Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Clodhanna Nua.
Title
Clodhanna Nua.
Author(s)
Ní fios,
Compiler/Editor
Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)
Composition Date
1900
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
CLODHANNA NUA. “AN CLAIDHEAMH SOLUIS.” Tá an páipéar so ag dul ar aghaidh go hálainn agus go huasal faoi stiúradh a rígh-eagarthóra. Tá Conán Maol 'na steill-bheathaidh fós agus é go lán láidir bláth- <L 553> mhar “Bór”-ghrádhach. Má tá aon tseoinín cogaidh i n-acfainn Gaedhilge do léigheadh — ní dóigh linn go bhfuil a leithéid ann — is dócha gur beag air an sgríbh- neoir seo. Támaid ag fághail lochta air i dtaobh “an tSíne” bheith thíos aige. Go deimhin dó, níor lugha'r linn saighdiuir dearg ag déanamh orainn 'ná é d'fheic- sint fá chló an chéad turus eile. Is feárr linn “an tSín,” agus “na Síne” 'na chás gheineamhnach. Sin é bhíos ag cách eile d'á sgríobhadh. Tá rudaidhe eile nach é ná taitneann linn acht ní fiú linn a luadh. Is fíor-mhaith foghanta an sgríbhneoir “Méarthóg Ghuill”. Tá an púicín tógtha de chanamhaint na gConnachtach aige. Tuigthear anois nach caint bhriste í agus nach gan a sáith féin d'fhoclaibh bríoghmhara atá sí. Caithfimíd “An Claidheamh” do chionntughadh 'na leith seo: barraidh- eacht Béarla ann — milleann sin na hailt Ghaedhilge, ar mhodh nach léighthear iad. “An Gaodhal” (The Gael). New York. May and June, 1900. Fuaramar an dá uimhir seo thuas. Ó thárla an páipéar so ag atharrach fir tar an Lochánach, is mór do chuaidh sé i bhfeabhas agus i gcéim. Tá an cló agus na cosamh- lachta go hálainn. Is é ár n-aon locht air, an iomarca de'n Bhéarla agus de chaint agus de ghnásaibh an nGaill-Éireannach do bheith ann. Acht ní dóigh linn go dtuigeann lucht Gaedhilge an Oileáin Úir nach ceart 'ná ceaduighthe filidheacht agus ailt Ghaill-bhéarla do leigean isteach, go háirighthe má's aisdí liteardhálta iad agus gan baint aca leis an nGaedhilg do chur chum cinn. Tá súil againn, ámh, go dtiocfaidh biseach ar an easbhaidh seo. 'S iad na rudaidhe is fearr dá bhfuil 'san dá uimhir seo “An Macaomh Mór, mac ríogh na hEaspáine” atá 'na sgéal fiannaidheacht, agus “Párlai- ment na mban.” Leanfar díobh so ó mhí go mí. Tá an dá chineál cló Ghaedhealaigh go fír-dheas, agus tá tionntodh Gaill-bhéarla ar “An Macaomh Mór”. “An t-Európach”. Irisleabhar il-theangadh na hEorpa. Áth Cliath. Bealtaine, 1900. Seo chugainn ár gcómh-chara greannmhar arís. Ní baoghal ná fuil sé lán-bheó. Is maith an ruidín “Óráid an Mhangaire ar aonach Bhaile-na-móna.” Acht an féidir gurab í féin í féin? Nó an amhlaidh is rud eile í? Ó's ionann “óráid” agus “paidir,” cionnus is féidir di bheith 'na comhrádh? Acht is iongantach an fear Tórna Draoi. Ó's draoi é, tá cumas tarmchrotha aige, ar mhodh gur chas sé paidir i gcomhrádh! Cad chuige do dhraoi béarlachas gránda mar “álraighit” do chur síos? Faire, a Thórna! Ina fhéagmhais sin, is mór atá an “Óráid” ionmholta againn. Tá duine éigin eile ag leigean air ná tuigeann an chluiche Shasanach úd cricket atá comh coitchionnta sain 'nár measg, faraor. Is