Corpas

CLODHANNA NUA.

Fearaimíd fáilte is céad roimh BHEATHA AN ATHAR 
TIOBÓID MAITIÚ, an leabhar is déadhnaighe do 
fríoth ó láimh "Sceilg".  Táimíd féin, agus tá Gaedhl-
tacht na hÉireann fé mhór-chomaoin ag Sceilg dá 
bhárr.  Ní hamháin go bhfaghaimíd sa leabhar so 
cruinn-chunntus ar ghníomharthaibh Aspuil na Measar-
dhachta abhfus, 'n-a theannta-san tá breacaithe ann 
áireamh de chomhairlíbh mór-thairbheacha do raghadh i 
leas anma is cuirp don uile dhaonnuidhe dá mair-
ann indiu "i nÉirinn iathghlais Bhriain is Eoghain."  'Sé 
sin an buadh is mó ag an leabhar.  Ar an adhbhar-san 
ní'lmíd gan dóthchus go bhfuighidh aos óg na tíre an 
chaoi ar é léigheamh, agus go míneóghfar is go mion-
scrúdóghfar dóibh na seóda mór-luaighe atá fé'n iadh. 
Tá súil againn go bhféachfaid uachtaráin ár scoil 
chuige go ndéanfar taithighe dhe chun léightheóireachta 
ins na rangaibh uachtair.  Níor bh'féidir a bhárr 
d'fhagháil i leith feadhma ná fóghnaimh ná feabhas 
tagartha.  Ní'l ceacht ná caibidil ann nár bh'fhéidir 
togha gach múine is gach comhairle d'fhagháil asta.  Sin 
é an rud a theastuigheann nó ógaibh na tíre.  Sin é 
an rud do choiméadfadh ó'n olc iad.  Sin é an 
rud do fhóghnfadh dhóibh chun saoghal glan neamh-
urchóideach a chaitheamh abhfus, agus chun a gcion den 
tséan a thuilleamh san tsíoraidheacht.  Oireann an 
leabhar so go breagh do scoileannaibh na tíre, agus 
tá súil againn go bhfuighfar coitcheanta ionnta é. 
Ní gábhadh dhúinn cur síos ar chainnt "Sceilg"; tá 
sean-aithne age Gaedhilgeóiríbh uirthi.  Tá sí annso 
go baileach glan is go hoscailte is go so-chroidhe 
féibh mar atá "Sceilg" féin — Dia á bheannachadh. 
Cuir aithne ar chainnt an leabhair seo, agus tá aithne 
curtha agat ar mhór-chroidhe is ar oscailteacht aigne 
Sceilg féin.  B'shin é an smaoineamh a bhí ag sír-rith 
tre n-ár n-aigne an fhaid a bhí an leabhar á léigheamh 
againn.  Chuireamair síos é, ní d'fhonn pláis a 
stealladh acht d'fhonn na fírinne d'innsint.  Do 
thaitn 'n-a sheódh linn an Remhrádh ó láimh an Athar 
Auguistín.  Do chualamair tráth é ag cur síos ar an 
Mheasardhacht "i dteangain mhilis Ghaedhilge," agus 
mheasamair mar ath-Thiobóid Maitiú é.  Níor chaill 
sé an ciúta ó shoin i nGaedhilg ná i mBéarla.  Ag 
dul 'n-a thaithighe atá. 

Tuilleann an leabhar so árd-cheannach a bheith air. 
Tá eólus beacht cruinn ann, agus cainnt bhríoghmhar 
chanta.  Muinntir Ghill atá gá cur amach; agus 
réal nó scilling nó scilling is réal a fhiacha, de réir 
an chlúdaigh is mian le duine. 

De réir an fhuadair atá fúinn is gearr go mbeidh 
cluithchí geamh-oidhche ár ndóthain againn, i nGaedhilg 
is i mBéarla.  Fuaireamair an lá fé dheireadh "A 
WEST BRITON'S ROMANCE".  A Comedy in 
one Act by Alfons Ó Labhraidh.  Cluithche deas i 
mBéarla is eadh é seo, agus dar linn go n-oirfeadh 
go maith do cheanntrachaibh gallda is leath-ghallda na 
hÉireann.  Ignatius O'Doherty ainm is sloinneadh an 
"Iar-mbreathnaigh" seo.  Tá oifig aige i mBaile Átha 
Cliath.  Ní lugha leis an sugh ná an Ghaedhilg ar shon 
go bhfuil sí aige go maith.  Tá sé bun os cionn de 
ghrádh seóinín mná go dtugtar Miss Gladys Gwendolen 
De Murphi uirthi.  Tá buachaill san oifig gurab ainm 
dó Tadhg Ó Súilleabháin; mac seóidh is eadh é, agus 
baintear ana-ghreann as.  Lá de laetheantaibh 
Seachtmhain na Gaedhilge tagann an bhean so go dtí 
oifig Ignatius, agus tá a aigne socair aige í iarraidh. 
Díreach agus é i bhfagharthaibh a scéil, scaoileann 
Tadhg beirt Ghaedhilgeóirí isteach ortha.  Labhrann 
Ignatius Gaedhilg leó.  Deir sé leis an mnaoi 
"uasail" gur Spáinnis atá ar siubhal eatortha. 
Baintear an dallamallóg dí ar ball, agus fágann 
sí annsoin Ignatius is a ré-chlis.  Is féidir an cluithche 
d'fhagháil ar réal ó Rúnaidhe Chraobh Dhiarmada Uí 
Shéaghdha i mBootle i Sasana. 

"NIAMH".  Do chuir Tomás ó Flannghaile scéala 
chugainn mar leanas: — A Thadhg a chara: San aiste 
sin do scríobhas ar "Niamh" an mhí seo tharainn, do chuir 
an chlódhadóir an focal "so" isteach in áit nár cóir dó 
a bheith, agus do leig sé thart rádh nó abairt iomlán, 
agus dá bhrígh sin rinne sé fuis fais de chuid don 
aiste.  Ní thuigfeadh duine ar domhan an rud ba 
mhian liom a rádh.  Sé do scríobhas: "Is mór an 
moladh ag daoinibh airidhe don tsimplidheacht.  Níl 
meas mór agam ar an tsimplidheacht so."  Mar do 
cuireadh i gclódh é do thagras simplidheacht do réim an 
Athar Peadar.  Ní hamhlaidh sin ba mhian liom a rádh. 
Tá simplidheacht le fagháil aige san áit ar cóir dí a 
bheith — acht in áitibh eile dho gheibhimíd deise, órnáid 
réim, mar as cóir — agus ní "simplidheacht" iad sin. 

Agus cia hé an dailtín thug "cló" mar ghairm ar 
m'aiste?  Nár fhéad sé tiodal as feárr d'fhághail ná 
an focailín sin gan chéill?
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
