráthair,
agus adúradar go borb mallaithe, díchreidmheach leis, "Gluais ort go
diair agus déin déithe dhúinn, ar 134 nós na <n>déithe a bhí againn
insan Égypt, adonn go rachaidís romhainn agus go seol<f>aidís sinn thar
n-ais don dútha sion, oir níl fhios againn cad do imig ar an bhfear so
Maois a thug amach sinn as an dútha sion." "Má sea," arsa Aaron,
"tugaig dhom na fáinní óir sin atá in bhúr gcluasaibh." A thugadar
dho iad agus a chaith se sin iad isteach insa tine. Agus a thánaig, le
comhachta an airseora, íomhá óir amach as an dtine i bhfuirm gamhna,
nó bó; oir a bhíoch a leithéid sin do dhia bréagach ag locht na Égypte,
agus a adhraidís í in ionad an Tiarna uilechomhachtaig a chruithnig
agus a chúm iad. A rin an pobal mallaithe úd gan mhoill olthóir, agus
a chuireadar airthe an íomhá úd. A rinneadar íobairt do ofráil di.
A chromadar ar ithe agus ar ól. Ansion a bhaineadar a gcuid éadaí
díobh, agus dearg-nochtaithe a chromadar ar rince ina fianaise. Agus
a rinneadar nithe agus cleasa míbhanúla ina onóir, amhla a dhéanaidís
na págánaig gránna slach insan Égypt in onóir a ndéithe bréagach.

3. A thánaig Maois amach as an scamall go bun an chnuic agus a
bhuail a sheirbhíseach Joshua uime, a bhí ann ag fitheamh lena theacht
chuige. Adúirt Joshua leis, "Ní foláir gur glór comhraic an glór mór

so a chloisimíd insa champa." "Ní glór comhraic é," arsa Maois, "ná
gá<i>r bruíne, ná púir ndaoine ag cur misnig ar a chéile chun troda a
chloiseann tú, ach siansán agus ceol ndaoine atá ag amhrán agus ag
déanamh go sóch." Ag drui<di>m leis an gcampa dho, a chonairc sé an
íomhá agus na daoine nochtaithe, ag rince, ag léimnig agus a' pransáil
tíompall airthe. A ghlac fearg chón mór sion é gur chaith sé ar an
dtalamh agus gur bhris sé an dá chlár bheannaithe ar na raibh na athanta
scríofa le láimh Dé féin. Oir a chonairc sé gur dhíomhaoin dlí Dé a
bheith scríofa ar chláir cloiche ag an bpobal úd a scrios chón tapaig
sin an dlí naofa a bhí scríofa ar chlár a gcroíocha, agus nárbh fhiú
pobal chón cuirpe leo sin onóir chón mór sin a bheith aca agus aon rian
do ordaithe Dé a bheith eatartha. A rug sé ar an íomhá, a chaith
isteach insa tine í agus a rin luaithreán di agus a thug an luaithreán
sion, meascaithe tré uisce, le n-ól don phobal chun a chur i dtuigsin
dhóibh cad é chón suarach agus a bhí 135 an dia úd a ghlacadar
chúghtha in áit an Tiarna uile-chomhachtaig a mhaireas tré shaol
na saol.

4. Ansion, lán do bhuile chun a dhearbhráthar, "Cad a rin an pobal
mífhortúnach so ortsa insa chás gur tharraigis iad chun an peaca ró-
throm so a dhéanamh?" A ghaibh se sion sórd leithscéil bacach leis.
A sheasaimh Maois ag geata an champa agus adúirt le guth ana-ard,
"Gach fear a bhaineann le Dia, gabhach sé chúgham anso go diair."
Gan mhoill a thánaig go aon fhear do threibh Lévi chuige. "Tarraig-
each," arsa Maois, "go aoinne agaibh a chlaíomh amach, agus gabhaig
fé agus tríd an gcampa so, agus maraíg gan trua gan trócaire go aoinne
na raibh lámh aige insa ghnóth ró-mhallaithe seo; súd as gurbh é bhúr
n-athair, bhúr ndearbhráthair, bhúr mac nó bhúr ngaol as neasa dhíbh
é, ná coisceach bhúr láimh uadhna mharú." A rinneadar amhla sion:
a ghabhadar tríd an gcampa agus a mharaíodar trí mhíle agus fiche
dhos na mallathóirí gránna úd. A chasadar ansin chun Maois, agus
adúirt sé sion leo: "A shácrá<i>l sibh inniubh bhúr lámha don Tiarna i
dtaobh nár chiomád sibh iad uadh mharú bhúr n-aithreacha, bhúr
gclann, bhúr ndearbhráithreacha agus bhúr ngaoltha a chiontaig in'
aghaidh. Ar an abhar sion, tabharfaig Dia beannacht spisialtha díbh.
Agus as í beannacht í sin, go mbeig bhúr dtreibhse, uadh an lá so amach,
ina abhar sagairt aige. Ní ghlacfaig Dia fear mar shagart chuige ach
fear as bhúr dtreibh-se.

5. Molann an Pápa, Naomh Gregory, creideamh láidir na bhfeara so,
agus an díogras beannaithe a ghluais as teas grá Dé insa chás nár
fhuiligeadar an easonóir a thug a ngaoltha agus a muintir féin do Dhia
gan é a agairt go tinn dóite ortha. Agus féach, ar sé, cad é chón
meata agus atáid aithreacha Críostúil a ligeann dá leanaí tarcuisne
a chur go laethiúil ar Dhia lena ndroch-bhéasa agus ná cuirid aon chosc
ná smacht ortha. A ghrádar na feara so, do réir nádúra, a leanaí,
a n-aithreacha agus a ngaoltha. Áfaig níor spáráladar iad, ach a'
ghéilleadh do ordú Dé a mhilleadar agus a mharaíodar iad gan trua gan
trócaire; agus ní maith linne an smacht as lú a chur ar ár leanaí, do bhrí

nach grá fírinneach beannaithe atá againn 136 dhóibh, ach grá falsa
cuirpeach tréna ligimíd a dtoil fhéin leo. Oir "an té a spárálann an
tslat, fuathann sé agus loiteann sé a mhac." Ní raibh riamh athair a
ghráig a mhac chón mór agus a ghráig Maois an pobal úd. A bhí grá
chón tréan sion aige dhóibh gur loirg sé ar Dhia, an tráth a dhiúlthaig
sé an peaca so a mhaitheamh dhóibh, gur iarr sé, adeirim, do achainí air,
a ainm do scrios amach go brách as leabhar na beatha. Agus adéise sin
níor choisc méid a ghrá dhóibh daorsmacht a imirt ortha do bhrí gur
thuilleadar le lán-cheart é.

Aon athair, mar sin, a ghránn go fírinneach a leanaí, smachtóig sé
iad in am agus i dtráth chun iad a chosc uadh olc agus uadh dhroch-
bhéasa, agus iad a sheoladh ar a leas.

6. Lán do bhrón agus do dhólás i dtaobh an donais a imig ar an
bpobal, a chnósaig Maois chuige iad a' lár na bháireach agus a chas sé
leo méid an mhallathacht a rinneadar i gcuinnibh Dé trén é a thréigean
chón tapaig agus a rinneadar, agus a 'nis dhóibh go raghach sé suas arís
ar an gcnoc ag féachain a' bhfaigheach sé maithiúnas uadh Dhia insa
pheaca trom uafásach a rinneadar. Leis an intinn <sin ?> a thriall sé
ar Dhia agus adúirt leis, "A Thiarna, a pheacaig do phobal go ró-throm
id' chuinnibh; a rinneadar déithe bréagach dhóibh fhéin id' ionad-sa.
Iarraim ort an peaca so a mhaitheamh dhóibh, nó, muna maithfir, mo
ainm-se a scrios amach as leabhar na beatha atá scríofa agat thuas ins
na flaithis."

"Pé duine," arsa Dia, "a pheacaíonn im' chuinnibh, scrios<f>aig mé
a ainm as mo leabhar. Áfaig id' thaobh-sa, éirig suas as sion agus seol
lead an pobal so chun na dútha a gheallas dá sinsear. Ní bheig mise a
thuille in bhúr bhfochair do eagla go millfinn ar fad sibh, ach cuirfig mé
aingeal romhaibh, agus seolfaig se sion sibh." "Muna dtiocfair féin
linn," arsa Maois, "fanfam anso nó go bhfagham bás. Oir cionas a bheig
fhios againn go bhfuil aon chion ar aon chor agad orainn nó go mbaini-
míd ar aon chor lead, mura mbeigse dá<r> gcuídeacht." "Féach," arsa
Dia leis, "tré chion ortsa, tré ghéilleadh dhoit, rachaig mé libh. Áfaig,
cas chun an phobal: cuiridís luaith ar a gcinn agus éadach róin ar a
gcolainn agus umhalaidís iad féin im' láthair-se chun go bhfaicfinn cad a
dhéanfaig mé leo. Agus beir amach as an gcampa an 137 cábán ina
bhfuil mo olthóir-se. Oir ní chónóig mé a thuille ar measc a leithéid
do scata bréan mallaithe."

A rin Maois amhla sion. A rug sé amach as an gcampa an cábán
beannaithe; agus a chuaig leis an t-aingeal a bhíoch as cionn an chábáin,
i bhfuirm phillóir dataig isló agus i bhfuirm phillóir thine istoíche.
A thánaig an-bhrón ar an bpobal agus ghoileadar go géar i dtaobh a
mallathacht. A umhlaíodar iad fhéin i láthair Dé agus a loirgeadar
uadh chroí maithiúnas air.

7. A' lar na bháireach a chuaig Maois suas arís ar an gcnoc agus a
ordaig Dia dho dhá chlár cloiche do ghearradh agus a phlánáil ar nós
an dá chlár a thug sé dho ar dtúis, agus a scríobhaig ortha arís na deich
n-athanta. Agus adéis dá fhichid lá eile a chaitheamh i bhfochair Dé,

gan bhia, gan deoch, gan chodla, gan suan, a thug Dia a lán dlithe eile
dho a bhain le seirbhís Dé agus leis go aon <t>sórd íobartha a bhí ages na
sagairt le déanamh in onóir Dé, le béasa an phobail agus leis an caid-
reamh a bhí aca le ciomád nó le seachaint le náisiúin eile. Ansion a
loirg Maois an achainí seo ar Dhia: "Tiospáin dhom," ar sé, "a Thiarna,
do glóire." "Tiospán<f>aig mé dhoit," arsa Dia, "an uile mhaith; beig
mé trócaireach le pé duine nar mhaith liom agus beig mé cneasta le pé
nduine a thaithníonn liom." Agus arís adúirt Dia, "Ní féidir dhoit mo
aghaidhse a fhaicsin, oir ní beo duine ar bith insa tsaol so adéis radharc
a fháil ar mo aghaidhse. Áfaig atá a leithéid so do áit ar an gcnoc so,
agus seasaig-se ar an gcarraig atá ann; agus an uair a bheig mo ghlóir-se
ag gabháil thort cuirfig mé thusa i bpoll na carraige agus clúdóig mo
láimh chun ná millfeach radharc mo ghlóire thu. Agus ansion a chíofair
an taobh thiar dom' dhrom. Áfaig ní fhiadfá mo ghlóir-se a fhaicsin
agus a bheith beo i ndiaig an radhairc sin."

Ex.34:29. 8. Adéis an ghnóth sin a chur de, a thánaig Maois anuas
don chnoc, agus ar a dhul isteach don champa a theith an pobal le neart
scanradh uaig. A bhí a aghaidh go léir ní budh ghile ná solas na gréine
uadh a bheith ag labhairt le Dia. A ghlaoig sé thar n-ais ortha agus a
fhiafraig dhíobh canathaobh nar theith<ea>dar uaig. Adúradar ná
fiadfaidís féachain ar a aghaidh: a bhí solas chón mór san 138 uaithe
go gcaochfaí iad. A chur sé ansion folach gnúis<e> nó veil ar a aghaidh,
agus a bhíoch sé sin air an uair a labhrach sé leis an bpobal, agus
bhaineach sé de í an tráth a théach sé isteach insa chábán naofa chun
labhairt le Dia. As mair seo a dheonaig Dia, tré impí an fhir bhean-
naithe seo agus trí an bpíonós a fhuilig an pobal agus tré an aithrí a
rinneadar ina bpeaca mór trom, gur dheonaig sé, adeirim, a dhlí bhean-
naithe seo a scríobhadh arís ar dhá chlár nua cloiche a ghearr Maois amach
in ionad an dá chlár a bhris sé mar gheall ar pheaca an phobail.

9. As é Dia féin a ghearr agus a shocraig lena láimh fhéin an chéad
dá chlár, agus ciallaíonn sion go dtugann sé don duine an tráth a
bhaistithear é, a dhlí bheannaithe scríofa le grása an Spirid Naoimh
ar a chroí. Áfaig bristear inár n-anam agus scriostar do ár gcroí an dlí
bheannaithe sin an uair a thitimíd i bpeaca mairtheach, agus as le dua,
le tuirse agus le gabháil trí phíonós na aithrí a thiocfaig linn í a fháil
prindeáltha arís ar ár n-anam. Agus muna ndéanfar sion beigheam
caillthe gan leigheas go brách. Oir adeir Críost féin linn, "Muna ndéan-
faig sibh aithrí, beig sibh caillthe go deo." Agus as dá dhruim sin a
deirid na Aithreacha naofa, aut paenitendum aut ardendum, "caithfig,"
ar siad, "go aon pheacach ceann éigin dos na dhá nithe so a ghlacadh:
aithrí éifeachtúil, aithrí a bheig lán chothromúil do chuir agus do
mhallathacht a pheacaí a dhéanamh, nó fórsa thine Ifrinn do fhulang
go brách."

Uadh atá sion mar sin, déanaimís, in ainm Dé, in am agus i dtráth,
aithrí fhírinneach, aithrí éifeachtúil inár bpeacaí. Éirímís díobh a' so
suas; iompaímís i ndá<rí>ribh ar ár dTiarna trócaireach atá lán-ollamh
agus lán-fhonnmhar ar mhaitheamh dhúinn. Agus má dhéanaimíd sin
as dram le seán sinn.

L. 113

XXIV. THE TABERNACLE

Ex.35. 1. An uair a thug Maois leis an dá chlár nua cloiche ar na
raibh na deich n-athanta scríofa le láimh Dé féin, agus a
cheap an pobal géilleadh go fírinneach do Dhia agus seirbhís cóir a
dhéanamh dho feasta arís, a chur an fear naofa so chun an 139 gnóth
sin a chur chun chinn do ordaig Dia dho ar feag na dá fhichead lá a
chaith sé ina fhochair ar an gcnoc. A chnóth sé chuige an pobal go léir
agus a 'nis dhóibh go aon obair a ordaig Dia dho le déanamh, agus a
iarr sé ortha tabharaistí do ofráil chun na oibreacha a chur chun cinn.
Gan mhoill do ofráladar na feara ór, airgead, iarann, prás agus cruaig;
na mná éadaí uasal, péarlaí, clocha bua, búclaí, fáinní óir, síoda agus
sról. A cheap Maois ceardaithe agus daoine tuigseanach nar líon Dia
iad le spirid na eagna chun na oibreacha sion a dhéanamh go ceart, cóir.
A bhí an pobal chón fial, chón flaithiúil sin gur chaith Maois fógra puiblí
a thabhairt amach gan a thuille ofrála a dhéanamh.

2. An chéad obair a dearnag a budh ea an Tabernacle, nó sórt
séipéil chun go gciomádfaí inte an dá chlár cloiche ar na raibh na deich
n-athanta scríofa le láimh Dé. Chúig troithe agus dá fhichid an fhaid,
cúig troithe déag do leitheid, agus fiche troig do aoirde a bhí inte. As do
chláracha a dearnag í agus ní dhreofadh an t-adhmad go brách. A bhí
an taobh istig do gach clár clúdaithe le dearg-ór, agus fáinní ins<n>a
cláracha chun go bhfiadfaí pollaí nó cleathacha a chur ionta an tráth
budh riachtanach an Tabernacle do aistriú uadh áit go áit chón minic
agus sóinseáltaí ionad an champa. A bhíodar na cleathacha sion
clúdaithe le ór. Bíomaí airgid, a bhí mar fhoundation leis an dTaber-
nacle, agus ceann cláir. Anuas ar sion a bhí brat do leathar dearg,
brat eile do chroiceann gabhar leasaithe. Agus anuas ar sin a bhí
brat canbhás.

A roinneag an chuid istig don Tabernacle i dtrí pháirt. Insa chuid
budh shia siar de a bhí an Airc, nó córtha do ór ina raibh an dá chlár
cloiche úd. Agus a thugag an Pháirt Ró-naofa do ainm airthe sion.
A bhí sí deighilthe uadh an chuid eile le veil nó brat síoda ór-shnáithe,
ar na raibh pictiúirí dhos na aingil as aoirde ins na flaithis, ar na
dtugtar Cherubim mar ainm, tarrainte amach le obair shnáthaide.
Agus ní raibh sé ceadaithe do dhuine ar bith do<l> isteach insa pháirt
sin, ach do<n> árd-shagart amháin, agus sion aon uair amháin insa
bhliain.

Insa chuid leasmuith di sin a bhí clár, olthóir agus coinnleoir óir.
Agus insa tríú cuid a bhí an olthóir ar na ndéantaí 140 go aon mhaidean
agus go aon tráthnóna uan a losc mar íobairt in onóir Dé. Hen é an
cuma a bhí ar an dTabernacle úd.

3. Adeir Naomh Augistín gur budh fhigiúir í sin atá lán dos na
mistéiri a bhaineann leis a' chreideamh Críostúil. Budh chomhartha an
Tabernacle sin a bhí ag an bpobal Abhr<a> a bhíoch ag aistriú uadh áit
go áit nó go bhfuaradar seilbh i dtír na geallúna, budh fhigiúir í, ar sé,
ar Eaglais Chríost a bheig dá aistriú uadh náisiún go náisiún go deire
an tsaol, an tráth a gheobhaig pobal Chríost seilbh i dtír na mbeo.
Ciallaíd <na ?> cláracha a bhí mar bhallaí lé agus a dearnag do adhmad
ná dreofach go brách, na deigh-Chríostaithe a chuinníonn suas an
Eaglais lena mbéasa folláin fónta. An foundation airgid a bhí lé, as
comhartha é sin ar fhírinne agus glaine teagasc na Eaglaise. Cialla<í>d
na brata síoda agus sróil a bhí ornáidithe le pictiúirí na n-aingeal
mbeannaithe na uile súird suáilcí agus dea-oibreacha a chleachtaid
clainn na Eaglaise.