éigean dúinn “Na prás-adhruigh- theoiridhe” do mholadh go mór, má tá nach bhfuil ann acht “cloigeann” agus “cláirseach”. Do-chímíd go dtug Tórna draoi freagra ar “Sgaradh,” cé nach chuige adubhairt an file é, má's ceart ár dtuairim. Níor mheasamar go dearbhtha, a Thórna draoi, go dtaisdealfá id' racaireacht thar teórainn choidhche! Má theangmhaigh leat an “Sgaradh” so 'san Eórpach thíos, ar cheadmhach dhuit a fhreagra is gan gnó aige dhíot? Tionntodh ar dhán le Bret Harte is eadh an rud déidheanach. Is ur- ghránda cuid mhór de'n chló an turus so. Faire, a chlodhadóir, agus mór-chuid de chló deas agat! Popular Studies in Mythology, Romance and Folklore. 6d. each. No. 6, The Fairy Mythology of Shakespeare. By Alfred Nutt. London: David Nutt. Do-chímíd géar-chúis an ughdair 'san leabhrán so comh maith le n-a dhéantúsaíbh eile. Is amhlaidh mheasas sé nach bhfuil 'san aos sidhe .i. isna sidheógaibh nó daoinibh maithe acht fuigheall sean-déithe bréige Áriánach na hEorpa. Dob' iad sain go mór-mhór déithe 'ga mbíodh smacht aca ar mheas agus thoirthibh na talmhan. Tuatha Dé Danann, dar leis, agus Cromm Cruaich agus a dháréag de chomh-dhéithibh cumainn ar Mhuigh Sleacht budh phríomh-bhun leis na sidheogaibh so againne, atá (agus nach bhfuil) anois ann. Dionysius budh dhia an chreidimh seo 'san nGréig. Sgéalaidheacht Artúir ríogh Breatan, a n-abair sé, fá ndeara creideamh do'n aos sidhe i Sasanaibh fá mar atá thíos ortha ag Shakespeare. Dob'é a thús sgéalta sidhe na sean-Bhreatnaise do cuireadh i bhFrainncis na Nortmann i dtosach agus i Sacsbhéarla fá dheoidh. Acht munab é sean-leabhair Ghaedhealacha na hÉireann, ní fhéadfaidhe an méad so do spíonadh 'na cheart, ó nár cailleadh riamh i nÉirinn baint an aosa sidhe le Tuathaibh Dé Danann. Ní aontuighmid ar aon chor ar an gclár mín do chuir an t-ughdar ar a sgéal. Go deimhin agus go dearbhtha dhó, is i Sasanaibh do chuaidh creideamh do'n aos sidhe i ndísg i bhfad ó shoin, agus ní féidir an sgéalaidheacht so bheith ar tarraing aca feasda. Tá litridheacht Shasan ag dul i n-olcas comh maith le béasaibh agus creideamh na Sasanach, agus is dóigh linn go bhfuil sí anois 'na múr thar ghréin. Plays and their Supervision. London: Chas. J. Thynne. Is é rud atá insan leabhrán so comhrádh do rinneadh os comhair Párlamaide Londan an 15° lá de'n Bheal- taine, 1900, ag Samuel Smith, feisire, agus freagra air ó Rúnaidhe Shasan, agus aguisín fós. Tuigimíd as go bhfuil dráma an Ghaill-bhéarla ag tuitim chum deiridh agus ag dul i n-olcas ó ló go ló, agus gur feárr go mbeidh a litridheacht ar an nós céadna (Cá bhfios dúinn nach é sin di anois féin?). Seo mar do labhair an cainteoir féin: “a decadent drama, and what always accom- panies it, a decadent literature, will produce a de- cadent nation”. Tá baramhail Sasanaigh eile, Mr. Clement Scott, thíos fós mar dheismireacht aige: “Society has accepted the satire and our dramatists of the first class have one after the other broken away from the beautiful, the helpful, and the ideal, and coquetted with the distorted, the tainted, and the