Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Seán Ó Gadhra, File - IV.
Title
Seán Ó Gadhra, File - IV.
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1905
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
SEÁN Ó GADHRA, FILE. IV. V. Sidé an freagra do chuir Ruaidhrí Ó Flaithbheartaigh chun Sheáin Uí Ghadhra de chionn an dáin "Mór a gcomaoin ar Chrích Chuinn" do chuir Seán ag triall air. Níor bhuail sé umam acht i n-éin-leabhar amháin, .i., 23 G 4, leathanach 23 san Agadaimh. Féibh mar adubhart an mhí seo ghaibh tharainn, san mbliadhain 1722 is eadh scríobhadh an leabhar 23 G 4, agus Micheál Ó Cathasaigh éigin a scríbh é. San mbliadhain 1712 is eadh scríbh Seán "Mór a gcomaoin." Deich mbliadhna n-a dhiaidh-shan do scríbh an Micheál Ó Cathasaigh úd an leabhar so, agus is é is deallrathaghe go raibh coidreamh aige <L 815> ar Sheán Ó Gadhra is b'éidir ar Ruaidhrí Ó Flaithbheartaigh mar an gcéadna. Is leór soin mar dheimhniughadh dhúinn gurab obair dhíleas Ruaidhrí an giota so thíos. Scoláire críochnuighthe agus Staruidhe uasal in-chreidthe do b'eadh Ruaidhí Ó Flaithbheartaigh. Bhí dúil aige i léigheann is go háirithe ins na sean-rudaíbh a bhaineann le hÉirinn. Fuair sé oileamhaint nach cóir a cháineadh, agus tabhairt suas do réir a aimsire féin. D'fhág sé leabhair n-a dhiaidh, leabhair de shagas "Ogygia" agus "Iar-Chonnachta" a chuirfidh d'fhiachaibh ar Chlannaibh Gaedheal gan a mhór-thréithe a dhearmhad go bráth. Mairfidh cuimhne air i n-ár measc go deó. Dhein sé dearmhad amháin is dóigh linn féin. Do scríbh sé i Laidin, agus áis do b'fhearr is ba shaoráidighe go mór 'ná í ar tarrac aige dá mb'áil leis usáid a dhéanamh dhí, .i., a theanga dhuthchuis féin, an Ghaedhilg. Is dócha gurab é fé ndeara dho scríobhadh i laidin gur theastuigh uaidh sean-dála na hÉireann, a stair, a huaisleacht agus a hársaidheacht do chur os comhair lucht eóluis na Roinne Eórpa. Ba bheag an mhaith soin. Níor dhein sé blúire thairbhthe d'Éirinn is ní deirim gur dhein puinn tairbhthe dhó féin acht chomh beag. Ar an dtaobh eile dhe dá mb'áil le Ruaidhrí leabhar tábhachtach de shaghas "Ogygia" a scríobhadh i n-a chanamhaint féin, cá bhfios cad do thiocfadh as; cá bhfios cadé an brostughadh a bheadh déanta aige um an dtaca so ar fhilidheacht is ar lithridheacht i gConnachtaibh? Admhuighmíd go léir gur spreag saothair Sheathrúin Chéitinn muinntir na Mumhan chun litridh- eachta. Cia bheadh chomh dána agus a rádh na beadh an scéal céadna le hinnsint i dtaobh Chúige Chonnacht indiu dá scríbhfadh Ruaidhrí agus na sár-leóghain eile a bhí comh- aimseardha leis ann a saothair litridheachta i nGaedhilg? Ní har Ruaidhrí féin, is dóigh, is ceart an milleán a chur. B'é droch-nós na haimsire é gach éinne go mbeadh rud le rádh aige, ar an Laidin do chasfadh sé. Acht nach greann- amhar an rud é, duine de threibh na Sean- Ghaedheal mar Ruaidhrí Ó Flaithbheartaigh ag scríobhadh i Laidin, agus fear eile de stoc na Sean-Ghall, an Céitinneach, ag scríobhadh i nGaedhilg. Is ceist ciaca aca ba Ghaedheal- aighe. Do dheineas-sa mo dhicheall ar an ndán beag so a chur i nGaedhilg, acht fágaim le huadhacht nár éirigh liom chomh maith is badh mhaith liom i ngach áit. Deir an sean- fhocal gur leór ó Mhór a dícheall, agus mara bhfuil díol Ruaidhrí im shníomh-sa, ní tré easbhaidh dhíchill é. <L 816> Aistriughadh i nGaedhilg. Mo dhíogrus dána 'ot dán ag freagairt Glac-se, a Sheáin Uí Gádhra a chara, Do chuir im dháil ag trácht n-a reathaibh An duain so sháruigh bláth na bpailm. Má tá de thábhacht i ráidhtibh file Is fada an spás it dheáidh-se mise; Caithfead dálta Aruistothail Siubhal na mágh mo chrádh de chosaibh. Is líomhtha it bhéal an Ghaedhilg bhlasta Frainncis Béarla Gréigis Laidean; Fear teangtha a léigheamh 's a dtréithe a theagasc, Fear ceóil do ghléas