Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Fóghluim na Teangan
Title
Fóghluim na Teangan
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1901
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1901_11_02_536> <L 536> <B 1901> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Ní fios> <F An Claidheamh Soluis> An Claidheamh Soluis Áth-Cliath, Samhain 2, 1901 Fóghluim na Teangan So sgéal a chualamar go mion is go minic agus mar gheall ar an táirim atá fá láthair ar dhaoinibh ag foghluim Gaedhilge b'fhéidir go mbeidheadh sé úsáideach. Ní dóigh linn go dtuigfidh gach uile dhuine é mar gheall ar é bheith i nGaedhilg, acht má oibhrigheann na Gaedhilgeoiridhe amach dhóibh féin é, agus má fhaghann siad amach go bhfuil sé úsáideach is gearr a bheidheas sé ag leathnughadh. Chuaid Seaghan O Mathghamhna do'n Fhrainc as Éirinn dhá bhliadhain déag ó shoin, agus níor chualaidh sé focal Fraincis ariamh nó go ndeachaidh sé ann. Chuaidh sé ag obair ag feilméara, agus bhí sé ag ithe is ag ól, agus ag codladh sa teach i naoinfeacht leis an muirghin. Ní raibh aige-sean acht Béarla, agus ní raibh aca-san acht Fraincis. Shuidheadh sé síos ag ann a bhéilidh, ar aon bhórd leo, agus bhídís-san ag caint 's a' cómhradh, agus bhíodh seisean ag éisteacht. Chuir sé fios abhaile ar leabhar, ar ghraiméar, nó go ndéanfadh sé an Fhraincis fhóghluim, má b'fhíor dó féin. Thosuigh sé a' fóghluim as an leabhar, agus bhí sé coicthidhis nó mar sin, ag fóghluim, nuair a chaith sé an leabhar uaidh, d'éirigh sé suas, agus ní mór nár mhionnuigh sé nach nglacfadh sé leabhar ná páipéar 'n-a láimh níos mó le Fraincis fhóghluim, mar nach bhfuair sé oiread agus dhá fhocal dá bhfaca sé ann sa leabhar ag teacht as béal cheachtar de na daoinibh. Thosuigh sé ag éisteacht níos géire agus níos déine, ní raibh focal, ná fuaim focail nár éist sé leis, nó go bhfeicfeadh sé an bhfuigheadh sé míniughadh as focal ar bith. Faoi cheann trí seacht- mhainidhe chuala sé focal a chonnaic sé ann sa leabhar, agus bhí ciall an fhocail aige, acht cheap sé nár dhubhairt an fear a bhí ag caint ceart é. Mar sin féin chuir sé cluas ar féin arís, agus chuala sé duine eile a' rádh an fhocail a' fhreagairt ar an gcéad fhear. Lean sé dhi, agus i gceann seachtmhaine eile nó mar sin, d'aithnigh sé a lán focla, do réir mar bhí na cleachtadh a' teacht aige ar an gcanamhuint. Fá dheireadh i gceann ráithe, bhí sé a' tuigsint an chuid budh mhó de'n chómhradh, agus fá cheann leith-bhliadhna níor b'fhéidir a chur amudha chor ar bith i bhFraincis, agus labharfadh sé freisin a lán di. Do réir mar bhí sé a' tabhairt na ngoitidhe faoi deara, agus ag éisteacht le fuaim na bhfocal a déarfaidhe i naoinfheacht le na goitidhibh, bhíodh sé ag baint míniughadh dhó féin as an gcómhradh. Bhíodh sé ceart ar uairibh, agus amannta nach mbíodh, acht ní raibh sé acht bliadhain san áit sin nuair nach naithneochá nach Francach dhá ríribh bhí ann. Bhí an chanamhuint aige go díreach mar bhí sí ag muintir an tighe sin. Dar linne, má leantar an tslighe seo, agus a ceapadh amach go healadhnta, gur féidir an Ghaedhilg a fhóghluim, níos éasguidh ná ar aon bhealach eile. Acht i náit múinteoir, ní mór beirt, agus níl aon cháll ag an aos fóghluma bheith ag déanamh dadaidh acht ag éisteacht, chomh dian sis féidir leo é. Annsin beidh fuaim an fhocail, agus a mhíniughadh aca i naoinfheacht, agus má bhíonn an méid sin sa gceann aon uair amháin 's gearr go mbeidh siad ábalta ar a lán di a labhairt. Fághann an páisde fuaim an fhocail agus a chiall i naoinfheacht, agus ní féidir leis, i gceann tamaill an chiall, agus an fhuaim a dhealughadh ó chéile. Tiubhrfar iarracht ar an módh so a mhíniughadh níos soiléire am éigin eile.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