4. Adéis a chríochn<aig> Maois an Tabernacle do réir an plan agus an
fhuirm a thiospá<i>n Dia dho ar an gcnoc, a chrom sé ar an tarna píosa
oibre a dhéanamh, an tA<i>rc. Agus b'í sin, mar adéarfainn, suim nó
athghearra creidimh an phoba<i>l Abhra. Agus as fá chomhair a
chiomád a thógag an Tabernacle. A b'í an ní budh onóraí agus budh
bheannaithe a bhí ag an bpobal úd. Agus mar adeir an Scriptiúir, a
b'í a nglóire agus a neart í. A dear<n>ag í do adhmad ná dreofach go
brách i bhfuirm chórtha; a bhí trí troithe go leith i bhfaid, dhá throig
go leith i leithead agus truig go leith in aoirde. A chlúdaíog í
istig agus amuigh le dearg-ór agus cover don ór budh ghlaine anuas
airthe; agus tugag mar ainm ar an gcover sin, "suíochán na trócaire."
Ar dhá cheann an chórtha a bhí iomhá aingil lena sciatháin leata dá
chlúdach.

Ní raibh aon ní insan Airc ach an dá chlár cloiche ar na raibh na deich
n-athanta scríofa le lámh Dé, soitheach óir lán don mhána, nó an
t-arán míorúileach lenar chothaig an pobal ar feag na dá fhichid blian
a chaitheadar insa bhfásach, agus salt an ardshagairt Aaron arna
dtánaig go míorúileach, 141 le mórchomhachtaibh Dé, bláth agus
tortha, mar a 'neosaig mé ina dhiaig seo dhíbh.

As mar seo budh toil le Dia nithe naofa corpar<th>a a thabhairt don
dram úd a chiallaíonn agus a phointeálann amach na nithe naofa
spirdeáltha atá againne. Budh chomhartha an Airc órtha úd ina raibh
na deich <n->athanta <ar> chroí gach Críostaí arna bhfuil dlí Dé scríofa
príndáltha agus stampáltha le grása an Spirid Naoimh. "Suíochán na
trócaire," nó an cover a bhí anuas ar an Airc asna dtugach Dia freagra ar
na daoine a thagach ag lorg comhairle air, ciallaíonn sí ár Slánathóir
Íosa Críost tréna bhfaighmíd trócaire uadh Dhia agus comhairle ár
leasa. Agus ciallaíd íomhá na n-aingeal lena sciathá<i>n leata, grá
Dé agus na comharsa a leathann an Spirid Naomh mar bhrat as cionn
ár gcroíocha.

An tríú obair a rin Maois a budh ea "clár aráin na tiospána," a bhí
trí troithe i bhfaid, trí troithe i leithead agus dhá throig in aoirde. A
bhí fáinne óir ar gach cúinne amhail a bhí insan Airc. A bhí sí go léir
clúdaithe le plátaí óir agus dhá pholla óir chun í a iompar an tráth a
aistreofaí an campa. A cuirtí airthe go aon mhaidean Domhnaig dhá

bhríc déag aráin, agus ar deire na seachtaine a sóinseáltaí é agus a
cuirtí arán friseáilte ina ionad. Ní raibh sé ceadaithe dho aoinne an
t-arán sin a ithe ach dhos na s<a>gairt amháin, agus a chaithidís é a ithe
insa Tabernacle.

Anuas ar a' t-arán a bhí mias óir agus báisín a bhí lán do thúis -
incense a ainm i mBéarla - ag dearg-lasadh do ló agus do oíche. A tugag
"Arán na tiospána" do ainm ar an arán úd, do bhrí é a bheith do ló agus
do oíche i láthair Dé, ag tiospánadh dho in ainm agus ar son an phobail
a n-umhlacht agus a n-ómós dho agus ag admhadh gur uaig a fuaradar
gach a raibh aca; agus an dá bhríc déag, bríc in aghaidh go aon treibh
a bhí insa phobal, chun a thiospánadh go raibh páirt agus láimh aca
go léir ag tabhairt onóra do Dhia, agus gur chuireadar le chéile i
<m>breith buíochas leis.

5. Budh fhigiúir an clár úd ar ár n-olthór-na, budh chomhartha an
t-arán úd ar arán na beatha síoraí, corp naofa ár dTiarna. Níor
luálag go deimhin, an tráth úd, do aoinne i bpobal 142 Dé, ach dhos
na sagairt amháin, an t-arán coiscrithe úd a chaitheamh. Áfaig ní
amhla sion do phobal Chríostúil: atá ní ea amháin cead, ach ordú,
agus ordú fé phéin a ndúnta amach go brách uadh bheatha na glóire,
ag go aoinne againn, arán na beatha síoraí a chaitheamh. "Go
deimhin, go deimhin adeirim libh," arsa Íosa Críost "muna n-íosfaigh
sibh feoil mhic an duine ná beig beatha ionaibh. An té íos<f>aig an
t-arán so, mairfig sé go brách." Atá an phribhiléid, an cead agus an
t-ordú sion ag so aon Chríostaí do bhrí gur leanbh le Dia é do
dhruim a bhaiste agus gur dearbhráthair do Íosa Críost é. Agus as a chionn
sion atá páirt agus seára aige i sagartacht Chríost fhéin, amhail a 'niseann
prionsa na nAspal, Naomh Peadar, dúinn ins na focail seo: ag seo mar
a labhrann sé leis na uile Chríostaithe insa chéad leitir a scríobhaig sé
chúghtha tamall beag sula cuireag chun báis insa Róimh é ar chruis
mar gheall ar chreideamh Chríoist: "As cine toghtha sibhse," ar sé, "as
sagartacht rithiúil sibh, náisiún naofa, pobal a cheannai<g> Dia dho
fhéin, adonn go bhfoilseoch sibh len úr ndeigh-bhéasa comhachta an
té úd a tharraig sibh uadh dhorch<ad>as an díchreidimh chun solas
iontach an Chreidimh chóir. Ar an abhar sion," ar sé, "iarra<i>m agus
achainím go dian oraibh uadh's stróinséirí agus passangéirí insa domhan
so sibh, seachnaíg agus ciomádaig sibh féin uadh ainmhiana saoltha a
chuireann cogadh ar spirid na ngrás."

6. As maith, folláin an chomhairle seo a thugann an tAspal beannaithe
seo dhúinn, agus as dream le séan sinn má leanaimíd go éifeachtúil í.
Agus chun í a lea<n>úint go éifeachtúil tugaimís go minic agus i ndárír-
ibh fá ndeara gur pobal Dé fé leith sinn, gur thoigh sé sinn fé mar a rin
sé insa tseana-aimsir an pobal Abhra, do bhreis ar aon chine eile insa
domhan, le intinn spisialtha, go mbainimís fé leith leis fhéin trí bheatha
naofa a chaitheamh ar an dtalamh so, agus beatha na glóire ins na
flaithis, amhail a inseann an tAspal Naomh Pól, ag rá: "A thiospáin,"
143 ar sé, "grása Dé ár bhfuascal<th>óra dúinn, dár dteagasc go
séanaimís mallathacht agus ainmhiana saoltha agus go gcaithimís ár

mbeatha go measartha go ceart agus go diag<a>súil, a<g> fitheamh lán
do dhóchas beannaithe le teacht ár nDia glórmhar agus ár Slánathóir
Íosa Críost a thug é féin suas chun báis ar ár son adonn sinn a shaoradh
uadh an uile mhallathacht agus chun pobal a shláthar a chleachtóch
dea-oibrea<cha>." Agus arís ar sé, "Ní do dhruim ár <n>gníomhartha,
ach tré dhaonnacht agus thrócaire Dé ár Slánathóra, a saorag sinn.
Agus a naomhag sinn le dortadh ghrása an Spir<i>d Naoimh inár
gcroíocha go líonmhar tré Íosa Críost ár bhfuascal<th>óir, chun ar
bheith dúinn glanta lena ghrása go bhfaighmís mar oidhreacht an
bheatha shíoraí a cheannaig Íosa Críost dhúinn."

7. A cheangail Dia sinn, mar adéarfainn, dhá naofacht féin, chun
seirbhís oiriúnach, seirbhís chóir a dhéanamh dho. Oir atá sé féin naofa
uadh as é féin an naofacht gan teora. As maith leis agus loirgeann sé go
mbeach an dram a dhéanann seirbhís do naofa, agus as dá chur sion i
gcéill dúinn adúirt sé leis an bpobal Abhra, "Bígig naofa, oir as naofa
mise atá mar Dhia agaibh." Uadh as leanaí sinn do Dia ró-naofa so,
uadh atá laímh agus páirt ag go aoinne againn insa naofacht as aoirde,
as uaisle ar bith, sagartacht Íosa mic Dé; uadh beannaíog ár gcolainn
agus ár n-anam chun bheith ina dteampaill agus ina dtabernacle don
Spirid Naomh insa bheatha so, bídís ár smaointe, ár labhartha agus
ár <n>gníomhartha lán-fhreagrach, lán-chothromúil don ghairm
bheannaithe, don chéim naofa atá againn. Agus má bhíd, beimíd lán-
oiriúnach chun ár nglacadh isteach i dtír na geallúna, i dtalamh na
mbeo, glóire fhlaithiúnas. Amen.

L. 117

XXV. THE GOLDEN CANDLESTICKS

Ex.37:17 et seq. 1. Cé gur bhreá í an Tabernacle nó an séipéal cláir
úd a rin Maois chun an chórtha óir ina raibh i
gciomád na deich n-athanta a scríobhag le láimh Dé féin, a rin sé píosa
eile oibre a bhí ana-álainn le faicsin. Agus a rin sé í do réir an fhuirm
agus an plan a thiospáin Dia dho ar an gcnoc. Agus a b'í obair í sin
coinnleoir do dhearg-ór. A bhí trí bhrainse ar gach taobh de, ornád-
aithe le lilí óir, agus lampa óir ar gach brainse díobh sion, agus lampa
eile óir anuas 144 ar bharra an choinnleora.

2. A líontaí go aon tráthnóna na lampaí sin leis an oíle budh ghlaine
agus budh chúbhartha balaith, agus ní bhfaigheach aoinne eile iad a
lasadh ach an t-ardshagart amháin. A bhídís ar lasadh ar feag na
oíche, agus a cuirtí in éag ar maidean iad. Ciallaíd na lampaí úd, fé
mar a chuireann Críost féin i gcéill dúinn i leabhar na Tiospána, ciallaíd,
adeirim, uachtaráin agus sagairt na Eaglaise a cheap Críost chun solas
na deigh-shampla a thabhairt don domhan lena mbeatha rialtha agus
lena mbéasa cneasta naofa. Agus as air sin adúirt sé leis na Aspail, agus
ina bpearsa sion le go aon sagailseach: "As sibhse solas an domhain,
agus tiospánach an solas sin í féin insa tslí sin, ar fhaicsin do dhaoine
bhúr <n>dea-oibreacha go dtabharfaidís glóire dho bhúr nAthair atá
ar neamh."

3. As ar na brainsí nó géaga a thánaig amach as gach taobh don
choinnleoir úd a bhíoch na lampaí ag crochadh, chun a chur i gcéill
dhúinn gurb uadh Íosa Críost agus uadh oíle a ghrása a thagann solas,
brí agus luacht ár ndea-oibreacha go léir. A bhíoch na lampaí ar
lasadh ar feag na oíche, agus a cuirtí in éag iad ar maidin chun a chur
i dtuigsin dúinn gur ar feag oíche dorcha ár dtruis tríd an saol so atáid
dea-oibreacha le cleachtadh againn; agus an uair a thiucfaig maidean
bhreá ghléigheal na síoraíochta orainn, ná beig a thuille gá againn leo.

4. "As danaid, as ró-dhanaid," arsa an Pápa Naomh Gregory, "don
sagart a thugann droch-shampla dhá phobal. A cuireag é ar choinnleoir
na Eaglaise chun go dtabharfach dhos na Críostaithe solas breá bean-
naithe a thiospán<f>ach go glan dhóibh sa tslí chruinn díreach a sheol-
<f>ach chun flaithiúnas iad, agus in ionad sion déanann sé lena bhéasa
cuirpeach solas bréan dataig de fhéin a chuireann amú an tslí chóir
ortha agus a sheolann gan dearmad iad chun ríocht agus dorch<ad>as
shíoraí. As mairg dhá leithéid do shagart gur rugag riamh é. A budh
fhearra dho gurbh é cuma an té nár cruithníog do fhágach Dia air.
Apoc.3: 1-5 Oir cuirfig Críost i bhfórsa air an bhagairt úd a rin sé i
gcuinnibh an easpaig úd i leabhar na Tiospána: "Atá
fhios agam," arsa Críost, "go bhfuil ainm dhuine 145

bheo ort, cé go bhfuileann tú marbh. Ar an abhar sion tabhair aire doit
fhéin agus déin aithrí. Agus muna ndéanfair, éalóig mise i gan fhios
ort, mar a éalaíonn a' bithiúnach insan oíche, agus aistreoigh mé do
lampa as a ionad. Adeireann tú lead fhéin, "Atáim saibhir; atá mo
dhóchain agam; níl aon asnamh oram," agus níl fhios agad go bhfuileann
tú dreoil agus dona agus bocht agus dealbh agus lomnocht. Comhair-
lím doit, ar an abhar sion, ór dearg a cheannach uaimse adonn go
mbeifeá saibhir agus go gclúdófaí thu le brat bán agus ná faicfí do
náire. Brostaig agus déin aithrí"'.

5. Go bhfóirigh Dia orainn, níl aoinne ar bith chón mór i gcon-
tabhairt a anama a chailliúint agus atá sagart. Oir má fhaigheann
duine agaibhse turraing as uiriste do éirí arís. Áfaig má fhaigheann
sagart turraing, as annamh a éiríonn sé. Bascathar chón mór sion é
do dhruim a thitim uadh aoirde na ngrás ná bíonn brí ná neart ná go
minic fonn éirithe air. Áfaig ní baol do má chiomádann sé oíle glan na
ngrása líonmhar a bhronn an Spirid Naomh air an tráth a sácrálag ina
shagart é, ní baol dho, adeirim, má chiomádann sé an oíle beannaithe
sin ar lasadh le urnaithe agus le béasa folláin fónta. Seolfaig sé é féin
agus a phobal go cruinn ceart go ríocht na bhflaitheas, agus a gheobh-
aigh sé féin agus iad sion agus pá a gheallann Críost i Leabhar na Tiospána:
"An duine a bhuafaig," arsa Críost, "déanfaig mise pillóir de i dteampall
mo Dhia, agus ní corrófar go deo as a ionad é. Agus scríobhfaig mé air
ainm mo Athar agus mo ainm nua féin. Agus a bhéarfaig mé dho
suíomh liom' ais ar chathaoir mo ghlóire, fé mar a bhuas fhéin agus a
shuíos le ais mo Athar ar chathaoir a ghlóire.

Ex.27. 6. Chun go aon obair a ordaig Dia dho a chríochnú a rin
Maois olthóir ar nar tugag mar ainm "Olthóir an Deigh-
bhalaithe, nó "Olthóir na Perfumes", do dheasca na perfumes milis
cúbhartha a bhíoch do ló agus do oíche dá dhó airthe. A thug Dia féin
ordú spisialtha go ndéanfaí na perfumes sin. Agus a fuineag iad le
oíle beannaithe agus a coisceag fé phéin bháis ar aoinne an meascadh
sion a chur in aon úsáid eile ar bith ach amháin dhá ndó do ló agus do
oíche i láthair Dé. A cuireag an olthóir sin os coinne an bhruit a roinn
an chuid <eile> don Tabernacle uadh an áit ina raibh 146 Ai<r>c na
Conradh ina raibh an dá chláir cloiche ar nar scríobhaig Dia na deich
n-athanta lena láimh féin. A cuireag ina seasamh í idir an choinnleoir
óir agus chlár arán na tiospána. A tógag olthóir eile insa yard a bhí
déamuith don Tabernacle. A bhí sí déanta do phlátaí práis. A ceapag
í chun feoil na mbeithíoch a loscadh in onóir Dé. Ceithre troithe go
leith an aoirde a bhí inte, seacht <d>troithe go leith a leithead agus
a faid.

7. "Ciallaíd," arsa an Pápa Naomh Gregory, an dá olthóir úd dhá
dhram ndaoine atá agus a bheig go deire an domhan in Eaglais Chríoist,
an dram neamhchiontach agus ná fuil aon ghá le aithrí, agus an dram
peacúil ná sábhálfar gan aithrí. An olthóir a bhí istig insa Tabernacle,

as figiúir í ar an dram neamhchiontach, oir ní feoil bheithíoch a bhíoch
dá loscadh do ló agus do oíche airthe ach na perfumes budh mhísle,
budh chubhartha balaithe ar bith. Amhla sin do chroí na gCríostaithe
neamhchiontach: bíonn do ló agus oíche ag éirí suas asta i láthair
<Dé ?> an ghal as cúbhartha ar bith, gal ghlan na ngrás, a ghluaiseann
uadh thine na carthanachta do adaig an Spirid Naomh insa chroí sin.
An tara olthóir, í súd a bhí i dtaobh 'muith don Tabernacle agus déanta
do phrás, as figiúir í ar an gCríostaí a chuireann i ndáiríribh chun aithrí
a dhéanamh ina pheacaí. As feoil bheithíoch a loisctí airthe sion in
onóir Dé, agus ciallaíonn sion nách foláir dhos go aon pheacach a
bheithíg, as iad sion a pheacaí, a mharú le claíomh na aithrí, agus iad
a dhó ar olthóir an chroí úd a bhí chón cruaig le prás, agus iad a loscadh
leis an dtine beannaithe úd a thánaig anuas uadh neamh fé mar a
'neosad dhíbh insa chéad teagasc eile. Agus má dhéanann sé sion go
éifeachtúil sóinseálfar olthóir práis a chroí chun a bheith ina olthóir
glan óir as na n-éireoig, do shíor agus do ghnáth, balaith chúbhartha
na ngrás a dhéanfaig taithneamhach é i láthair Dé.

