Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Filidheacht. Nach Fada an Lá.
Title
Filidheacht. Nach Fada an Lá.
Author(s)
Féach bailitheoir,
Compiler/Editor
Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)
Collector
Hannon, John
Composition Date
1899
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
NACH FADA AN LÁ. I. Nach fada an lá ó mhaidin go dtí an oidhche, Mé 'sníomh mo roithneáil aige dorus na gaoithe, 'Féachaint a' bhfeicinn a' teacht thú, cúl trom díleas, A' gabhailt a' bhealaigh nó 'teanamh sgíste. II. A rúin 's a théagair, nach fada 'muigh thú! Shaoil me fhéin gur'b í an fhairge shlug thú: Óch! chan í, acht bean eile thiob mé; Tá me claoidhte i ndéidh ar ghuil mé. III. Cúradh ar ghrádh! nach mairg a mbíonn sé air! Is geal ó thús é, agus is dubh aríst é: Is íomdha cailín beag óg a chlaoidh sé, A cionn ar a glúin, agus a súile 'síor-ghul. IV. Cúradh ar ghrádh! nach mhairg a thug é! — Aen-fhear martha ariamh dh'ar oil é! Croidhe mo láir a d'fhág sé dubh é; Nuair nach bhfeicinn-sa ar a' tsráid é, nó 'n áit indiu é. V. Nár thruagh leat cailín beag ar mhalaidh sléibhe? Í 'cealgadh leinbh 's iad a' gul le chéile; Ar bheagán bídh 'gus ar ghann-chuid éadaigh — Nach truagh an chinneamhain a gheall Mac Dé di? VI. A rúin 's a théagair, ná tréig do leanbh; Ná pós bean ghránda mar gheall ar eallach; Is beag an áit i mbáidhfidhe bearach: Támuid óg agus 'gheanamuid soláthar. <L 13> TAGARTHA. I. Roithneáil, gen. of roithneál = roithleán ( = tuirne): this metathesis is heard in Omeath also, but not in Farney. Aige = ag. Gabhailt = gabháil. Teanadh = déa- namh. II. Thiob = theib, theip, stopped, baulked. III. Cúradh, confusion (?), curse (?), cúradh do chroidhe ort = bad cess to you. IV. Line 4 might be shortened thus: 'S nach bhfeicinn 'sa tsráid nó 'n áit indiu e. V. Gheall here = d'órduigh (?); the same usage exists in Connacht. VI. In another fragment of the above the last line is; Taem mo bhróga, is racha me ar soláthar, give me my boots, and I will go searching. I also heard line 3 quoted locally as a proverb. Bearach = biorach, heifer. Soláthar, pron. sal'-ar. Seaghán Óg Ó hAnnáin, Crois MhigFhloinn. [The above is from a collection of songs belonging to the Fews district, Co. Armagh, made by Mr. John Hannon, jun., of Crossmaglen. Mr Hannon is very painstaking. In order to habituate himself to, and also to preserve the local dialectic pronunciation, he makes use of Father Growney's Key system to supplement the ordin- ary orthography. Two slight grammatical corrections, which do not interfere with the wording, have been made in this son. — ED.] TUIREADH MHICHÍL UÍ LÓGÁIN Tadhg O Donnchadha cct. [Fuair Micheál O Lógáin bás i mBrook- lyn ins na Státaibh, an deachmhadh lá d'Eanáir, 1899. Ba sgoláire b'oide Gaedhilge é. Ba chabharthuidhe tréan do chúis na Gaedhilge é. B'é b'fhear déanta agus b'fhear curtha an “Gaedhil” amach. Ba dhuine de rúnaidhibh Connartha Gaedhilge na Stát é. Agus fós ba dhuine fial galánta grádhmhar Gaedhealach é. Mo chreach ghéar fhada agus ní haon iongnadh sinne dobrónac d'á éagmuis. Beannacht Dé le n' anam, agus le hanmannaibh na marbh.] Is atuirseach guirt i bhfearannaibh Luirc An teasdas thar muir seo thárlaidh, D'fhúig sgeimhle bhróin ar aosda 