Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Óráid
Title
Óráid
Author(s)
De Henebre, An tAthair Risieird,
Composition Date
1899
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1899_09_16_417> <L 417> <B 1899> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U An t-Athair Risieird de henebre> <F An Claidheamh Soluis> An t-Athair Risieird de henebre ag cur fáilte roimh* an Athair Peadar Ua Eirc i gcomhair an Chomhthionóil mhóir i mBaile Átha-Cliath A mhuintear Bhaile Átha-Cliath agus eile mar athá sibh, IS balbh mo ghlór-sa tar éis leomhan na teangadh liomhtha, acht doghéanadh mo dhícheall ar aon chuma. Do cuireadh i n-áirde innso mise chum go mbéarainn buidheachas leis an duine uasal so anois, acht is é mo mheas ná beadh innsin acht leanmhaint de nós na Sassanach agus is baoghal liom go bhfuil tuille 'sis cóir de ghalldacht ag gabháil linn. Dá mba é Béarla mo fhriotal anocht libh is amhlaidh dogheanainn .i. buidh- eachas do bhreith leis ar nós na Sassanach, mar b'é sin ba dhual dam, agus ní bhfuighbhinn dada eile do fhriothálamh. Óir ní'n aon uair dá labhrainn Béarla nár gheall le slisne tur nó le ceap cnopánach gréasuidhe an teanga im' chraos agus ná ghabhann an croidhe agam caolughadh chuige ar an tslighe sin ná bíonn de thoirt ann acht oiread le gráinnín gainne coirce nó croidhe suarach spiodóigín i lár mo chléibh. Acht a bhuidhe re Dia do chuireadh d'fhiachaibh orm Gaedhilg do labhairt libh agus ar an adhbhar san sgaoilfeadh dem' theangaidh, raobfadh gach cruaidh-cheangal atá dá nasg i ngéibheann, agus dobhéaradh ar mo chroidhe a mhéadughadh orm mar ós Gaedhilge mo labhartha béil anocht ní'l fál na nGall feasda idir é agus comhchroidhthibh mo chomh-Ghaedheal. Dá bhrígh sin ní buidheachas béarad leis mar chleachtaid Gaill acht doghéanad a mholadh amhail do molfaidhe lem' athair é, lem' sheanathair, lem' shinseanathair, agus le gach duine eile is glún dom' chineadh ó bhun mo shloinnte anall. Molfad ar d-túis é mar gheall orm héin, mar gur duine atá ar na fearaibh is gile liom ar domhan é. Molfad an croidhe mór, fíor-chroidhe sean-Ghaedhil ná dearótadh tír na hÉireann go deo gidh gur minic fada soir uaidh talamh beag an ghrinn agus taithneamh gréine ar Bheinn Éadair. Ní hionann dálta do agus do na míltidhibh Gaedheal suarach do chuaidh tar calaidh roimhe do reic agus do dhíol sean-oighreacht a ndúthchasa ar ghrágallach gharbh-ghránda na barbarachta. A mhalairt san d'fhuadar atá faoi; mar is crann seoil bagartha ag cosnamh clú na hÉireann é, is fál daingeán do- sgaoilte ag cumhdach clann nGaedheal é, agus is cleithire groidhe, agus is laoch lán-chalma é ag seasamh i mbeár- nainn bhaoghail fear ná casfadh a chúl re diabhal ná deamhan is gan acht leanbh amháin de chlannaibh Gaedheal ag béice d'iarraidh chabhartha air. Molfad arís é mar gheall orraibh-se, tré go dtáinig anall ón duthaigh mhóir sin is dual anois dó agus go bhfuil sé eadrainn féin anocht. Is beag a chás orrainn ar a dtaoibh-se dhe'n fhairrge sgéala na tíre móire úd thall agus is fánach aguinn fíos imtheachta a muintire. Mar is dian le triall an bóthar ann, cheann ná fuighbheadh sí bheith níos sia-shiar thall uainn, agus rud eile, atáid súla muintire ná hÉireann iar n-a gcaochadh agus iar n-a ndalladh le páipéaraibh bréagacha Sassanach. Acht pé acu abhfuil nó ná fhuil fios aguinn uirre is talamh leathan líonmhar í thar tír ar domhan dá bhfaca súil riamh. D'aindeaoin sin is minic gur anacrach an áit do Ghaedheal í. Mar is ann atá dream agus cineadh ó gach fód fe'n ngréin bailighthe isteach i dteantaibh a chéile, cuid acu nár fearrde talamh ar domhan i mbeidis 'na seasamh istigh ann. Má tharraingeann a leithéid siúd sgléip nó bruighean ar mhuintir na hÉireann atá túr daingean mar dhíon acu nár thoghail duine nó daosgar-shluagh riamh, atá lannaire luath re lead- radh agus ridire an áthais do chreachfadh agus do reab- fadh reathacha agus cnámh ag namhaid do leomhfadh pléidh le duine de shean-phór na hÉireann. Agus sin é aguibh os comhair bhur súl anois é, fear gur leath a cháil 'sa chlú thar réidh is cnoc is bántaibh ó lár na duthaigh go ric dá fhairrge teorann Sassna Nua. Breathnuighidh go géar gach alt is féith leis mar is annamh go deo arís dochífear a leithéid. Ar an ádbhar san, agus de bhrigh go dtáinig thar treathain na dtonn dtaobh-uaine dár bhfios, nó gur chuir a chomhfhad san do shlighe thairis dár n-ionsuidhe, agus go dtug uaidh a cheacht 'sa chomhairle le brigh agus binneas briathar, le faobhar agus fuinneamh focal, gur dhóigh le n-bhur gcluasaibh gur mhil tré uachtar bhí dá * Father P. C. Yorke <L 418> sgéitheadh thar béalaibh aige, agus uair eile, gurab é bhí ann tórnach tréan an tsamhraidh agus na spéartha ag cur frasa fiucha; ar an adhbhar san go léir agus tuilleadh do thuill sé, fearaim-se fíor-chaoin fáilte roimhe agus bídh-se ag déanamh an oiread céadna gach féile. Mar is fear groidhe dár gcineadh féin é, fear sgléipire aguinn i gcomhair an bhaoghail é, fear gur measa leis ár g-cás thar cách é, fear ná ringne feall ar a dhúthchas riamh é, fear bhfuil mór-chuid dár gcúram air, fear le féile, fíor-dheigh-mhéinne, fear gur breágh dhuinn a rádh gur Gaedheal é.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