Ex.28. 8. Ní raibh a thuille ag Maois le déanamh chun seirbhís Dé
a chur chun cinn go oiriúnach agus go cóir ach go aon
chluith do ordaig Dia a bheith ar an árdshagart agus ar na sagairt
eile a shláthar. In éaghmais na éadaí cuirp do bhí oiriúnach 147
dhóibh, a bhí leasmuith ortha léine fada bán línéadaig ar nós a' chinn a
bhíonn ar shagart ag rá an Aifrinn. Agus a bhí crios do chórda na raibh
a lán dathanna fite tríd tíompall a chuim. Ar a cheann a bhí biréad
nó caipín línéadaig, fillthe go minic ar a chéile.

9. An cuma a bhí ar chluith na n-ardshagart a b'í seo <é ?>. In
éaghmais an léine lín fada bán mar a bhíoch ar na sagairt eile, a bhí
brat línéadaig do ghorm na sáile ag teacht anuas nách mór go talamh.
Agus ar imeall an bhr<u>it a bhí dháréag agus trí fichead úlla óir agus
cluigíní óir a' crochadh, agus a dhéanaidís glór ana-bhinn le go aon
choiscéim a thógach an sagart. Anuas airthe sin a bhí bheist síoda gan
mh<u>inirlí fuinte ar gach taobh agus oscailthe anáirde. Ar bhorlach
an bheist a bhí dhá chlocha déag bua nó di<a>monds fuaite, agus ainm
gach treibh a bhí insa phobal gearrtha ar na clocha sion. A bhí as cionn
na gcloch sin, a bhí fuaite ar ucht bheist an tsagairt, pláta óir agus na
focail se<o>, "Foghlaim agus Fírinne," gearrtha airthe. A bhí strupa
línéadaig ceangailthe ar gach gualainn an tsagairt agus sé clocha bua
fuaite i ngach strupa agus ainmneacha an dá threibh déag gearrtha
ar na clocha sin. A bhí fleasc óir ceangailthe ar chlár éadain an tsagairt
agus na focail seo gearrtha airthe: "Naofa don Tiarna."

Ab amhla sion a ceapag agus <a> críochnaíog, do réir ordú spisialtha
Dé, gach cluith agus gach páirt dos go aon chluith a chaithidís na sagairt
a bhíoch ag fritheálamh ag an olthóir. Agus a bhí an nós sion ar bun
nó gur bunaíog Eaglais Chríost ar an dtalamh so, Domhnach Cinncís,
nó deich lá adéis dul do Chríost ar neamh, an tráth a chur sé an Spirid
Naomh anuas ar na hAspail.

10. "Cé gur bhreá álainn agus saibhir na cluithí úd, ní tábhacht ar
aon chor iad," arsa an Pápa Naomh Gregory, "seochas áille, breáthacht
agus saibhreas na nithe spirideáltha a chiallaíodar. Ciallaíonn",
ar sé, "an fl<e>asc úd do ór glan a bhí ar éadan an tsagairt go loirgeann
Dia uadh go aoinne a fhritheálann ar a olthóir tabharthas na eagna a
bheith aige - ní, go deimhin, eagna ná ciall ná gliocas saoltha chun
saibhris agus substaint saoltha a chuirniú, ach eagna spirideáltha,
ciall Chríostúil, gliocas beannaithe trína múinfig agus go gcuirfig an
sagart i dtuigsin dhá phobal cionas a chnósóid saibhreas 148 buan na
ngrás a cheannóig dhóibh ríocht na bhflaitheas.

11. Ciallaíd na úlla agus na cluig óir úd a bhí ag crochadh le brat an
tsagairt, agus a dhéanach glór binn, gur cheart dos go aon <t>sagart,
lena iompar, lena bhéasa, lena chomhrá agus lena ghníomhartha, fógairt
a thabhairt dhos na daoine glóire agus moladh a thabhairt dho Dhia
trí shiúl go aireach i mbóthar na n-athanta. Ní dhéanaidís na cluig úd
aon ghlór an uair a stadach an sagart uadh shiúl, agus as é an bhrí atá
ansion, nách aon <t>sochar do phobal sagart díomhaoin leisciúil a bheith
acu ná déanann dícheall ná imshníomh iad a bhrostú chun dul chun
cinn i seirbhís agus i ngrása Dé.

12. An pláta óir úd, a bhíoch ag an sagart ag<á> iompar ar a ucht agus
na focail seo, "Fírinne agus Foghlaim", stampáltha airthe, ciallaíonn
sion gur cheart do chroí gan sagairt a bheith do ló agus do oíche ag
déanamh stuidéir cionas a thiucfach leis é fhéin agus a phobal a chur
chun cinn i naofacht. Agus chun an gnóth céanna a chur go síor i
gcuimhne do a bhí ainmneacha an dá threibh déag scríofa ar chlocha
bua ar a ucht agus ar a dhá ghualainn adonn go dtuigfeach sé gur chur
Dia sábháil na <n>-anamnacha sion as uaisle i bhfad ná clocha bua,
péarlaí agus diamonds an domhain go léir, do ualach anuas air; agus
má chaillfeach an sagart iad trína chionta féin, go n-agróch Dia sion
go dian agus do dóit' air.

As mar sin a chríochnaig Maois, le ordú Dé, an Tabernacle, go aon
ornáid a bhain lé, cluith na sagart agus go ní eile a bhí oiriúnach chun
seirbhís Dé a dhéanamh go cóir agus go galánta.

L. 121

XXVI. NADAB, Etc.

Lev.8. 1. An uair a chríochnaig Maois, mar a 'niseas thana dhíbh
iom' chomhrá dhéanach, an Tabernacle agus gach ní a bhain leis,
a thóg sé Aaron agus a cheathrar mac - Nadab, Abiu, Eleazar agus
Ithamar a n-ainm - chun iad a shácráil mar shagairt do réir ordú Dé.
Adéis a gcuirp a ní, a chur sé a gcluith sagairt ortha. Ansin a chimil sé
an Tabernacle agus gach ní a bhí ann, idir olthóir, clár, coinnleoir agus
na uile nithe a bhain leo, le oíle beannaithe a choisrig Dia féin, agus a
dhoirt sé cuid don oíle sin anuas ar cheann Aaron an <t->ardshagart.
A maraíog ansion reithe agus a chroth Maois a chuid fola 149 ar
cheithre chúinneacha na olthóra agus a loisc sé corp an reithe ar an
olthóir mar íobairt do Dhia. Adéis na íobartha sion a ghlac Maois cuid
do fhuil an reithe agus a mheasc í tríd an oíle beannaithe agus a chimil í
do chluas dheas, do ordóg dheas, láimh agus chois an ardshagairt agus
dos na sagairt eile, agus a chroth ortha é. Ansion a tugag reithe eile
agus le ordú Mhaois a chur Aaron agus a mhic a lámha anuas ar a cheann
agus do íobair Maois don Tiarna é. Adúirt sé leo, "Fanaig ar feag
seachtaine insa Tabernacle, agus ar bhúr mbás ná corraíg amach as nó
go gcríochnófar aimsir bhúr sácrála."

2. Ag ceann na seacht lá sion, a chnósaig an pobal go léir as cuinne
an Tabernacle, agus a ghaibh Aaron amach chúghtha agus a bheannaig
iad. Agus a rin íobairt in ainm agus ar son an phobail chun Dé, agus
a b'í sin an chéad íobairt a dearnag riamh go poiblí chun Dé in ainm
agus ar son aon náisiún. Le linn na íobartha sion a dhéanamh, a thúr-
laig solas agus glóire Dé uadh neamh anuas ar an dTabernacle, agus a
ghluais tine uadh an solas sion agus a loisc sí an íobairt a bhí ar an
olthóir. A ghlac an pobal áthas mór agus a mholadar Dia go árd i
dtaobh a leithéid sin do onóir a thiospánadh dhóibh fhéin agus dá sagart.
Do ordaig Maois dho Aaron agus dhá chlainn gan an tine sin do ligean
in éag go brách, agus úsáid a dhéanamh do aon tine eile i seirbhís Dé,
ach amháin don tine bheannaithe sin a thánaig anuas uadh neamh.
Agus a ciomádag an tine sin ar lasadh ar feag 1,520 <bliain> nó gur
múchag í ceithre bliana déag agus fiche adéis báis Chríost, an tráth a
leagag agus a dóg Teampall agus cathair Jerusalem agus a cuireag
scaipeadh agus fán ar an bpobal Abhra, do bhrí gur dhiúlthaíodar do
Chríost agus dá chreideamh. Agus seasóig an scaipeadh agus an fán
go beagán aimsire roimh dheire an tsaoil, an uair a ghlac<f>aig an pobal
úd creideamh an tSlánathóra chúghtha tré theagasc Enoch agus Elias.

3. A bhí Aaron agus a chlann imshníoch agus dícheallach go leor ag
déanamh seirbhís Dé go poiblí go aon lá. Áfaig ní fada nó gur thiospáin

Dia cad é chón pointeáltha agus a loirgeann sé uadh go aon <t>sagart
a ghnóth a dhéanamh go cruinn ceart, agus muna ndéanfaig imreoig
150 Dia díolthas gan trua gan trócaire air. Do achtaig Dia agus do
ordaig sé go dian dhos na sagairt adhmad a chur go aon mhaidean agus
tráthnóna ar an dtine beannaithe úd a lasadh uadh ghlan-ghlóire na
bhflaitheas. Agus a choisc sé go dian ortha úsáid do dhéanamh do aon
tine eile an tráth budh ghá dhóibh aon ní a loscadh insa Tabernacle in
onóir Dé. Go aon mhaidean agus tráthnóna a thagach beirt shagart
isteach insa Tabhernacle. A bhíoch ina lámha aca túiseoir - censer a ainm
i mBéarla - chun túis nó incense a ofráil as coinne an bhruit úd a roinn
an chuid den Tabernacle ina raibh A<i>rc na Conradh uadh an gcuid eile
di. A chonacabhair an gnóth céanna so á dhéanamh ag Ard-Aifreann,
nó ag beannachtú an Naomh Shácramín. Glacann an sagart mar
adéarfainn, cupa airgid, a bhíonn ceangailthe le trí slabhraí. Bíonn
tine insa chupa. Cuireann an sagart incense nó túis airthe; crothann sé
anún agus anall an cupa sion. A chuaig Nadab agus Abiu, an bheirt
mhac budh shine ag Aaron isteach insa Tabernacle chun a' ghnóth sion
a dhéanamh. Agus in ionad an tine bheannaithe a thógan, a rugadar
leo tine eile. Agus ar chrothadh na <d>túiseoirí dhóibh as cuinne an
bhruit, a léim gan mhoill splanc do thine bheannaithe uadh an olthóir
ortha agus a bhain an t-anam ar an láthair sin asta. Níor loi<s>c sí an
cluith sagairt a bhí ortha, agus níor chur sí rian dó ná deargadh ar a
gcuirp, ach iad a shíneadh marbh ansúd. Do ordaig Maois a gcuirp
féna gcuid éadaí a bhreith amach as an gcampa, iad do fhágan ansion
ar feag seacht lá, agus ansion do adhlacag iad. A choisc sé ar Aaron
agus ar na sagairt eile caoi, gol ná brón a dhéanamh mar gheall ortha,
"do bhrí," ar sé, "gur sácrálag agus gur naomhaíog sibhse le oíle
beannaithe an Tiarna a chimilt dhíbh."

4. A thiospáin Dia leis an sampla eaglach úd agus leis an bpíonós
cruaig sin do imirt ar an <m>beirt shagart úd, go loirgeann sé uadh go
aoinne - bíoch nó ná bíoch gur sagart é - go aon ghnóth a bhaineann
lena sheirbhís a dhéanamh go ceart, cóir, cruinn, díreach insa tslí inar
ordaig sé a dhéanamh. An tráth, mar sin, a Chríostaí, a bheirse ag
déanamh seirbhís Dé, ag éisteacht an Aifrinn, ag rá do urnaithe, tabhair
151 togha na aire nach tine stróinséar<th>a - as é sin smaointí saoltha -
a bheig ar lasadh agad ar olthóir do chroí, ach an tine bheannaithe úd,
spirid na carthanacht<a> a ghluaiseann uadh ghrása an Spirid Naoimh.
"Oir ciallaíonn," arsa an Pápa Naomh Gregory, "an tine stróinséar<th>a
úd ná taithníonn le Dia, agus a agrann sé le bás anama a imirt ar aoinne
a thugann ina láthair í, ciallaíonn sí," ar sé, "grá an tsaoil seo. Agus
as fear caillthe, fear marbh i láthair Dé, an sagart na bhfuil a leithéid
sin ar lasadh aige ina chroí, a cheap Dia do aon ghno mar olthóir chun
go mbeach tine na ngrás agus na naofachta do ló agus do oíche ag lasadh
airthe." Adéis a thiospáin Dia le bás obann a imirt ar an <m>beirt
shagart úd cad é chón pointeáltha agus a loirgeann sé uadh go aon
sagailseach go aon dlí a bhaineann lena nósa naofa a chólíonadh go
cruinn agus go ceart, a thíospá<i>n sé fós le dhá shampla eile a imirt ar
bheirt don cho<i>tiantach<t> go n-agróig sé go dian agus go docht bris-

eadh a dhlí ar go aoinne a bhriseann í. A thit beirt don phobal amach
lena chéile agus a labha<i>r fear aca tré phaisiún go aithiseach, go mas-
lathach agus go tarcuisneach ar Dhia. A rug an mhuintir a bhí
láithreach greim air agus a thugadar é i láthair Maois. Ní gheobhach
se sion air fhéin breith a thabhairt ar an gcúis, ach a chuir an gnóth i
láthair Dé. Do ordaig Dia an duine ciontach a bhreith amach as an
gcampa, na fínnithe a chualaig na droch-fhocail a lámha a chur anuas
ar a cheann ag deimhniú gur chualadar na focail uaig, agus don phobal
go léir gabháil do chlocha <air ?> agus é a mharú mar sin. As an gnóth
so tuigtear dúinn cad é chón seachanthach agus as ceart dúinn a bheith
ar dhroch-fhocail, mar atá guídeoireacht, tiomantóireacht, mallacht-
óireacht, ascainí agus a leithéidí eile. "An duine," arsa an Spirid
Naomh, "a chleachtann guídeoireacht, líonfar é le mallathacht agus ní
scarfaig sciúirse lena thig ná lena shliucht."

5. Do ordaig Dia tamall roimhe sin lena bhéal fhéin don phobal an
seachtú lá a chiomád naofa agus gan aon <t>sórd oibre a dhéanamh ar an
lá sion. Tíompall trí mhí ina dhiaigh sion a ghaibh fear don phobal
amach as an gcampa ar an seachtú lá agus a bhailig sé brosna. A chon-
acag é, a gabhag agus a tugag i láthair Maois agus Aaron é. 152 Ní
raibh fhios aca sion cad é an píonós budh cheart, nó ar cheart aon phíonós
a chur air, mar gheall ar obair chón suarach lé sin. A chuireadar an
gnóth i láthair Dé, agus do ordaig se sion an fear a bhreith amach as an
gcampa agus an bás céanna a imirt air agus a imreag ar fhear an neamh-
aithse: é a mharú le gabháil do chlocha air.

Arú, in ainm Dé tugaimís aire mhaith dúinn fhéin. Atá as ár gcionn
breitheamh uilechomhachtach, uilecheart, ná glac<f>aig uainn ná uadh
aoinne eile ar bith aon leathscéal i dtaobh a dhlí a bhriseadh in a bheag
ná a mhór do shlí. Agus súd agus ná agrann sé orainn, le samplaí
saoltha a imirt orainn insa bheatha so, na peacaí a dhéanaimíd i gcuin-
nibh a dhlí, agróig sé go aon cheann díobh go trom agus to tinn orainn
an tráth a thiucfam ina láthair ar uair ár mbáis chun breithiúnas a
ghlacadh uaig i dtaobh gach maith agus gach olc a rinneamar ar feag
ár gcúrsa tríd an saol so. "Oir adeirim libh," arsa an breitheamh céanna
sion Íosa Críost, "pé focal díomhaoin adúirt duine riamh, go gcaithfig
sé freagairt ann i lá an bhreithiúnais." Focal díomhaoin as ea focal
ná déanann maith ná olc don duine adeir é ná don duine a chloiseann é.
Agus a Thiarna thrócaraig, uadh éileofar sinn i dtaobh a leithéide sin,
cad é an cúntas trom a bheig inár gcuinnibh i dtaobh ascainí, barbaracht,
bréaga, tromaíocht chomharsain, fearg, drúis, meisceoireacht agus an
iliomad eile droch-labhartha agus droch-bhearta a chleachtamair ar
feag ár mbeatha. As ceart dúinn, mar sin, guí do ló agus do oíche chun
Dé, ag rá mar adúirt an fáig, "Ná tar chun chúntais liomsa, do sheir-
bhíseach, a Thiarna, oir má thagair, ní saorfar aoinne beo id'
láthair."

