Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Triallam Mór-thimcheall Átha Cliath.
Title
Triallam Mór-thimcheall Átha Cliath.
Author(s)
Laoide, Seosamh,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1907
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
Triallam Mór-thimcheall Átha Cliath. [Aiste do léigheadh os comhair na hÁrd-Chraoibhe]. Da mhéad an sgéal atá le nochtadh agam, 'sé is eagal liom go deimhin nach faghad éisteacht. Is dócha nach annamh sain duine 'gá rádh leis féin, Baile Átha Cliath, an eadh? Cloisimíd an iomad den sgéal sain. Nach fuilmíd 'n-ár gcomhnaidhe sa chathair seo? Is fada ó chuamar 'na taithighe. An amhlaidh mheasair-se nach fuil Baile Átha Cliath siubhalta againn, míle uair ar a laighead? Ní chuirfeadh sé aon iongnadh orm dá mbadh mar sin a bheadh duine ag caint d'éis teidil na haiste seo do léigheadh dhó. Mar sin féin, b'fhéidir go bhfaghainn-se rud éigin taitneamhach le n'innsint dó súd i dtaobh na cathrach so do shiubhail sé go mion minic, comh minic sin, b'fhéidir, go bhféad- fadh sé a aithris dam cá mhéid cloch atá sa pháil a bhíos fá n-a chois i n-a shiubhaltaibh lae. 'Sé mo thuairim go bhfuil 'fhios ag gach éinne cad iad na sean-ainmneacha a bhí ar an áit 'n-a bhfuil cathair Bhaile Átha Cliath indiu. Áth Cliath Cualann agus Áth Cliath Duibhlinne bhíodh air. Ní bhaineann an chéad ainm ó cheart, ámh, acht leis an roinn sin de atá laisteas de Abhainn Life, agus a rádh go raibh an abha mar theorainn idir Cuala de thaoibh agus Fine Gall agus Tuath Éad- air den taoibh eile. B'é sin dálta ag Áth Cliath Duibhlinne leis, agus ag Áth Cliath féin, nó gur cuireadh suas Baile na nGall agus Ceann Droichid agus na bailte beaga eile ar an mbruach thuaidh den abhainn. Is tuigthe as soin, an chéad chathair a bhí ann, gur i dtaobh theas de Life bhí sé. Cá raibh sé? An féidir dúinn a mhéad agus a leithead do chur síos? Is féidir go deimhin. Bhí sé an-bheag ar fad, & a fhad ó Dhruim Choll choille go hAchadh an Droma agus a tharsna ó Dhroichead Dubhghaill go Geata Chaoimhghin. Ní hiad na Gaedhil do chuir dubhshraithe cloch bhuinne Bhaile Átha Cliath. Ní raibh a spéis riamh i gcathrachaibh móra, acht b'fhearr léo ná rud nach déarfaidís bheith 'na gcomhnaidhe amuigh ar an dtuaith, áit i bhfeicfidís bánta míne réidhe agus ba ar cnoc, agus anál fhíor-fholláin dhá tarraing aca de aer na tuaithe. Féach a dheise do cuireadh an smaoineadh sain i n-amhrán adeirtear go han-mhinic indiu: Is ró-bheag mo dhúil i gcopán ná i gcárta, I bhfuinneogaibh gloine nó i rúmannaibh árda; Níor bh'fhearr liom teach bán ná cábán samhraidh, Poll a bheith ar an sgraith 's mé 'g amharc ar na gamhnaibh. Cia chuir cloch bhuinne na cathrach so, mar sin? Tá, na Lochlannaigh. Sa bhliadhain 841 do chuireadar súd suas daingean Átha Cliath — na Finngheinte do chuir suas é. Sa bhliadhain 852 'seadh tháinig na Duibhgheinte agus do bhaineadar Áth Cliath de na Finn- gheintibh. Oleifir Hviti, nó Amhlaoibh Fionn mac ríogh Lochlann, ab' ainm do thaoiseach na nDuibhgheinte. Do chuir an mac ríogh soin na Lochlannaigh uile, idir Finngheinte agus Duibhgheinte, fá