Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Triallam Mór-thimcheall Átha Cliath.
Title
Triallam Mór-thimcheall Átha Cliath.
Author(s)
Laoide, Seosamh,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1907
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
Triallam Mór-thimcheall Átha Cliath. [Aiste do léigheadh os comhair na hÁrd-Chraoibhe.] Do thúirling an Méire de mhuin eich, mar nár bh'intsiubhalta do mharcraidh an Phodal do bhí de bhun an Ubhallghuirt sin, agus do chuaidh cách ar marcaigheacht timcheall Sráide Chaoimhghin go dtí an cúm i gcoinn- ibh an Mhéire, agus an Méire, na Sirriaim, an Sgríbhneoir, na Sinnsir, agus Fear Iomchartha an Chlaidhimh agus mórán eile i n-éinfheacht leo, do chuadar trís an ngarrdha soin agus anonn leo trasna na Podaile ar chlárachaibh adhmaid in dhá áit éagsamhla, agus mar sin dóibh trís na garrdhaíbh. Tháinig cuid de mhuintir na comhursanacht i gcoinnibh an Mhéire, agus do chuireadar fáilte roimhe féin agus roimh a mhuintir agus thugadar braon le n-ól dóibh. Agus annsain do chuadar tré thigh do bhí i bhfíor-ghar do'n taobh thuaidh de thigh mhór eile ar a nglaodhtar Teach Uí Dhubhdáil, agus sgathamh ó shoin do chomhnuidheadh duine éigin dar bh'ainm Seón Artúir ann, agus mar sin dóibh isteach ins an tsráid agus taobh ó dheas trís ansráid anonn go dtí an taobh ó dheas trís ansráid anonn go dtí an taobh thall de'n tsráid agus isteach leo i dtigh go nglaodhtí air i bhfad ó shoin Teach Uilliam Inglis, atá ar an dtaobh theas den tigh nua do chuir an Ridire Sir Tomás le Stróinse suas agus tré thigh Uilliam Inglis dóibh, go dtí n-a gharrdha soin, agus annsoin d'iompuigheadar ar a láimh chlé taobh ó dheas ag gabháil tré gharrdhaíbh na dtighthe ar fad do bhí sa treó sain. Dubhar- thas, agus b'fhíor ansgéal, go raibh cloch mhór i ngarrdha dhíobh sain agus í i dtalamh, agus gurabh í bhíodh ag taisbeánt na saoir- seann san áit sin agus sa gharrdha ba shia ó dheas uatha go dtí an Cúm agus comh fada le Cloich na Saoirsinne a tá 'na seasamh sa tsráid. Annsoin do chuaidh an Méire ar mhuin capaill agus do ghluais de bhun <L 380> na dtighthe trís an gCúm agus tré Gheata an Uaiseamaigh go póna an mhuilinn ar an dtaobh theas de'n gheata bheag laistiar de'n Chúm, a threoruigheas go Clós Shan Tomás. Do chuir muintir Sir Éamonn Brabson cláracha adhmaid thar an Lochán sain sa cheann toir den inse go nglaodhtar air Inse an Aba tuairim a láir, ar chuma go bhféadfadh an Méire agus a chuideachta teacht anall. Chuaidh an Méire anonn, é féin agus Fear Iomchartha an Chlaidhimh agus mórán eile dá mhuintir, agus do ghluaiseadar trís an inse agus i lár na hinse sin iseadh bhí sean-spreasadán de chrann droighin duibh ag críochantacht na saoirseann. Thárla gur gearradh anuas é, acht má gearradh féin, bhí an bun agus na fréamhracha fós i dtalamh. Annsain do chuadar trís an gceann tiar den inse agus amach leó tré bhearnain do hosgladh dóibh ar thaobh an bhóthair móir. D'ionn- tuigheadar taobh ó dheas annsoin go dtí an bóthar eile do bhí ag treorughadh ó Chroimghlinn go Teampall Phádraig agus mar sin dóibh siar ar an mbóthar mhór sain go Cárnán Cloch Uí Dhúnchadha, atá le hais an bhaile bhig go nglaodh- aid cuid de mhuintir na cathrach air Sgioból an Dulpínigh, agus as soin do dhruideadar buille beag ní ba ghoire leis an áird thiar go dtí an taobh thuaidh de'n bhóthar mhór sain, áit ar hosgladh bearna dhóibh ar an gcloidhe, agus annsoin do chuireadar páirc bheag díobh 'n-a dtugtar air Fear- ann an Talbóidigh. Thiomáineadar leo thríd sin siar agus annsoin ó thuaidh do dtí an léana mhór go bhfuil Dama an Iarainn mar ainm uirthi. Thugadar an lámh dheas di sin agus chuadar timchioll go dtángadar ar bhóithrín beag do bhí caoch agus é ceaptha an uair sin le cloidhtheachaibh. Do leagadh na cloidhtheacha so anois ar an dtaobh thuaidh de Dhama an Iarainn réamhráidhte. An bóithrín sin adubhramar tá sé os cionn dhá phéirse ar fhad ar an dtaobh thiar de bhóithrín nó de bhóthar mhór eile atá ar an dtaobh thuaidh de Dhama an Iarainn agus é ag déanamh síos ar Chill Maighneann. Mar sin dóibh trís an mboithrín bheag soin go díreach ó thuaidh go dtí an bóthar mór atá ag treórughadh ó Chill Mhaighneann go Baile Átha Cliath agus trasna an bhóthair mhóir sin leo taobh ó thuaidh comh fada le bóithrín árd