Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Filidheacht. Ar mágh glas na ngeal-mbánta.
Title
Filidheacht. Ar mágh glas na ngeal-mbánta.
Author(s)
Ó hUallacháin, Tomás,
Compiler/Editor
Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)
Composition Date
1901
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<L 134> AR MAGH GLAS NA NGEAL-MBÁNTA. Giorróid MacGearailt, cct. Fonn - An Cnoicín Fraoich. I. Is mithid feasda trácht ar dhearmad na nbárdaibh 'Na bhfriotal ghasda fáidh-ghlic chum dánta agus laoidh, Ná tug tosach áirimh do Mhagh Ghlas na ngeal-bhánta, An leirg do cheap Ádam chum áitreibhis Íobh; Tá toirthe tarta ag fás ann, olive is oráistí is cocoa-nuts le fagháil ann gach lá ar an gcraoibh; Tá an bile glas faoi bhláth ann 'n-a dtug an chuach léi a hál as, 'S a shamhail ní'l le fagháil i n-éan-pháirt eile 'n tír. <L 135> II. Is árd tá fiadh na mbeann an ag trácht do mhaoileann gleannta, Is tá an eilit óg ag damhsadh ann gan amhras i gcoill; Tá sionnach ruadh na meang ann, an broc i sgairt gan teann ann, An gearrfhiadh gearr i dteannta 's is reamhar an coinín; Tá an ala ar linn go buacach, an fhaoileann bhreac ag gluaiseacht, An fiolar críonna i gcuasaibh is gan luasgadh air ó'n ngaoith; Ar neoin 'seadh chítear creabhair ann, an smóilín binn ag labhairt ann 'S is clisde é cor an tseabhaic ann go crannda le haois. III. Tá'n céadar righin ag fás ann 'n-ar cuireadh puinn 'san áirc dhe, Mar chanaid an chéad árthach do shnámhuigh riamh ar tuinn, 'S gurab ann do cumadh bárca do'n churadh chliste Iáson Do ghearradh sleasa ar sáile go rainig an Flíos; Tá an t-ubhall, an chno, 's an t-áirne faoi, caora ag lúbadh cárthainn, Saothar beach d'á fásgadh ann gan trághadh acht mar an Níl; Tá an bradán geal le bás ann, 's an breac le sluit ar láimh ann, An corn crosach lán ann 's céad fáilte chum suidhe. IV. Is taitneamhach an áit é 's ní shroicheann gaoth an bháis é, is go dtug an tseilg neámhdha le spás ann Oisín, Is gurab ann do bhí moladh Pháris ar theacht an ubhaill d'á láthair, Do threasgaruigh na táinte 's thug áir-sgrios na Traoi; Tá cúrsas díreach ráis ann tré chubhar na líoga Spaw ann, Luibheanna cumhartha ar bánta ann le fagháil ins gach mí, Is an cliuite súighte tráighte do bhrúid mhuirt-dhúir gan sláinte, Dá gcaithfeadh sé trí lá nn, bheadh 'na shán-ruith arís. V. Gach buinne leabhair do'n árd-fhuil ba chlisde i gcuing le náimhdibh, Ar bhathasaibh ba ghnáthach faoi láimh ghliocais Fhinn, Is gurab é d'ionnsuigh Conall Ceárnach tar éis ruathair ar Chlár Luirc, Ag imirt díoghaltais bháis a Ghaedheal-bhráthar mar bhí; 'S ann do thug mac Dáire tar éis taisdil triúcha an Bhláthnait, thug éag na seabhacán leis faoi shán-ratha draoidheacht, Agus Pádraig nuair tháinig d'bhaineag críocha fáil dúinn Gur dhúbluigh sé an bárr air le breághthaig os gach tír. VI. Tá béithe múinte ghnáith ann, ionnraic, fíontach, fáil- teach, Do phlúr stoc Mumhan nár cáineadh i n-am ghábhaidhthe ar a ngníomh, Go luinneach lonnrach fáinneach craobhfholt fionn gach báib díobh Mar ghéis ar siubhal 'sí a ndeáramh i sgáiltigh an aoil; Ní'l cúrsa ar bh'fhiú é trácht air ó thúirling Naois i ngrása, Caortha teinnte Shodaim nuair dearnadh dhe spríos, Craocha crainn is cuaga agus naosgach na gcaol-spága Go dtarraingid le snáthaid ar bhán-bhruit go cruinn. VII. Ní slad ná díolain dánta é do chríonach fhuighleach fáige Ná líonad laoidh le soláthar na mbárdaibh gan treoir; Do'n ionad oinigh fáiltigh é, criosdal cnughadh gan cháineadh, Ar dtús rug clú 'gus bárr leis ó'n árd-chruinne mhóir; Tá taoide d'fhíonta Spáinneach' do shíor ag tigheacht id' láthair, 'S an t-íot do chlaoidhigh na táinte nár fágadh an deóir; Do'n chléir bíonn dís gach tráth ann, do'n éag má taoir i ngábhtar Is an chraobh tar éis saothair Chlár Luirc gur fhág a mór-mhaoir. TOMÁS UA hUALLACHÁIN. Cill Árd, i n-iarthar Thua'mhan. TAGRA. 1. Na mbárdaibh for na mbárd. Leirg, plain; MS lirig. Íobh = Éabha. II. Trácht, traversing? In poetry trácht often = troigh, foot. Ala = eala, swan. Crannda, decrepit. IV. Spaw: this seems to be the reading here, but it is doubtful. Muirt-dhúr, purse- proud? Sán-ruith, healthy state of body. In Béarra tá sé 'na sháin-ruith is in use. The usual orthography is rather 'na tháin-rith, and in Leath Chuinn 'na shean- rith seems to be used instead. V. D'bhaineag: this appears to be bad spelling. What does it represent? Breághthaig = breághthacht? VI. Gábhaidhthe is no doubt intended as a genitive form from gábhadh, danger. Deáramh, a W. Munster form of deallramh, deallradh, appearance. Sgáiltigh, dat. of sgáilteach? = sgáil, shade. Craocha? For cuaga we should read cága, for assonance sake Cuag, cág, cabhóg, cudhóg are all found for jackdaw. Caolspága, narrow claws. VII. Díolain: perhaps díoghlaim is th reading. Do'n: the MS. here might be read ó'n also. Fáige = fáidhe. Cnughadh: perhaps the same as "cnó, famous, excellent, gene- rous," O'R. Íot = íota, excessive thirst, drouth. An deoir: perhaps aon deor is the proper reading. Taoir is a mixture of taoi and táir.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