6. Níor fhiad an píonós cruaig eaglach úd a imir Dia ar na daoine
ciontach úd canrán ná monabar an phobail a chosc. Agus a ghlac
Aaron fhéin, an tArdshagart, agus a dhearbhsh<i>úr Máire, a bhí ina

beanfháig, páirt insa mhonabar sion. A bhí sórt formaid aca le Maois
i dtaobh an údaráis mhóir budh thoil le Dia a thabhairt dho, agus a
chromadar ar chnámhseáil, ag rá nách é Maois amháin a bhí naofa;
go rabhadar féin chón naofa leis, agus gur labhair Dia leo chón maith
agus a labhair sé le Maois. A thóg Dia 153 an gnóth sion go ró-olc
ortha, agus adúirt sé le Aaron go n-agróch sé an chaint sin go dian air
muna mbeach gur sácrálag é chun a bheith ina ardshagart tré an oíle
beannaithe a dhoirteadh ar a cheann. Ach i dtaobh Mháire, a bhuail
Dia airthe lobhrasaí trom, nó gríos gránna, trénar líonag a corp go léir
le uiscóidí bréana, agus a thit an croiceann ina liabóga di. A thiospáin
Maois ar an ócáid seo a ghnáth-cheansacht. A ghuig sé chun Dé ar a
son, a lorg maithiúnas di, agus gan sampla saoltha a dhéanamh di.
A éist Dia lena achainí. Ach do ordaig sé í a bhreith amach as an gcampa
agus í fhágan ar leithlig uadh an chuid eile dos n<a> daoine ar feag
seachtaine fé an a<i>cíd ghránna sion.

7. As ar éigean a bhí an bhuairt phríobháideach sin coiscithe an uair
a éirig buairt gheneráltha insa phobal i gcuinnibh Maois. Do aistríodar
a gcampa uadh chnoc Horeb, an áit 'nar thug Dia a dhlí dhóibh, agus a
thánadar go teora thír na geallúna chun seilbh a ghlacadh inte. A chur
Maois dhá fhear déag as go aon treibh don phobal le ordú Dé chun an
tír sin a bhrath. Adúirt sé leo, "Gabhaig tríd an dútha go léir agus
féachaig cad é an sórd í: a' bhfuil sí torthúil, a' bhfuil cnuic agus
sléibhte inte, a' bhfuilid cathracha agus bailthe móra inte, agus cad é
an sórd dram daoine a chónaíonn inte. Agus fillig chúghainn le cúntas
cruinn, agus tugaig libh sampla dos na tortha do fhásann inte."

A ghabhadar rómpa; a shiúlaíodar an dútha uadh cheann di go dtí
an ceann eile, agus déis dá fhichead lá a chaitheamh insa ghnóth sion,
a chasadar chun an champa agus a thugadar leo sampla do sna tortha
breátha saibhir a bhí ag fás inte. A thánadar i láthair Maois agus
Aaron agus a chnósaig an pobal go léir chun tuairisc na dútha a fháil
uatha. "A ghabhamair," ar siad, "tré an dútha go léir, agus <a ?>
mhion- agus a mhór-chuarda<ío>mair í. As í an dútha as fearr agus
as breátha fé an spéir í: dútha meala agus bainne í; na tortha as áille
ar bith ag fás inte, fé mar a chíonn sibh as na samplaí seo a thugamar
linn. Atá sí clúdaithe le cathracha láidir daingean, agus fallaí
tíompall ortha chón ard nach mór leis <an ?> spéir. Agus fuireann
chumasach, ghroí, chrógha a chónaíos inte: a chonacamair ann sliucht
na seann-athach, nar seangáin sinn-ne i gcomórtas dhóibh."

Ar chlos na bhfocal sion don phobal, a thánaig lag-mhisneach agus
eagla ortha, agus a chromadar ar osnaíl agus ar chanrán. Do éirig
Joshua agus Caleb, beirt dosna fearaibh a cuireag chun an 154 dútha
a bhrath, agus adúradar: "Ná tagach lagmhisneach ná eagla ar aoinne
agaibh. Tugaimís fé an ndútha agus buafam go uiriste ar an bhfuireann
atá inte, oir atá Dia inár bhfochair agus troidfig sé ar ár son." "Ná
bacaimís dhóibh ar aon chor," arsa na deichniúr fear eile; "gabhaimís
thórsta: ní fhiadfaimís seasamh go brách ina gcuinnibh. A dhéan<f>aidís
ceo dínn." A scread an pobal go léir amach le aon ghuth amháin ag rá,
"Toghaimís taoiseach ar an láthair seo dúinn fhéin agus fillimís don

Égypt agus ná bímís a thuille do ár sn<o>í amach insa bhfásach dealbh,
gránna, gortach so."

A chaith Maois agus a dhearbhráthair iad fhéin ar a nglúnaibh ag
iarra<i>g ar an bpobal foighne a bheith aca agus a suaineas a ghlacadh.
A labhair Joshua agus Caleb arís leo, ag rá, "Atá an dútha sion ana-
bhreá ar fad: dútha sár-mhaith as ea í. Atá Dia mar chabhair
againn, agus déanfam cúncas go uiriste airthe, oir ní fhan<faig ?> brí
ná misneach insa bhfuireann atá inte le neart eagla romhainn."
A liúig an pobal go léir ina gcuinnibh agus a rugadar ar chlocha chun
a maraithe. Agus a mharóidís láithreach iad muna mbeach gur thios-
páin Dia é féin ina ghlóire agus adúirt sé le Maois, "Cad fhaid go
bhfoighneoigh mé leis an bpobal mallaithe seo ná creideann im' fhocail
agus ná géilleann dom' mhíorúil? Fág as mo shlí; ná cuir a thuille
iom' chuinnibh; maróig mé le pláig an pobal ró-mhallaithe so, agus
déanfaig mé thusa ad' phrionsa ar náisiún as iomadúla agus as fearr
ná an droch-chine seo." "A Thiarna," arsa Maois, "níl teora ná tomhas
ar bith lead' thrócaire-se, agus ní féidir do aoinne ar bith do dhaonnacht
ná do thruamhéil a bheartú. Iarra<i>m ort an pobal bocht so, do phobal
fhéin a fhuasclaís uadh an Égypt lead' mhór-chomhachta agus a thugais
do dhlí naofa dhóibh lead' bhéal fhéin, agus a thugais lead ar do bhach-
lainn iad go teora na dútha so a gheallais dá sinsear, maith dhóibh, a
Thiarna thrócairig, agus ná agair an peaca so ortha." "Tré do achainí-
se," arsa Dia, "maith<f>eam dhóibh. Áfaig dearbhaím dar me fhéin ná
faic<f>ig aon fhear do sna sé chéad mhíle fearaibh úd a thugas amach
liom uadh an 155 Égypt agus a chonaic mo ghlóire, ná fa<i>c<f>ig aon
fhear díobh súd go brách an dútha úd a gheallas dhóibh ach amháin
Joshua agus Caleb, a 'nis an fhírinne agus do fhan dílis dhomhsa."
Ansion a thit an t-anam as an deichniúr fear eile a chur mímhisneach
ar an bpobal, agus a chaith an pobal an oíche sin go léir gan chodladh
gan suan, ag gol agus ag caoi, ag tabhairt droch-ghuíonna dhóibh fhéin,
ag rá, "As trua ná fuaramair bás insan Égypt; as ma<i>rg nár mhairbh
Dia sinn insa bhfásach. Maróid na athaig sinn agus beid ár leanaí
agus ár mná ina sclábhaithe aca." As mair sin a chaitheadar an oíche
go léir. Ach ar maidean a shóinseáladar a n-aigne, a thánadar i láthair
Dé agus Mhaois agus adúradar, "Atáimíd ullamh agus fonnmhar chun
seilbh a ghlacadh insa dútha so agus chun troda ar a son." "Ná bacaig
don ghnóth sion," arsa Maois, "Ach géillig do ordaithe Dé." Adúirt Dia
leo, "A chualaig mé bhúr gcanrán iom' chuinnibh agus an guí a thug-
abhair dhíbh fhéin, gur ma<i>rg dhíbh ná fuarabhair bás insa bhfásach
so. A gheobhaig sibh bás inte, agus glac<f>aig bhúr leanaí agus bhúr
mná na ndúrabhair go mbeidís ina sclábhaithe ag sna athaig, glacfaig
siad sion seilbh insa dútha mhaith bhreá úd a cheapas dhíbhse. Ach ní
chuirfig aon fhear agaibh atá os cionn fiche blian do aos cos go bráth
inte. A rinneabhair thana féin rebelúntacht deich n-uaire iom' chuin-
nibh. Ar an abhar sion caith<fig ?> sibh fanúint ar feag dá fhichid bliain
insa bhfásach so, nó g<o> bhfaigh' go aoinne agaibh atá as cionn fiche
blian bás inte. Agus ansion tabharfaig mé seilbh na dútha sion do bhúr
leanaí." Agus hin é an píonós a chuir Dia ortha i dtaobh a n-eas-
umhlacht.

8. Anis, díreach fé mar a bhí an pobal úd ag triall tríd an fhásach
chun seilbh a ghlacadh insa dútha álainn úd a gheall Dia dhóibh,
atáimíd ag triall tré fhásach an tsaoil seo chun seilbh a ghlacadh i ríocht
na bhflaitheas, i <d>tír an tsóláis shíorraí, an dútha atá go fírinneach
fliuch le mil agus le bainne. Agus fé mar a chailleadar súd tréna lag-
mhisneach, agus tré an éadóchas 156 a thánaig ortha, go aon chance
ar seilbh a fháil i dtír na geallúna, caillfeamna, tré ár lagmhisneach agus
tré éadóchas as trócaire Dé, go aon chance ar ríocht na bhflaitheas.
Chun í a bhuadh, atá comhrac againn le tabhairt dhos na athaig, dhos
na triúr athaig láidir comhachtach míthrócaireach so, an diabhal, an
saol agus an cholainn, nar seangáin suarach laga sinne i gcomórtas
dhóibh. Áfaig ná teipeach ár misneach orainn. Cuimhnímís amha<i>l
adúirt an bheirt fhear crógha úd, Joshua agus Caleb, go bhfuil Dia mar
chabhair againn, go dtroidfig sé ar ár son, agus lena chabhair sion go
ndéanfam ceo díobh. "Oir as féidir linn na uile nithe a dhéanamh," arsa
an tAspal, "agus go aon ghleo a bhuadh, tré chomhachta an Té a chabh-
raíonn linn.

L. 127

XXVII. CORE, DATHAN, Etc.

Num.16 et seq. 1. Beagán laetheanta adéis an bhua<i>reamh ghener-
áltha úd, ar nar thráchtas libh iom' chomhrá
déanach, do éirig buairt eile ana-mhór i gcuinnibh Mhaois ar measc
maithibh agus mór-uaislí an phobail. A 'niseas dhíbh gur thoigh Dia as
an bpobal aon treibh amháin, treibh Levi, chun a bheith ina sagairt
aige, agus as an dtreibh sin gur thoibh sé aon family amháin, family
Aaron, dearbhráthair Mhaois, chun go mbeidís ina n-ardshaga<i>rt aige.
A ghlacadar na uaisle eile don treibh chéanna sion, agus cuid eile do
mhaithibh an phobail, formad mór chun Maois agus a dhearbhráthair
mar gheall ar an gnóth sion. Agus a thánaig dhá chéad agus deichn<i>úr
agus dá fhichead díobh, leis na cinn a bhí ortha - Core, Dathan agus
Abiron a n-ainm - chun Maois agus Aaron agus adúradar go feargach
leo, "Atánn sibh fada bhúr ndóchain in bhúr máistrí agus in bhúr
dtíoránaig ar phobal Dé atá go aon phiuc chón naofa libhse. Ní beag
dhíbh an fhaid atánn sibh ag déanamh aindlí agus daorsmacht ar
phobal an Tiarna."

A labhair Maois go caoin leo, ag rá: "Tagach gach fear dhíbh anso
amáireach i láthair Dé agus tugach go aoinne agaibh túiseoir nó censer
agus ofrálaig túis don Tiarna agus tiospán<f>aig se sion cé iad an dram
a thoibh sé chun a bheith 'na n-ardshagairt aige." Ansion, ag díriú a
chomhrá chun Core agus a ghaoltha, adúirt sé: "As mór an éirí
anáirde seo oraibhse, a chlann Levi: níleann sibh sásta gur phiuc Dia
sibhse amach as go aon treibh eile atá ina phobal chun go mbeach sibh
in bhúr saga<i>rt aige, 157 ach ní foláir dhíbh lámh a bheith agaibh
insan ardshagartacht a cheap Dia do fhamily amháin ar leithlig. Oir
cé mise nó mo dhearbhráthair, go leofaimís a leithéid sin do onóir a
cheapadh dhúinn fhéin? Ní iom' chuinnibhse, ná i gcuinnibh mo
dhearbhráthar, atánn sibh ag éirí anáirde, ach i gcui<nni>bh Dé."

A thánadar an dá chéad agus deich agus dá fhichid fear úd, agus an
pobal go léir a' lar na bháireach agus a sheasaíodar as cuinne dhorais
an Tabernacle. A chuir Moais sic iarraig ar Chore, Dathan agus
Abiron teacht chuige, ach a dhiúlthaíodar teacht agus as amhla a chromadar
ar Maois a spídiú agus tarcuisne a thabhairt dho. A imig se sion ag
triall ortha agus a rug sé leis prionsa go aon treibh don phobal ag iarra<i>g
ar an dtriúr úd teacht do láthair Dé. Ach ní thiucfaidís. Do fhan gach
fear aca ina sheasamh ag doras a chábáin féin, ag tabhairt droch-chainte
do Mhaois. Adúirt se sion leis an bpobal, "Scaraig agus deighlig sibh
fhéin uadh an dram mallaithe seo ar eagla go ngreamóifí sibh insa
díolthas atá le imirt ortha." An uair a dhruid an pobal amach uatha,
a tiospánag glóire Dé as cionn an Tabernacle, agus a chromadar an dá
chéad agus deich fear agus dá fhichid úd ar thúis do ofráil do Dhia.
Ansion a sheasaimh Maois idir an pobal agus cábáin Chore, Dathan agus

Abriron, a leath a lámha amach chun Dé agus adúirt le guth ard: "Má
fhaighid na daoine seo bás le aon a<i>cíd nó pláig lenar mhaith le Dia
bás a imirt ar dhaoine, bíoch fhios agaibh nách é Dia a chur mise mar
stiúrathóir oraibh; ach má imreann Dia bás ortha nár imir sé riamh
fós ar aon daoine eile, má scoiltheann an talamh fútha, agus iad fhéin,
a muintir, a gcábáin agus a gcuid a shlogadh síos go Ifreann, bíoch fhios
agaibh gurbh é Dia féin a chur mise chúghaibh agus nár dheineas dlí ná
riail a chur ar bun ach do réir mar do ordaig se sion dom." As ar éigean
a bhí na focail sin ráite aige an uair a chrith an talamh, do oscail sí as
a chéile agus slogag na daoine mallaithe sin, mar aon lena muintir, síos
ina mbeathaig go Ifreann. A theith an pobal go léir le neart scanradh.
A thánaig s<p>lanc tintí uadh ghlóire Dé agus a rin sí luaithreán don dá
chéad agus deich fear agus dá fhichead úd a bhí ag ofráil túis don
158 Tiarna i gcuinnibh an riail a chur sé ar bun. Do ordaig Maois don
sagart Eleazar na túiseoirí a bhí ags na fearaibh sin a thógain agus iad
a bhualadh amach le casúr ina bplátaí, agus na plátaí sin a thairneáil
don olthóir, "Adonn," ar sé, "go mbeidís na plátaí sin ina <bh>fínnithe
seasamh<acha> go brách, nách ceart do aoinne céim sagairt a ghlacadh
air fhéin muna nglaofaig Dia, nó an dram a ceapag le údarás Dé, chun
an staid lán-naofa, lán-chontabhartach sion é.

2. Níor choisc an sampla eaglach an pobal uadhna mallathacht, ach
a' lar na bháireach a éiríodar chun Maois agus chun Aaron, ag rá gur
budh iad budh bhun le bás uafásach na mallathóirí úd, agus a chuir-
eadar chun iad a mharú. A theith Maois agus a dhearbhráthair don
Tabernacle, agus a chlúdaig scamall trom dorcha í, agus a tiospánag
glóire Dé as an scamall. Adúirt Dia le Maois, "Imig lead go diair amach
as an bpobal ró-mhallaithe seo. Oir millfig mé gan stad iad." "Brostaig
ort," arsa Maois le Aaron: "gaibh chúghad túiseoir, cuir tine uadh an
olthóir inte agus túis airthe, gaibh tríd an bpobal, oir a phléasc fearg
Dé thana féin ortha."

A rin sé amhla sion agus a shaor sé an pobal uadh an tine a chur Dia
a' rith eatora lenar maraíog ar leagadh na súl, ceithre mhíle déag agus
seacht céad díobh. Amhla sion a thiospáin Dia nách ceart do aoinn<e>
lena údarás féin, ná le údarás dhuine ar bith, sagartóireacht a ghlacadh
air féin muna nglaofaig Dia é chun a ghlacadh.

3. Chun an fhírinne so a chur go glan i dtuigsin go brách dhos na uile
dhaoine, adúirt Dia le Maois, "Glaoig chúghad prionsa gach treibh
don phobal, agus tugach gach ceann aca a shlat nó a bhata lámh doit.
Scríobhach sé a ainm féin agus ainm a threibh ar an mbata, agus tugach
Aaron a bhata fhéin doit agus a ainm scríofa air. Cuirtear na trí bhata
déag isteach insa chuid as naofa don Tabernacle mar a bhfuil A<i>rc
na Conradh ina bhfuilid an dá chlár cloiche ar nar scríobhaig mis<e>
na deich n-athanta lem' láimh fhéin. Fágtar ansion iad ar feag na oíche
agus tógtar amach ar maidean iad, agus pé bata arna mbeig duilliúr
agus bláth, as í an treibh agus an duine na bhfuil <a> ainm gearrtha ar
an mbata sion do thoibh mise chun a bheith ina sagairt agam."

A dearnag amhla sion, agus ar maidean 159 a tógag amach iad agus
a bhíodar go léir glan bán gan duilliúr gan bhláth. Áfaig a bhí bata
Aaron clúdaithe le duilliúr, le bláth agus le tortha lán-a<i>big. Bata
feoit<e> tirim a budh ea é, do adhmad crainn almonds. Agus ar a
thógan amach a bhí sé chón úr agus a bhí an tráth a baineag é as an
gcrann.

Adúirt Dia le Maois, "Cuir an bata sion isteach insa chórtha mar a
bhfuilid an dá chlár cloiche ar na scríobhas na deich n-athanta lem'
láimh fhéin, chun go mbeach sé 'na chomhartha seasmhach ar an
rebelúntacht a rin mo phobal iom' chuinnibhse, agus ná leofach duine
díobh baint lem' shagartóireacht-sa a thuille."

