Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear
Title
Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear
Author(s)
Conán Maol,
Pen Name
Conán Maol
Composition Date
1900
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1900_11_10_545> <L 545> <B 1900> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Conán Maol> <F An Claidheamh Soluis> Cúrsaidhe an tSaoghail Tar Lear Is gnóthach do bhíodar i n-Americá an Mháirt seo ghabh thart ag déanadh uachdaráin. Má's fíor fir na bpái- pear buaidhfidh MacFhionnlaoigh ar an mBrianach, agus ba shoth liom é. Mar sin féin ní hé an chéad uair do bhí muintir na bpáipéar ngallda ar mearbhall agus tá súil agam go mbeidh an sgéal mar sin an cor so. Cloisim go bhfuil furmhór na [nEireannach]{nÉireannach} thall ar taobh an Bhrianaigh. Tá obair le fághail go fulúirseach, agus gnó go tairbheach, i nAmericá an aimsir seo, agus tá congan- tóirí Mhac Fhionnlaoigh ag áiteamh ar na daoinibh nách beidh an sgéal mar sin má bheidheas an Brianach 'na uachdarán ar an dtír. Is mar mhaithe leo féin atá mórán aca súd ag caint, mar do gheall an Brianach go gcuirfidh sé smacht ortha le slait atá 'gá leasúghadh aige 'na gcomhair. Tá cuid de'n dream so an-shaidhbhir agus is gnáthach leo cuideachtaí do chur ar bun, ní mar mhaithe leis na daoinibh bochta, acht le haghaidh sochair mhaith do thabhairt dóibh féin. Ceannuighid siad an chruithneacht 'sa talamh, bainid agus meilid annsain í. D'á gcuirfidhe an chruithneacht so ar fad ar an margadh chum a díolta do thuitfeadh luach an phlúir agus bheadh biadh saor, acht ní chuireann na cuideachtaí seo an plúr chum an mhargaidh acht fá mar oireann dóibh féin, agus ar an gcuma sain congbhuighid suas luach an bhídh. Muna bhfuighid an chruithneacht le ceannach ceannuighid siad an plúr agus cuirid i leathtaoibh é go n-éirigheann a luach. Ní hiongnadh go bhfuil ár gcuid aráin daor i nÉirinn adéarfaidh duine éigin. Ní hiongnadh go deimhin, acht mar sin féin níor ghábhadh dhúinn bheith ag brath i n-aon-chor ar Americá agus ar Shasana d'á mbiadh ciall againn. Do mhair na sean Éireannaigh go maith sul a raibh fios aca go raibh leithéid Americá ann i n-aon chor. Chuiridís féin cruithneacht, seagal, agus arbhar, bhíodh an bhró i ngach tigh an uair úd chum ath arbhair do mheilt, agus ba leathan láidir na fir, agus ba dhathamhail na mná, d'fhás ar mhin choirce. Seadh chaitheamair uainn na sean-nósa i dteannta na Gaedhilge agus támuid 'nár n-oilithreachaibh indiu ag brath ar bhodaigh bhreána i nAmericá agus i Sasana chum bídh agus éadaigh do thabhairt dúinn, agus bánta mine i [hÉireann][nÉirinn} do bheathóchadh agus do chlúdóchadh a cheithre oiread daoine agus atá innte. Is é mo dhóich go bhfuil deireadh leis an mbuile seo mar tá sbioraid 'sa tsean-tír fós, gidh go raibh sí 'na codladh le tamaill maith. Gidh go mbíonn mórán cainte i nAmericá ní bhristear plaoisg ann i n-aimsir an togha, bíonn cead ag gach duine gach aon nídh is maith leis do rádh. Ní mar a chéile sin i Sasana gidh go ndeir muintir na tíre sin gur aca féin atá na nósa is feárr ar domhan. Tá saghas éigin cáirdis snadhmtha ag Impire na nGearmánach le Sasana i dtaobh na Síne. Bhí cuid aca i Sasana go meidhreach 'na thaobh, acht ceapaim nách mór le rádh é. Rinne Sasana coingheall leis an nGearmáin ná leigfidís araon d'aon Chúmhacht eile greim d'fhághail ar an tSín, acht deirthear go bhfuil níos mó de bhárr an cháirdis sin ag an nGearmáin '[na]{ná} tá ag Sasana. Tá Seaghan bocht ró lag chum aon ghnímh do dhéanadh as féin anois, agus ní fuláir do congnamh d'fhághail ó'n nGearmáin, mar tá crith cos is lámh air roimhe an Rúise. Bhí saghas buanacht ag Seaghan ar Chúm na Ghang-tse ins an tSín, agus díolachán maith aige le muintir na háite úd. Má bheidheas éirghe amach ins an tSín ar seisean leis féin ní fhuil sé ionnam-sa an áit úd do chosaint. Tar annso i n-aonfheacht liom adeir sé leis an nGearmáin agus beidh cead díolacháin agatsa ann chómh maith liom féin. Nách fial an fear Seaghan. Thóg an Ghearmáin an cuireadh go tapaidh. Deir an Rúisíneach nách bhfuil baint aige féin i n-aon chor le Cúm na Ghang-tse agus gur cuma leis cad do dheanfaidh Seaghan leis. Is liom, ámh, an taobh thuaidh de'n tSín, adeir sé, agus ní gábhadh dhíbh-se bheith ag cuimhneamh ná go mbeidh sí agam ar ball. Is mar sin atá an sgéal indiu agus is é an sean sgéal é, tá an tSín ró-mhór d'aon Chumhacht amháin, tá faitchíos ortha roimpi agus roimh a chéile, agus níor bh'iongnadh liom go mbeidís ar sgórnacha a chéile fós nós sgata con timcheall ablaigh. D'á réir sin do chuirfeadh sé áthas ar Sheaghan an buaidh do bheith le MacFhionnlaoigh, i gcás cabhartha d'fhághail uaidh ar ball, mar is mór leis an bhfear sain Sasana. "Is cóir <L 546> do sain," adeir Seaghan, "nách dínn féin é, is ó Éirinn do tháinig a shean-athair agus is deas-bhealach atá an Béarla aige; nuair do bheidheas an teanga gallda, beidh an croidhe gallda." T'anam do'n deamhan! Conán Maol
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