leathchaoch doimhin idir na páirceannaibh cloidhe agus 'sé ainm do thugaid sean- daoine na háite sin air acht Lána an Mhur- dair (.i. bóithrín an dúnmharbhtha). Síos leo an bóithrín sin go hAbhainn na Cam- óige go ndeachadar fá shúil thiar an droichid go nglaodhtar Droichead an Bhogha air. D'iompuigheadar ar a láimh chlé ag bun árdáin Chille Maighneann agus d'aimsigheadar áth doimhin ann- súd san áit i dtigeadh Abhainn Life fad ó. Dob' fhéidir dóibh dul ní ba shia ó thuaidh, acht do bhrígh nár bh'ionghabhála do mharcraidh an áit ar cheart dóibh dul trasna, do chuadar anonn ar an áth ba ghoire do'n droichead agus mar sin dóibh go hinse mhóir Theampaill Chríost, agus 'na dhiaidh sain ar an gceann tiar de'n inse i n-aice Abhann na Camóige. Do suidheadh roinnt puibleacha nó cábán fá chomhair an Mhéire, na Sirriaim, agus na mBárd, agus annsoin do thúirling an Méire agus a mhuintir agus do rinneadar a meadhón lae. (Ní Críoch.) Tagra. Clárada, now Irishtown, but it no doubt included the long flats (extending thence to the Poolbeg) of sand there from which the name may be derived. Corrupted by 1603 A.D. into "Clear Roads"! Later forms: Clar Rade ('clere rode'). Rinn na bhFaoileann, tha sandy point on which the Poolbeg Lighthouse is built. Later forms: Renny- velan, Ranielean. An Cúm, the Coombe, often named in the older documents "the Vale", "vallis". Carnán Cloch Uí Dhúnchadha, Carna Clogh, in Dolph- in's Barn. Later forms: Carnaclongynethe (1488). Carnoclohoyunaghe (1603). <L 381> Áth Chille Moshámhóg, the Fords of Kilmehaíoch (as the name appears in the London copy of the Charter of Dublin). pron. Kilmahavock. These fords are near Island Bridge; they cross the Liffey over to and into the grounds of Liffey Bank House, and there appears to be a franchise-stone still standing there close to the gate of that place though it is probably a stone of later placing. At Cill Moshamog Niall Glundubh fell in battle when fighting against the Norsemen. Abhainn Life, Avenlyf (1324), Amplyffy (1488), Annylyffe (1603), the river Liffey, still occasionally called Anna Liffey. Cill Mhaighneann, Kylmaynan (1324), Kilmaynnan (1488), Kilmaynehame (1633), Kilmainham. Cnoc na gCuinneog, Ennocnegannoc (1324), Henok- makenok (1488), Hennocke Magynnocke (1633), the rising ground in the Phœnix Park beside the Park Gate (Parkgate Street). Cill Dúiligh, Grangegorman. Sgioból na Tríonóide Naomhtha, the Barns of the Holy Trinity, afterwards Grangegorman House, which appears to have been situated where the rope- walk now is. Croch Ua Róraic, Crohuroric (i.e. O'Roric's Gall- ows), the ancient name of a spot of land in the grounds of the King's Inns. In this name we very probably have embedded the name of the Norse hang- man of Dublin. Ua Róraic is, in origin, a Norse sur- name, from the Scandanavian forename Hrödhrekr. Cluain Life, Clonliffe, which, in ancient times ex- tended to the Liffey. Críonán, Crinan, that portion of the north side which is enclosed between O'Connell Street, Summer Hill, the Liffey and the North Strand. Tulca, dat. Tulcain (also Tulcaidh), the river Tolka. Geata an Dama, Dame's Gate, at the City Hall. Muileann an Dama, DAme's Mill, near the present Dame Street. An Rinn, Ringsend. An Poll Beag, Poolbeg. Bun an Bharra, the Barfoot. Séipéal Mhuirbhthean, Merrion Chapel. Réabóg, Roebuck. An Bhearna Dhearg, the Red Shard, which was evidently not far from Donnybrook. Droichead Chluana Sgiach, the bridge of Clonskeagh, Baile an Mhuilinn, Milltown. Baile Chaoimhghin, St. Kevin's Gate, at the present Kevin Street. Lána an Ime, Butter Lane. Fir Chualann, Fercuolen, i.e. the barony of Rath- down, especially the Wicklow portion of it. Teampall na Sabhaltaire Naomhtha, St. Sepulchre's. Ubhallghort na Séamsúirí, the Chauntor's Orchard. An Phodal, the Poddle. An Cúm, the Coombe. Geata an Uaiseamaigh, Washame's Gate; "Wey- cesthame Gate" in 1324 A.D. Inse an Aba, the Abbot's Meadow. Croimghlinn, Crumlin. Fearann an Talbóidigh, Talbot's Land. Dama an Iarainn, the Iron Dam; it goes from Dolphin's Barn to the Grand Canal in James' Street direction. Lána an Mhurdair, the Murdering Lane, going towards Kilmainham. Abhainn na Camóige, the Camac River. Droichead an Bhogha, Bow Bridge. -
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
