Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Clodhanna Nua.
Title
Clodhanna Nua.
Author(s)
Ní fios,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1907
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
CLODHANNA NUA. Tosach againn duit-se, a Bhuachaillín Bhuidhe, a shuairc-dhuine luath-mhire bhuan-mhisnigh ghrinn. Is breagh agus is dathamhail a fhéachann FÉILIRE NA GAEDHILGE an iarracht so, a bhuidheachus-san duit-se agus a mhéid a bhír n-a chúram. Ag dul chun chinn atá gach bliadhain dá dtagann. Is mór an deis air i mbliadhna pictiúir an Fhágánaigh, agus beam ag súil le ceann nuadh uaidh gach bliadhain feasta. Ná bíodh aon Gaedhilgeóir i nÉirinn nó thar lear gan Féilire. Tá eólus ann d'oireann do gach n-aon; eólus cruinn beacht soléir; eólus i dtaobh na gréine; eólus i dtaobh an Phuist; eólus i dtaobh Connradh na Gaedh- ilge; eólus i dtaobh ár n-ughdar léighinn. Is maith is fiú leath-thuistiún é go háirithe. Molaimíd thú, a Bhuachaillín Bhuidhe; molaimíd Seoirse Ó Fágáin, is molaimíd An Cló-Chumann a chur go piocaithe slacht- mhar i gcló é. Is fada dhúinn ag feitheamh ar BHODACH AN CÓTA LACHTNA. Tá tagaithe fé dheoidh, is ní miste linn fíor-chaoin fáilte d'fhearadh roimhe. Mar le Bodach féachann go taidhseach triopallach is go piocaithe bearrtha. Is maith linn a fheicsint go bhfuil muinn- tir na leabhar Ghaedhilge a chur amach ag féachaint chuige go mbeidh slacht nó deiseacht éigin ar na hearraidhibh a chuirid ar an margadh. Tá pictiúir deas i mbrollach an leabhair ó láimh Sheáin Mac Cath- mhaoil, agus, gan dabht ar domhan, má bhí an giolla úd na Féinne comh gránda is atá tairicthe annso ag an gCathmhaolach, níor miste bodach a thabhairt air. Tá Gluais agus Foclóir ag gabháil leis an scéal, agus is mór an truagh gan a thuilleadh dhá shórt againn. Ar an dtaobh amuigh de “Lomnochtán” agus den “Giolla Deacair,” ní'l fagháil fós ar aon earr- aidhibh eile den tsaghas so. Badh cheart dosaon leabhar den tsórd so a bheith againn; agus b'fhéidir ó tá tosnuighthe ag an bPiarsach ortha go leanfaidh sé air. Tá an dara cuid d'ANNÁLA NA TUATHA d'éis teacht amach i bhfuirm leabhair, agus cuirimíd Fáilte Uí Cheallaigh roimis. Is beag scéalta sa Gaedhilge is dílse do ghnáth-shaoghal na tuaithe 'ná na hiarrachtaí seo ó'n nGruagach. Ta scéal an “Chairiúin” ar fheabhus an tsaoghail, ní hamháiin i dtaobh an scéil féin, acht mar gheall ar an gcuma i n-a gcuireann an t-ughdar i n-umhail dúinn, i gan fhios dó féin mar adéarfá, simplidheacht na sean-daoine. Ní'l puinn de shaghas Dhomhnaill againn anois, foríor! Tá an macántacht imthighthe agus móréis agus mise-mé-féin tagaithe in' ionad. Táthar ag éileamh leath-réalach ar an leabhrín seo. Tá soin ro-dhaor do mhuinntir na tuaithe, an dream go dteastuigheann uainn iad a chur ag léigheamh na Gaedhilge, agus ná féadfaidhe earra a b'fhearr 'ná é seo d'fhagháil chuige sin. Geibh- míd drabhfhuigheal saor, is ní fuláir fíneáil a chur ar mhuinntir na tuaithe. Níor mhór don Ghruagach ceann dá “x-anna” a tharrac chuige chun comharthughadh na leathanach d'fhagháil amach. Cad n-a thaobh nár féachadh chuige sin? San IRISLEABHAR do cuireadh An Tórramh i gcló ar dtúis. Níor miste linn an méid sin dá rádh sa leabhar féin. Chuir muinntir an Agadaimh Ríoghdha ag triall orainn “THE DEATH-TALES OF THE ULSTER HEROES,” ó láimh Chúno Meidhear. 'Sé seo an ceathramhadh leabhar déag den Todd Lecture Series, agus scilling is réal a fhiacha. Is mór atá muinntir na Gaedhilge fé chomaoin ag Cúno Meidhear i dtaobh a bhfuil déanta aige ar son na Sean-Ghaedhilge, ní hamháin i measc mór-scoláirí Shasana is na Roinne Eorpa acht annso i nÉirinn leis. Comaoin eile ortha an leabhar so a chur amach. Tá súil againn go ndíol- faid muinntear na Gaedhilge an comhar leis. Ní iarrann sé d'fhádhbhar acht tamall a chaitheamh ag déan- amh stuidéir ar an tSean-Ghaedhilg. Agus is ró-mhaith an áise chuige sin an leabhar so uaidh féin. Éinne a thuigeann Gaedhilg na litridheachta, gheobhaidh sé treabhadh tríd-seo go hoireamhnach, is tá aistriughadh Béarla le cois gach aiste ann ón bhfear eagair. 