Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Oghmóracht. VIII.
Title
Oghmóracht. VIII.
Author(s)
Mac Néill, Eoin,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1909
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
Oghmóracht - VIII. Do chúrsaidhe na ngutaidhe feasda. Céad shiolla gach focail is é is treise forba. An dara siolla, ámh, is é is luige forba. Dá bhrígh sin, an tráth gheobhas tú ainm san ogham agus trí siolla ann, má mhaireann an treas siolla dhíobh sa sgríbh- neóracht, ní mhairfidh guta an dara siolla. LUGUDECAS, cuir i gcás. Téid -AS i n-éag i ndeireadh an fhocail, sin LUGUDEC san oghmóracht déidheanaigh. Imthigheann guta an dara siolla, agus fágann soin Lugdech sa Sean-Ghaedhilg - Lughdhach nó Luighdheach sa Nua- Ghaedhilg. Guta fada sa gcéad shiolla, ní ghabhann sé atharrach crotha chuige sa sgríbhneóracht. VALUVI = Fáilbhí. VEQOANAI = Féchnai. Acht amháin go ngabhann é agus ó atharrach crotha sa sgríbhneóracht féin, mar adubhramar cheana .i. Féchnai, Fiachna, agusrl. <L 194> Guta gairid sa gcéad shiolla, agus guta ar bith isna siollaibh eile, imthigheann claochlódh ortha nó ní imthigheann, do réir ciníl an ghuta atá ina ndiaidh san oghmóracht. Cuirfeam síos annso na riaghlacha asa ngabhthar atharrach crotha sa sgríbhneóracht i ngutaidhe na n-ogham. Gach guta le nach mbaineann riaghail díobh maireann sé de ghnáth gan athar- rughadh sa sgríbhneóracht. U san ogham agus A nó O ina dhiaidh, sin "o" sa sgríbheann. MUCOI = moccu. Ní mhaireann an focal soin ó aimsir na Lochlannach anuas. CUNAS = con. GAMICUNAS, Gaimhchon. CUNAMAQI, Conmhaic. CUNACENA, Conchenn. CUNAMAGLI, Con- mháil. CUNAGUSOS, Congosso. CUNANETAS, Connath, Connadh. ULCCAGNI, Olcáin. AVI TURANIAS, Uí Torna. Is uatha hainmnighthear Mainistir Ua dTorna i gCiarraighe Luachra. TTRANALUGOS, Trianlogo. I san ogham agus A nó O na dhiaidh, sin "é" sa sgríbheann. IVACATTOS, Eochada; de sin Ó hEochadha. DOVVINIAS, DOVINIA, Duibhne; de sin Corca Dhuibhne. RITTAVVECCAS, RITTAVVECC, Rethach; de sin Íbh Reathach. (Chím Íbh Rathaig ag cuid dár sgríbhneóirí. Má labhartar féin mar sin é, níl ann acht dul i mudha). GRILAGNI, Grelláin, Grealláin. SCILAGNI, Scelláin, Sgealláin. Mar sin do na defhoghrachaibh AI agus OI. COIMAGNI, Coemáin, Caomháin. MAILAGNI, Maeláin, Maoláin. COILLABBOTAS, Coelboth, Caolbhadh. A agus U na diaidh = au, u. MAILAGURO, Mael Augro, Maol Ughra. MANU, Maun, Mun. MAGU, maug, mugh .i. duine fo dhaoirse. CALUNO(-VICA), *Caulonn, Caulann, Culann, de sin Cú Chulainn. <L 195> U agus U ina dhiaidh = u. *VORUDRAGNI, VURUDDRANN, VURODDRAN, Fur- udhráin. Mar an gcéadna, O agus V ina dhiaidh = u. DOVALESCI, Duibhleisg. DOVATUCI, Dubhthaigh. E agus U ina dhiaidh = i. MEDDUGENI, Midgen nó Midgna. VEDUCURI, Fidchuiri, Fiodhchuire. O agus I nó E ina dhiaidh = U. MOCOI, moccu. DOVVINIAS, Duibhne. BROCI, Bruicc .i. bruic anois. CORBBI, Cuirb. I n-aghaidh sin, CORREBRI = Coirbri. E, agus I nó E ina dhiaidh, = i. VELITAS, filed, fileadh. Ina aghaidh sin, DECEDDAS, Dechet, Deichead; ERCIAS, Erce, Ercae, Erca, Earca. Ní beag soin don chor so. D'éis a bhfuil sgríobhtha againn gonuige seo, badh cheart go bhféadfadh sgoláire ar bith, ag a bhfuil tuisgin bheag aige i litriughadh na Sean-Ghaedhilge, an chum anaithnidh atá ar ainmnibh na n-ogham do bhaint díobh, agus lorg na n-anmann soin do chur isna leabhraibh gan measgadh gan mearughadh. EÓIN MAC NÉILL. Sasanaigh, cé mór a mbrígh Is mic ríogh ón dtaoibh theas, Tuitfid bunn ar bhunn Fá lifear na dtunn glas. Ní thiubhra Tighearna Caisil, Gibé fáth fá bhfuil a rún, Ar chéad marg den ór is áille Máistreacht Áine do Sheón Brún.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