n-a smacht, agus is dóigh liom gur ó n-a aimsir sin do thárla Áth Cliath 'n-a chathair — ní raibh ann acht daing- ean roimhe sin. Bhí dúil mhór ag na Loch- lannchaibh Átha Cliath i gceannaidheacht agus i dtrachtáil agus, dá n-abrainn, i bhfogh- luidheacht mara agus tíre, i dtreo, i gceann suim aimsire, gur éirgheadar an-shaidhbhir ar fad, ionnmhus agus iolmhaoine aca, ór agus airgead, saidhbhreas agus sócmhuinní an <L 362> tsaoghail ar a dtoil aca ón ló go chéile. B'é an rí ba mhó bhí os a gcionn riamh Amhlaoibh Cuarán mac Sitriucca. Ní abraim ná go raibh meas mór ar an rígh sin ag Gaedhealaibh féin, agus a chumhachtaighe bhí sé tráth. Níor ghabh na Gaedhil Áth Cliath ar na Lochlannchaibh acht aon uair amháin. Maol- finne, rí Breagh, agus Cearbhall mac Muireagáin, rí Laighean, do dhíbir thar sáile iad, ar chuma go raibh Áth Cliath i seilbh Gaedheal ó'n mbliadhain 900 go dtí an bhliadhain 917, nuair a tháinig Sitruc Caoch ua hÍomhair as Lochlainn agus loingeas ádhbhal-mhór uime. Do thángadar i dtír agus do ghabhadar an dúnphort ar Gaedheal- aibh arís. D'fhan an chathair ar sheilbh ag Lochlannchaibh go teacht do Strangbó agus dá arm Normánach go hÉirinn. Do theich rí Lochlannach Átha Cliath .i. Asculbh nó Asgadal, thar sáile, agus do tháinig thar n-ais le congnamh ó Innsibh Orc agus taois- each dár bh'ainm Seaghán Geilt os a gcionn, acht do bhris Strangbó an cath ortha, agus do mharbh iad araon. Fuair riaghaltas Shasana seilbh ins an gcathair agus ins na dúithchíbh do bhain léi. Cár bh'iad sain? arsa duine éigin, b'fhéidir. Inneosad iad anois. 'Sé ainm do thug Lochlannaigh Átha Cliath ar a ndúithchíbh as a dteangaidih féin Duflinnar- skíri .i. sgíre Duibhlinne .i. dúthaigh nó contae Átha Cliath nó, mar adéarfaidhe as Béarla, Dublinshire. Deirtear go raibh an Anaigh mar theorainn ar an dtaobh thuaidh, gur shroich an teóra go Léim an Bhradáin ar an dtaobh thiar, agus go raibh seilbh aca mar an gcéadna i gcrioslach an chuain ó Inbhear Life go dtí an tInbhear Mór. Is fearr go mór, ámh, an tuarasgbháil do-gheibhtear air sin ag sgríbhneoiríbh Gaedh- ealacha adeir go raibh teóra dúthaigh nó trí dúithchí ag Lochlannchaibh Átha Cliath, .i. Tuath Éadair, Fine Gall agus Asgall Gall. Is ar an gceann déidheanach is mó bheas sgéal na hoidhche anocht agam. Bhí trí dúithchí eile ann i dtaobh theas de Life, .i. Uí Bhriuin Chualann, Uí Ghabhra agus Uí Dhúnchadha. Na sé dúithchí sin le chéile, is ionann líomatáiste dhóibh agus do Chonntae Bhaile Átha Cliath mar tomhaistear ag Gall- aibh Shasana fá láthair. Maidir le Tuaith Éadair, is tuigthe as an ainm féin go raibh Beann Éadair agus Sean-mhagh Ealta Éadair innti, acht is ar éigin do chreidfidhe uaim go raibh Cluain Dolcáin ar cheann de na bailtibh a bhí ann. Dá réir sin, bíodh go raibh an chuid ba mhó de Thuaith Éadair lastuaidh de Life idir Fine Gall agus Muir Meann, bhí cuid eile dhi laisteas den abhainn timcheall Chluana Dolcáin. Is dóigh liom gur bh'ionann méad d'Fhine Gall agus do'n chuid eile den roinn thuaidh de Chontae Bhaile Átha Cliath. Sórd Choluim Chille an baile ba mhó bhí ann. Ceapaim go