poisonous in life”. I smaointibh graosda grabálta agus i gcomhráidhtibh garsamhla barbardha chuirid uaisle agus <L 554> ísle Shasan a ndúil anois, má chreidimíd na sgéala so, agus cad as nach gcreidfimís? Ní dhéinid sgríbhneoirí agus sgriúdairí an Ghaill-bhéarla acht “fuineadh i n-aice na mine.” Tá Sasana ag dul síos an cnoc do leith béas agus beathadh. Ní aithnighid riaghaltas Shasan éagcóir thar cóir. Ní aithnighid uaisle Shasan dubháilce thar subháilce. Ní aithnighid banntracht Shasan — an chuid is uaisle aca go háirithe — doibhéasa thar soibhéasa ná droich- iomchar thar deigh-iomchar, má's fíor adeir an cainteoir ag bun an tseachtmhadh leathanaigh. Is aisdeach ar fad an léigheas do cheap an cainteoir chum an ghalair seo. Is é a léigheas, dar leis, an impireánacht bhladhmannach so atá ar siubhal i Sasanaibh anois! Go deimhin dó, is lag do mheas sé nach raibh innte seo acht comhartha eile ar Shasanaibh bheith ag dul síos an cnoc ar an tslighe adubhramar! Agus is é adeir sé féin, ní'l i bhfad roimhe, “I cannot too strongly express my conviction that a decadent drama and a decadent literature mark a stage in national decline. All the great empires of antiquity perished of internal corruption.” Faill na Gaedhilge cruadhóg an Ghaill-bhéarla. Anois an t-am agaibh, a Ghaedhealtacht Éireann! Leathaidh bhar dteanga agus bhar leabhair ar fud na hÉireann ó cheann go ceann, ó Bhaile Átha Cliath go dtí an fhairrge agus ó Eochaill go Máileann. Siúd agus nach bhfuil ár ndráma-na acht ag tosnughadh, tá sé glan gleoite gléineamhail. Popular Studies in Mythology, Romance, and Folklore, 6d. each. No. 5. The popular Poetry of the Finns. By Charles J. Billson, M.A. London: David Nutt. Teas-mholadh thuilleas an leabhrán so uainn. Ceap- amaid go dtuigeann an t-ughdar an sgéal go ríogh- mhaith agus gur chuir sé síos air ar chnáimh a dhíchill. Siúd agus nach eol dúinn teanga na bhFinneach, ní rabhamar riamh nach gcuirimis suim insan gcineadh inntleachtach léigheannta so chuireas spéis agus dúil ina fhilidheacht dúthchasaigh, mar is dual. Tuigimid as trácht an ughdair go bhfuil an fhilidheacht so go hálainn. Is amhlaidh bhíos gach beann agus ocht siollaidhe innte i n-éin- fheacht le huaim, le cineál amuis nó uaithne, agus le freagairt chéille ar an dara binn, dálta salm Dháibhí, ríogh na nEabhrach. Tá an sórt so rud beag cosamhail leis an gcuma bhíos ar fhilidheacht na Gaedhilge, acht ní bhíonn aon chomhardha i ndeireadh beann na bhFinneach. Seo eisiompláir atá thíos insan leabhrán: Enole Runun sukua, Enkä loithu laulajoita; Kuulen ulkoa Runoja, Läpi sammalen sanoja, Läpi lauan laulajoita, Läpi seinen soilta joita, etc. Tá a trí de dhuantaibh fada ag Finneachaibh darab anmanna na Loitsuronoja, Kanteletar (“inghean an duilcimeir”), agus an Kalevala. An Kalevala is mó is eol do'n Eoraip ar fad. Is é an fear léighinn úd an Dr. Elias Lönnrot do chuir le chéile an Kalevala. Is amhlaidh do bhailigh sé a lán de laoithibh éagsamhla nach raibh aon bhaint ag mór-chuid aca le n-a chéile ar chor ar bith agus d'fhigh agus d'fhuaigh sé tré n-a chéile