Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Deagh-Ghaedhealg na hAimsire seo.
Title
Deagh-Ghaedhealg na hAimsire seo.
Author(s)
Féach ainm cleite,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1909
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
Deagh-Ghaedhealg na hAimsire seo. Ní hé is "cuspóir" dam dul d'infhiúchadh na Gaedhilge d'fhonn lochta d'fhagháil - a mhalairt de "chuspóir" atá agam den bhfeacht so .i. gabháil lem' ais a dhearbhughadh go bhfuil an Ghaedhealg do réir a gluine agus a glinne ag cuid de lucht a sgríobhtha agus a labhartha fá láthair. Do bhíos-sa ar na "Cruinnighthe Gaedhilge" do "fearadh" i rith na bliadhna agus fógraim do chách an méid seo .i. nách fíor a ndubhairt fear canntrach 'na dtaoibh, "ba bhreagh an Béarla do dhéinfeadh na hóráideacha acht a dtionntódh." Ní bheirim aonta leis, gidh go mb'fhéidir roinnt den cheart aige; acht ba éig- cneasta uaidh a rádh d'eagla go nglacfadh uamhan agus sgann- radh na mic léighinn - agus daoine nách iad ambasa! Do bhíos ar "chruinnighthe Béarla" na hÁrd-Chraoibhe freisin agus is leasc liom a luadh a mhéid faillighe do thug "baill" na craoibhe ionnta, óir ní tháinig acht fánaire chuca agus b'olc sin an tslighe chum a mbuidhe do ghabháil leis an "leictiúrthóir". Is minic do bhíodh an chéad chodladh dhe aige sul má bhíthi chuige. Chím san tuarasgabháil bliadhna do chuir an Árd-Chraobh amach go bhfuaireadar £111 "tré díoluidheachtaibh ball" i rith na bliadhna. Is móir farsing é líon "na mball" dá réir seo. Acht cheana, is beag nach ndeachaidh i ndearmad orm cuid den "chuspóir" do bhí agam nuair do bheartuigheas an aiste seo do sgríobhadh: ní dhearnaidh mé tagairt do lucht sgríobhtha na Gaedhilge go soiche seo, agus do bhí fonn orm gan a dhéanamh mar is duine leisgeamhail diamhaoin mé; agus is é is gnás dom, gach nidh dár féidir liom do chur ar athlá, ionnus gurab ionann <L 354> dáil dam ar uairibh agus don éan iongantach úd na breasnaigh- eachta dá ngoirthear an "Parrot" tráth do chuaidh tar a eólas i Lonndain ag déanamh fóisidheachta. Ní raibh a fhios aige cá treo 'na raibh a árus féin agus ní raibh sé de chneastacht i n-aon éan ná duine dár bhuail uime eólas na slighe do dhéanamh do. Do ghabh taom bhaidhrimh agus bróin an gamal bocht ar bhfeiscint do a mhéid do bhí sé ar seachrán agus an oidhche ag druidheamhaint leis. Tarla iomorro páirc aoibhinn crannach craobhacha comhgar- ach do agus do thug a aghaidh uirthi d'fhonn an oidhche do bhreith as innti. Acht ní fheadar éinne cá mbíonn an ciotruinn, agus ba chruaidh an chinneamhain do bhí i ndáil dár dtimchire mar níor luaithe do ghabh leithead a dhá chois de ghéig crainn daire ná táinig sguaine préachán droch-mhúinte chuige agus do chromadar ar a phriocadh. Do mheas sé nach raibh ag fagháil cothruim fir uatha agus adubhairt. "One at the time, gentlemen, please; one at the time". Ní aithristear tuilleadh dá imtheachtaibh. Ionann dam agus don bpearóid sin tráth chuirim neithe ar athlá, is amhlaidh ná feadar ciaca rud ba cheart dam gabháil i láimh ar dtúis. Níl dá fhaide leanfad don mbéas so nach móide mo leisge é. Is fearr an dul agus an deachta a bhíonn ar an gcaint ag lucht sgríobhadh anois ná mar do bhíodh, óir is sia isteachi n-achrann is na leabhraibh iad ná riamh, agus má leanaid de mheabhrughadh agus de sgrúdughadh leabhra na n-ughdar as ar fiú muinghin, is é déanmhas neith do thiocfaidh de, an chruit do chuir an Béarla agus a ngabhann leis ar an mheabhair aca, do bhaint de, agus í d'fhágaint go slán innealdha, agus faobhar uirthi. Gidheadh, tugadh cách dá aire nách fuiris so do dhéanamh óir táimíd i n-achrann san mBéarla an mhéid sin go mba fuiris a rádh go mbeidh a rian ar a sgríobhfar de Ghaedhilg ag dá dtrian againn go hearr ár rae. (Ní dá chríoch fós.) N.B. - Na focail úd do chuireas idir na comáin ("") san aiste seo síos romham bíodh a fhios ag cách nach dem' dhéantús féin iad. Timchire. - Bíodh a fhios ag cách leis go bhfuil brigh eile leis an bhfocal so seachas organiser. Is ionann é agus stroller, rambler agus is é is foghar do imeasg lucht labhartha na Gaedhilge ná "timpire". "BÁS GAN SAGART".
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