raibh áirdmheas ag na Lochlannaigh ar an mbaile sin, agus a rádh gur chuir sé fearg mhór ortha aon uair amháin tráth chreachadar Gaedhil é. Tháinig sé chum baile dham anois an treas dúthaigh bhí ag Lochlannchaibh d'ainmn- iughadh. B'í sin Asgall Gall. Is ionann asgall agus cúinne páirce, .i. asgall bheag talaimh. Mé féin do aimsigh ciall na hainme sin, ag baint baramhla as cainnt an leabhair úd "Cogadh Gaedheal re Gallaibh" ag cur síos dó ar chath Ghlinne Máma. Níor thuig an t-Ollamh Henthorn Todd an sgéal i gceart, agus gur shaoil seisean gur i gContae Chille Dara bhí Asgall Gall. 'Sé an chiall a bhí leis dúthaigh bheag na Lochlannach, .i. an preabán sain talmhan ar <L 363> a raibh cathair Bhaile Átha Cliath i n-aimsir na nGall. Bhí leithead beag talmhan aca timcheall na cathrach dalta mar atá ag Hamburg, ag Brémen, ag Monacó, agus ag cathrachaibh neamhspleádacha eile san Eoraip indiu. Nuair a fuair Rí Hanrí seilbh na cathrach do chuir sé faisnéis fá n-a críochaibh nó a tórainntibh. An méire nua de bhunadh Shasana, do chuir sé fios ar na sean-chath- ruightheoiríbh Lochlannacha, agus do fhiosruigh sé dhíobh cad iad na tórainnte agus na saoirseannta ba ghnáthach leo do chleachtadh. Do innseadar sain dó agus do cuireadh i sgríbhinn. Do sgríobhadh i gcairt annsoin sean-tórainnte Átha Cliath ar fhuráileamh Ríogh Seagháin, sa mbliadhain 1192, mar leanas: "Johannes, dominus Hibernie, comes Moretoni, omnibus hominibus et amicis suis, Francis et Anglicis, Hyberniensibus et Walensibus, presentibus et futuris, sal- utem. "Sciatis me dedisse et concessisse et hac mea charta confirmasse, omnibus meis de Dublin, tam extra muros quam infra muros manentibus, usque ad metas ville, quod habeant metas suos, sicut proalate fuerant per sacramentum probarum viror- um de ciuitate ipsa per preceptum regis Henrici, patris mei, scilicet, ex parte orientali de Dublin, et australi parte past- uram que durat usque ad partam ecclesie Keiuini, et sic per viam usque ad Kilmere- caregan, et sic per diuisam terram de Duuenolbroc usque ad Dother, et de Dother usque ad mare, scilicet, ad Clarade iuxta mare, et de Clarade usque ad Ren- niuelain. "Et in occidentali parte de Dublin ab ecclesia Sancti Patricii per vallem usque ad Karnanclonengunethe, et exinde usque ad diuisam terram de Kylmenan, et ultra aquam de Kylmenan iuxta Aueneliht, usque ad vada de Kilmehauoc, et ultra aquam de Aueneliht versus boream per Ennocneganhoc et deinde usque ad orrea Sancti Trinitatis et de orreis illis usque ad Furcas. Et sic per siuisam inter Clun- lith et Crinan usque ad Tolekan. Et deinde usque ad ecclesiam Marie de Houstmanebi." "Beatha agus sláinte ó Sheaghán, tighearna na hÉireann, agus Iarla na Mortáine, chum a charad agus chum a dhaoine féin i gcoitchinne, Franncaigh agus Sasanaigh, Éireannaigh agus Breathnaigh, fá mar atáid anois, agus mar a bheid feasta. "Bíodh a fhios agaibh-se go dtugas-sa uaim agus gur bhronnas, agus gur dhearbh- uigheas an méid seo trém' chairt, dom' mhuinntir uile atá i nÁth Cliath, idir a bhfanann laistigh de na fallaíbh agus a bhfanann lasmuigh de na fallaíbh, go