Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Clodhanna Nua.
Title
Clodhanna Nua.
Author(s)
Údair éagsúla,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1907
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
CLODHANNA NUA. Fuaireamar ó Mhuinntir Ghill an lá fé dheireadh “THE HUMOURS OF SHANWALLA” leabhar aistí grinn i mBéarla do scríobh ár gcara is ár gcomh-dhraoi Mac Fhingeall .i. Pádraig Mac Árdghail. Fíor-mhac de mhacraidh Fine Gall is eadh Pádraig, Dia á bheannachadh. Ní'l leathanach sa leabhar so ó thúis deireadh gan ádhbhar gáire is grinn. Do thaithn an “General” linn go seóidh. Ní dócha go raibh riamh ar thalamh na hÉireann seódh ná seóid dá shamhail. I n-éaghmuis an ghrinn go léir is féidir ceachta fhoghluim a sbhóidsitheóireacht draoitheamhail Phádraig. Chítear sa leabhar so muinntear Fhine Gall fé mar bhíd cois baile. Táid Gaedhlach; táid fial; tá meas aca ortha féin. Tá árd-dhúil aca i ngreann; níor mhiste le duine aca cleas a imirt ar an bhfear thall gan díoghbháil a dhéanamh dhó. Tá breac-aithne againn féin ortha, agus féadam a rádh nach mó meas an Mhic seo dá macraidh ortha 'ná ár meas féin ortha. Leath-chóroinn fiacha an leabhair seo, agus chomhairleóghaimís do gach fiór-Ghaedheal é cheannach is é léigheamh. Ní bheidh uaigneas air le linn a leighte, pé scéal é. Leabhairín eile Béarla do cuireadh chughainn is eadh “THE WOOING AND WEDDING OF MARY MAC ARDLE OR THE NEW IRISH NATIONAL COSTUME,” leath-thuistiún a fhiacha. Tá a lán cunntuisí ann i dtaobh sean-éadaighe na nGaedheal, agus an iarracht atáthar á dhéanamh chun iad d'aithbheódhchant. Tá aistí ann ar sheanchus an tsean- éadaigh agus ar gach nídh a bhaineann leis. Badh mhaith linn féin go ndéanfaidhe aithbheodhchant air, acht is baoghal linn ná beidh soin amhlaidh go dtí go bhfaghfar a lán daoine a theacht le chéile is tosnughadh air. Ná féadfaidhe soin a dhéanamh ag an Oireachtus? Aimsir na Nodlag do fríth SLOINNTE GAEDHEAL IS GALL ó láimh an Athar Pádraig de Bhulbh. Muinn- tir Ghill atá gá chur amach; scilling a fhiacha. <L 288> Fáilte ó chroidhe roimh “Shloinnte Gaedheal is Gall;” Tá gan díth gan fuigheall gan bhéim gan cham; Áis do fríth ag daoinibh é gan dabht; Sás a shnaidhm a scaoile 'on té bheadh dall. Táinte Muimhneach chím le chéile ann; Bláth na buidhne ó Chríochaibh Mhéidhbhe anall; Ál na míleadh bhíodh i nÉamhuin ceann; Fáil na Midhe agus príomh-scoth laoch na lann. Thárla tríd an ngníomh so i nÉirinn sonn Áthus aoibhe is suim i léigheann na seann; Fásfa arís, nó bím-se 'om bréagadh i dtreall, Grádh na saoithe is claoidhe le saothar peann. Áilim fhín ar Rígh na raon 's na reann, Tré bhás a Bhuidheanaigh síneadh tréith i gcrann, An lámh a scríbh do thigheacht sa Naomh-bhrogh thall; Pádraig croidhe d'fhuil aoird Bhulbh é gan meang. TÓRNA. AN BEALACH BUIDHE. “Ar lí ní breitheamh fear gan súile.” Is fad ó do ceapadh is do chuireadh i bhfeidhm an sean-fhocal úd agus ghéill gach éinne dho. Nuair a bhítí chun moladh beirte dhéanamh, cuirtí fios ar dhuine go raibh eólas a chéirde aige. Gréasuidhe dob' fhéarr chun bróga mheas. Tá atharrach saoghail ann fé láthair. I gcúrsaí na Gaedhilge ní dhéanfaidh éinne ár ngnó chun breithe thabhairt uaidh acht an té is lugha eólas uirthi. Bíonn an dall mar cheann-riain ar an sluagh, is a agaidh ar bhealach a mbasctha. Ní h-iongnadh gúr minic dóibh & n-eibear na líobóide dá bhárr. Cá mbaineann soin leis an mBealach Buidhe, atá thuas mar theidiol ar an ngreas so? Ní annsa. An té atá ar fán gan fios a threó gabhadh sé “Bealach Buidhe” an Athar Peadair Uí Laoghaire is ní fada go mbainfidh sé amach iath na h-árd-Ghaedhilge. Ur-chluiche iseadh an “Bealach Buidhe” (i gcead don tsiollaire mhion-scéalaidhe do ghaibh de “Chlaidheamh Soluis” orm). An briseadh do chuir Aodh Ruadh ar Clifford Gallda adhbhar ar scéil agus ní gabhadh dhom a rádh gur maith an díol ar an Athair Peadair é. Níl de locht agam ar an gcluiche acht amháin go bhfuil breis “radharc” ann. Tá deise is snas na sean-Ghaedhealtachta ar ghnáth-chainnt an Athar Peadair, is éinne go dteipeann air an “Bealach Buidhe” do léigheamh go fonnmhar, mise fé go scaoil- fidh sé soghluist thairis. Tuistiún a fhiacha. AN RÁBAIRE. Ní fios cá stadfam. Níl aon teora linn acht an fhairrge — agus Coiste na Leabhar. Seo chughainn AN TREAS LEABHAR i gcomhair na bpáistí agus ar ndóigh is fada sinn ag fuireach leis. Má's maith é is mithid é. Is maith an leabhar é i gcomhair na sgoileanna. Tá na sgéalta ann go deas simplidhe & níl aon pháisde dá léighfidh iad ná beidh sásta leó. Acht cé sgríobh iad? Sin ceist. Mheasas féin ar dtúis gurab é “Tórna,” acht ar n-a sgrúdnghadh dom ba léir dom gur dhein duine éigin eile nó b'fhéidir beirt lapadáil ortha. Is dóigh gur “ceartughadh” a dhéarfadh lucht na lapadála. Chím go bhfuil “bualadh bas” mar Gaedhilg ar “applause.” Mura bhfuil mearthal orm-sa is ionnan “bualadh bas” & “olagóntacht,” nó “lógóireacht.” Níor mhisde an focal so do sgrúdughadh feasta. Tá an breall ar na pictiúirí atá sa Roinn Gaedhealach de acht na cinn atá sa Roinn Bhéarla táid go ró-dheas. Ó thárla gurab é an t-aon-fhear amháin a dhein iad Seoirse Ó Fágáin, ní cheapfainn gur ar sin atá an locht; acht cé eile is cionntach leis? Coisde na Leabhar nó diabhal an chlódóra — ciaca? Gráin ar an té is cionntach leis! Tá blúiríní filidheachta ann ó “Thórna,” & táid ar deise an domhain. Tuigeann sé do na páistí & ní hiongnadh iad buidheach de dá bhrígh sin. CÚL-LE-hÁDH. A Sceilg, bíodh súil agat le tagra ar Bhrian, Impire na nGaedheal, i nIRISLEABHAR an mhí seo chughainn.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
