Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Láimh-scríbhinne i gCambridge - III.
Title
Láimh-scríbhinne i gCambridge - III.
Author(s)
Ó Catháin, Giollabhrighde,
Composition Date
1905
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
LÁIMH-SCRÍBHINNE I gCAMBRIDGE. III. Giollabhrighde Ó Catháin do scríobh. Add. 4182 E. - Is uimhir don leabhair go bhfuil trácttha agam air. Add. 4183. - Is uimhir don dara scríbhinn so ag muinntir na leabharlainne. Leabhar deagh-chumtha, quarto, is eadh é. Tá sé gléasta fé chumhdaigh mhaith leathair, agus ó's cosamhail gur 'sa mbliadhain 1844 a scríobhadh é, níor loit cúrsaí na haimsire go mór fós é. Do réir dheallraimh, beirt dearbhráthar do scríobh, .i. Peadar agus Pól, Mic Mhíchíl Uí Longáin: agus bhí sé tráth i seilbh Thomáis Olney, mar atá a ainm i dtosach an leabhair. leathanach I. - Dán a leagtar ar Chaoilte Mac Rónáin, go bhfuil cóip de i leabharlainn Choláisde na Tríonóide i mBaile Átha Cliath. Ms. Class H. I. 15. F. 58. 14 ranna. "In tan bhéara an bhreitheamh," agus rl. Leathanach 5. - Aistriughadh i mBéarla ar amhrán do rinne "Muiris Mac Dháibhí Dhuibh Mhic Gearailt agus é ag dul do'n Fhrainnc, i bhflaitheas Bhainrioghna Eilíse." Luaidhtear tosach gach aon bhéarsa de'n Ghaedhilg. 12 rann. "Beannuigh an long so," agus rl. Leathanach 8-10. - Roimhrádh i mBéarla do "Theacht Chonlaoigh." Leathanach 12-21. - Teacht Chonlaoigh go hÉrinn: an Ghaedhilg ar leath-thaoibh agus aistriughadh i mBéarla ar an dtaoibh eile 4 ranna. "Tháinic tráth an borblaoch An curadh cródha Conlaoch." Tá an laoi so i gcló i leabhar Miss Brookes. Is dócha nach bhfuil annso acht cóip as an leabhar úd. Leathanach 22. Uaill-chuma Chuchullain os cionn chuirp a mhic Conlaoch. 21 rann. "Mar do chím airm an laoigh Sgiath agus claidheamh Conlaoigh." Leathanach 30-41. - Gluais ar ainmeacha i stair na hÉireann, i mBéarla. Leathanach 41. - Scéal an dá leanbh. Leathanach 42. - "Naonbhar noebh síl Conaire." 6 ranna. Nóta i mBéarla: "Book of Lecan, 353 and 39. Leabhar Breac. 21 d." Leathanach 44 - "Is doilghé liom iná in t-ég. 11 rann. Ciarán Naomhtha, cct. Leathanach 45. - Na ceithre ranna déidheannacha do'n duan "a Chaisil is dimbrígh sin." Leathanach 46. - Tadhg Mac Daire, cct. "Teirce, daoirse, díth ana Plághtha, cogtha conghala Diombuadh catha, gairbhshíon, goid Tré ainbhfhír flatá fásaid." Do mhair Tadhg Mac Daire san chéad chuid den tseachtmhadh aois déag. Ollamh na mBrianach dob' eadh é, agus bhí dúithche agus caisleán Dún-ógáin agus gach ar bhain leis aige, mar dhualgas phríomh-ollaimh Thuath- mhumhan. Is eisean do thosuigh "Iomarbhádh na bhFileadh." Scríobh sé dán "Olc do thagrais, a Thórna" ag cáineadh Thórna Éigeas, do mhair dha chéad déag bliadhain roimhe sin, toisg an iomarca onóir do thabhairt do Shíol Éireamhóin, thar Síol Éibhir as a dtáinig na Brianaigh. Bhí díospóireacht mhór ag siubhal ar feadh bliadhanta i measc filidhe Éireann ar an gceist seo, agus rinneadh leabhar dár scríobhadh ar gach taobh ar a dtugadh "Iomarbhádh na bhFileadh." File mór don tsean-ré do b'eadh Tadhg, agus deir an Craoibhín Aoibhinn i "Litridheacht na Gaedhilge" go bhfuil 3400 