'Sé earra atá ann ná cunntus, as na sean-leabhraibh, ar bás Chonchubhair mhic Neasa, Laoghaire Bhuadhaigh, Cheal- tchair, Fheargusa mhic Róigh, agus Cheit mhic Mhágach. Badh cheart go mbeadh eolus againn go léir ar na nidhthibh seo. Ní fios dúinn cadé an moladh is cóir a thabhairt ar “THE FAIR HILLS OF IRELAND,” leabhar a scríbh Stiophán Mag Fhinn. I dtúis an leabhair tug- ann an t-ughdar dhúinn ceathramha as “Bán-chnuic Éireann Ó” Dhonnchadh Ruaidh, agus cromann annsoin ar sheanmóinteacht i dtaobh cnoc is gleann, lochán <L 272> is bailte cuain, abhfus is thall ar fuaid na hÉir- eann. Is fada nár léigheamar aon leabhar Béarla ba thaithneamhaighe linn 'ná é seo. Nuair shroiseamair a dheireadh, 'sé dubhramair linn féin: “Uch! gan tamall eile againn it fhochair, a Stiopháin, ar bhán- chnocaibh Éireann Ó.” Tá seódh eoluis i dtaobh Éir- eann sa leabhar so, agus ní dearnadh dearmad ar an iascach. Iascaire lán-fhoirbhthe lan-fhromhtha, lán- oilte iseadh an t-ughdar. Badh cheart an leabhar so a bheith i ngach leabharlainn i nÉirinn. Muinntear Mhánsel i mBaile Átha Cliath atá gá chur amach. Leabhar eile le Muinntir Mhánsel atá ar fagháil ón lá fé dheireadh iseadh ECONOMICS FOR IRISH- MEN, by Pat. Is greannmhair an saghas duine é Pat. Cnáimhseáluidhe géar is eadh é. Dá mbeadh Éire ar muin na muice fé láthair, bheadh cúis éigin gearáin ag Pat. Tá sé ag gearán na cléire is lucht Párli- mint, Sinn Féin is Connradh na Gaedhilge, le muinn- tir na hÉireann. Faghann sé locht ar gach aicme is treibh i nÉireann. N-a dhiaidh-san is uile, taithneann a sheanmóinteacht linn. Dá ndéintí rud air, ní baogh- al ná go raghaimís chun cinn go maith. Ceist tréan is eadh ceist na “nEconomics,” agus is beag duine i nÉirinn a thuigeann í nó a chuireann suim innti. Ní fuláir nó beidh éileamh fada ar an leabhar so. Fuaireamar leis ó Mhuinntir Mánsel CRITICISM AND COURAGE, and Other Essays, by Frederick Ryan, agus CALENDAR OF THE SAINTS: PATRIC, by Seaghán Mac Cathmhaoil. Baineann an chéad leabhar aca so leis an bhFeallsamh, agus, ó's rud é gur ró-bheag an t-eólus atá againn ar an ealadhain sin, scaoilfeam tharainn é, acht a rád gur leabhairín é a fhéachann go deas. Acht i dtaobh “PATRIC” beidh fáilte is céad ag gach éinne roimis. Is maith an sás Seaghán chun tarr- aictheóireacht is tá na pictiúirí sa bhFéilire seo tar bárr. Tá féilire ann is pictiúir i gcóir gach mí sa bhliadhain. B'an-dheas an tseóid Nodlag é seo le cur ag triall ar dhuine mhuinnteardha. Is fada ná feac- amair leabhar is deise cló ná is taithneamhaighe cruth 'ná an leabhar so. Scilling, glan, a fhiacha. Tá alt fóghanta ó láimh Sheáin Uí Bheoláin, Feisire, i dtaobh an “Irish Trade Mark” i n-uimhir na Nodlag den DRAPER'S ASSISTANT. Ceist ar ár léigh- theoiribh: Cad do chialluigheann “Déanta i nÉirinn,” an chainnt atá ar an dTrade Mark seo. Tá teipithe orainn-na aon chiall a bhaint as. San NEW IRELAND REVIEW i gcóir na Nod- lag tá aiste fhóghanta eile ó láimh Eóin Mhic Néill ar “The Irish Synthetic Historians.” Tá córughadh ar lucht an tseanchuis á dhéanamh aige chun go 'reamh- nómhaidís i n-a “Theóir” i dtaobh na nGaedheal. Tá FAOISTIN NAOMH-PHÁDRAIG fachta againn. Féachann go deas. Tráchtfar n-a thaobh an mhí seo chugainn. Tá faghta againn AN BEALACH BUIDHE, úr-chluithche nó dráma ó láimh an Athar Peadar Ó Laoghaire Canónach. Ní'l uain againn chun éin-nídh a rádh n-a thaobh an iarracht so. Ní déanfam dearmad air an mhí seo chughainn, ámh. I n-aimsir na smugléireacht fad ó, bhí táillilúir ó Scairt a Glin ag dul go Corcaigh le hualach tobac. Bhí ana-chontabhairt ann mara mbeadh pas age duine mar bhí a lán spídhéirí amuigh ag faire ar a leithéidíbh. Bhí an táilliúir seo go háirithe ag dul ann, agus do bhuail Aodhagán Ó Rathaille leis. D'fhiafraigh Aodh- agán de an raibh pas aige. “Dhon riabhach é,” ar san táilliúir, “b'fhearra dhuit ceann a scríobhadh dham.” “Táim sásta,” ar san fear eile, agus seo mar scríbh sé: Permit ceart i nglaic an táilliúra Fear fada lag stráisiúnta Ní bhfuadhann pras is ní ghearrann bláth ciumhsach, Scríobhaim leis pas go Droichead Árd Lunndain 'S ar a chasadh thar n-ais go dtige lá an cunntais. Ní rabhthas ábalta ar í leigheamh ar dtúis, acht nuair a léigheadh í, scaoileadh leis. M. Ó C.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
