Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Dinnseanchus.
Title
Dinnseanchus.
Author(s)
Údair éagsúla,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1906
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
DINNSEANCHUS. SALTHILL, ETC. Béal Átha na mBuillí, Ros Comáin 16 Mí na Nodlag, 1905. Chun Fear-eagair an IRISLEABHAIR. Nuair a sgríobh mé chuig Seosamh Laoide an litir sin a bhí i nIRISLEABHAR na míosa seo agat, ní ag iarraidh lochta nó “spíde” a fhághail air a bhí mé, acht ag féachaint le congnamh agus cuidiughadh a thabhairt dó. Badh cheart go mbeadh fhios aige go maith nach bhféadfadh sé gach uile ainm áite a bheith ceart aige sa bPost-Sheanchus, acht is cosamhail nach bhfuil éan mhaith a bheith ag iarraidh comhairle a chur ar an bhfear, mar tá sé ró-dhearbhtha as féin ar fad. “Tá Bóthar na Trágha ceart agus lán-cheart.” Ó! staidéar, a Laoidigh — nach cinnte atá tú! Deirim- se nach bhfuil sé lán-cheart nó ceart acht oiread Bóthar na Trágha a thabhairt ar Salthill. Tá áit ann a dtugann siad Bóthar na Trágha air, acht tá sé míle ó Salthill, timcheall 's leath bealaigh idir é féin agus Gaillimh. Is dócha gur ag cur síos ar an áit seo bhí Eoghan Ó Neachtain. Maidir le muinntir Chois Fhairrge, sílim go bhfaca mé féin an oiread aca a's chonnaic an Laoideach, agus is é Poll na Rúime a chualaidh mé aca uilig ar Salthill. Badh mhaith liom fheiceál go bhfuil an Laoideach sásta Béal Átha na Muice a thabhairt ar Swineford feasta. Tá sé ag dul amugha go mór má cheapann sé nach bhfuil an leagan sin ar an ainm i n-áit ar bith acht i n-aice an bhaile é féin. Níl a mhalairt air i n-áit ar bith i gConnachtaibh; má tá, níor chualaidh mise é, agus tá an chuid is mó de'n Chúige siubhalta agam. Níl Seosamh sásta leis an nGaedhilg a thug mé dhó ar Lisacul. B'fhéidir nach bhfuil Lios a' Ghaill ceart, acht níl sé chomh mór as bealach le Lios a' Chúil atá aige-san, mar atá dhá l i ndeireadh an fhocail go dearbhtha. Seo é an chaoi a abruigheanns na Gaedhilg- eoirí atá san áit é — Lios a' Choill, nó Lios a' Chuill. Ní bheadh ceachtar aca so ceart do réir graiméir, mar dá mbadh í coill a bhí ann, bheith sé Lios na Coille. Ní fhéadfadh sé a bheith coll, hazel, a bhí i gceist acht oiread, mar ní thagann athrughadh ar <L 159> bith ar an bhfocal sin. Tá oileán beag i Loch 'c Oirb a bhfuil Inis a' Ghaill air. Is ionann, mórán, an fhuaim atá ag Ghaill annso a's tá ag deireadh an ainm sin, Lisacul. Feicim gur labhair Pádhraic Ó Domhnalláin, san litir sin a chuir sé chuig Seosamh Laoide ar an nGaedhilg a bhí aige ar Recess sa “bPost-Sheanchus.” Tá an ceart ag Pádhraic sa rud a dubhairt sé. Is Srath Salach atá ar an áit sin i nGaedhilg gan aimh- reas ar bith, agus ní hé an Ruiséalach, mar tá sa leabhar ag ár gcaraid. Níor cheart do'n Laoideach a bheadh chomh feargach a's go mbeadh sé ag iarraidh ar na Connachtaighibh a “ndubhshlán a dhéanamh,” agus gan