A thit an gnóth sion amach insa tara blia<i>n adéis a shaorag iad uadh
an Égypt. A bhíodar ocht mblia<i>n déag agus fiche eile ag gabháil tríd
an bhfásach, ag aistriú uadh áit go áit do réir mar do ordaig Dia dhóibh.
Ar an bhfeag sion a bhíodar umhal go leor do Dhia agus do Mhaois.
Áfaig insa cheathrú mhí don dathadú blia<i>n - agus a b'í sin an bhlia<i>n
déanach a chaitheadar insa bhfásach - a chrom an pobal ar a seana-
ghnáth-bhéas.

4. A bhíodar tuirseach, tnáite uadh a n-aistear fada tríd an bhfásach,
agus a bhíodar cortha don mhanna a chur Dia go aon mhaidean anuas
uadh neamh mar bhia chúghtha ar feag na dá fhichid blian sion.
A labh<r>adar go poiblí i gcuinnibh Dé agus Mhaois, ag rá, "Canathaobh
gur thug Dia ar aon chor amach sinn uadh an Égypt chun sinn a mharú
i<n>sa bhfásach uaigneach so? Níl arán ná feoil le n-ithe againn.
Atáimíd cortha don mhanna so: bia ró-éadrom as ea é. Ní fhaicid ár
súile ach gainimh. Crann ná tor ná páirc ghlas, abhainn ná sruthán,
níl radharc le fáil ortha, ach fásach leathan fada gainmheach na bhfuil-
imíd ag gabháil tríthe le dhá fhichid blian."

A thóg Dia an chaint sion go olc ortha, agus mar gheall airthe, agus
mar dhíolthas ortha, a chur sé chúghtha athracha ní tintí, nó piastaí
sciathánach, i bhfuirm eascúin, chón mairtheach sion go bhfuigheach
na daoine na dtéach a n-anál fútha, nó a gcealg i ndoimhneas ionta,
bás amhail as go ndófaí insa tine iad. Agus hen é an fáth nar tugag
aithreacha ní tintí do ainm ortha, go saoraig Dia sinn.

A ghlac an pobal go léir sceon mór roimh an phláig sin. A scuireadar
dá monabar agus a thánadar go umhal 160 brónach i láthair Mhaois
agus adúradar le deora, "A pheacaíomair go mór i gcuinnibh Dé agus
iod' chuinnibhse. Iarraimíd ort do achainí a chur chun Dé go dtógfach
sé dhínn a' phláig mhairtheach so."

A ghuig Maois chun Dé ar a son, agus adúirt Dia leis, "Déin athar
ní do phrás agus cuir ag crochadh é ar bharra polla agus féachach go
aoinne a cealgófar air agus leigheasfar iad. A rin Maois amhla sion
agus a saorag an pobal uadh an bpláig mairtheach úd.

5. Titeann an gnóth céanna sin amach dhúinne i slí spirideáltha. Oir,
fé mar a bhí an pobal úd tuirseach, tnáite, cortha uadhs na ainnisí a
thárlaig dóibh in<a> dtriall tríd an bhfásach ar an dútha a geallag
dóibh, amhla sion bímíd-ne go minic tuirseach cortha tnáite do-

shásta do dhruim na <n->anacraí agus na <n->ainnisí a tharlaíonn
dúinn uadh am go am inár slí tríd an saol so, ag triall ar ár ndútha
cóir fhéin, flaitheas Dé. Agus má chromaimíd ar mhunabar i gcuinnibh
riarú Dé, má bhímíd míbhuíoch de, guintear agus cealgtar go mair-
theach sinn le anál na n-athracha ní tintí, deamhain Ifrinn. Agus fé
mar a saorag an pobal le féachain ar an athar ní práis do ardaíog ar
pholla insa champa, saorfar agus leigheasfar sinne lenár súile a chaith-
eamh ar an Té sion nar chomhartha air an t-athar ní práis úd, as é sin
Íosa Críost mac Dé agus mac Mhuire, ardaithe agus tairneáltha ar
chruis. Oir 'niseann sé féin dhúinn gur comhartha air fhéin an t-athar
ní úd, ag labhairt le Nicodemus, uasal Iúdéach a thánaig go príobháid-
each istoíche chuige ag lorg teagasc air. Adúirt sé, "Fé mar do ardaig
Maois suas an athar ní insa bhfásach chun go leigheasfaí go aoinne a
cealgag leis na athrach<a> ní tintí, amhla sion ní foláir Mac an Duine do
ardú suas chun ná caillfí aoinne a chreideann ann, ach go mbeach an
bheatha shíoraí aige. Oir a ghráig Dia an domhan chón mór sin gur
thug sé a aon-mhac fhéin suas chun báis ar son an domhain chun go
mbeach an bheatha shíoraí ags go aoinne a chreideann ann."

Hen í, mar sion, an leigheas atá agadsa, agamsa agus agus go aon
161 Chrío<s>taí eile a shaor<f>aig agus a leigheasfaig sinn uadhs go
aon ghuin, cealg agus gortadh a dhéanaid na saídithe ní tintí a lámhann
an deamhan linn, nó na tiomtáisiúin a thagann orainn uadh am go am.
Caithimís ár súile ar Chríost tairneáltha ar chruis mar gheall orainn,
agus ní baol dúinn. Más boichtineacht a ghuilleann orainn, cad é an
tábhacht í i gcomórtas dá bhoichtineacht súd, fuar lomnochtaithe ag
crochadh ar chruis. Más breoiteacht nó droch-shláinte a chuireann pian
orainn, cad é an tábhacht í i gcomórtas don phian a bhí air sin, do
dhruim go aon chnámh dá cholainn a bheith as ionad agus go aon
fhéith agus lútha ina chorp a bheith briste. Más brón croí nó buaireamh
aigne a ghuilleann orainn, ní tábhacht í seachas an brón mairtheach
a bhí ar a chroí súd an tráth a liúig sé go truamhéileach ar a Athair, ag
rá, "Mo Dhia, Ó mo Dhia, canathaobh gur thréigis mé?" Más spíde
nó tarcuisne a fuaramar gan chúis a chuireann doshástacht orainn
cuimhnímís ar an spíde, ar an tarcuisne agus an neamh-a<i>this a fuair
se sion uadh an scata mallaithe úd a bhí ag seasamh ag bun a chruise,
ag scíg, ag magadh agus ag gáirí fé<na ?> phianta, ag rá, "Do fhóir
sé ar dhaoine eile, agus anis ní féidir dho fhóirthean air fhéin. Do shaor
sé daoine eile uadh bhás: canathaobh ná saorann sé é féin anis uaithe?
Adúirt sé gurb é Mac Dé é: más é Dia a Athair, saorach sé anis é uadh
n-ár lámha-na! A Chríost, a Mhic Dé, tar anuas don chruis agus
creidfeam ionad."

Ins go aon bhuairt, mar sion, ins go aon bhrón, ainnise, anacra agus
tiomtáisiún a thagann agus nách foláir a theacht orainn, caithimís i
gcónaí ár súile ar Íosa Críost céasta ar an gcruis agus sca<i>pfid dínn,
mar a sca<i>peann an ceo.

6. Adéis go aon trioblóid, crá agus céasadh do fhuilig an fear ró-naofa
úd, Maois, uadh an bpobal asumhal annrianta úd a shaor sé uadh an
Égypt agus a sheol sé ar feag dá fhichid blian tríd an bhfásach, a bhí

aon chrá agus chéasadh amháin eile le gabháil tríd aige chun go mbeach
sé lán-oiriúnach ar sheilbh a ghlacadh i nglóire Dé. Oir uadh thúis
domhain a bhí sé achtaithe uadh bhéal Dé gur tré a lán trioblóidí a
gheobhaig aoinne dol isteach go ríocht na bhflaitheas. Uadh chaith an
fear naofa úd droch-úsáid do fhulang 162 uadh phobal Dé, ní aon
ionadh gur fhuilig sé droch-úsáid uadh phobal an deamhain.
Num.22. A bhí an pobal Abhra i gcampa ar theorainn dhútha
chlainne Moab, náisiún a shíolthaig uadh Moab mac Lot,
a bhí aige lena iníon fhéin an tráth a saorag é uadh loscadh Sodom agus
Gomorrah, amhail a 'niseas roimhe seo dhíbh. A ghlac an rí a bhí ar
an gcine sin eagla roimh iomadúlacht an phobail Abhra, ag meas go
ndéanfaidís cúncas ar a dhútha fhéin. A bhí fáig nar budh ainm dho
Balam i dtír Madian, dútha a bhí leastiar do dhútha Moab. Fáig
fírinneach a budh ea é, cé go raibh sé saintiúil. A chuir an rí teachtairí
onórach chuige le tabharaistí ana-shaibhir a' iarraig air teacht agus a
mhallacht a thabhairt don phobal. Adúirt Dia leis gan baint le imeacht
leo, do bhrí gur bheannaig sé fhéin an pobal sion. Ar an abhar sion a
dhiúlthaig Balam dul leo. A chur an rí arís teachtairí ní budh onóraí
agus tabharaistí ní budh shaibhrí chuige. Agus adéis sórd cead a fháil
uadh Dhia a ghluais sé leo. Ar a shlí dho a chonairc an t-asal ar na raibh
sé ar marcaíocht aingeal le claíomh tarrainte insa bhóthar roimpe
agus a rith sí i leath-thaoibh. A chrom sé ar í a bhataráil agus a thit
sí féna chosa, agus le leonú Dé a labhair sí le guth daonna ag gearán
ar an droch-úsáid a thug an máistir di. A fua<i>r Balam ansion radharc
ar an aingeal agus adúirt go gcasfach abhaile munar mhaith leis an
aingeal é a dhul le teachtairí an rí. "Eirig leo," arsa an t-aingeal.
"Áfaig ar do bhás ná abair aon fhocal ach na focail <a ?> chuirfig Dia
id' bhéal."

A ghluais sé leo agus an uair a shrois sé an rí a rug se sion é suas ar
chnoc ard a bhí as cionn champa an phobail Abhra.

Numb.23-24. 7. An tráth a chaith Balam a shúile ar an gcampa, a
chrom sé ar an bpobal a bheannú. "As chun mallacht
a chur ortha a thu<gas>-sa anso thu," arsa'n rí, "agus as amhla atháirse
ag tabhairt beannachta dhóibh." "Nár 'niseas-<s>a dhoit' theachtairí,"
arsa Balam, "ná fiadfainn focal a rá ach fé mar a chuirfeach Dia im'
béal é? Áfaig déin an méid seo: tóg seacht n-olthóir ar an gcnoc so i
gcomhair 163 na maideana amá<i>rig. Cuir corpa reithe agus gamhna
ar go aon olthóir agus déanfadsa iad do íobairt don Tiarna agus budh
fhéidir go sóinseál<f>ach sé an <t->ordú a thug sé dhom."

A dearnag an gnóth sin trí maideana i ndiagh a chéile. Áfaig ní raibh
maith ann. Níor fhiad an fáig mallaithe aon ní a rá leis an bpobal ach
beannacht a thabhairt dhóibh, ag rá, "A chur Balac, rí Moab, fios
oramsa, ag rá, "Tair chúgham agus tabhair mallacht do phobal a thánaig
uadh an Égypt." Cionas a thabharfainn-se mallacht don dram a
bheannaig Dia? Níl aon diablaíocht ná dia bréagach ar measc clainne
Jacob. Éireoig réalthán nua ortha, agus fás<f>aig buinneán uatha a
bheig ina mháistir ar an domhan nó go bhfaighig mo anam bás na

bhfíoréan. Tiucfaig i loingeas cogaig dram uadh an Iodáile agus
déanfaid cúncas ar an ndomhan thior agus caillfear iad féin insa deire."

8. Ins na focail seo a rin sé tairngreacht ar theacht ar Slánathóra
agus ar an gcúncas a dhéanfaidís na Rómhánaig ar an domhan, nithe
nár thit amach go ceann chúig chéad blian uadh an lá úd.

Adúirt an rí go míchéatach leis. "A cheapas do thig a líonadh le ór
agus le airgead dá ndéanfá mallacht a thabhairt don phobal so. Áfaig
anis scaoilfig me abhaile folamh thu. Adúirt Balam: "Níl Dia cosúil le
duine, go sóinseál<f>ach sé a aigne. Pé ní adéarfaig sé cólíon<f>aig sé gan
dearmad é. Ach a bhéarfadsa comhairle dhoit cionas a thiucfair ar an
ní atá uait a dhéanamh, mallacht Dé a tharraint ar an bpobal so. Cuir
na óig-mhná as áille agus as uaislí id' náisiún chun an champa sion, agus
meallfaid na feara atá ann chun na áite seo, ciontóig leo agus déanfaig an
dia bréagach so atá agaibhse do adhradh agus tréigfid a nDia fírinneach
fhéin, agus imreoig sé díolthas ortha i bhfad níos measa ná dá mbeinnse
a' tabha<i>rt mallachtaí go brách dhóibh." A ghlac an rí an chomhairle
ard-mhallaithe sin. A mhealladar na mná na feara Abhra chun ciontú
leo agus a gcreideamh a thréigean. Agus a chuir Dia pláig ortha a
mhairbh i mbeagán aimsire ceithre mhíle fichid díobh. Chun an
phláig sion a chosc, a chroch Maois, le ordú Dé, go aon phrionsa uasal
a bhí ciontach insa 164 ghnóth sion.

Num.25. 9. An fhaid agus a bhíodar sion ar chrochadh, agus an
phláig ag marú na ndaoine, a tháinig Zambri, prionsa
threibh Shimeon, le Cozbi iníon an phrionsa budh uaisle agus budh
onóraí ar measc chine Moab, isteach insa champa agus a rug leis í ina
chábán chun ciontú lé. A lean Phineas, mac an ard-shagair<t>, iad,
agus a mhairbh le aon <t>sá amháin dá chlaíomh an péire mallaithe,
agus ansion do stad an phláig uadh an bpobal.

As mar sin a millfí pobal Dé ar fad trí dhroch-chomhairle fháig
mhallaithe muna mbeach gur saorag iad tré dhíogras shagairt bhean-
naithe. "Budh mhór an <t->ádh don phobal úd," arsa Naomh Ambrós,
"a leithéid sin do shagart a bheith eatartha. A bhuaig a bheannacht ar,
agus choisc sí, an díobháil a rin saint agus ampla an mhallathóra Balam
dhóibh. Beig," ar sé, "go deire an tsaoil in Eaglais Chríost sagairt
saintiúil ar nós Bhalam, mar a 'niseann an t-Aspal dhúinn, agus déanfaid
siad díobháil agus ceataí mhór do phobal Dé. Ar an abhar sion as ceart
dhos na Críostaithe guíochain do ghnáth le dúthracht mhór chun Dé,
sagairt naofa a chur chúghtha a chosnóig iad uadhs na meithirí a
thiucfaig chúghtha i gcló chaorach.

L. 133

XXVIII. DEATH OF MOSES

1. Adéis a tharraig an fáig mallaithe úd, Balam, fé mar a 'niseas
roimhe seo dhíbh, tréna dhroch-chomhairle, an pobal Abhra chun an
peaca trom úd a dhéanamh, nar agair Dia ortha tré ceithre mhíle
fichid díobh a mharú le pláig, a chas an mallathóir chun a dhútha
fhéin. Do ordaig Maois don tsagart beannaithe Phineas dhá mhíle
déag saighdiúirí a bhreith leis agus lot a dhéanamh ar an dútha inar
chónaig an mallathóir úd, agus díolthas gan trócaire a imirt ar an gcine
budh chiontach leis an bpláig mairtheach úd a thabhairt ar phobal Dé.

A rin Phineas an gnóth sin go cruinn. A maraíog Balam agus go aon
fhear agus bean a bhí insa dútha, agus níor spárálag ach deich míle
fichid maighdeana a fuarag ina measc, agus a tugag iad chun campa
an phobail Abhra.

Num.32. 2. Ansion do ordaig Dia do Mhaois cromadh ar chúncas
a dhéanamh ar thír na geallúna. A bhuaig 165 sé ar
bheirt rithe comhachtach a bhí ar an dtaobh sion do abhainn Jordan,
agus a roinn sé a ndútha idir dhá threibh go leith don
phobal, treibh Ruben, treibh Gad agus leath threibh
Manasses. A thit amach go raibh easpa uisce ar an bpobal,
agus a chromadar ar a ngnáth-chanrán i gcuinnib Mhaois agus a dhear-
bhráthar. Do ordaig Dia dho a shlat mhíorúileach a bhreith leis ina
láimh, agus an pobal a thógan leis amach as an gcampa go carraig mhór
a bhí leasmuith de, agus ordú don charraig sruthán uisce a bhrúcht<adh>
amach aiste.

A rug sé an pobal leis, agus an uair a bhíodar as cuinne na carraige,
adúirt Maois, "Éistig liom, a dhram mallaithe, atá le dathad blian
asumhal don Tiarna agus ag cur tiomtáisiún air, ná géilleann dá
chomhachta agus ná creideann a fhocail, an dóigh libh gur féidir
dhomhsa lem' fhocal amháin sruthán uisce a thabhairt amach as an
gcarraig seo?" Ansion, le neart paisiún, a bhuail sé lena shlat an
charraig fé dhó, agus gan mhoill ar bith a ghluais abhainn fíoruisce
amach a<i>ste. Adúirt Dia ansion le Maois agus lena dhearbhráthair,
"Do bhrí nár ghéilleabhar dhomhsa agus labhairt leis an gcarraig, in
ionad í a bhualadh, ní chuirfig <sibh ?> cos go brách insa dútha álainn
a gheallas do bhúr sinsear, agus ní sibhse a thabharfaig seilbh don
phobal inte.

