Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
An Toirneach
Title
An Toirneach
Author(s)
An Fáinne Fionn,
Pen Name
An Fáinne Fionn
Composition Date
1899
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1899_08_19_357> <L 357> <B 1899> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U An Fáinne Fionn> <F An Claidheamh Soluis> An Toirneach Cia go bhfuil go aigneadh aige agus bhí na chomhnaidhe 'sa gcathair so, nach gcuimhneochaidh go fóill ar an gcoimh-measgar fíochmhar do briseadh os cionn Baile- átha-cliath aréir, Lughnas' a cúig. Bhí mise amuigh ar uair a naoi de chlog agus 'san aird bu dheas anoir, 'seadh chonnac preab-sholus an tinntrigh 'san spéir. Ní raibh aon fhoghar le cloistin amh, óir ba ro-fhada uaim an t-ionad as ar léimnigh an tinntreach amach an tan sin; óir is amhlaidh bidheann comhrac ag an dtorann leis an aer ina móirthimcheall, go nach leig- thear dhó dul i bhfad gan cosg. Acht ní mar sin leis an splainceach; is séimhe éadruime an dúil í go mór 'ná an t-aer thionnlacas an fhoghar agus ní bacthar comh mór leis, gur faide agus gur luaithe ghluaiseas gan toirmeasg. 'Sin í an chúis leis go bhfeicthear an solus níos luaithe ná mar cluintear an torann, gidh tionnsgnuigheann an bheart acu 'san nóimint gcéadna. Áirimhthear go ngluaiseann foghar 1,125 troighthe i nóimint d'aimsir. Mar sin, má chídhtear an splannc a h-aon, a dó nó a trí de thaiteógaibh sul má cloistear an breismeach, is cinnte go bhfuil an pléasg 'gá dheanamh a h-aon, a dó nó a trí 1,125 troighthe i gcéin uait. Dála an toirnigh agus an splaincigh bhí ann aréir - thosnuigh an toirneach do chloistin céim ar céim, gá chur a n-umhail duit gur ag druidim leat a bhí síad. Bhí an spás d'aimsir eidir gach lasadh agus an breisim 'na dhíaidh níos giorra agus gach breisim leis níos airde so-chloiste gach feacht, gur ba dhóigh fa dheireadh go raibh an spéir 'gá briseadh agus ag tuitim anuas ar do cheann. Ba mhionca na splainc anois 'na mar bhíodar ar túis, gur leanadar a chéile go tiugh, agus gur bhúirigh an toirneach ag crathadh na caithreach le gach pléasg. Thárla go raibh eagla agus sgannradh comh-mór sin ar dhaoinibh áirithe, gur fholuigheadar iad féin i gclúidibh agus i gcúinnibh a dtighthe, amhlaidh as budh inneall dóibh sin, agus ní dheachadar mór-chuid díobh i leabaidh nó a' chodladh go maidin. Daoine gan céill iad; oir, ní ghabhann an caor bac air bith, má's toil Dé aoinne d'aimsiughadh. Is dóigh le n-a lán daoine gurab é an toirneach mhilleas, agus is é an toirneach dá réir sin a chuireas an sgannradh ortha-san; acht ní dhéanann an toirneach dochar ar bith acht an oiread a déantar le fothram ghunna 'gá lámhach; 'sé an piléar a dhéanas an díoghbháil <L 358> is é an caor nó an saighead .i. an tinntreach lámhuigh- thear amach as an gunna mhór atá dhá chumadh ar nós éigin thuas 'san aer le ndéantar an urchóid agus an milleán go léir. Ní nimhneach go mór an tinntreach bhí ann a réir, oir ba é sin an saghas neamh-urchóideach é, .i. an teine ghealáin a bhí 'gá lasadh ann go sunnrach. Aon chéacht amháin budh chóir do dhaoinibh d'fhoghlaim 'nuair chídheann siad an teine sin, nó chluineann siad an toirneach, go bhfuil Dia ann; go bhfuil a gcinneamhain ina lámhaibh agus go bhfuil cumhachta aige ortha go mbudh féidir leis an rud is áil leis féin a dhéanamh sin. Moladh go deo leis. AN FÁINNE FIONN Baile Átha Cliath, Lughnasadh 6, 1899
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