tórainntibh na cathrach, go mbeadh a gcuid tórainnte aca, fá mar do socruigheadh iad roimhe seo ar mhionna fear n-ionnraic den chathair féin ar fhuráileamh Ríogh Hanrí, m'athair, mar atá, ón taobh thiar de Áth Cliath agus ón taobh theas den pháirc a théid chomh fada le geata Theampaill Chaoimhghin, agus mar sin ar an mbóthar chomh fada le Cill Mhuire Cairrgín, & mar sin ar thórainn Dhomhnaigh Broc chomh fada le Dóthair, agus ó Dhóthair go fairrge, mar atá, go Clárada i n-aice na fairrge, agus ó Chláradaibh go Rinn na bhFaoileann. Agus i dtaobh thiar de Áth Cliath ó Theam- pall Phádraig tríd an gCúm comh fada le Carnán Cloch Uí Dhúnchadha, agus as sain go tórainn Chille Maighneann, agus thar sruth Chille Maighneann i n-aice Abhann Life, <L 364> comh fada le hÁth Chille Móshámhóg, agus thar sruth Abhann Life taobh ó thuaidh tré Chnoc na gCuinneóg, agus as sain chomh fada le Cill Dúiligh, áit a bhfuil Sgiobóil na Tríonóide Naomhtha agus ó na sgiobólaibh sin chomh fada le Croich Ua Róraic, mar a bhfuil croch na cathrach indiu. Agus dá réir sin as thórainn Chluana Life agus Chríonáin comh fada le Tulcain. Agus as sain comh fada le Teampall Mhuire i mBaile na nGall." Sin mar do chuir Rí Seaghán tórainnte agus saoirseannta Átha Cliath i gcairt. B'éigin do chathruightheoiríbh Átha Cliath aire mhaith do thabhairt do na háiteannaibh seo ar eagla go gcaillfidís aon chuid dá gceart. Tá a fhios againn go léir go dtig athrughadh ar ainmneachaibh na n-áiteanna go minic, agus mar sin de go gcailltear cuimhne ar an mball 'na mbíodh ainm eile ar fad air i n-allód. Cionnus do fuair muinntir Átha Cliath cuimhne chongbháil ar na ballaibh seo ó chéad go céad ar chuma go bhfuil fhios againn indiu féin cad is treó do na háit- eannaibh úd 'n-a dtáinig ath-ainm ortha ó shoin. Inneosad sain anois. Ba ghnátach leo, nuair a thigidís i n-a siubhaltaibh go háit ar bith dá short sain, breith ar gharsún óg, agus cad do dhéanfaidís annsain acht gabháil air de shlait go dian dícheallach gan truagh gan taise gan trócaire nó go mbeadh sé ag béicigh le méad na péine. Deiridís leis, annsain, cuir i gcás, gur i gCill Mhuire Cairrgín do tugadh an cór- ughadh sain dó. Nuair a bheadh seisean 'na dhuine aosta, b'fhéidir go mbeithí ag cur faisnéise air fá Chill Mhuire Cairrgín, cá raibh sé i n-éan-chor? Déarfadh seisean annsain, "Ó, tá fhios agam-sa go maith cá bhfuil sé? Nach ann do ghabhadh orm le slait agus mé go han-óg? Ní maith liom cuimh- niughadh ar a leithéid, acht níor fhéadas riamh é chur as mo cheann, agus an córughadh uathbhásach do fuaras annsain." Acht ní dhéanfadh sain an gnó dhóibh ar fad, arsa duine éigin; cá bhfios dóibh cá dtéidheadh réim na teórann ó'n áit go chéile dhíobh sain. Bhíodh slighe aca chuige sin leis. A leithéid seo, do théidís amach, .i. an méire, na sinnsir agus trí chéad marcach dhá dtionnlac i n-éinfheacht leo, agus do shiubhlaidís an teora ó cheann ceann na cathrach, gach éinne aca ar mhuin a chapaill, nó go mbeadh gach aon áit siubhalta aca fá mar a bhí sé thíos ins an tsean-chairt. Bhíodh fuineadh néal nóna ag druidim leo i ndeireadh an lae. Is