Corpas

Tagra ar Chuntasaidheacht.

Do léigheas-sa ealadha an Mhadra Mhaoil,
Is nuair do dhearcas gur gealladh leat-shobhrn buidhe
Don té úd a cheapadh bárr-thagra fíor
Ar a tréithibh do phreabas chun aiste do sgríobhadh.

Dubhairt an Madra Maol gur dhein sé a 
dhícheall, agus ar a shon-san má tá aon locht 
le fagháil ar a shaothar, ní ceart an milleán 
go léir do chur air. 

Dubhairt sé leis gur chiotach is gur liob-
arnach do chuir sé chuige, acht bíonn gach 
tosnughadh lag, agus d'fhéadfaidhe an cheat-
aighe do dheisiughadh.  Tá iarracht tabhartha 
aige agus oscailt leathan déanta aige do 
chléireachaibh na Gaedhilge, mar chítear 
dhúinn ar na leathnachaibh do chuir sé os ár 
gcomhair, gur féidir cunntaisí do chimeád 
chomh cruinn gan breis slighe agus aimsire, 
agus a chimeádtar iad i mBéarla.

'Sé mo thuairim-se gur dhein sé dearmhad 
nó dhó 'n-a ealadhain, ámhthach agus gur 
bh'fhearra dhó Tórna, Tomás Ó Ceallaigh 
agus Seán Ó Briain, do chur i n-aon leabhar 
amháin mar shampla, 'ná leabhar fé leith 
d'fhagháil dóibh go léir.  Dá mb'áil leis 
ceannaigheacht is díolaidheacht a bheith aige 
le triúr nó ceathrar agus sampla do thabh-
airt ar cionnus a chimeádtar cunntaisí ar 
a dtugtar, agus ar a dtógtar, san Iris, i 
Leabhar an Airgid, agus i ngach cunntas fé 
leith eile, d'fhéadfadh a léightheóirí é thuis-
gint i bhfad Éireann níos túisge, agus ní 
thógfadh na samplaí do tugadh dúinn san 
IRISLEABHAR leath na slighe do thógadar. 

Bhí an iomad reiceadóireacht aige le 
Tórna i dtaobh na naoi sgillinge is tistiún. 
Ní fheicim-se cionnus d'fhéadfadh Tórna 
díoghbháil a dhéanamh dá earraidhe nuair a 
thóg sé an céad siúicre, ná cionnus d'fhéad-
fadh sé féin a bheith n-a fheicheamhnaidhe nuair 
<L 293>
a fuair sé a luacht ó Thórna, ná cionnus a 
bheadh Tórna n-a éilimhtheóir nuair a thug sé 
an t-airgead dó. 

Nuair do thóg Tórna an céad siúicre 
"Lá Coille" níor dhein sé aon díoghbháil 
acht a lán tairbhthe.  Do dhein sé slighe do 
chéad eile dhó, agus bhí a chuid airgid deimh-
nightheach dhó "Lá na nAmadán".  Ní chuir-
finn "san Iris" "Díoghbháil dom' earraidhe," 
acht "Togtha dhem earraidhe .i. céad 
siúicre."  Ní fhéadfadh sé bheith n-a fheich-
eamhnaidhe age Tórna mara mbeadh air-
gead ag Tórna air, agus ní fhéadfadh 
Tórna bheit n-a éilimhtheóir aige-sean, mara 
mbéadh sé ag éileamh airgid air.  "Fach-
tóir" é féin an lá san, agus "Díoltóir" 
Tórna.  Tá cuid dá choraibh chainnte agus 
cuid dá litiriughadh agus ní réidhtighim leó 
acht chomh beag.  Do chuirfinn "bítí" 'sa 
trímhadh líne agus "deintí" 'sa séamhadh 
líne.  'Sé an Béarla do chuirfinn ar "tá 
amhras orm" ná "I am suspected", agus 
"tá amhras agam," "I suspect".  Is ceart 
"gur" i n-ionad "nách" 'sa séamhadh líne 
déag. 

Is feárr "ná féadfadh Tórna" 
i n-ionad "ná beadh fonn air" 'sa trímhadh 
líne ar fhichid.  Is giorra agus is Gaedhlaighe 
"do gheobhadh sé é" 'ná "bheadh sé tréis é 
d'fhagháil" 'sa nochadmhadh líne.  Tá a lán 
téarmaí i n-easnamh leis, agus badh mhaith 
an rud a mac samhail d'fhagháil i nGaedhilg. 
Féachaidh a ndubhairt an buachaill le n-a 
mháthair fadó nuair do tháinig sé ar a 
laetheannta saoire ó Chorcaigh "an chéad 
uair".  D'iarr sí air cad bhíonn san oifig. 
"Bíonn," ar seisean, — 

"Day-book is Waste-book is Profit and 
Loss, 
Bíonn Tare ins an weight ann is 
airgead lost." 

Mara mbeadh an beagán dearmhad soin 
do bheadh ealadha léigheanta chiallmhar i 
dtaobh cunntasaidheacht ag an Madra 
Maol againn.  Táid na cunntaisí go 
cruinn, go slachtmhar, is go baileach aige; 
acht níor éilimh sé aon éiric cháirde ó éinne 
an fhaid a bhí an t-airgead gan díol. 
Molaim go hárd é ar ar dhein sé, agus an 
duais a bhreith leis agus tá súil agam, mar 
a dubhairt Tórna, go n-aireóghfar arís 
uaidh.  Aireóchadh-sa leis é, is baoghalach, 
dálta an chuid is milse dhen chíste. 

CROST CHORCAIGHE.
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tagra ar Chunntasaidheacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tagra ar Chunntasaidheacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