Num.27: 18-23. 3. A' lar na bháireach le ordú Dé, a chnósaig Maois
an pobal go léir ar chnoc, agus a chuir sé a dhá
láimh anuas ar cheann Joshua agus a shácráil é chun go mbeach sé ina

cheann ar phobal Dé ina ionad fhéin. Ansion a chuir Maois i gcuimhne
don phobal na oibreacha iontach agus na míorúilí móra a rin Dia
chun iad a fhuascladh uadh an Égypt agus ar feag na dá fhichead bliain
a bhí sé dá seoladh tríd an fhásach eaglach úd, nár ghaibh riamh roimhe
sin duine ná daonnaí tríthe. A 'nis sé go cruinn dhóibh cad a bhí le
imeacht ar a sliucht go deire an tsaoil: go dtiucfadh Slánathóir an
domhain chúghtha, go ndiúlthóidís dho, go gcuirfidís chun báis é, agus
do dhruim an pheaca sion go dtiucfach fán, scaipeadh agus díobairt
uadhna ndútha féin ortha, agus go seasóch an fán agus an díobairt sin
nó go ngéillfidís do Chríost agus go ngabhaidís leis mar Dhia; go gcasfaí
ar a ndútha fhéin iad agus go dtiucfach go gairid ina dhiaigh sion lá an
bhreithiú<n>ais gheneráltha agus deire an domhain.

4. A scríobhaig an fear beannaithe na nithe so go léir agus na uile
nithe eile a thit amach 166 uadh chruthnú an domhain go dtí an lá
sion. Agus do órdaig an leabhar a chur isteach in A<i>rc na Conradh nó
insa bhosca óir ina raibh an dá chláir cloiche ar nar scríobhaig Dia lena
láimh fhéin na deith n-athanta. A thug sé ansion a bheannacht don
phobal agus a fuair bás ar an gcnoc in aos a chéad agus fiche blian.
Do rin Dia féin é a adhlacan ar an gcnoc sion, agus ní bhfuair aoinne riamh
amach an uaig inar cuireag é. A ghuil an pobal go géar agus go guirt
as a chionn ar feag deich lá fhichid. Ansion a umhlaíodar do Joshua
agus a ghabhadar leis mar thaoiseach. Oir a líon Dia é le spirid a
ghrása naofa, le eagna agus le neart insa chás gur bhuaig sé ar gach
namhaid agus a thug lán seilbh don phobal Abhra, adéis sé bliana
cogaig, ar an dútha álainn a gheall Dia dhóibh fhéin agus dhá shinsear
rompa.

5. Cé gur chur Dia uadh am go am a lán teachtairí beannaithe agus
fáige naofa chun sliucht an phobail úd, ní raibh ceann díobh a b'fhéidir
a chur i gcomórtas le Maois i gceansacht, in eagna ná i naofacht.
Tráchtaid Aithreacha Naofa na Eaglaise go onórach air agus molaid
go ard é agus admhaid nách féidir aon mholadh a dhéan<f>aidís a bheith
lán-chothromúil don mholadh a thuilleann sé. A thug sé, ar feag a
bheatha, go aon onóir a budh fhéidir dho a thabhairt do Dhia, agus a
rin sé do phobal Dé go aon <t>seirbhís a b'fhéidir dho a dhéanamh
dhóibh, cé ná fuair sé do dhíol uatha ach tarcuisne, droch-úsáid agus
míbhuíochas, agus insa deire a chaill sé an compord a gheobhach sé tré
sheilbh a thabhairt dhóibh ar thír na geallúna. "Ach ná measaimís
agus ná tuigimís ar aon chor," arsa Naomh Augistín, "go ndeachaig a
naofacht, a charthanacht, a cheansacht agus a fhoighne gan lán-díol
a fháil ionta. Níor luáil Dia go deimhin dho cos a chur isteach i dTír
na Geallúna, ach a thug sé seilbh do i dtír míle milliún a b'fhearr ná í
sin, i dtír na mbeo, i ríocht na bhflaitheas órtha. Ní<or> bhudh aon díth
ná díobháil dho gan seilbh a ghlacadh insa dútha úd, as nar díbreag i
gcúrsa aimsire sliucht mallaithe an phobail úd do bhrí gur mhar-
aíodair go aon fháig naofa a chur Dia uadh am go am, agus a chuir

barr ar a mallathacht agus a líon suas go bruach tomhas a bpeacaí
167 fhéin agus peacaí <an domhain ?> tré Mac Dé a chur chun báis.

6. Ar chríochnú a mbrón don phobal i dtaobh báis Mhaois, a thánadar
chun Joshua agus a ghealladar a bheith lán-umhal dho. Agus a chrom
Dia ar chlú agus ar chreidiúint a thabhairt go poiblí dho. Do fhágadar
a gcampa ag bun an chnuic úd, ar na bhfuair Maois bás, agus a thánadar
go bruach abhainn Jordan, abhainn mhór dhoimhin leathan. A roinn
Tír na Geallúna uadh an gcuid sin de ar na rinneadar cúncas, agus a
roinneadar <í> idir an dá threibh go leith, Ruben, Gad agus leath
threibh Manasses. Do ordaig Joshua dhóibh an oiread don mhanna a
chnósach agus a dhéanfach lón trí lá dhóibh; go stadfach sí uatha chón
luath agus a chros<f>aidís an abhainn, agus ná beach a thuille gá ac<a>
lé, go bhfuídís tuille agus a ndóchain bíg insa dútha ina rabhadar
ag dul.

Jos.2. 7. A chuir Joshua ansin beirt fhear trasna na abhann ag
ordú dhóibh dul isteach go cathair Jericho, cathair ana-láidir a bhí
déanta tamall isteach insa dútha, í a mheas, agus cúntas cruinn a
thabhairt chuige, agus ar an dram a chónaig inte. A rinneadar sion
agus a stadadar i dtig ósta a chuinnibh bean nar budh ainm di Rahab.
A 'niseag don rí go raibh a leithéid do dhaoine insa tig sin, agus a chuir
sé constáblaí chun beartha ortha. An uair a airig an bhean go raibh na
constáblaithe ag teacht, a rug sí lé na feara agus a chuir i bhfolach fé
chogal lín iad ar bharra an tí. A thánadar na constáblaí agus a fhia-
fhraíodar di, "Cá bhfuilid an bheirt fhear stróinséar<th>a sin a thánaig
chúghaibh inniubh?" "A thánaig," ar sí, "a leithéid chúgham agus
adéis bíg a chaitheamh a imíodar leo fhéin. Leanaig iad agus béarfaig
sibh ortha." A imíodar ar a lorg agus a chuaig sise suas chun na feara
agus adúirt leo: "Atá fhios agam go dtabharfaig Dia an dútha so dhíbhse,
oir níor fhan brí, neart ná croí againn le eagla romhaibh. A chualamair
cionas do shaor Dia sibh uadh an Égypt agus gur oscail sé ród réig
tirim glan dhíbh tré chuirp an Mhuir Rua. Atá fhios againn cad a
rinneabhair go déanach leis an <m>beirt rithe úd a bhí taobh thall don
abhainn, agus a chailleamair ár misneach ar fad. Anis tugaig Dia mar
urra dom - oir níl aon dia eile cóir ná fírinneach ar neamh ná ar thalamh
ach amháin bhur nDia-se - tugaig é sion mar urra dhom go ndéanfaig
sibh trócaire liomsa agus liom' mhuintir 168 fé mar a rinneas-sa libhse.
Agus an uair a thógfar an chathair seo, go spárál<f>aig sibh mise agus
mo mhuintir fé mar a spárálas-sa sibhse agus nár thugas suas sibh don
dram a bhí 'bhúr lorg chun beartha oraibh." "Bíoch," ar siad, "do anam-
sa agus anamnacha do mhuintir ar ár n-anamnacha-sa má shaorann tú
sinn." Ansion a scaoil sí le téad dearg anuas le falla an chathair iad,
agus adúirt leo, "Teithig libh féin chun an chnuic agus fanaig i bhfolach
ann nó go bhfillfid an dram atá 'bhúr lorg." "Cuir," ar siad, "an téad dearg
so ag crochadh as fuinneog do thí, adonn, ar thógan an chathair dúinn,
ná imeóch aon ní ortsa ná ar do mhuintir."

A ghluaisí<o>dar ortha, agus 'déis fanúin ar feag trí lá i bhfolach ins
na sléibhte, a chasadar chun an champa agus a 'niseadar a dtrus do
Joshua agus don phobal, agus a chuireadar ard-mhisneach ortha.

8. Ansin a thug Joshua ordú don phobal a bheith ollamh fá chomhair
moch na maidine chun dol trasna na abhann. "Gluaiseoig," ar sé, "na
sagairt amach romhaibh ag iompar A<i>rc na Conradh, agus leanfaig
an pobal iad. Áfaig ciomádaidís leath-mhíle amach uadhs na sagairt."
A dearnag an gnóth sin agus chón luath agus a bhain cosa na sagart le
uisce na abhann do oscail sí as a chéile, a rith an t-uisce a bhí leastíos
dhíobh isteach insa Mhuir Mharbh, agus an t-uisce a bhí leastuas díobh,
a stad sé agus do éirig in áirde ina charnaibh agus ina chnuic. Do
stadadar na sagairt i lár na abhann nó go ndeachaig an pobal go léir
agus a n-airnéis anún cosa tírma tríthe.

Jos.4. 9. Do fhoghlamaig Joshua uadh Mhaois gur ceart buíochas
a bhreith le Dia i dtaobh gach fóirthean a thugann sé orainn,
agus i dtaobh gach fábhar a thiospánann sé dúinn. Ar an abhar sion
do ordaig dhá charraig déag a thógan amach as corp na abhann agus
carn a dhéanamh díobh i bhfuirm olthóra, ar bhruach na abhann, mar
chomhartha seasmhach ar an mór-mhíorúil a rin Dia ar son a phobail;
agus carn eile a dhéanamh i gcorp na abhann insan ionad céann<a>
inar sheasaimh na sagairt a bhí ag iompar an Airc. Atá an dá charn sin
le faicsin fós, agus beid go deire an domhain.

A thánadar na sagairt aníos as an abhainn agus chón luath agus a
chuireadar a gcos ar an bport do rith uisce na abhann 169 ina ghnáth-
chúrsa.

A shocraig an pobal a gcampa an lá sion láimh le cathair Jericho.
A dúnag geataí na cathrach agus ní fhuigheach aoinne dul isteach ná
teacht amach aiste. A bhí seacht fallaí ard daingean láidir tíompall
airthe.

Jos.6. 10. Ansion adúirt Dia le Joshua, "Tugaim an chathair seo,
agus a bhfuil do dhaoine inte, suas do<d>' láimh-se: mairbh
iad go léir ach Rahab agus a muintir, agus ná glacaig chúghaibh piuc
don éadáil ná don substaint atá inte, ach loiscig agus dóthaig é go léir,
agus tugaig lán-léirscrios ar an gcathair insa chás ná beach a rian le fáil.
Téach na sagairt ag iompar A<i>rc na Conradh uair go aon lá ar feag sé
lá tíompall an chathair, agus leanach an pobal féna gcuid airm iad. Ná
labhartar an oiread agus aon fhocal amháin ag déanamh an ghnóth sion.

"Ar an seachtú lá gabhaidís na sagairt agus na saighdiúirí seacht
n-uaire tíompall airthe, agus ar chríochnú an seachtú truis seinidís
na sagairt na trúmpaí, agus cuireach an t-arm go léir liú mór agus
hussá ard astu. Tit<f>ig na fallaí láidir daingean ar leibhéal leis an
dtalamh, agus tógaig an chathair."

A dearnag go cruinn a<n> gnóth sion. A gabhag an chathair, a
maraíog a raibh inte ach Rahab agus a muintir. A rugag iad sion saor
sábháltha go campa an phobail Abhra, agus adéis seachtaine a
ghlacadar creideamh Dé chúghtha, agus as ar shliucht na mná céanna
sion a rugag Slánathóir an domhain. A dóg an chathair: níor fágag
rian tí ná árais inte, agus adúirt Joshua, "As mallaithe i láthair Dé pé
fear a chuirfig go brách chun an chathair seo a thógan suas arís. As
lé bás a chéad mhic a chuirfig sé cloch foundation inte, agus as le

bás a mhic dhéanaig a chrochfaig sé suas a geataí" - gnóth a thit
amach go ana-chruinn chúig céad agus bliain agus fiche uadh an am
sion, an uair a chuir fear saibhir - Hiel budh ainm dho - chun an
chathair seo a chur suas. Le linn 'a chéad chloiche a chur inte a fuair
Abiron, a mhac budh shine, bás; agus ar chrochadh na <n>geataí, a
fuair Segub, a mhac budh óige, bás.

11. As amhla sion a thógag, a loiteag agus a leagag an chathair
daingean, láidir úd, ní le neart lámha, ná le fórsa saighdiúirí, ach le
glór na dtrúmpaí beannaithe a sheineadar na sagairt. Agus as ar an
nós céanna a loitear agus a leagtar cathair na ndeamhan i gcroíocha na
gCríostaithe. Budh fhigiúir airthe sin cathair Jericho, oir fé mar a bhí
seacht fallaí láidir, ard, daingean tíompall 170 Jericho, bíonn
tíompall cathair an deamhain in am an pheacaig, seacht falla
láidir, árd agus daingean déanta dos na seacht chinn <de ?> pheacaí
mairtheach: uabhar, saint, drúis, craos, fearg, formad agus leisce.
Agus níl slí eile ar bith chun iad a leagadh anuas, ach le glór na dt<r>úmp-
aí beannaithe, as iad sion, an dea-chomhairle agus an teagasc a thugann
an sagart dhá phobal tréna gcuireann sé misneach orthu a nguth do
ardú suas chun Dé ag lorg cabhartha air. Agus má loirgid a gheobhaid,
agus tiucfaig leo cathair na ndeamhan a lot agus a mhilleadh go brách
ina n-anam.

L. 138

XIX. TAKING OF HAI

Jos.7-8. 1. Adéis a thóg agus a lot Joshua cathair Jericho, a thóg
sé cathair Hai, agus a thit circumstaint nótáltha amach ag
tógain an chathair sin, circumstaint as ceart dúinn go léir a thabhairt
go dian-mhaith fá ndeara. Cathair bheag a budh ea í, agus a 'niseag
do Joshua nár ghá an t-arm go léir a chur chun trioblóid ag dul chun í
a thógan, go ndéanfach a dhó nó trí mhíle fear an gnóth go dian-mhaith.
A chur sé trí mhíle fear chun tabhairt fúithe. A buag, a briseag ortha,
agus a cuireag chun teite go táir iad. A chur an gnóth sion brón agus
lag-mhisneach ar an bpobal go léir. A thánadar sion agus Joshua i
láthair A<i>rc na Conradh, a throscadar ar feag an lae go léir agus do
fhanadar sínte ar a mbéal agus ar a n-aghaidh ag achainí ar Dhia fios
a thabhairt dhóibh cad budh bhun leis an mífhortún sion, agus cana-
thaobh nar tharraig sé an g<n>áth-chúnamh uatha. A thug Dia freagra
ortha, gur thit an gnóth sion amach do dhruim an peaca a rinneadar,
ag baint le cuid do éadáil chatha<i>r Jericho, a coisceag ortha, agus ná
tabharfach sé féin a thuille cabhartha dhóibh, ach go dtréigfeach sé ar
fad iad agus go mbuafach a namhaid i gcónaí ortha, agus go ndéanfaidís
ceo díobh, muna scarfaidís amach asta an duine a bhí ciontach insa
mhallathacht úd, ag glacadh chuige féin cuid don tsluid coiscithe.

2. <Chun ?> an ciontóir úd a dhéanamh amach, a thug Joshua a'
lar na bháireach an dá threibh déag don phobal i láthair A<i>rc na
Conradh, agus a ghuig sé chun Dé ag iarraig air ceaca treibh díobh
sion agus ceaca muintir don treibh sion lenar bhain an fear a bhí
ciontach insa ghnóth mallaithe sin.

A chaitheadar crainn, agus a thit an crann ar threibh Juda. A 171
roinneag an treibh sin ins go aon mhuintir nó family a bhí inte, agus a
thit an crann ar family Zara. A roinneag an family ins go aon fhear a bhí
inte agus a thit an crann ar Achan.

"A mhic ó," arsa Joshua, "tabhair glóire do Dhia agus admhaig cad a
rinnis as an slí." "A pheacaíos go mór i gcuinnibh Dé," arsa Achan,
"agus so a rinneas: ar thógain an chathair dhúinn, a chonarc ar measc an
éadáil brat breá corcara agus dinn óir. A bhailíos liom iad agus a
chuireas i bhfolach iad insa talamh as cuinne mo chábáin. A gheobh-
aigh sibh ann iad." A chuir Joshua feara dá n-iarraig. A rómhradar an
talamh agus a fuaradar go aon ní amhail adúirt Achan.

Ansion a thógadar Achan agus a strus go léir go glan amach uadh an
gcampa. A dhódar a strus, agus a ghabhadar do chlochaibh air fhéin
nó gur mhairbh é, agus a thógadar leacht mór as a chionn atá le faicsin
fós. Agus ag sin mar do iompaíog fearg Dé uadh an bpobal.

3. Adúirt Dia ansion le Joshua, "Ná teipeach do mhisneach ort:
tógfar cathair Hai amhail a ghabhais cathair Jericho, agus uadh an lá

so amach luálaim díobh creach gach cathair a thógfaig sibh a chiomád
agaibh féin." A cuireag buíon dé shiar do chathair Hai agus a dearnag
attacking airthe uadh an dtaobh thior agus do leog saighdiúirí Joshua
ortha teitheadh, amhail a rinneadar roimhe sin. A lean locht na
cathrach an fhogh' ortha. Ansion do éirig locht an luíocháin agus
ghabhadar an chathair. A chuireadar tré thine í agus a thánadar le
púir agus le liú aniar i ndiaig ar locht Hai a bhí ag troid go crógha.
Áfaig an tráth a chualadar an liú ina ndiaig a fhéachadar siar agus a
chonacadar an chathair tré thine, a namhaid rompa agus ina ndiaig,
a chailleadar a misneach agus a chuireadar chun teite. Áfaig ní raibh
maith dhóibh an<n>: a maraíog iad go léir, dhá mhíle dhéag do fhear-
aibh crógha.

Agus as amhla sion a leigheasag an ceataí a rin saint Achan do
phobal Dé.

