Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
An Gamhan Goidte.
Title
An Gamhan Goidte.
Author(s)
Féach aithriseoir,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Contributor
Ní Mhig Fhionnghaile, Máire.
Composition Date
1905
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
“UND SO WEITER!” I. A Aimhirgínigh uasail oilte, Mór an moladh thugais dúinn! Cé do thogair triall an fhásaigh, Obair dhian nár sháruigh súil? II. Súil má thugair ar ár saothar, Iomdha dearmad díleas ann! Fada dhúinn gan chosg ár bhfíocha - Cara i bhfos is tríocha thall! III. Thall ó taoi sa tír úd uainne, Adhbha léighinn léir na suadh, Tuaraisg dúinn, an buime balbháin Fuarais uime, an Almáin fhuar? <L 57> IV. Fuar, 's gan uaidh acht “und so weiter”, Sgéala an té do sgríobh sa tráth! Dar ár mbosaibh, breis badh luaidhte — Cosmhail leis gur fuaire an fáth! V. Fáth ár gceisnimh feabhas aiste Nach raibh ann acht rann amháin, Cosg air sin roimh theacht na tuile, — Rosg nár cheart do dhuine dáin! VI. Dán má chuirir feasta chugainn, Sníomh do shainnte leis badh chóir; Saoilim stuaic ar chách san abar, Uait má sgaoilir glagar glóir! VII. Glór do chinn ní ceart a cheilt Ar dhream nach dual dóibh ingheilt: Ár spéis duit ód dhúthaigh dáin, Séis thar mhúrthaibh Mhanannáin. VIII. A Mhanannáin na mbárc is leabhair líomhtha, Chum carad dáin thar sáile cas mo sgríbh- inn San Almáin ó thráigh go Bearolínum, 'N-a cathair árd ó thárla an t-Aimhirgíneach. TAGRA. I. Oilte .i. cliste, deagth-mhúinte, múinte. Tá dhá bhrígh leis an gcomhad: Cá bhfuil an té do dhéanfadh taisteal tré dhíthreibh go deontach, agus nach radharc breagh taitneamhach do bheadh le feicsint aige de dhruim an tsiubhail go léir; agus fós, cá bhfuil an té do gheobhadh sult i léigheadh an leabhair, agus gan ann acht clár fada áit-ainmneacha, agus, dá mhéad spéis againn san obair, go bhfuiltear anois ag aim- siughadh tuathal ann? II. Dearmad díleas .i. dearmad nach sgarfadh linn go cló. Gan chosg ár bhfíocha .i. gan neart dúinn ár ndúil sa cheart do shásamh, mar badh chóir. Cara (duine muinteardha) .i. dearmad nó tuathal sa leabhar. III. Adhbha .i. árus, áit chomhnuidhthe. Uime .i. dá dheasgaibh, dá dhruim, toisg bheith ar cuairt ann. IV. Fuar: “sgéala” is ainmneach dó so. Dar ár mbosaibh .i. dar mo lámh, dhom' bhasaibh. Breis .i. tuilleadh. Luaidhte .i. ionaithriste. Cosmhail leis .i. tá a rian (shliocht) soin air. V. Rann amháin .i. aon rann amháin. rosg .i. aiste. VI. Sníomh do shainnte leis .i. dícheallughadh, dí- cheall do dhéanamh air. Saoilim .i. tá súil agam, ceapaim. Stuaic [do bheith] ar chách .i. go mbeadh na daoine eile go bréan díobh féin agus iad i n-earraid leis. San abar .i. agus rása na n-asal aca 'n-a dhiaidh. Glagar .i. drud nó smid, bíodh ciall leis nó nach bíodh. VII. Glór do chinn .i. nochtadh a chuid smaointe. Ar dhream nach dual dóibh ingheilt .i. ar an gcineadh daonna — cead aige gan a chuid smaointe do nochtadh do na beithidheachaibh éigciallda, má's maith leis. Cmh. veluti pecora quae natura, &rl., ag an Rómhánach úd Sallustius. Duit .i. “chugat” annso nó dhá thabh- airt duit. Ód dhúthaigh dáin .i. ó'n tír 'n-ar fhoghluim sé é. Séis .i. an dán atá anois dá dhéanamh. Thar mhúrthaibh Mhanannáin .i. thar tonntaibh na fairrge, dá cur thar lear chuige. Cmh. “Ins na múrthaibh Mara Minn” i Laoidh Chonlaoich. Manannán .i. dia na fairrge ag sean-Ghaedhealaibh. VIII. Na mbárc .i. na long. Cas mo scríbhinn .i. cuir scéala uaim. San Almáin .i. san nGearmáin. Bearolínum ó'n Laidin Berolinum, i nua-Ghréigis … Beirlín, árdchathair na hAlmáine. 'N-a cathair áird: dhá bhrígh leis .i. 'n-a cathair chlúmhail nó 'na hárdchathair: Casadh filidheachta 'seadh an dara brígh nach ceart a chur i gcaint sgurtha i n-éan-chor, mar deirtear i gcotchinne “árd-mheas” .i. meas mór, acht “cnoc árd” .i. cnoc i bhfad 's i bhfad os cionn na muighe nó an ísleáin (ísleacht). Deir an ríogh-sgoláire úd Tomás Ó Fannghaile go gcuir- tear gach éan-tsadhas gáitsí i bhfilidheacht. Is fíor dó: féach ár ngáitsí féin anois! S.L. Dhá leabhár bheaga i nGaedhilg Chúige Uladh is eadh AN UISEOG agus MION-CHAINT NA MIDHE AGUS ULADH. Dornán d'amhránaibh ó Chúige Uladh is eadh An Uiseog; Donnchadh Ó Searcaigh a bhailigh iad. Beidh glaodhach ar an leabhairín seo i gCúige Uladh. Tá a ceathair déag ann de sna hamhránaibh is coitcheannta i measc muinntir na cúige sin. Leabhar pingne is eadh é. Leabhairín ar nós leabhar Cainnte an Dubh- allaigh is eadh Mion-chaint na Midhe agus Uladh; beidh sé n-a áise i scoileannaibh na cúige sin. Leath-réal a fhiacha. Munntir Chonnradh na Gaedhilge a chuir an dá leabhar so amach.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