líne dá shaothar ar fagháil fós. Do chúm sé dán ag comhairliughadh Dhonnchadh Uí Bhriain an ceathramhadh Iarla Thuath- Mhumhan, d'oileadh i Sasana: cuireadh an dán so i gcló ag Mac Uí Fhlannagáin i "nImtheachtaibh Chumainn na Gaedhilge, 1808, agus is cosamhail ná fuil a thuilleadh uaidh i gcló. Deirtear, nuair a bhí sé ag dul i n-aois gur chaith saighdiúir de lucht Chromuil de bharr aille é. Dubhairt an saighdiúir leis sular leig sé le fánaidh é. "Abair do rann anois, a fhirín?" Ar an leathanach gcéadna tá: "Aodh Buidhe Mac Cruitín," cct. 35 ranna "A Bhanba is feasach dham do sceólta." Leathanach 51. - Laoi Mhná an Bruit Bháin. 17 ranna. "La dá raibh Fionn ag ól A nAlmhuin ar bheagán slógh." Leathanach 52. - Iar dhóghadh tighe na hAlmhuine, le Gara Glún-dubh Mac Moirne. "Amhna aille féinne Finn Impridh-se féin bhur bhfithchioll." <L 798> Leathanach 54. - Comhairle Fhinn Mic Cumhaill do mhac Lúighidh. 24 ranna. "A mhic Lúighidh mo chomhairle gaibh Má's é órd an t-óglaochas." Leathanch 55. - 'Air Dhún Trí Liag agus air Dhún Eochair Mhaighe." Leathanach 56. - Ar theach na hAlmhúine. 23 ranna. "Almha Laighean, Lios na bFiann Port ro-ghnáthuigh Fionn fíor-fhial." Leathanach 58. - Laoi na Mná Móire. 76 ranna. "La dá rabhadar-san Fionn is Feargus Finnbhéil." Leathanach 63. - Ar Chruitire Fhinn Mic Chumaill. 26 ranna. "Abhac do fuair Fionn feardha." Leathaanch 66. - Oisín, cct. do Bhéibhiond Bhéilbhinn, bainprionnsa do Th. D. Danann, do léighis ó n-a ghonaibh é. 3 ranna. "Beannacht ar lucht an tsighe Idir ríoghna agus rígha. Leathanach 66. - Oisín cct ar bhás Aodh Mac Gara Glún-dubh .i. gaisgidheach d'Fhiannaibh Éireann. 11 rann. "Céad gaisge do foghnadh d'Aodh 'Gé atá leacht re taoibh an chuain." Leathanach 67. - Diarmuid Ó Duibhne cct. 12 rann. "Aoibhinn caithim an bhliadhain Mise Diarmuid Ó Duibhne." Leathanach 68. - Fionn Mac Cumhaill cct. 'ag fostadh oglaoch dá mhuinntir do bhí ag imtheacht uaidh.' 3 ranna. "Ta sin a dhruim deirg dána." Leathanach 69. - Caoilte ar bhás Áine inghion Mhodhuirn Righ Albann agus do badh bean d'Fhionn Mac Cumhaill. "Follamh indiu Ráth Áine." 3 ranna. Fionn Mac Cumhaill ar Sliabh na mBan bhFionn agus é féin agus cúigear óglaoch dá mhuinntir ag dul chun catha le Tuatha De Danann. 5 ranna. "Comhlann Laoch um fheart na ndruadh." Leathanach 70. - Caoilte mac Ronáin cct. agus ranna. "A thulach árd aoibhinn-si Dá dtighdís Fianna Fionna." Fionn Mac Cumhaill cct. agus ranna. "Mairg fé neach do chuala an scéal." Leathanach 71. - Laoi Chnuic an Áir. 17 ranna. "Cnoc an Áir an cnoc so thair Go lá 'n bráith biaidh dá ghairm." Leathanach 72. - Laoi na Seilge. 44 ranna. "Lá dá raibh Fionn na bhFlaith Ar an bhfaithche i nAlmhuin úir, Do chonnaic chuige ins an ród Eilit óg ar léim lúith." Leathanach 76. - Oisín Mac Finn no Caoilte Mac Ronáin cct. 7 ranna. "Clíodhna cheannfhionn buan an béad Ar an dtráigh-si tháinig a héag." Nóta i mBéarla: "O'Curry MS. Materials, p. 306 from the Dinnseanchus. Leathanach 79. - Cúcoigchríche Ó Cléirigh cct. 42 rann. "Mo mhallacht ort, a shaoghal Mairg nach tuig do ro-bhaoghal" Tá an dán so i gcló ag Eoghan Ó Comhraidhe san "MSS. Materials