iad, ag athrughadh beagáin de na foclaibh thall agus i bhfus agus ag cur fíor-bheagáin uaidh féin ionnta, go ndearna sé aon duan fada amháin díobh, ar mhodh go ndéantar ion- gantas agus mór-shuim d'á chuid saothair go dtí an lá atá indiu ann. Do féadfaidhe a leithéid do dhéanamh le fiannaidheacht na Gaedhilge acht do leig “Cumann na fiannaidheachta” an chaoi nó an fhaill thársta. Féach “Laoithe fiannaidheachta I,” nach i ndiaidh a chéile, as tóin a chéile agus i n-alt a chéile atá “Agallamh Oisín agus Phádraig,” “Cath Chnuic an áir,” “Laoidh Mheargaigh na lann ngéar,” “Laoidh mhná Mheargaigh” agus “Anmanna na bpríomh-laochradh de'n Fhéinn do thuit ar Chnoc an áir le sluagh Mheargaigh,” agus nach bhféadfaidhe “Seilg Shléibhe Fuaid” do chur tamall 'na dhiaidh sin arís, toisg gur bh'í Áilne shnuadh-geal, bean Mheargaigh na lann ngéar, an fiadh do tháinig do dhéanamh léir- sgriosta ar an bhFéinn i ndíoghail bháis a fir? Agus rud eile, níor dho-dhéanta na laoithe eile d'fhighe isteach comh maith céadna. Dob' éigean do Lönnrot ádhbhar an Kalevala do thiomargadh i dTír na Finne, i dTír na Cairéile agus i gcríochaibh eile na bhFinneach (is iongnadh linn nár spíon sé an Estóin mar an gcéadna) le saothar mór, ag cur síos ó bheal-aithris na ndaoine dtuata. Níor bh'é sin dúinne. Siúd agus go bhfuilid na laoithe ar eolus ag lucht Gaedhilge fós, bhíodar riamh i leabhraibh lámh againn agus ní raibh ar “Chumann na fiannaidheachta” acht iad d'fhighe i n-a chéile go deas agus go deagh-chumtha, agus “eipic” do thabhairt air, dálta an Kalevala. Níor fhéachadar leis agus budh chaillte an mhaise aca é. Tá an éagcóir ag Dubhghlas De hIde adeir nach raibh a leithéid riamh insan Ghaedhilg. Is cosamhail le Gaedhealaibh Finnigh ar mhodhaibh. Is beag nach é an t-aon nós gabhála ceoil atá aca .i. greim ar láimh a chéile. Tá brón i bhfilidheacht Fhinneach, dálta Gaedheal. Tá dúil mhór ag an dá chineadh i saoirse leis, agus is iomdha nós eile ar bh'fhéidir a gcur i gcompráid le n-a chéile. Gur fada mhairfeas teanga agus léigheann na bhFinneach fá réim, agus badh dhíol truaighe iad, dá mbainfidhe a saoirse ar fad uatha ag Rusachaibh. Seanmóiridh le Dochtúir Séamas O Gallchobhair, easbog Ratha-bhoth (1725-1737). Edited, with Vocabulary, by Rev. Joseph S. Gallagher, Amboy, Illinois, U.S.A. Part I. Baile Átha Cliath: Brian O Dubhghaill, 9 Céibh Oirmhumhan Uachtair. Fíorchaoin fáilte is cuirthe dhúinn roimh an gclódh so. Badh mhaith an t-ughdar an té do sgríobh, agus ní ceart go ndearmódfaidhe é. Ar thús an leabhráin, tá cur síos gearr ag an eagarthóir ar an easbog féin. 'Siad na seanmóirí atá 'san gcuid seo “Ar riachtanas na beathadh síorraidhe do shaothrughadh” agus “Seanmóir ar shogh na bhflaitheas.” <L 555> Ní bheimís macánta, dá molamais an leabhrán so mar badh mhian linn. Dob' áil linn a mholadh go mór acht ní fhéadamaid é leis an mbeag-shuim i gcruinneas do-chímíd ann. Is truagh nar chuir an t-eagarthóir an litriughadh agus iarratas an ghraiméir síos 'na gceart gach aon uair, ó's minic do sháruigh sin air. Támaid 'gá ghuidhe um atharrach cuma do chur ar an gcéad chuid eile de'n leabhar, ar mhodh go mbeadh an tuathal do léathtaoibh, mar is olc an rud gan eagar maith do bheith ar leabhar. Festschrift Whitley Stokes zum siebzigsten Geburtstage am 28 Februar, 1900, gewidmet von Kuno Meyer, L. Chr. Stern, R. Thurneysen, F. Sommer, W. Foy, A. Leskien, K. Brugmann, E. Windisch. Leipzig: Otto Harrassowitz. 