ádhbhar ar bith aige acht go raibh cuid againn ag tabhairt conganta dhó leis na hainmneachaibh seo a bhí “bun os cionn” aige a cheartughadh. Níor cheart dó acht oiread a bheith ag déanamh gaisge chomh luath so, mar níl an leabhar saor ó lochtaibh go fóill. Tá dhá bhaile i gConndae na Gaillimhe a bhfuil Kilkerrin orthu i mBéarla, agus tá Cill Chiaráin thíos ag Seosamh do'n dá cheann aca. Ní cheart dó é seo a dhéanamh. Cill Chiaráin atá ar an gceann atá i gConamara, acht is Cill Chuirrín atá ar an mbaile beag atá sa taobh thoir de'n Chonndae. Tá an litir seo sáthach fada agam cheana, ní chuir- fidh mé an sgéal níos fuide faoi láthair. Is mise, do chara go buan, PÁDHRAIC Ó MÁILLE. BÉAL ÁTHA NA MUICE, &rl. 187 Abbey Road, Barrow-in-Furness, December 12th, 1905. A Sheósaimh, a chara, Is fada ó bhídheas ar tí sgríobh' chugat a dtaobh cuid de na hainimneacha áite-sa aguinne, acht ba hé mo thuairm go mbeithfheá bodhruighthe aca gan mo theanga- sa do chuir isteach sa ngleo, &, do réir an IRIS- LEABHAIR, ní dhearnas mearbhall. Béal Átha na Muice. — Gan amhras, seo é an t-ainim ceart. 'Sé an t-adhbhar atá leis, mar deirtear — 'san abhainn i n-aice an bhaile tá nó bhí carraig 'na seasadh ins an uisge a rabh samhaltas muice ar a leath-taobh, ar nós go tugadh Áth na Muice ar an áth. Is cinnte nach rabh acht aon mhuc amháin ann ariamh. Lios a' Choill. — Níl 'fhios agam cé bhfuair an Máilleach “Lios an Ghaill” mar ainim do'n bhaile seo. Rugadh agus tóigeadh mé fuisgeacht míle dhe, agus níor chualas riamh air acht Lios a' Choill. Is fír- bheagán ainmneacha 'sa bparáiste thart thimchioll air nach bhfuil baint aca le coillte nó croinn, mar tá “Coillte Meadhoin” & “Coillte Brancs” ar leath- taobh na “Craobhaighe” 's Fidh. Ar thaobhaibh eile, ní áirighim “Coilleach” níos fuide amach uaidh. Baile Chathail. — An áit a sgríobhann “P. Ua Domh- nalláin” as. Is dócha gur aistriughadh é seo ar Char- lestown, ainim do tugadh ar Béal Lathaighe tá leith- chéad bliadhan ó shoin. Béal Lathaighe do bhí air le mo linn-se — nó corr-uair Baile Úr Bhéil Lathaighe. Ba hé Chas. (Cathal) Strickland — fear ionaid an Tighearna Diolúin — do bhaist a ainm fhéin air. Cidh go mba Sasanach é Stric, ba fear cóir cneasta a bhí ann. Is éigean dom a rádh: ní fhacas an leabhar go fóill, acht chuireas sgéal 'na choinne chuig an siopa. Do shean-chara, S. UA RUAIDHRÍ. [Go raibh míle maith ag Seaghán Ua Ruaidhrí. Béal Átha na Muice: is dearbh gurab é seo an ceart anois. Lios an Chuill: tá an ceart ag Seaghán Ua Ruaidhrí, acht is dóigh liom gur fearr é litriughadh mar sin. — S. L.] “KILMEENA.” Baile Uí Fhíodhcháin, Condae Muigheó. 15/3/1906. A chara, Is é Cille Míodhna an t-ainm ceart i nGaedhilge ar an pharáisde sin. The word is derived from cill, a church, and Míodhna, the patron saint of the parish. Le meas mór, mise PÁDRAIG Ó DOMHNAILL. …
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