of Irish History," p. 562. Chun Thoirdhealbhaigh Mac Chathbhairr Uí Dhomhnaill do rinneadh an dán. Fuair an file seo bás A.D. 1664. I gCill Barúin i gConndae Dhúin na nGall do rugadh é. Chuidigh sé leis an gCeathrar Ollamh an uair do bhíodar ag bauilighadh adhbhair na nAnnála. Bhí sé 'na thiunóntaidhe ar dhúithche beag 'sa gconndae úd agus do ruagadh as é 'sa mbliadhain 1632, agus d'aistrigh sé go Conndae Mhuigh-Eó. Tá a udhacht, san nGaedhilg, le feicsint san Acadáimh Ríoghamhuil; d'fhág sé a mhaoin tsaoghalta ag manachaib mainistreach Bhuirghéis Umhla, acht thug sé an seód ba luachmhara bhí aige, .i. a leabhra dá bheirt mhac, Seaghán agus Diarmuid (an D. Tormod Ó Mórdha, Dict. Nat. Biog.). Leathanach 82. Donnchadh Mór Ó Dálaigh, cct. 9 ranna. "Nár budh slán iomrádh don óige." Leathanach 84. - Trí gáire an Domhain. Rann do chan Mícheál Óg Ó Longáin. 13 May, 1820. "Beannacht uaim siar chum Uilliam Uí Mhurchadha an ghrinn." Rann eile ar an mbochtaineacht. "Fad mhairfeas do shéun is é do chaitheamh go hárd." Leathanach 85. - Mícheál Óg, cct. 2 rann. "Anns na fearannaibh so Mhealachluinn a chím rómham-sa." Rann eile do chúm Mícheál Óg: "Fial-aiste dhiadha dheas shuairc go leór." Mícheál Óg cct. ag iarraidh iasacht leabhar ar Sheaghán Ó Murchadha agus dá thabhairt ar a theachtaire dul dá iarraidh. 3 ranna. "A ghiolla bhig óg chóruigh is Gaedhealach grádach." Leathanach 86. - An fear céadna cct. 4 ranna. "Bí súghach abhaile seo an Mhanaigh go bráth arís." Leathanach 87. - "Eudhmonn de Bhál cct. ar bhás Dhonnchadh Uí hEichtharainn, noch d'éag i gCaisleán Ó Liatháin, san mbliadhain 1728." 2 rann. "Tá féd bhrollach-sa a ghoirm-leac laidianta." Eadhmonn Mac Sheagháin Óig Mhaoil do Barra i gCoill na Curra cct. 4 ranna. "A gCoill Bhurra-ghlais na Curra dham go tréith brúighte." Leathanach 88. - "O Longáin cct." 4 ranna. "Cé fada ar lár bláth geal ár dteanga dúthchais." Leathanach 89. - Domhnall Ó Colmáin cct. 6 ranna. <L 799> "Aréir ar mo leabaidh im thaomaibh gan tapa." Leathanach 90. - Mícheál Óg Ó Longáin cct. 5 ranna. "Mo sceimhle scóltha brónach baoghalach." Seaghán Ó Braonáin cct. chun Mhíchíl shoilbhir Uí Longáin i gconntae Chorcaighe i gCúil Uí Mhurchadha binn-bhile buadhach don Éigeas. 3 ranna. "A bhile dhon dáimh rug barr ó éigse an ghrinn." Leathanach 91. - Seaghán Mac Taidhg Mhic Mhuirchear- taigh Uí Cheallacháin cct. Do Dháth ó hIarluighte a mBaile Bhúirne. 1 rann. "Is cás liom chill bhláthmhar na dtriaithe suilt." Dáth Mac Ph. Uí Iarluighte cct. "Tá mo chosa ro-thinn is a leigheas ag an Aon- Mhac." Mícheál Óg Ó Longáin cct. 4 ranna. "Na táinte ainnir dheas chailce go díon gaoithe." Leathanach 92. - Uilliam aorach Ó Conaill cct. "Fiche agus dafhichid a cheathar 's a trí is aos dam." Leathanach 93. - Mícheál Óg cct. 1 rann. "A shuairc-fhir chliste tá soinneannta suilt séimh síoch." Mícheál Óg cct. don Athair Domhnall Ó Súilliobháin iar dteacht dó Ó Mhaigh Nuadhat go Corcaigh san mbliadhain d'aois Chríost. 1820. "Clinim féin go dtáinig sonn." 9 ranna. Leathanch 94. - Donnchadh Mór Ó Dálaigh cct. 3 ranna. "Dá dtuigeadh cách cor an dhomhain." Leathanach 95. - "Crann seóil na cruinne an chroch naomhtha." 