1900. Déantús ochtair de shaoithibh sár-fhoghlamtha na hAlmáinne an leabhar so. Is iad sain cuid de'n dream is eolgasaighe ar bith ar fhocailseanchus na dteangadh nInd-Eorpach nó nÁriánach. Ní deacair a thuigsint as teideal an leabhair nó as an Vorwort nó díonbhrollach ag Dr. Ernst Windisch caidé fá ndeara do'n ochtar léigheannta so cur le chéile chum a fheabhais seo de leabhar do chur i gcóir .i. le comóradh do thabhairt do'n ollamh Éireannach úd Dr. Fuitlidh Stócas, ar slánughadh a sheachtmhoghad bliadhain dó. Seo mar do thosnuigh Dr. Windisch ar an ngnó i bhfíor-thús na cúise: “Acht deutsche Gelehrte, dei in Ihnen einen der hervorragendsten Celtologen verehren, haben sich zusammengethan, um nach Gelehrtenart Ihren 70. Geburtstag durch eine Festschrift zu feiern.” Lean- ann sé ar an sgéal ar an gcuma sain, ag moladh agus ag síor-mholadh an Stócasaigh, mar ghioll ar an síor- agus an sár-obair do rinne sé i leith na Sean-Ghaedhilge agus na Gaedhilge Meadhónaighe do chur ar bun daingean deagh- fhoghlama le teann saothair agus síor-sgrúduighthe. Ní baoghal nach mór an díol molta Dr. Fuitlidh Stócas i n-a thaobh sain de. Gibé duine d'fhoisgeoladh leabhar d'á leabhraibh, do bheidheadh d'fhiachaibh air gan dearmad ard-iongantas agus brígh mhór do dhéanamh de. Do mholfadh an léightheoir go mór-mhór an sár-shaothar agus an fhíor- léigheanntacht badh léir dó ann agus do thuigfeadh sé as gach focal dá léighfeadh go mbíodh an-tóir ag an ughdar ar an tSean-Ghaedhilg agus gur mhór an dúil do chuireadh i ngach abairt di. Is é céad alt d'á bhfuil ann Totenklage um König Niall Nóigiallach (Caoineadh Néill Naoi-ghiallaigh, ríogh Éireann) ó Chúnó Meyer, ollamh is mó a bhfuil aithne againne air. Is éigean dúinn, dar leis, ádhbhar na laoidhe seo do chur siar do bhrígh nár bh'fhéidir a cumadh ní budh mhoille 'ná 'san 9 céad. Is álainn an laoidh í, agus deibhidhe sgaoilte an mhéadaireacht i bhfuil sí. Badh mhaith linn í bheith fá chló arís insan irisleabhar so uair éigin, agus tá súil againn go bhfeicimíd sin, má bhíonn caoi air. Do chuir Dr. Cúno Meyer comaoin mhór ar Ghaedhealaibh, ar gcur na laoidhe seo i gcló dhó. Is é an dara halt Eine ossianische Ballade aus dem XII. Jahrhundert (Laoidh fiannaidheachta do cumadh 'san XII. céad …) ó'n Dr. L. Chr. Stern. Ní leigimid a leas an t-eagar do mholadh. Nach leor dúinn, má deirimid gurab ar nós críochnuighthe na nAlmáinneach do rinneadh sain? I ndeibhidhe sgaoilte atá an laoidh seo, amhail adeir an t-eagarthoir féin (“Sie ist in einem freiern Debide abgefasst”). Is é ádhbhar na laoidhe “dámh thrír” nó triúr compánach do tháinig ó'n Hior- uaidh go h'Éirinn, agus cú draoidheachta leo, le haimsir do dhéanamh le Fionn mac Cumhaill. Do