Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
An Croiceann agus a Luach
Title
An Croiceann agus a Luach
Author(s)
Cúchulainn,
Pen Name
Cúchulainn
Composition Date
1901
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1901_01_05_675> <L 675> <B 1901> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Cúchulainn> <F An Claidheamh Soluis> AN CROICEANN AGUS A LUACH Ba cheart daoibh a bheith tuirseach anois, a léightheóirí an Chlaidhimh ó bheith ag léightheóireacht cúntais an chogaidh ghránda so atá ins an Aifric theas, agus sgéal fiannuigh- eachta. Ar an adhbhar sin 'neosfad sgéilín fíor daoibh do airigheas ó sheanduine a bhí ag sgoruidheacht 'nar dtigh-ne an oidhche fá dheireadh. Bhídheamar bailighthe tímcheall na teineadh agus ghlaoidheas ar an seanduine sgéal fiannuigheachta d'innsint. Dubhairt sé ná raibh aon sgéal fiannuigheachta aige acht go neósfadh sé sgéal fíor da mbhadh mhaith liom é. “Táim sásta,” arsa mise. Do shocruigh sé é féin 'na chathaoir d'fheuch suas ar an clabhra agus do thosnuigh mar leanas. “Timcheall dá fhichid bliadhan ó shin” ar seisean “thárla go raibh tinneas trom ar mo mháthair agus b'éigin duinn fios do chur ar an dochtúir. B'é cómhairle an dochtúra, mar is gnáthach, oileamhaint mhaith a thabhairt di. Fuaramar mairtfheoil agus caoirfheoil agus do rinneadar an t-anbhruith ba mhilse a bhláis duine riamh acht ní raibh aon mhaith dhuinn ann. Ní ólfadh sí é, ná ní íosfadh sí an fheóil. Ní raibh fios annsain againn cád do dhéanfa- mhaois, acht fa dheireadh dubhairt sí go n-ólfadh sí anbhruith coinín dá mbeadh sí aici. Maidin an Domhnaigh a bhí chughainn agus mé ag dul go dtí an t-aifreann do casadh orm buachaill dar bh'ainm Tadhg Mac Suibhne. Fiagaidhe do b'eadh Tadhg agus d'iarras air coinín d'fhágháil dom. “Táim ag dul ag fiadhach indiu agus má gheobhad coinín tabharfad duit í,” ar seisean, ag gáirí “ar aon raol amháin.” “Tar go dtí an comhlán shuas ag an crois ins an tráthnóna agus beidheadh ann.” Annsain do sgaramar. Anois, ní raibh ins na seacht bparóistibh fear ní ba mhagamhla na Tadhg agus cheapas gur breágh an rud bob bheag do bhualadh air. Tar éis teacht abhaile dom ó'n aifreann, fuaras plaitín luaidhe a's do ghearras as do ghreanas le sgian é go raibh sé cómh cruinn sin go dtabharfá an leabhar gur raol a bhí ann. Ins an tráthnóna chuadhas go dtí an cómhlán agus taréis <L 676> beagáinín aimsire tháinig mo Thadhg agus coinín breágh aige. Tháinig sé aníos chugham agus dubhairt, “Tabhair annso dhom mo raol.” “Ní thabharfad” arsa mise “gan an coinín d'fhagháil ar dtús.” “Ach eiriú” ar seisean “nách é an droch iontaoibh atá agat asam. Ba dhóigh le duine gurab púnt atá agat ag tabhairt dom, acht sínse chugham an raol agus tabharfad duit an coinín agus sé mo thuairim go bhfuil tú ceapaithe ruitheadh leis an gcoinín agus an croiceann agus a luach a bheith agat.” Annsain do shín sé an coinín chugham agus do thugas mo raol breágh dó agus is é ghlac go fonnmhar é. D'imthigheas abhaile go háthasach agus fuaras sgian cumh an chroicinn do bhaint di acht nuair do ghearras í cád do thuit amach cugham acht feur tirim. Níor fhág mo Thadg macánta agam acht croiceann. Nuair d'innseas dom' mháthair é mheasas go dtuit- feadh an tanam aisti le tríthíbh gáirí, fuair sí an oiread sin pléisúra ins an bob do buaileadh orm agus ins an cleas eile do bhuaileas-sa ar Thadhg, acht in ionad sin b'é lár a leasa é. Lá ar na bháireach bhí sí 'na suidhe, agus geallaim duit ná raibh aon easbaidh goile uirri chum aon saghas anbhruithe, ná chum aon saghais feóla acht cómh beag. Cúchulainn
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