dócha gur ghnáthach leo an siubhal so dhéanamh ar dtúis uair sa mbliadhain, ann- sain gach ré mbliadhain, agus fá dheireadh thiar gach tríomhadh bliadhain (sin é an sgéal atá thíos ag Muinntir an Bháird i n-a leabhar). Ní'l acht trí cinn de na siubhaltaibh seo indiu againn i gcairt. B'fhéidir gurab amhlaidh do chailleadh cuid díobh, agus an chuid eile aca, is dócha nár bh'fhiú le cléireach na cathrach a bhí ann san aimsir sin iad do chur i sgríbhinn. An comhshiubhal ba dhéidheanaighe dhíobh, .i. an ceann do bhí aca sa mbliadhain 1603, 'sé an sgéal is fearr eolas aca ar fad, agus go bhfuil cur síos ann ar gach aon áit díobh go mion. Sin é an fáth go n-innsim-se anois é. "Marcaigheacht do rinneadh ar Saoir- seanntaibh agus líobartaíbh Bhaile Átha Cliath, do réir an tsean-ghnáis, agus iad siubhalta le déidheanaighe i mbliadhain mhéireachta Sir Seón Tirial, .i. 1603 d'aois ár dTighearna, mar atá: — Ar dtús, i n-ainm Dé, d'imthigh an Méire, na Sirriaim, an Sgríbhneoir agus na Sinnsir, <L 365> agus thugadar a mbóthar ortha ag marcaigh- eacht tré Gheata an Dama agus suas le trí chéad marcach nó os a chionn de chathruigh- theoiríbh Bhaile Átha Cliath le n-a gcois. Fá cheann tamaillín do iompuigheadar idir Muileann an Dama agus fallaí na cathrach agus mar sin dóibh síos go bruach Abhann Life nó go dtugadar aghaidh soir go díreach ar an Rinn, agus as soin do chuadar go dtí na Clárada agus an Poll Beag agus as sain arís go Rinn na bhFaoileann ar a nglaodhaid dream do mhuinntir Bhaile Átha Cliath Bun an Bharra. Do séideadh an buabhall anois agus tháinig an chuideachta i gceann a chéile, agus ag leanamhaint luirg a sean agus a sinnsear dóibh do glaodhadh ar Risteárd Mac Síomoinn, duine de na báirseoiríbh, agus do horduigheadh dó dul ar marcaigheacht chomh fada soir agus thioc- fadh leis isteach ins an bhfairrge, mar do bhí an trághadh ann an uair sin, agus sleagh do chaitheamh fad a urchair ins an bhfairrge. Do rinne sé amhlaidh, agus a fhad sain a théidh saoirseannta na taoibhe theas de'n abhainn agus de chaladhphort Inbhir Life. Annsain, do thugadar a mbóthar ortha, ag dul ó dheas comh díreach & tháinig leó, go dtí an Chloch Dhubh do nglaodhtar anois uirthi an Charraig Dhub, atá ar aghaidh na háite i mbíonn cúirt ar siubhal ag Sirriamaibh Bhaile Átha Cliath ar an dtalamh atá ar an dtaobh thiar de Bhaile Nua na Trágha. Do séideadh an buabhall anois & do tháinig an chuideachta i gceann a chéile agus do chuadar siar ar marcaigheacht ar fhad an bhóthair mhóir go Séipéal Mhuirbhthean. Do séideadh an buabhall annso agus do tháinig an chuideachta i gceann a chéile agus do chuireadar a gcomhairle fá chéile i dtaobh an bhóthair dob' ionbhuailte dhóibh ann, agus 'sí comhairle ar ar chinneadar dul ar thórainn féir agus acra talmhan d'fhágbháil idir iad féin agus Séipéal Mhuirbhthean, ó thárla go n-abairthí an t-am sain gur chuid de thalamh Réabóige an t-acra sain. Mar sin dóibh tamaillín siar go ceann na teórann gur iompuigheadar ó thuaid fá dhéin na hasgaille [atá i dtaobh] thiar theas de chloidhe ubhallghuirt Mhuirbhthean, mar dubhairt sinnsir na cathrach