Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Bearta Cruadha.
Title
Bearta Cruadha.
Author(s)
Féach ainm cleite,
Compiler/Editor
Ó Donnchadha, Tadhg
Composition Date
1905
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
BEARTA CRUADHA. 24. I dtaoibh na ceiste ud do chuir “Tuireann” ar na Connachtaibh i nIRISLEABHAR na míosa seo chaith tú, ba mhaith liom-sa, le do chead, beagáinín beag a rádh. Bíodh go bhfuil “faoi thráth is go” ceart 'réir leabhar nó ná bíodh, sé “faoi rádh is go” atá i mbéalaibh na ndaoine i gConnachtaibh, agus sílim-se gur leór an méid sin d'aon sgríobhnóir Chonnacht. Tá difridheacht mhór, freisin, idir an dá fhuaim — “faoi rádh” & “faoi thráth,” má thugtar cluas i gceart dóibh. Cuirim an sompla seo:— “Faoi rádh's go raibh a mac 'na dhalta d'éirigh sí i gcúthach báinidhe.” An cirte sin a rádh ná “faoi thráth is go raibh a mac, &rl.”? Sí an chiall a bhainfinn-se i mBéarla as an gcéad chainnt thuas, “Because of saying,” nó “Because it was said that here son was a rascal she became very angry; acht dá mbéadh sé ráidhte 'sa gcaoi eile ní bhainfinn ciall ar bith as i mBéarla ná i nGaedhilg & bhéadh an-chaoimse Connachtach ar an mbealach céadna liom. Sí mo thuairim féin go gceapann “Tuireann”, ó tá, mar deir féin, “tráth is go” dhá labhairt i gCúige Mumhan, gur cheart gan athrughadh bheith i n-aon Chúige eile, acht “tá an dá bhealach ann,” & d'ár ndó ní tóigfear é ar na Connachtaibh muinighin bheith acab astab féin i gcainnt, go háithrid ós sean-fhocal é go bhfuil an ceart & an blas aca. Anois faoi “rádh” féin. Sé rádh atá ag na Gaedhilgeóiríbh san Iarthar. Níor chualaidh mise ariamh “Céard sin tá tú ráit,” acht d'airigheas go mion 's go minic “Céard sin tá tú rádh.” Chítear dhom gur chualas “ráit” ó bheirt nó triúr, b'fhéidir i gConndae Mhuighe Eó — daoine a déarfadh “Céard tá tú rádh,” dá mbéadh i n-ann is nach gcloisfidís go réidh thú. Mar an gcéadna chualaidh mé ó dhaoinibh 'san Iarthar “uisg'” & “uisge”, “mis'” & “mise”, “tus'” & “tusa”, “Coláisd'” & “Coláisde”, “agam-s'” & “agam-sa”, agus a lán focla mar sin. Ní'l a fhios agam céard déarfadh “Tuireann” leis seo:— “An é uisg' nó uisge an Ghaedhilg atá i gConnchtaibh ar “water” &rl.; acht tá an méid seo feasa agam go bhfuil 'san Iarthar ó fhágfas tú Árainn go dtéidhidh tú síos go hAcaill thart-thimcheall siar dtuaidh le cladach & suas aríst tríd an tír ag gach uile dhuine atá i n-ann Gaedhilge a labhairt an chainnt sin, nó an abairt, mar deir siúd, “faoi rádh 's go.” Chualaidh mé féin é 'chuile lá ó tháinig rath orm; agus tuige a mbéadh locht ar na Connachtaibh a gcanamhaint féin — an chaoi a bhfuil an Ghaedhilg dá labhairt i measg na ndaoine 'san gCúige sin — a sgríobhadh. Níor cheart go mbéadh go háithrid. Ní thráth rádh bíodh go bhfuil fáth, má tá, le thráth a chur ar pháipéir. MÍCHEÁL Ó MAOLÁIN.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
