Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Beatha na Gaedhilge
Title
Beatha na Gaedhilge
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1900
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1900_04_14_72> <L 72> <B 1900> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Ní fios> <F An Claidheamh Soluis> An Claidheamh Soluis Áth-Cliath, Aibreán 14, 1900 Beatha na Gaedhilge Is maith an nídh an Gaedhilg dhá teagaisg ar fud na tíre. Is maith an nídh leabhair Gaedhilge agus páipéir Ghaedhilge dhá gcur i gcló. Is maith an nídh cruinnighthe agus coimhthionóla, abhráin agus óráideacha do bheith againn i nGaedhilg. Is maith agus is tairbheach iad so go léir. Acht na ndiaidh sin agus eile is é bun agus bárr an sgéil nach féidir ar dteanga dhúthchais do chongbháil beó beathadhach nár measg acht ar aon nós amháin. Cia an nós é sin? Tá, í labhairt. Muna mbídh teanga dá labhairt, ní teanga bheó í. Má bhíonn teanga dá labhairt, is teanga bheó í, dá mbadh nach mbéadh litir ná léigheann aici. Tá daoine ag foghlaim Gaedhilge agus tá daoine ag síor-chur síos ar mhór-mhaitheas na Gaedhilge, agus shílfeá orra go dtuitfeadh an t-anam asta, dá gcluinidís fuaim a ngotha féin ag labhairt focail amháin don teangaidh ar nós cainte le duine. Tá daoine eile agus ní féidir leó focal Gaedhilge do labhairt chugat gan bheith ag smigeadh 's ag sgigeadh 's ag mion-gháire, maras gur mhían leó a rádh leat - "is duine ciallmhar mé, acht ní misde liom abhlóir nó amadán do dhéanamh díom féin uaireannta mar mhaithe le duine a bhfuil spéis aige ina leithéid." Is beag an tairbhe don Ghaedhilg í labhairt ar an gcuma sin. Más mian linn teanga na hÉireann do chur ar bun dá ríribh, caithfimíd í labhairt dá ríribh. Caithfimíd í labhairt mar chaint choitcheannta, mar chaint chéillidhe nádúrtha do bhronn Dia orainn le n-ar smaointe agus ar gciall do nochtadh dá chéile. Caithfidh na daoine í labhairt coitcheannta. Gach aon uair dá leigeann siad tharsa í labhairt agus iad ag caint le chéile, sáitheann siad sgian i mbrollach a máthar Éire. Tá a dhóthain dá fuil caillte cheana aici. Ná bainimís a thuilleadh aisti. Má bhainimíd, béidh gach aon fhear agus gach aon bhean againn chomh cionntach lena bhás, agus dá mbadh iad-san amháin go bhásóchadh ar fad í. Caithfimíd go mór-mhór Gaedhilg do labhairt leis an aos óg, agus freagra fhagháil uatha i nGaedhilg. An freagra Gaedhilge os cionn gach uile nídh. Acht amháin Creideamh Phádraig, níor fhág ar sinnsir seó ná seilbh againn do b'fhiú a cur i gcomhshuim ná i gcoimhmeas ar uaisleacht ná ar luachmhaireacht le teangaidh Phádraig. An mbéidh sé le rádh ag ar bpáisdíbh gur ghoideamar uatha í, gur cheileamar agus gur shéanamar orra í? Bás imirt ar ár máthair agus gadaidheacht imirt ar a cloinn - nár bhreág an cháil í sin ag ár sliocht agus ag sliocht ár sleachta, ar Éireannaigh na líne seo! Comh cinnte agus tá an spéar os ar gcionn, sin í an cháil a bhéas orainn aca, agus ag an domhan mór comh maith, muna seachnaimíd féin í fhad's tá sé ar cumas dúinn í sheachaint. "Béarla atá uatha." Is amadán adéaradh é, nach mbéadh do chéill aige acht oiread le circ. Dá mb'áil leat an Béarla do chongbháil uatha, theipfeadh ort. Tá sé céad míle duine i nÉirinn, agus Gaedhilg agus Béarla aca. Ní ina mbéal atá an dá theanga acht ina meabhair, an áit i bhfuil slighe, agus achar go leór ag fiche teanga, dá bhféadfadh siad a bhfoghlaim.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