go dtéidís trís an asgaill sin i n-allód. Acht anois, ó thárla go raibh an asgall chéadna 'na fál bhreagh láidir agus í tiugh reamhar le crannaibh agus le droighneánaibh, agus gur leasg leó bearna do dhéanamh ann, do bhrígh gur thionónta ag an gCathair, .i. Sir Tomás Mac Uilliam, do bhí 'na chomhnuidhe annsúd, do chuadar tamaillín do leathtaoibh na láimhe clé trís an gceann ba ghoire dhóibh den pháirc agus d'ionntuigheadar annsoin ar an láimh dheis ag déanamh ar chloidhe teorann 'n-a raibh saileacha dubha agus sgeacha ag fás 'na mhullach. Siar leo annsain gur fhágadar an cloidhe sin ar an láimh dheis go dtángadar go Tobar Mhuire mar ar stadadar. Do séideadh an buabhall annsoin, agus do chuadar as soin síos ar theorainn ghirr & siar ó thuaidh go dtí an pháirc fá n-a bhun soin. Mar sin dóibh trasna na páirce go tórainn bhreagh leathain taobh thiar thuaidh di sin, agus ar fhad na teorann soin go geata Chúirte an Smotaigh, ag marcaigheacht i bhfíor-aice do'nghort le taoibh na faithche úd go dtí an Bhearna Dhearg agus mar sin dóibh ó dheas chun na roinne ba shia uatha den bhfaithche i bhfogus do thalamh Réabóige. D'iompuigheadar siar annsain agus do thugadar aghaidh ar phóna mhuilinn Dhomhnaigh Broc i n-Abhainn Dóthair. Agus do bhrígh nár bh' intsiubhalta dhóibh an t-áth agus a dhoimhne bhí an abha, do thionntuigh- eadar taobh ó thuaidh tamaillín ar fhad locháin an mhuilinn do bhí ar thalamh Dhomhnaigh Broc agus tríd sin. D'ionntuigheadar taobh ó dheas annsoin ar fhad locháin an mhuilinn ar thalamh Dhomhnaigh Broc an fhaid a threoruigh sé i n-aice Dhroichid <L 366> Chluana Sgiach, agus d'iompuigheadar siar annsain ar theorainn chóir Dhomhnaigh Broc atá ag roinnt Domhnaigh Broc agus Baile an Mhuilinn ó n-a chéile, agus do leanadar ortha dá réir sin ar fhad na teorann dobh' fhuide uatha de Dhomhnach Broc, ag tabhairt na láimhe deise d'á raibh de thalamh na háite sin idir iad féin & an chathair, & iad ag bualadh ar aghaidh taobh an bhealaigh mhóir a threoruigheas go Baile Átha Cliath, go dtángadar chum na teorann ba shia uatha de thalamh Dhomhnaigh Broc 'san áird thiar. Annsain do thugadar aghaidh taobh ó thuaidh ar mhóinfhéar go bhfuil a leath ag baint le talamh Dhomhnaigh Broc agus chuadar tré lár an mhóinfhéir sin soir ó thuaidh chum na hasgaille atá i dtaobh thoir thoir theas de phreabán talmhan ar a nglaodhtar Cill Mhuire Cairrgín atá go díreach i bhfíor-ghar don mbóthar mór a treoruigheas ó Dhomhnach Broc go Baile Átha Cliath; agus annsoin do iompuigheadar ar a gcúlaibh agus do thugadar aghaidh ar an áird thiar thiar thuaidh agus do chuadar mór-thimcheall an talaimh úd Chille Muire Cairrgín agus d'fhágadar ar a láimh dheis é idir iad agus an bóthar mór adubhramar agus do bhuaileadar amach ar an mbóthar mór réamhráidhte tré bhearnain do bhí ar an asgaill thiar de Chill Mhuire Cairrgín, agus d'imthigheadar ortha ar fhad an bhóthair mhóir sin comh fada le Faithche San Stiofán, agus do ghabhadar an taobh theas de'n bhfaithche agus mar sin dóibh ar a n-aghaidh go díreach go dtángadar go Geata Chaoimhghin, agus d'iompuigheadar taobh ó thuaidh sa