réir na laoidhe féin Da bátar athaidh sin Fhéin. in triar tháncatar do chéin: Selg leó i cumma chaidchi. feiss fo leith cech óen aidchi. Do chuadar a dtriúr fá choinfheasgar go Carn Fer- adaig agus an chú le n-a gcois agus is ann do mharbhadar Dubhán mac Breasail Bairne. D'iarr Fionn “ícc” (íoc) nó éiric ortha i nDubhán, agus do ghealladar dó an chú draoidheachta do thabhairt uatha mar éiric. Ní thugadar, ámh, mar, ina ionad sain is amhlaidh do mhar- bhadar an chú agus “rucsat croccend in chon sair co tech Merchi mór-glonnaig”, ar ndul “sech Albain sairtúaith”. Do lean Fionn agus Fianna Éireann iad gur mharbhadar “ilar n-aicme”. Tá cur síos geárr ag an mór-ollamh íd Rúdolf Thúrneysen ar an dá fhocal so “líth” agus “cless” (cleas). Má's geárr, ní suarach. Is amhlaidh, fós, do Altirisch bibdu “reus” (i Nua-Ghaedhilg bíodhbha .i. namha) ó Ferdinand Sommer, agus do Die idg. Langdiph- thonge im Inselkeltischen ó W. Foy, agus do Pronominale Prolepsis nominaler Objecte ó A. Leskien. An sgríbh- neoir is déidheanaighe do luaidheamar, do thug sé fá ndeara, an gnás céadna atá 'san Albáinis .i. réamh-chur an tachluighthe (nó cáis ghearánaigh) agus na tuilréime (nó cáis tabharthaigh) le forainm, go bhfuil sé ar fághail mar an gcéadna i gcanamhnaibh Slabhónacha na Maighiodóine. Siúd agus nár chuir sé síos ar an nGaedhilg, tá a shamhail de ghnás ar buil innte 'san gcás geineamhnach, mar shompla, caithfead a fhiafraighe dhe cionnus do bhítheas aige, agus c. Alt an-léigheannta is eadh Lateinisch prope und proximus ó Karl Brugmann. Is dlúith le chéile atá an chuma — Orc.Umbr. nessimo — “proximus,” an chuma shean- Ghaedhealach “nessam” agus nesaf na Breatnaise. An t-alt déidheanach atá ann, is é Ueber einige S-Aorist angesehene irische Formen ó E. Windisch. Ní gábhadh dhúinn a rádh go bhfuil bun agus bárr fogh- lama 'san sgríbhinn seo. I dtaobh “ecaim”, “ecmaing,” “ecmaic” (tárla), tá an abairt seo lán-bheo fós i dtaobh thuaidh de Laighnibh, acht amháin gur de'n neimhin- sgne anois í .i. char heagmhadh damh = níor tharla dhamh, nár heagmhadh insa' láthair iad = nár tharla insa' láthair iad, nach rabhadar le fághail, a heagmhadh chugainn = do tharla dhúinn. (Féach Irisleabhar na G., 116, Bealtaine, 1900, L. 523.) Gur fada fós mhairfeas an mór-fhear léighinn 'gar cuireadh an leabhar luachmhar so le chéile ina onóir, is é ghuidhmid-ne. <L 556> Fíor Chláirseach na h-Eireann: or, The True Harp of Erin, etc. Edited by T. O. Russell. Dublin: M. H. Gill & Son. Prácás liteardha is eadh an leabhar so. Tá ceart agus tuathal, gaedhilgeachas agus béarlachas, Gaedheal-chruth agus Gall-chruth, filidheacht agus rámás ann béal le béal, leacain le leacain agus gualainn le gualainn le n-a chéile. Ní fheadarmar ó thalamh an domhain caidé fá ndeara do'n eagarthóir an nós aisteach so do chleach- tadh, acht támaid 'gá cheapadh gurab amhlaidh budh dhóigh leis gur móide do measfaidhe an rámás do bheith go foghanta é chur le hais filidheachta. Ní hamhlaidh tá, ámh. Go deimhin féin, ní'l aon rud is mó do nocht ur- ghráin an rámáis 'ná an fhilidheacht do