Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Sgéalaidheacht. Inghean Ríogh Éireann.
Title
Sgéalaidheacht. Inghean Ríogh Éireann.
Author(s)
Féach bailitheoir,
Compiler/Editor
Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)
Collector
S. L.
Composition Date
1902
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<L 53> INGHEAN RÍOGH Éireann. Bhí rí i Sasana agus rí i n-Éirinn. Bhíodar ar aon sgoil amháin i dteannta a chéile. Tharraigíodar coingheall eat- orra féin, má's mac a bheadh aige duine acu agus inghean aige'n duine eile, iad a phósadh. Bhí inghean aige rígh Éireann agus mac aige rígh Sasana. Bhíodar le pósadh i gceann bliadhna agus fiche. Do cailleadh bainríoghain Éireann i gceann fiche bliadhan. Ceann dos-na laothanta dubhairt a hathair leis an inghean éadach a chur amach agus é riar ar na bochtaibh. Bhí coingheall tarraigthe ag an athair agus ag an máthair gan aon bhean a phósadh acht an bhean go rúithneochadh an fáinne a bhí thuas ins a' chófhra í. Nuair a fuair an inghean é, chuir sí ar a méar é. Nuair a tháinig a hathair a bhaile, chonnaic sé ar a méar é:- "Dia linn, mo ghrádh ghil! is dócha gur mar chros orainn a bhí sé; caithfir mise phósadh anois!" "Ní dhéanfad anois ná choidhche," ar sise. "Caithfir é dhéanamh," ars' an t-athair. "Déanfad," ar sise, "ach' a dtiubhra tú chugham c'luith do ghiotairí glasa." Dh'imthig leis agus do thug, agus dubhairt sí ná pósfadh sí anois leis é "nó go dtiubhra tú chugham c'luith do raolacha mine." D'imthig agus do thug. Dubhairt sí ná pósfadh sí anois leis é nó go dtiubhradh sé chúighthe c'luith dos gach aon dath cleite ins an aér. D'imthig sé agus do thug. Dubhairt sí ná pósfadh sí anois leis é nó go dtiubhradh sé chúighthe capall óir agus dorus a bheith air agus <L 54> neart a bheith aige duine dul isteach ann. D'imthig sé agus do chuir sé 'á dhéanamh é agus d'fhiarfhaig sí dho cia an duine gur chuir sé 'á dhéanamh chuige. Dubhairt sé léithe gur go dtí an gobha ba ghiorra dho chuir sé 'á dhéanamh do. D'imthig sí féin agus chuaidh sí go dtí an ngobha agus dubhairt sí leis gur mhór an t-ór a thiocfadh amach as bholg an chapaill agus go dtiubhradh sí féin oiread eile dho agus neart a bheith [aici] glas a chur ar an dtaobh istig air. Tháinigh sí a bhaile agus chuaidh a hathair ag triall ar an gcapall agus do thug sé chúighthe é. Bhíodar le pósadh i mbárach. Thug sí an oidhche sin an bácáil aráin. Bhailig sí an t-arán agus gach aon nídh bhí [aici] isteach [ins] an chapall agus chuaidh sí féin leis isteach ann. Chuir sí an glas ó'n dtaobh istig air. Do bhí cuireadh tabhartha ag a hathair do mhórán daoine i mbáireach le dul ar an bpósadh. Nuair éirig an t-athair ar maidin, ní raibh an inghean le fághail aige. Bhí sé ag sgreadaig agus ag béicig gur'b eadh dh'aoidig sí í féin. Tháinig teachtaire isteach chuige go raibh árthach ag teacht isteach chun a' chuain agus siúrálta gur'b é rí óg Shasana é. Do chuir sé cóisde síos 'na choinne chun teacht aníos go dtí an tig. Tháinig, agus d'innis sgéal do ar an slighe d'imthig air agus dubhairt sé leis gur'b é an tabhartas déidheanach a d'iarr sí air an capall agus gur bh'in é thiar aige an capall. Do bheir [an rí óg] leis é go Sasana agus do chuir sé chuige thiar 'sa' gháirdín é agus ní raibh fhios aige aon nídh bheith istig ann. Nuair a bhí sí ag dul gearraid 'sa' bhiadh, do chaith sí teacht amach as, agus do chuaidh sí i n-aimsir go dtí máthair an ríogh óig, agus i mbun chearc do bhí sí agus tig beag aici féin. Do dhein sí suas an tig cómh maith agus d'fhéad sí é, agus ceann dos-na laothantaibh do ghaibh an rí óg amach, agus do bhí sé ag máirseáil timcheall ar an dtig beag, mar chuala sé ceól istig ann, agus do bhí sé 'féachaint 'sa' bhfuinneóig ann agus do chonnaic sé istig í déanta suas fé ch'luith do ghiotairí glasa agus do bhí iongan- tas air ciar bh' í fhéin agus n'fheadair sé 'o'n domhan c'onnus a raghadh sé isteach. D'iarr sé uirthe é leigint isteach agus d'fhiarfhuig sí dho ciar bh'é fhéin agus dubhairt sé gur bh'é an rí óg é agus é leigint isteach, agus dubhairt sí leis nár bh'é, mar go raibh fios a bhéasa aige cuid is mó 'ná an méid sin. D'imthig sé agus chuaidh sé a bhaile, agus do tháinigh sé isteach i mbárach, agus do bhí roimis déanta suas fé ch'luith do raolacha mine, agus do iarr sé uirthe é leigint isteach. Dubhairt sí ná leigfeadh agus do bhí sí féin istig agus méisín ceóil aici agus í ag rinnce agus n'fheadair sé 'o'n domhan c'onnus a raghadh sé isteach. B'éigint do dul a bhaile agus tháinigh sé isteach i mbárach. Bhí sí déanta suas roimis fé ch'luith dos gach aon dath cleite ins an aér agus n'fheadair sé c'onnus a raghadh sé isteach. B'éigint do dul a bhaile, 'gus do bhuail sé breóite lá'r n-a bhárach, agus do bhí nach éinne 'teacht ar a thuairisg, acht ní thiocfadh sí seo i n-ao' chor, agus dubhairt sé le n-a mháthair dá bhfaghadh sé deoch uaithe go mbeadh sé go maith. Cuireadh fios uirthe agus tháinig sí agus chuaidh sí chuige le deoch agus ní bhfaghadh sé ó n-a mhisneach í choimeád istig. D'imthig sí agus chuaidh sí a bhaile agus do chuir sé fios aríst uirthe lá'r n-a bháireach. Tháinigh sí chuige le deoch agus d'iadhaig sé an dorus agus chimeád sé istig í agus do pósadh iad lá'r n-a bháireach. D'innis sí dho ó thúis go deire ar nach aon chola-lae gur ghaibh sí fríd.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