18 ranna. Tadhg Ó Cobhthaigh cct. Tadhg Mac Aodha Uí CHobhthaigh ; do mhair tímcheall A.D. 1354. Deir an Docthúir Tormod Ó Mórdha san Dictionary of National Biography go bhfuil leith-chéad rann eile ag baint leis an ndán so. Do chúm sé céad rann eile de mharbhna ar bhá Bhriain Uí Chon- chubhair Fáilghe. Is cócha gurab eisean do rinne an dán úd. "Cia re gcuirfinn séd suirghe" ag moladh Maghnusa Mhic AOdha DHuibh Uí DHomhnaill, do thithn chomh mór leis gur thug sé don bhfile láir ar gach rann dáraibh ann - fiche lair ar fad. Leathanch 96. - Tinn anocht mo mhaoi mheanma. 24 ranna, cathal Ó Fearadaigh do chum. Leathanach 98. - Mo thruagh mar tá Éire. 18 ranna. Docht úir Céitinn cct. Dánta, Amhráín is Coiante Sehathrúin Céitinn. Leathanach 67, Leathanach 100 - Duine éigin ar feicsint cruite Bhriain Boróimhe. "Colchar sin a chruit mo Ríogh." 10 ranna. Leathanach 101. - Scríbhneóir éigin dá pheann, "A chleite an ghéidh riabhaigh, Ná gabhann raighail uaim-se, Má bhíon mo litir gránda, Fuigfeadh do chnámha suaith." Freagra an Phinn air: "Nár suaitear leat mo chnámha, A fhir nach álainn litir, Muna mbéidhinn fá ghlas id' méaraibh, Ba chleite gléasda mise. Fionntán Mac Bochna cct. 13 ranna. "Éire cé fhiafruigheas díom." Leathanach 103 - Uaill Chumadh na nGaodhal. 8 ranna. "Brónach fuireann chríche Chuinn." Fearflatha Ó Gnímh cct. 24 ranna. "Mo thruagh mar táid Gaoidhil." Ó Leathanach 103 go dtí 156 - Níl sa leabhar so acht samhail de leabhar Hardiman san eagar céadna. Leathanach 105. - "Mo dhá dhaltáin níor fad liom." 13 ranna. Tórna Éigeas cct. Leathanach 107. - Dallán Forghail do chúm d'Aodh Mac Duach A.D. 580. 4 ranna. "Aodh suitceann seal séigh." Dallán Forghail cct. d'Aodh Mac Duach. 4 ranna "Do dhubh-ghiolla Sciath Aodha." Leathanach 108. - Triamhuin Seancháin os cionn cuirp mairbh Dalláin. 5 ranna. "Ionmhuin a chorp torchair ann." Ceann Corraidh. Mac Liag ro chan. 11 rann. "A Chinn Chorraidh! caidhi Brian." Leathanach 109. - Ó chuimhniughadh Mic Liaig ar Bhrian agus ar a mhaithibh. 11 rann. "Uathmhar an oidhche anocht, a chuideacht bhoicht gan bhréig." Leathanach 110. - Mac Liaig ar Bhrian Bhoróimhe cct. 5 ranna. "Fada bheith gan aoibhneas." Leathanach 111. - Dochtúir Céitinn cct. 6 ranna. "Mo beannacht leat, a scríbhinn." Do Bheinn Éadair; Caoilte ro chan. 5 ranna. "Is aoibhinn bheith i mBeinn Éadair." 112. - Gearroid Muinsiond ag fágáil Éireann do. "Diombuadh triall ó thulchaibh Fáil." agus ranna. 113. - Machtnamh an duine doilgheusaigh. Seaghán Ó Coileáin. 20 rann. 115. - "Dia libh, a laochraidh Gaoidhil." 15 ranna. Aonghus Mac Doighri Uí Dhálaigh ro chan. 116. - Dán do Bhrian no do Mhurchadh ó Ruairc. 34 rann. Seaghán Mac Tórna Ó Maolchonaire ro chan. "Fuair Breifne a dhíol do shaoghlonn." 120. - An Síoguidhe Rómhánach. 81 rann. Leathanach 121. - Aistriughadh i mBéarla le Hannraoi Grattan. Scríobhtar an Ghaedhilg agus an Béarla ar aghaidh a chéile. Leathanach 154. - "Ro dheat an Inis finn Fáil." 15 ranna. Flann Fionn cct. san mbliadhain 685. "Ro dheat" is tosach do gach rann de na cúig ranna déag.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