lána go dtángadar go dtí an ceann toir de Lána an Ime. Bhí bearna annsoin agus isteach leó tríthi, agus sa lána soin atá sean-chros cloiche, agus dubharthas go nglaodhtí Cros an Ime ar an gcrois sin do bhrígh go ndíoltaoi annsoin an lón ime do thagadh go Baile Átha Cliath i n-allód ó thóraitnnibh Asgaill Ghall agus ó Fhearaibh Cualann .i. críoch Ua dTuathail. Annsoin do chuadar siar go ceann an lána a threoruigheas ó Shráid Chaoimhghin ar an dtaobh thoir de Theampall na Sabhaltaire Naomhta agus trís an lána soin, ag tabháirt na láimhe clé agus na taoibhe thiar do Theampall na Sabhaltaire Naomhtha agus do Chlós Phádraig do dtángadar go sean- lána bhí i bhfíor-aice dhóibh ar an dtaobh theas de thigh na mbocht úd do chuir an Sinnsear Maighistir Risteárd Róinséal suas le déidheanaighe agus ar an dtaobh theas de Ubhallghort na Seamsúirí ar a nglaodhtí do réir na seansgríbhinn Ubhall- ghort Sir Tomás Sútrabí. (Ní Críoch). Tagra. Baile na nGall, Oxmantown, in its oldest form Houstmanebi (char. of King John), an Anglo-Norman spelling of O. Norse Austmannabyr = the town of the Ostmen (eastmen) or Norsemen. Ostmenstown is intermediate between that and the present form. Ceann Droichid, the part of Dublin next Church Street bridge, on the north side of it. Druim Chollchoille, Cork Hill, the hill on which Dublin Castle and the City Hall are built. Cork Hill is merely a corruption of the latter part Collchoille, the first ll having become r through the influence of dissimilation, which always makes a word easier to pronounce, thus: Colkill, Corkill, Cork Hill. No doubt this corruption began with the Ostmen, cp. O. Norse Hlymrek (whence Limerick) from o. Ir. Luimneck in which we have r from n, which is closely related to l. It is also possible that "Hill" assisted in the loss of Druim which would be felt by a bilingual person to be superfluous in an Anglicised form. Q. Why have the Corporation Cnoc Corcaighe on the name plate? Achadh an Droma, later Sráid Shan Tomás, Thomas Street. Droichead Dubhghaill, also called Droichead Átha Cliath, the bridge at Church Street. It was the first bridge built over the Liffey. Geata Chaoimhghin, afterwards translated into Kevin's Port. It corresponded, as a street name, to Kevin Street and Camden Street. Finngheinte, Norwegians, as commonly explained, lit., fair gentiles. Duibhgheinte, Danes, lit., dark gentiles. Amhlaoibh Cuarán mac Sitriucca, Olaf Cuarán (Oleifr Qvaran), son of Sitric (Sygtryggr). <L 367> Ua hÍomhair, the granson of Ivar (Ingvar). Asculbh nó Asgadal, Hasculf or Asketill. Innse Orc, the Orkney Islands. Seaghán Geilt, John Wode, i.e. John the mad. Muir Meann, the Irish Sea. Mortáin, Mortain, a place in Normandy. Cill Mhuir Cairrgín, in later forms Kilmerecare- gan (1324), Kylmagergan, Kilmagergan, situated approximately between Leeson Park Avenue and Upper Leeson Street, i.e. Harryville? Domhnach Broc, Donnybrook. Dóthair, River Dodder; also Abhainn Dóthair (pron. aidhin dóthair); an older gen. was Dothra, but this was sometimes nom. Seosamh Laoide.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