4. "Budh fhigiúir an pobal sin orainne, atá inár gCríostaithe," arsa
Naomh Chryso<s>tom, "agus féach," ar sé, "cad é an díobháil a rin
peaca aon fhir amháin dhóibh súd. Ar an abhar sion as ró-bhaol
dúinne na bhfuilid mórán peacaig eadrainn, as measa agus mallaithe
i bhfad ná an mallathóir úd Achan. Ní raibh aige súd ach cuid suarach
do shluid chathair Jericho, agus atá ualach mór trom do shluid chathair
an deamhain ag a lán againne, peacaí trom mairtheach. 172 Agus
súd as ná faicid súile ndaoine orainn iad, a chíonn Dia agus aingil Dé
orainn iad. Agus cé go mbeimís fhéin saor uatha, as baol go n-agróch
<Dia ?> ora<i>nn iad amhail do agair sé peaca Achan ar an bpobal go léir.
Oir as minic a chaillthear lún tré chionta aoinne amháin."

5. Ar chlos dhos na rithe, prionsaí agus taoisig eile a bhí i dtír
Chanaan an oíde agus an léirscrios a thug Joshua ar chathair Jericho
agus Hai, a chuirníodar a n-arm agus a saighdiúirí go léir chun cur ina
chuinnibh, agus do achtaíodar ná stríocfaidís dho ach go dtroidfidís go
bás ina chuinnibh. Agus aon chathair a láirfeach síocháin nó a ghlac-
fach síocháin uaig, léirscrios a imirt airthe.

Jos.8: 30 et seq. An fhaid as a bhíodar ag cur na rialacha sion ar
bun a chur Joshua i gcríoch an gnóth do ordaig
Maois dho. A rug sé an pobal go léir leis go
gl<e>ann fairsin a bhí idir dhá chnoic, cnoc Hebal agus cnoc Garazim
a n-ainm. A chuir sé leath an phobail ar chnoc Hebal agus an leath
eile ar chnoc Garazim. A thugadar na sagairt A<i>rc na Conradh leo
go lár an ghleanna, a sheasaíodar tíompall airthe, a thógadar amach
aiste an dá chlár cloiche ar nar scríobhaig Dia lena láimh fhéin na deich
n-a<th>anta agus léadar na athanta sion don phobal. Ansion a thuga-
dar amach, le guth glan ard, go aon bheannacht a bhí le fáil uadh Dhia
ags go aoinne a chiomádfach a dhlí, agus go aon mhallacht a bhí le
titim ar go aoinne a bhris<f>each í.

Adúradar ar dtúis, "Bíoch mallacht ar go aoinne a adharfaig aon
dia eile, ach amháin an t-aon Dia a chruith<nig> neamh agus talamh."
A fhreagair an pobal, "Amen." An tarna ceann, "Mallacht ar go aoinne

ná tugann onóir dhá athair agus dá mháthair." A fhreagair an pobal,
"Amen." An tríú ceann, "Mallacht ar aoinne a chuirfig dall amú ina
shlí." An ceathrú ceann, "Mallacht ar aoinne a dhéanfaig éagóir ar
stróinséir, ar bhaintrig nó ar dhíleachtaí." An cúigiú ceann, "Mallacht
ar an duine a bhualfaig a chomharsa i bhfeall chun a mhairithe." An
seisiú ceann, "Mallacht ar aoinne a dhéanfaig míbhanúlacht le beith-
íoch, nó le neach gaolmhar dho fhéin." An seachtú ceann, "Mallacht
ar go aon bhreitheamh a ghlac<f>aig breab chun 173 claon-bhreith a
thabhairt." Agus adúirt an pobal "Amen" le go aon mhallacht díobh seo.

Ansion adúradar na sagairt, "Go aoinne ná ciomádann an dlí seo,
beig mallacht air istig agus amuith, ar a chuid, ar a shliucht, go gcuirigh
Dia pláig, gorta agus milleadh air; bíodh a chorp mar bhia ag éanlaithe
an aeir agus ag beithíg na talún. Bualfaig Dia na uile ainnisí spirideál-
tha agus corpar<th>a air. Áfaig an duine a chiomádfaig an dlí seo, beig
beannacht istig agus amuith ar a chuid, ar a shliucht, ar oibreacha a
lámha, ar a chorp agus ar a anam. Fearfaig Dia sonas agus séan air."

Jos.9. 6. Adéis an gnóth úd a dhéanamh, a chuir Joshua é féin agus
a arm i gcóir chun chúncas a dhéanamh ar an gcuid eile do
thír na geallúna. Insa chuirniú úd a rinneadar na rithe agus na
cathracha a cheap ná déan<f>aidís síocháin leis an bpobal Abhra agus
ná glac<f>aidís síocháin uatha, a bhí dram a chónaig i gcathair Gabaon.
A chonacadar sion go glan go ndéanfach an pobal Abhra cúncas ar an
dútha go léir, agus a cheapadar iad fhéin a shaoradh uadh an léirscrios
a bhí le déanamh ar locht na dútha sion i dtaobh a bpeacaí, agus a
aimsíodar slí ana-ghlic chun teacht ar an gnóth sion. A chuireadar na
uaisle agus na cinn a bhí eatora seana-bhróga bristeach agus seana-
éadaithe giobalach ortha fhéin, agus a rugadar leo 'na málaí preabán-
ach bri<o>scaí stálaithe dreoite, agus a thrialladar ar champa an
phobail Abhra agus adúradar gur uadh dhútha a bhí ana-fhada uadh
an áit sin a thánadar a' lorg síochána agus cairideas a shnuímeadh
leis an bpobal Abhra. Adúirt an pobal, "Ní féidir dhúinn síocháin a
dhéanamh ná cairideas a shnuímeadh libh, oir as leis an dútha so a
bhaineann sibh. Oir a thug Dia ordú spisialtha dhúinn gan síocháin ná
cairideas a dhéanamh le muintir na dútha so, ach lán-ár agus léirscrios
a thabhairt ortha mar gheall ar a bpeacaí."

"Féach," ar siad sion, "a chualaig muintir ár ndútha-ne tuairisc ar
na oibreacha iontach a rin Dia chun sibhse a shaoradh uadh an
Égypt; fé mar do oscail sé slí tirim réig dhíbh tré chuirp an Mhuir Rua;
fé mar a thug sé dlí dhíbh agus a bheathaig sé sibh insa bhfásach ar feag
dá fhichid blian le arán 173a a chur uadh neamh go aon mhaidean
chúghaibh. Do airíomair fós cionas do oscail sé abhainn Jordan romh-
aibh agus gur leag sé na fallaí tréan láidir a bhí tíompall cathair
Jericho, insa chás gur ghabhabhair í gan an oiread agus suíd a lámhach lé.
A chualamair na nithe <sin ?> agus go aon éacht mór eile a rin Dia in
bhúr bhfábhar. Ansin adúradar ár rithe agus ár bprionsaí linn,
"Gluaisig oraibh agus déanaig conradh agus cairideas leis an bpobal
sion, oir as pobal iad a bhaineann go spisialtha le Dia féin. A chíonn
sibh," ar siad, "ná bróga preabánach agus na éadaí giobalach so atá

orainn. A bhíodar sion slán agus nua ar fhágain ár ndútha dúinn.
Agus atáid anis caite uadh an aistear fada a thugamar. Agus na
bri<o>scaí seo atá anis ina mbrúscar, a chuireamair te friseáltha inár
málaí iad ar fhága<i>n an bhaile dúinn. Iarraimíd oraibh, ar an ábhar
sion, gan ár gcuaird fada a scaoileadh in aistear, ach bhúr gcairideas
a thabhairt dúinn in ainm Dé."

Ansion a ghlac Joshua agus an pobal cuid dá mbia uatha, agus a
thugadar cairideas dhóibh in ainm Dé, gan an gnóth sion a chur i
gcead Dé. I gcionn trí lá eile adéis an cairideas sion a dhéanamh, a
fuair an pobal amach gur insa dútha sin a chónaíodar na daoine sin,
agus ná rabhadar na cathracha inar chónaíodar ach cheithre lá siúil
uadh an gcampa. A chuaig Joshua agus an t-arm go mear ag triall
ortha, agus a cheap an t-arm dearg-ár agus léirscrios a thabhairt ortha
i dtaobh an chealg agus an bob a bhualadar ar phobal Dé. Ach ní
luálfach Joshua sion do bhrí gur tugag Dia mar urra dhóibh go spárálfaí
iad, agus nár cheart ar aon chúinse a' l<e>abhar sion a bhriseadh. Áfaig
do achtaig sé mar phíonós ortha go mbeidís féin agus a sliucht go brách
ina seirbhísig chun go aon obair saothrach a bhain le seirbhís Dé a
dhéanamh. Agus as mar sin do saoradh uadh bhás na daoine a chónaig
ins na cathracha sion, Gabaon, Beroth, Caphira, Cariathiarim, a
n-ainm.

Jos.10. 7. Áfaig ní fada nó go dtánaig contabhairt chón mór lé
ortha uadhna gcomharsain fhéin: an tráth a chualaig
Adonizedec, rí Jerusalem, go rinneadar muintir Gabaon cairideas leis
an bpobal Abhra, a chnósaig sé arm mór agus ceithre rithe eile ana-
chomhachtach chuige agus a thrialladar ar Gabaon agus a chuireadar
siege lé. A 174 chuir locht an chathair teachtairí chun Joshua, ag
iarra<i>g air teacht gan mhoill chun iad a fhuascailt. A thánaig se sion
go mear lena arm agus a thug sé go misniúil fés na cúigear rithe úd
agus a n-arm mór láidir. A thosain an bualadh ar bhreacadh an lae,
agus a briseag ar arm na rithe. A cuireag an teitheadh ortha, oir a
chuir Dia fearthain do chlocha móra troma anuas uadhs na spéartha
ortha, agus a maraíog níos mó dhíobh leis na clocha ná le claíte na
nAbhrach. A lean Joshua an fhogha ortha go tráthnóna, agus an uair
a bhí solas an lae ag teipeadh air, agus an ghrian ag dul fé, do ordaig
sé, in ainm Dé, don ghrian agus don ré stad ina gcúrsa, agus gan mhoill
a stadadar, insa chás go raibh a dhá oiread faid insa lá sion do bhreis
ar aon lá eile a thánaig uadh chruthnú an domhain nó a thiucfaig go
deire an tsaoil.

8. Cuireann agus cuirfig an gnóth sion ionadh mór ar dhaoine go
brách, agus sion go ceart, arsa na Aithreacha Naofa. Oir a budh é ard-
chomhachta Dé amháin a fhiadfach a chur do fhiachaibh ar chréatúirí
gan bheatha, gan réasún, gan tuigsin, mar atá an ghrian agus an ré,
géilleadh gan mhoill don ordú a thug a sheirbhíseach ina ainm dhóibh.
"Budh chomhartha agus budh fhigiúir Joshua ar Íosa Críost," arsa
Naomh Ambrós; "óir fé mar a stop sé súd cúrsa na gréine corpar<th>a
chun solas a thabhairt do phobal Dé, adonn go mbéarfaidís bu<a> ar a

namhaid saoltha, amhla sion a stop Críost lena bhás ar an gcruis grian
spirideáltha na fírinne agus an naofacht a bhí ar phointe dul síos agus
an domhan daonna a fhágan go brách múchta agus marbh i ndorch<a>das
an pheacaidh agus an chuirpeacht a bháfach iad go deo i ndorch<ad>as
síoraí Ifrinn. Áfaig ní iad na míorúilí corpar<th>a don tsórd so a
oibríonn Dia i bhfábhar a phobail fhéin, na Críostaithe, ach míorúilí
as fearr i bhfad ná iad, míorúilí spirideáltha a rinneann sé thré impí
agus tré urnaithe na dtaoiseach a cheap sé agus a chur sé ina ionad fhéin
chun seilbh a thabhairt i dtalamh na mbeo, ríocht na bhflaitheas, dhá
phobal. Le comhairle agus le teagasc a shagairt stadann agus múch-
ann sé teas agus solas gréine na n-ainmhian i gcroíocha na gCríostaithe.
"Cad é an sochar do Joshua," arsa an t-easpag beannaithe seo, "gur stop
sé cúrsa na gréine insa spéir agus nár fhiad sé 175 cúrsa na sainte a
stop ar an dtalamh? Do ordaig sé don ghrian gan corraí agus níor
chorraig sí, agus adéise sin níor fhiad sé saint Achan a chosc trénar
ró-dhóbhair milleadh agus léirscrios a theacht ar phobal Dé. A b'í an
stad úd a chuir Joshua ar an ghrian agus ar an ré gluaiseacht ina
<n>gnáth-chúrsa an mhíorúil budh mhó a thit amach insa tSeann-Dlí.
Ach as mó ná sion do mhíorúil an tráth a stadann anam, na raibh na
deamhain dá fuadach chun Ifrinn, ina cúrsa, agus iompaíonn sí ar
Dhia."

9. A lean Joshua don chogadh so ar feag sé bliana, nó gur rin sé cúncas
ar an dútha agus a roinn sé í idir an dá threibh déag a bhí insa phobal,
chón cruinn, chón ceart sion nár fhiad aoinne aca milleán ar bith a fháil
ar an roinneadh a rin sé.

Áfaig do fhág Dia cuid dos na ciníocha do chónaig insa dútha sion
inte chun go smachtóch sé tríotha a phobal féin an tráth a pheacóidís
ina chuinnibh.

Jos:23,24. Adéis a chríochnaig Joshua go aon obair a chur Dia
do chúram air, a bhraith sé go raibh an bás i bhfogas
do. A chnósaig sé chuige an pobal go léir agus ar nós
Mhaoise, a chur sé i gcuimhne go glan cruinn dhóibh na uile nithe a rin
Dia ar a son, uadh an lá nar fhuascail sé iad as sclábhaíocht na Égypte
go dtí an lá inar thug sé seilbh dhóibh insa dútha nar gheall sé dá sinsear
tuille agus cheithre chéad blian roimhe sin. Do iarr sé go dian ortha
gan seirbhís Dé do thréigean go brách. A thugadar sion leabhar
solmanta go ndéanfaidís a chomhairle.

A fuair sé bás in aos a chéad agus deich mbliana. A ghuil an pobal go
géar as a chionn ar feag deich lá fichead, agus ansion do adhlacadar é
go onórach. An fhaid agus a bhí sé ina cheann ar phobal Dé a bhí do
rath air gur chiomád sé saor iad uadh aon Dia bréagach do adhradh,
agus a choisc sé iad uadh aon chanrán nó munabar a dhéanamh i
gcuinnibh Dé. As tré gach comhrac a thug sé i gcuinnibh namhaid Dé,
agus go aon bhua a rug sé ortha, a ránaig leis seilbh a thabhairt don
phobal Abhra i dtír na geallúna. "Ciallaíonn sion," arsa na Aithreacha
Naofa, "gur le comhracadh agus le troid go fearúil i gcuinnibh ár namh-
aid spirideáltha, an diabhal, an saol agus an cholainn, a thiucfaig linne
seilbh a fháil insa dútha a gheall Dia dúinn, ríocht na bhflaitheas.

Jud.1. 176. 10. Adéis bhás Joshua a ghaibh treibh Juda, le ordú
Dé, an cogadh a chur chun chinn adonn go ndíoscfaí ar fad
an chuid eile dos na seacht náisiúin mallaithe a bhí insa dútha úd.
A thugadar bualadh do Adonizedec, an rí comhachtach a chónaig i
gcathair Jerusalem; a bhuadar air agus a thógadar a chathair agus a
rinneadar <príosúnach ?> don rí. Agus in ionad é a chur chun báis, as
amhla a ghearradar na méir dá lámha agus dá chosa. Adúirt se sion,
"As le lán-cheart Dé atá an oíde thruamhéileach so dá imirt oramsa, oir
hen í an oíde chéanna a thugas-sa féin ar dheich agus trí fichid rithe
ar nar rugas bua: a ghearras na méir dá lámha agus dá gcosa, agus a
bhídís fé mo chlár ag piucadh suas, ar nós gadhair, an bia briste a
thiteach uadhm' chlár."

As fíor, as ró-fhíor, na focail adúirt ár Slánathóir, go ndeighleál<f>aig
sé le go aoinne againn mar a dheighleálaimíd-ne le cách eile. "Pé
tomhas," ar sé, "a thomhsann sibh amach chun daoine eile, as é an ceann
céanna a tomhasfar arís chúghaibh féin." Agus cé ná titeann sion amach
i gcónaí insa tsaol so, áfaig tit<f>ig sé amach gan dearmad insa tsaol eile.
Oir as ansin a gheobhaig go aoinne againn lán-díol as gach olc nó maith
a rinneamair riamh.

L. 144

XXX. DEATH OF SISERA

1. Adéis a fuair Joshua agus na seann-daoine a mhair lena linn bás,
mar adéarfá i gcúrsa chúig bliana déag adéis a mbáis, a thit an pobal
Abhra in easordú mór, a thiospánann gur mór an sochar do aon náisiún
taoiseach nó ceann maith a bheith ortha a stiúróch i gceart iad agus a
chiomádfach fé smacht oiriúnach iad, agus ná fuil mífhortún níos mó
do dhaoine ná a slí féin a ligean leo. Uadh a bhí an pobal Abhra gan
aon ghobhernéir a bheith ortha ní raibh cosc ná bac ar aoinne, arsa an
Scriptiúir, "pé slí budh mhaith leis a leanúint." Agus dá dheasca sion a
thiteadar ina lán peacaí a tharraig daoirse agus daorsmacht ortha.
Áfaig chón minic agus do éiríodar dá bpeacaí, agus iompaíodar le croí
fírinneach ar Dhia, a chur se sion fuasc<a>l<th>óir chúghtha. Caleb,
Aod agus Samgar budh ainm dhos na trí bhreithimh nó fuascal<th>óirí a
chur sé ar dtús chúghtha.