fear léighinn do dheachtadh. Tá an dá Scótia an Mór 's an Beag so, Curtha faoi chomaoin agat-sa; Do b'ionann dáibh tráth dá raibh ann Teanga béasa féach is bunadh. Is tusa a léigheann éachta is startha Ar Chómhghall is ar bhrógán ghreanta, Cainnt na bpár atá i nÁrd Macha, 'S gach rún i gcill na hÍle measaim. Scrúdair primh-leabhair Inse Chathaigh, Is Chluana chóir-mhic Nóis na n-aspol, Meamraim aosta naomtha Charthaigh, Le díogrus fíor le dícheall deachtaidh. Gach seód-chuimhne scríobh an seabhac Cormac líomhtha rí geal Chaisil, Is dual díbh a mbrígh do bhlaiseadh Go soiléir gan toibhéim eachtrainn. Áireamh bliadhain ón dtriaith-fhear Salómh Dom bhuidhean-sa, i réimeas tSéamuis tSacsan: Seacht gcéad cruinn is míle fairis Is míle fós an cómhaireamh cneasta. B'iúd tráth do shaothruigh saor-Scuit ghasta Treascair treón ar shlógh Dé Danann, Is de neart a gclaidheamh i madhmaibh catha Gur bhuadhadar réim i nÉire 's ceannus. Gluais. Níor bhuail sé umam, I have not met it. Féibh mar adubhart, as I said. Is é is deallrathaighe, it is most likely. Coidreamh, acquaintance, intercourse. Is leór soin, that is sufficient proof for us. Staruidhe, a historian. Oileamhaint, up-bringing. Tabhairt suas, education. A mhór-thréithe, his great accomplishments. Áis do b'fhearr, a better means, convenience. Ba shaoráidighe, easier, more useful. Fé ndeara dhó, what caused him to write in Latin. Sean-dála na hÉireann, the ancient state, customs, agusc., of Ireland. Lucht eóluis, the learned of Europe. Blúire tairbhthe, with neg., the least use. Brostughadh, incitement. Um an dtaca so, by now. Admhuighmíd, we acknowledge. Chomh dána, so bold. Sár-leoghain, here great intellects. Comh-aimseardha, contemporary. Ar an Laidin, he would turn to Latin. Díol Ruaidhrí, as R. deserves. Im shníomh-sa, in my spinning (of verses). Ardmachae Chartas, cairte Árd Macha. Iliensis, .i. Íle, Islay. Iniscathia, Inis Cathaigh, Scattery Island. Kierani archiva, Cluain Mhic Nóis, Clonmacnoise. Mochudae Scrinia, leabhair Mochuda .i. Carthach leasa Móire. Casiliae rex, .i. Cormac Mac Cuileannáin, Rí Chaisil. <L 817> Scotigena, .i. Cineadh Scuit. Dananni, .i. Tuatha Dé Danann. Juverna, .i. Éire. Mo dhíogrus dána, a friendly poem. Dána is gen. Dálta Áruistothail, just as Aristotle. A dtréithe a theagasc, to teach their good qualities. Fear léighinn do dheachtadh, lit. to teach learning, a teacher. Scótia Mhór agus Scótia Bheag, Ireland and Scotland. Curtha faoi chomaoin, under obligation. Bunadh, muinntir, inhabitants. Éachta is startha, wonderful stories and tales. Primh-leabhair, principal books. Meamram, vellum. Seód-chuimhne, a memorial, monument. Toibhéim eachtrann, a foreigner's fault, mistake. Triaith-fhear, a chief. Dom bhuidhean-sa, to my dear (John). Míle fairis, one thousand along with it. B'iúd tráth, b'é siúd an tráth. Treascairt treón, the overthrow of warriors. Madhm catha, rout of battle. Bhuadhadar, they won. I nÉire, for i nÉirinn, in Ireland. -- Ceist Ó's é ár n-athair Ádam 'S gurab í ár máthair Ébha, Créad fá ná fuil a dtáinig uatha Chomh uasal le n-a chéile? An Freagra: Ní athair fós ná máthair Do-ghní go hárd an fine, Acht beatha beart is béasa D'árduigheas céim an duine. -- Ceist: Cloch éabhair réidh an t-ainm sin dóibh; Crom i nGaedhilg is Béarla ar thobar n-a dheóidh, Ainm an tréatúir ba thréine dá raibh beó D'fhág sinne is fir Éireann i n-éinfheacht fá thuile dubhróin. -- Ceist: Cathair an Phápa bun os cionn Ar na scríobhadh liom gan locht, 'S an litir is grian don dán Ainm na mná do chráidh mo chorp. -- A lucht chleachtas an phóit go mór is feóil Aoine Is gach iomloid spóirt ó bhórd go leabadh aoibhinn, Flaitheas na glóire má's dóith gur gealladh díbh-se Mealladh go mór Órd na gCaipisíneach.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