's óg Is caoidh ar chóip na gcáidh-bhan; An gliadhaire grádhmhar siansmhar sámh, Nár fhiar fá ghnásaibh námhad, An Lógánac fial, sólás na gcliar, Fo chlár i gcriaidh go lán-lag. Tá “Cathair na dTreabh” cois mara 'na stad Ag greadadh na mbas fá ghábhtar; Is sgamaill 'san spéir ag bagairt go tréan, Gan taitneamh na gréine ar lá ann. Tá mná agus fir go tráighte ruisg, I gcás, i mbruid 's i mbeárna, Ó cualas tásg an tsuairc-fhir bhreágh 'San uaigh bheith tláith thar sáile. I mBaile Átha Cliath na mbuinneán bhfial Ba cheannárd ciallmhar cáil-ghlan, Tá fuireann gheal tséimh ag obair go géar Ar fhriotal na nGaedheal do ghnás-chur; 'S is saighead tré chroidhe gach deigh-fhir díobh An greidhneach groidhe glan grádhmhar Bheith d'easbaidh mar tá, tachta ag an mbás le'r leagadh ar lár sliocht Ádaim. Ní'l fuireann go sóghach ó Chorcaigh na leóghan Go Doire na seól ngeal n-áluinn; 'S thar Tuaim Dhá Ghualann ghluais lán-uaill Nuair chuaidh fá'n uaimh an sáir-fhear; Ní'l cúil ná críoch ná cúinne 'n Ríoghacht Nach dubhach do bhíd a ngártha, 'S fear eagair an “Ghaedhil” i dtalamh gan réim Gur theasduigh ó Ghaedhil a lámh ghlic. Tá mná sidhe i bhfus fá lán-chaoi fhliuch D'a shár-mhaoidheamh roimh gach táin fhear, Aoibheal, Áine, Clíodna 's Gráinne, Aoife 's Áilinn mhánla, Sadhbh na scuab, an mhaighre bhuaidh Ar ghadhraibh duairce dána, Is Meadhbh na ruag le feidhm do ghluais Thar oighreacht Chruachna ar báine. Cá maitheas dam féin bheith ag labhairt 'na thaobh 'S ná brathaim liom éinneach páirteach? No an amhlaidh táid Éigse seannda fá néal Gan leabhaire ná léim 'na lámhaibh sin? <L 14> Ba mhinic, uchón, me fuirsighthe 'g sgeol No tuilthe de bhrón fá cháirdibh; Acht áis na nGaedheal thar sáile i gcré 'S eadh d'fhág gan chéill go bráth me. Grádh na suadh agus grádh na ndruadh, Grádh na nUasal n-ársadh; Gaol na gcliar nár staon i ngliaidh Saor-chlann Iarthair Fháil ghlais; Cuisle na leoghan, Ruire na dtreon gcuradhta gcródha gcádhasach, Mairg do chuaidh go tapaidh 'san uaigh, A Athair na dtruagh 's é is cás linn. Réidh-chorp roighin, caomh-chneas aoil, Géig-gheal ghníomhach láidir, Séimh-dhearc cruinn, is béal ba bhinn Ar Ghaedhilg Chríche Fháilbhe, Méar mhear mhín, caol-chrobh lighe, Néamh mar Naois i mbreághthacht, Méinn mhaith ghaoise féile 's ghrinn, Mo léan 'na luighe fá láin-lic. Ní dúinn is díth, gidh dubhach ár gcroidhe, An t-úr-bhuinn' aoil gan fágháil air; Acht do'n chéile chaoin d'aontuigh tidheacht Fá réim mar mhnaoi go bráth dho: D'á chloinn mhac ngroidhe, 's do'n dís inghean Is caoidh-fhliuch gnaoi gach lá 'nois;' Is dóibh is duairc an sgeól so luadhaim, Go bhfóiridh Mór-Mhac Dháith' 'rra. Beannacht an Té chum talamh is aer Is Flaithis is naomhtha gárda Le hanam ghil tséimh an sgathmhaire ghlé Bheachtshnuighte bhéasaigh bhláthmhair. A Aen-Mhic na ngrás, do céasadh sa' pháis Do shaoradh chloinn' Adhaimh led' chneádh- aibh-se, Glac-sa led' thaobh anam an tréin seo, 'S canadh gach éinneach “Ámen.” Ní sámh sonn crobhairí ógán ngroidhe; Níd mná thall tonn-tuitim deorán linn; Chím cách fann call-tsilthe ó d'fhág sinn Micheál modh'ail leabhair-phinn O Lógáin chroidhe. <L 17> Irisleabhar na Gaedhilge. No. 110.] Deireadh Foghmhair, 1899. [Vol. 10.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