Jud.4. 2. Ansion a thit riarú nó gobher<n>ment na dútha chun bean,
nar budh ainm Deborah di - gnóth a thiospánann gur mar a chéile i
láimh Dé pé úirlis a thoghann sé chun a chuid oibre a chur chun cinn.
Le linn na mná so a bheith ina 177 ceann ar a' bpobal Abhra, do fhógair
rí comhachtach, mar budh ainm Jabin dho, cogadh ortha, agus a chur
sé Sisera, generáil a airm, le armáil ana-láidir agus naoi gcéad carraí
iarain<n> cogaig, chun dearg-ár a thabhairt ar an bpobal. Áfaig níor
chur sion eagla ná lag-charráiste ar Deborah. A thiospáin sí in am cogaig
an oiread misnig agus a thiospáin sí do eagna roimhe sin in am síochána.
Do ordaig do fhear nar budh ainm dho Barac deich míle fear a bhreith
leis agus comhrac a thabhairt do Sisera agus dá mhór-arm. Adúirt se
sion ná déanfach muna raghach sí fhéin leo. A ghluais sí leo, agus leis
an dorn fear a bhí aici a thug sí bualadh do Sisera agus dá throm-shlua.
A thánaig, le leonú Dé, scanradh agus critheagla ar an t-arm sion, insa
chás gur thugadar Deborah agus Barac dearg-ár orthu, agus a theith
Sisera uadh an gcath. Ar theitheadh dho, tnáite, tuirseach tartmhar
tríd an <bh>fásach, a ghlaoig sé ag cábán Haber, fear a bhí i síocháin
lena mháistir, agus a iarr sé deoch uisce ar Jael, a bh<e>an. "Tar
isteach," ar sise, "atáir tuirseach, cortha, agus glac do shuaineas anso.
Ní baol doit: níl aoinne anso ach mise." A chuaig sé isteach. A thug
deoch bhainne do. A chlúdaig sise é agus a chur é chun suain. An tráth a
bhraith sí go raibh codladh trom air a thóg sí máinléad agus tairne
nó spíce mór iarainn, agus a chiomáin é tréna uiseanna agus a thair-
neáil marbh don talamh é.

A shuig sí ag doras an chábáin agus an uair a chonair<c> sí Barac ag
gabháil thóirste a' lorg Sisera ins go aon áit, adúirt leis, "Tar anso
chúghamsa agus tiospán<f>ad doit an fear atá uait." A thánaig, agus a
thiospáin si dho Sisera tairneáltha marbh don talamh.

3. As amhla sion a chríochnaig bean an cogadh a thosnaig bean eile,
agus a thiospánag don domhan gur féidir le Dia in aon tráth nar maith
leis an oiread fuinnimh, fórsa agus misnig a thabhairt do mhnáibh agus
a thugann sé do ghnáth dho fhearaibh chun na gnótha as truime agus as
contabhar<th>aí do riarú mar as cóir. Oir a riaraig Deborah go caoin,
cneasta, ciallmhar an pobal strampálach annrianta cruagh-mhuineálach
úd, 178 a bhain go minic osna trom agus cnead chrua<i>g as croí an
fhir ró-naofa úd, Maois. Agus a bhí sé do ghlóire agus do chreidiúi<n>t
aici gura budh í an chéad bhanrioghain a chur Dia as cionn a phobail
fhéin, agus ní fhiadfach an gaiscíoch budh chrógha ná an rí budh
chiallmhara an pobal sion a riaradh níos fearr ná a rin sise. A budh í a
thoibh amach generáil an airm, a cheap an méid saighdiúirí a bhí
riachtanach, am agus áit an chomhraig, agus a riaraig i gceart go aon
ní eile a bhain leis an gnóth contabhar<th>ach mór sion. Agus Barac,
in ionad glóire an bhua sion a ghlacadh chuige fhéin, as amhla a thug
sé an chreidiúint go léir don bhaintrig naofa so. Oir a mheas sé go ceart
gur budh aingeal í a chur Dia chun cabhrú leis, agus ná beach rath ar
a ghnóth ná ar a dhícheall muna mbeach a comhairle agus a cuideachta
aige.

As ar an abhar sion a thugaid na Aithreacha Naofa fá ndeara ná beig
aon ghnóth insa tsaol ámharach ná socharúil ach an gnóth a thagann
uadh spirid Dé; agus má bhrathfaig fir ar a gcumas agus ar a gcróghacht
fhéin, gur meata agus gur luige iad ná mná; agus an tráth go neartaíonn
Dia iad so, gur misniúla agus gur treise iad ná na fir as calma.

Agus as mair seo a fírinníog na foca<i>l roimh ré adúirt an tAspal
Naomh Pól, na céadta blian ina dhiaigh sin: "Do thoibh" ar sé, "Dia
go minic na daoine as lú ciall do réir meas an tsaoil, chun náire a chur
ar an dram budh mhó ciall, agus a thoibh sé an dram budh luige do
réir meas an tsaoil chun na daoine budh threise a leagadh anuas."

Jud.6: 1-11. 4. A bhí rath, séan agus sonas ar an bpobal Abhra ar
feag na dá fhichid blian a bhí Deborah as a gcionn.
Áfaig adéis bhás na mná naofa sion, uair ná raibh aon rialathóir as a
gcionn a chiomádfach in ordú iad, a chromadar go mear ar a <n>gnáth-
chúrsaí mallaithe a leanúint. Agus a thug Dia mar gheall ar a bpeacaí
iad, ar feag seacht mbliana, fé dhaorsmacht dhos na rithe a bhí as
cionn dútha Madian, agus a rinneadar sion luíthrom chón mór sion
ortha nár fhágadar, ar éigean, bó, capall, caoire, asal, tig ná áras aca.
Agus an tráth a chuiridís gort, agus a bhíoch an t-arbhar in<a> gheamhar,
a thigeach locht Madian lena n-airnéis 179 agus a ithidís agus a
loitidís é go léir. A chaitheadar poill agus caidhséir a dhéanamh dhóibh
fhéin ins na cnuic agus ins <n>a sléibhte chun chónaithe ionta. A thug
méid an donais iad chun a gciall. A chonacadar an t-olc mór a rinn-
eadar tré sheirbhís Dé a thréigean; a iompaíodar ar Dhia le croíocha
brónach fíor-aithríoch, agus a loirgeadar go Dia ar fhóirthean ortha
agus fuascailt a thabhairt dhóibh. A ghlac se sion trua dhóibh agus
a chuir fuasc<a>l<th>óir chúghtha.

Jud.6: 11 et seq. 5. A bhí óigfhear, nar budh ainm dho Gideon mac
Joas, ag scothadh go príobháideach cúpla punann
cr<u>inneachta fé chrann dairí. A tháinig aingeal Dé chuige, agus a
bheannaig, ag rá, "Atá an Tiarna maille lead, a thréin-fhir chalma."
"A Mháistir," arsa Gideon, "má atá an Tiarna maille linn, cionas a
ránaig go rugadar na ainnisí troma ró-ghreim daingean orainn? Cá
bhfuil an chomhacht mhór úd a thiospáin sé ag saoradh ár sinsear uadh
an Égypt, agus go bhfuilimíd anis tréigthe ar fad agus snuite amach ag
ár namhaid." "Gluais ort id' neart," arsa an t-aingeal, "agus saorfair an
pobal uadh dhaorsmacht Madian. Bíoch fhios agad go bhfuilimse mar
chabhair agad."

"A Mhaistir," arsa Gideon, "cionas a thiucfaig liomsa an pobal a
shaoradh agus gurb í mo chine-se an cine as boichte agus as suaraí im'
threibh, agus gur mé fhéin an fear as suaraí i dtig mo athar?" "Beig
mise id' fhocha<i>r," arsa an t-aingeal, "agus buafair ar Madian: ní
fhiadfaig seasamh id' chuinnibh níos mó ná 'fhiadfach leanbh." "Iarra<i>m
ort," ar se sion, "fuireach anso go fóill go dtugaidh mé ofráil chun
íobairt a dhéanamh chúghad, agus ansion beig fhios agam gurb é Dia
nó a theachtaire a labhair liom." A imig sé air, a mhairbh agus a bheirbh
mionnán, a thug leis a fheoil agus an t-anraithe agus do láir don
aingeal iad. "Cuir an t-arán agus an fheoil ar an gcarraig," arsa an
t-aingeal, agus doirt an t-anraithe anuas ortha." A rin Gideon amhla
agus a lig an t-aingeal barra slaite a bhí ina láimh ortha, agus gan
mhoill do éirig lasair mhór as an gcarraig agus a loisc sí an íobairt, agus
a imig an t-aingeal as radharc Gideon.

A chrom se sion ar ochlán ag rá, "As danaid dom, a gheobhaig me
bás gan stad; a chonaic mé aingeal Dé." Adúirt Dia leis, 180 "Sío-
cháin lead: ní baol doit an bás."

Jud.6: 25 et seq. 6. An oíche chéanna sion adúirt Dia leis, "Glac
chúghad an dá tharbh atá ag do athair, agus leag
an olthóir úd a rin do athair don dia bréagach Baal; agus gearr an
plantation crann atá tíompall airthe, agus tóg olthóir dhomhsa ar an
gcarraig úd ar na<r> chuiris an ofráil i bhfianaise an aingil. Tabhair
"Síocháin Dé" do ainm airthe. Mairbh an dá tharbh agus loisc a gcuid
feola ar an olthóir le adhmad an ghróibh úd."

An oíche sin a rug Gideon deichniúr fear leis agus a rin go aon ní do
ordaig Dia dho. A bhí eagla air, agus a chúis aige, é 'dhéanamh insa lá,
oir ní ligfeach an dram a chónaig insa bhaile dho a leithéid a dhéanamh.
Ar maidean an ua<i>r a chonacadar olthóir Bhaal ar lár agus an gróbh
gearrtha, a bhíodar ar dearg-bhuile. A fuaradar amach gurbh é Gideon
a rin é, agus thánadar chun tí a athar agus a loirgeadar é a thabhairt
suas dhóibh chun go ndófaidís ina bheathaig é i dtaobh a leithéid
d'oíde 'thabhairt ar olthóir an dia. Adúirt se sion, "Más dia Baal atá
sé ábaltha, gan aon chúnamh uaibhse, an díobháil a rin mo mhac dho
do agairt air. Baineach Baal, má tá sé ábaltha air, sásamh as. Canathaobh
go dtroidfeach sibhse ar a shon?" As amhla sion a saorag
Gideon uatha.

7. Múineann sampla an fhir bheannaithe so, a thoibh Dia fhéin chun
a phobail a shaoradh, dhos na uile sagairt gurb é an chéad diúité atá
le déanamh aca, a mbeatha saoltha a chur i gcontabhairt an uair as gá é,
chun a bpuiblíocha a chosc uadh chreideamh fhalsa. Agus an íobairt a
rin sé, budh chomhartha í ar íobairt Íosa Chríoist. Agus an charraig úd
as nar ghluais an lasair a loisc íobairt Gideon, ciallaíonn sí Mac Dé,
Críost, as na gluaiseann tine agus lasair na ngrás a loisceann agus a
dhóthann ainmhiana na colla inár gcroíocha, agus a dhéanann sinn
glan agus taitneamhach i radharc Dé.

8. An uair a thuig Gideon gur thoibh Dia é chun a phobail do
fhuascailt, a chur sé teachtairí chun go aon fhear ina threibh fhéin, treibh
Manasses, agus chun go aon treibh eile a chónaig láimh leo, 'chnósach
chuige. Agus a thánadar go mear ina dtrúpaibh ag triall air, agus a
ghabhadar leis go fonnmhar mar thaoiseach. Agus as mar sin a fuair an
fear úd, a bhí go dtí sion ina dhuine bocht úiríseal, é féin ina gheneráil
ar 181 arm iomadúil láidir. Ach i bhfad uadh a<o>n mhustar a ghlac-
adh, ná aon mhuiní<n> a bheith aige as fhéin, ná as comhachta a arm,
as amhla a chur sé a mhuinín go léir i nDia, agus do umhlaig é fhéin,
mar a taibhseofaí dhúinne, go iomarcach i láthair Dé.

Ar chlos do lucht Madian an éirí amach a rin Gideon agus a threibh,
a chnósaíodar a náisiún agus go aon náisiún a bhí codartha dóibh agus
a chlúdaíodar an dútha lena gcampa. A bhíodar chón iomadúil sin
nárbh fhéidir iad do áireamh.

Jud.6: 36 et seq. 9. Adúirt Gideon le Dia, an tráth a chonairc an
t-armáil namhaideach mór úd, "A Thiarna, más
ní fírinneach gur thoghais mise chun do phobal a shaoradh uadhs na
daoine seo, cuirfigh mé anocht an lomra seo ar urlár mo sciobóil agus
ar maidean, má bhíonn an lomra fliuch agus an t-urlár tirim aithneoigh
mé go cruinn gur tusa a chuir me chun an gnóth sin a dhéanamh."

A thánaig sé ar maidean agus a fuair an t-urlár go léir tirim agus an
lomra fliuch, agus do fháisc aiste lán caláin do dhrúcht.

An oíche a bhí chuige, adúirt sé le Dia, "A Thiarna, iarraim do achainí
ort gan fearg a ghlacadh chúgham má thástálaim arís comhartha mo
lomra. Cuirfead anocht ar an lár í, agus má bhíonn sí tirim ar maidean,
<agus ?> an lár fliuch, ní bheig a<o>n doubhta a thuille agam, ach beig
me lán-deimhneach gur thusa féin a chur me chun do phobal a fhuascailt."
Ar maidean a fuair an lár go léir fliuch, agus an lomra tirim. A' sion
amach a bhí sé lán-tsiúráltha gurbh é Dia a cheap é mar fhuasc<a>l<th>óir
ar a phobal.

10. Adeirid na Aithreacha Naofa gur thiospáin Dia, leis an dá mhíorúil
so, cionas a dheighleálfach sé, insan aimsir a bhí le teacht, leis an
bpobal Abhra agus leis an bpobal Críostúil. Sula dtánaig Críost mac
Dé i gcolainn daonna agus sula bhfuair sé bás ar an gcruis, a bhí
drúcht ghrása Dé ag sileadh ar an bpobal Abhra amháin, amhail agus
a shil an drúcht ar an lomra úd Gideon, agus a bhí go aon chine eile insa

domhan tirim scóltha uadh theas agus uadh bhrothall a bpeacaí, fé
mar a bhí an lár úd tirim. Áfaig uadh bhás Chríoist go dtí an lá
inniubh, atá drúcht na ngrás ag sileadh 182 agus a' fearadh ar go aon
náisiún insa domhan, agus atá an pobal Abhra, nó na Giúdaíg, ar nós
an lomra, tirim, gan bhraon don drúcht bheannaithe sin ag sileadh ná
ag fearadh ortha, agus sion do bhrí gur dhiúlthaíodar, agus go ndiúl-
thaíd fós, don <t>Slánathóir trócaireach a thánaig chun iad a shaoradh
uadhna namhaid mairtheach, deamhain Ifrinn.

Cuirid an dá mhíorúil úd i gcéill dúinn nách aon ní eile grása Dé ach
drúcht rathúil a chuireann fás ar dhea-oibreacha inár n-anam agus
nách aon ní eile, gan na grása sion, ár n-anam, ach talamh tirim scóltha
neamhthorthúil, ar nós ithreach ar ná sileann drúcht agus ná fliuchtar
le fearthainn.

Jud:7. 11. Ar bheith do Gideon lán-siúráltha go raibh Dia ag
cabhrú leis, a ghluais sé lena shaighdiúirí, dhá mhíle dhéag
agus fiche, chun bualadh a thabhairt do locht Madian, agus a thánaig
i radharc a gcampa. Adúirt Dia leis, "Atá iomarca fearaibh agad, agus
ní bhuafair ar do namhaid. Agus ar eagla go measfach an pobal, agus
go ndéarfaidís, "as tré ár neart agus ár gcróghacht fhéin a bhuamair ar
ár namhaid," ar an abhar sion fógair go poiblí dhos go aon fhear nua-
phósta agus ar go aon fhear meata, nar theip a mhisneach air, filleadh
abhaile."

Adéis na fógartha sion, a chas dhá mhíle fichid dhíobh abhaile
agus níor fhan aige ach dhá mhíle. "Atá iomarca fós agad," arsa Dia,
"agus beir lead iad chun an tsrutháin atá idir sibhse agus campa locht
Madian; agus go aon fhear a luífig ar a ghlúine chun uisce do ól, fág
i<d'> dhiaigh é, agus beir lead go aoinne a ólfaig uisce as a bhas." Ní
raibh ach trí chéad don tsórd sin agus a scaoileag an chuid eile abhaile.

A rug Gideon an trí chéad sin leis, agus ní raibh arm, píce ná claíomh
ag fear dhíobh, ach trúmpa i lá<i>mh dheas agus crúsca le lampa
i<n>a láimh chlé ag gach nduine aca. Um thráthnóna do déanach a
thánadar i bhfogas do champa Mhadian. Adúirt Dia leis, "Triall id'
aonar ar an gcampa, agus má tá eagla ort dol iod' aonar beir lead do
ghiolla, agus beig fhios go cruinn agad go mbuafair ortha."

A imig sé fhéin agus a ghiolla, agus tíompall meán-oíche a thánadar
chun an chéad chábán don champa agus a airíodar na saighdiúirí a bhí
ann ag comhrá lena chéile. Adúirt fear aca, "As greannúr an taidh-
reamh a 183 dearnag dom uadh chianaibh: a mheasas go bhfeaca císte
min eorna ar ghríosaig an tintáin, agus a phreab sé suas go obann agus
a bhí sé <ag ?> faíoláil anso agus ansúd nó gur bhuail sé ar an gcábán
so. A leag é, agus go aon chábán eile insa champa." "Neosad-sa dhoit
brí an taidhrimh sion," arsa fear eile. "As é an císte <e>orna úd claíomh
Gideon mac Joas. Oir a thug Dia ina láimh dho an campa so agus a
bhfuil ann."

Ar chlos sion do Ghideon, a ghaibh sé buíochas go umhal le Dia, a
chas ar a mhuintir fhéin, agus a roinn sé i dtrí chuideachta iad, céad fear
ins go aon chuideachta, agus adúirt leo, "Déanach go aoinne dhíbh mar
a dhéanfad-sa: seinfead ar an trúmpa agus seineach go aoinne agaibh