bheith 'na theannta gach re leathanach, amhail atá anonn agus anall 'san leabhar. Seachaintear na leathanaigh seo: 7,8,9,10,11,12, 13,14,20,21,22,23,24,25,26,27,34,35,36,37,38,39, 40,41,42,43,44,45,50,51,52,53,54,76,77,78,85, 110,111, ó nach leathanaigh fhilidheachta iad. I dtaobh a bhfuil d'fhilidheacht ann, siúd agus go bhfuil mór-chuid de millte aige, is éigean a rádh gurab ion- mholta fá'n gcuid eile é. Is maith linn gur chuir sé dán Broccáin Chráibdig i gcló as Leabhar Laighean. Acht cuirtear na leasuighthe seo ann, mar is amhlaidh léightear i Leabhar Laighean féin: Culeannáin i n-ionad “Cullenain,” Etersceoil i n-ionad “Eterscail,” Arddétra in ionad “Ard- detra,” Brí Éile i n-ionad Bri Eile, degdoene i n-ionad “deg doine,” Maeledúin i n-ionad “Mael- dúin,” chinaid i n-ionad “chianid,” issin i n-ionad ”iss in,” Conculaind i n-ionad “Concullainn,” Chruthentúaith i n-ionad “Cruthentuaith” nert co ndr[uine] i n-ionad “nert …,” Cendselach i n-ionad “Cendsellach,” rígdomna i n-ionad “rig domna,” fors ndessid i n-ionad “fris [a] ndessid,” can(?) i n-ionad “cach” (cach oen chind), Ardgail i n-ionad “Ardgal,” Dubgallaib i n-ionad “dub Gallaib,” cethrachat i n-ionad “cathrachat,” Setar- laic i n-ionad “'S e tarlaic,' fersatar i n-ionad “forsetar,” fo thalmain i n-ionad “fo[r] thal- main,' hairchinnig i n-ionad “haircinnig,” naemnem (= Chaemgan) i n-ionad “naem nem,” bendachait i n-ionad “benn da chait”(!), martra (?) i n-ionad “martire,” na nhÉrenn i n-ionad “h-Erenn.” Is iomdha focal eile ann nár cheart dó a dheaghailt, acht é chur síos ina aon fhocal amháin. Ní thaitneann linn go maith an t-eagar do cuireadh ar “Claideb Cherbaill” (ní “Claidib Chearbaill” é). Cad chuige “mór englaim” do chur síos, nuair atá “mór-englaim” d'ualach orainn, do dhruim na h-aird- rinne, agus “Cherbaill” 'na rinn? Cad as “dat rat” i n-ionad “datrat” nó “do-t-rat”? Faraor, is iomdha eisiompláir eile mar iad sain. Badh mhór an truagh nár lean an t-eagarthóir seo do'n eagar fhíor- cheart do chuir Cúnó Meyer ar an dán áluinn seo. Is dóigh linn go rug “Siansa na ndúl” ar l. 35 bárr olcais ar chách, ag trácht dúinn arís ar a bhfuil de rámás insan leabhar. Is mór an comhartha é ar an dúil do chuir an t-eagarthóir ina leithéid, ag cur an leabhair le chéile dhó. Ar léigheadh riamh aon rud budh mheasa 'ná “'Siad binneas go fíor sean fonna mo thír'” nó “Ag cánadh (!) go binn a's ag breugadh sinn” (fair go deo!)? Do thuigeamar riamh gur bh'ionann “cánadh” agus “buillidhe do bhualadh ar dhuine le cána (.i. cleath nó slat chaol).” Cár bh'iongnadh dhó, ámh, agus a bhfuil thíos aige de thuatal i n-urthosach gach ailt? Féach “Bhí siad foillsighthe beagán bliadhain ó shoin,” “Ní'l aon eolas agam má foillsigheadh riamh é,” “Ní'l an Broccan so luaidhte leis na Ceithre Maighis- tribh,” &c. Is ró-mhithid do'n eagarthóir an ceart do chleachtadh agus an tuathal gránda do chur do leathtaoibh. Guidhmid é go dil agus go díochra um tabhairt faoi'n gceart feasda gach aon turus, ar chor nach bhfuighthí locht air.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
