Corpas

Filidheacht Nua-Dhéanta II.

Ní file me, acht nuair thaitneas 
rud liom, bíonn a fhios agam.
Ní'l obair ar an talamh so 
is deacra do dhéanamh 'ná 
filidheacht mhaith.  Ní'l obair 
ar an talamh so is usa le 
déanamh 'ná droich-fhilidheacht.  Ní'l ar
cuaird liteardhachta, ara is measa 'ná 
droich-fhilidheacht.  Is é buaidh an uilc, lot 
fíor-mhaitheasa.  An nídh is fearr nuair is 
maith é, is é is measa nuair is olc é.

Ní fhaca fós riamh filidheacht i ndiaidh aon 
fhileadh nua, ó Dhochtúir Mac Héil go dtí a 
bhfuil le fír-dhéidheanaighe, nár chuir fearg 
orm agus seirbhthean, go trom.  Nuair do 
léighinn an fhilidheacht so tháinig ó na sgo-
láiridhibh nua, go dtí a bhfuil le fír-dhéidhean-
aighe, cad do chuireadh an trom-chroidhe agus an 
fhearg orm?  Do thuigeadh m'aigneadh go 
ngortuigheadh an uirlis an lámh agus nach bíodh 
an obair dá déanamh.

I ngleann an dubh-locha 's le n-a 
thaoibh,” etc., etc.  Níor léigheas na focail 
sin riamh nár chuireadar teinneas aignidh 
orm.  Beidh cuimhne go deó agam ar an 
seirbhthin tháinig ar m'aigneadh an chead lá 
riamh do chonnac iad, tá cúig bliadhna agus dá
fhichid ó shoin ann.  Ochón, is mór idir iad 
agus iad so — féach:

“Do chuala sgéal beag
Anois go déidheanach
Ó fheadóigh shléibhe bhí
I nDubhchoill.”

Sin í an chaint!  Sin í an fhilidheacht!  
Dá mbeidheadh buadhairt agus brón ar m'aig-
neadh, dhéanfadh na focail sin mé chuir chum 
suaimhnis.  Ní'l ionnta acht mion-chaint, 
acht is cuma nó ceól sidhe dhomh-sa iad.  Tá 
níos mó filidheachta sa' mhéid sin focal 'ná 
mar chonnac-sa riamh fós i n-ar léigheas de 
Bhéarla.  Is dócha go bhfuil daoine nach 
creidfeadh sain.  Ní'l leigheas agam-sa 
ortha.  Is í an fhírinne í.

Oireann dúinn ár nGaedhilg do choimeád 
beó.  Tá go maith.  Is le n-a saothrughadh i 
liteardhacht atá curtha rómhainn againn sin 
do dhéanamh.  Má 'seadh, ní fuláir dúinn 
an liteardhacht sain do tháthughadh ar an 
gcaint atá beó fós i mbéalaibh daoine.

Muna nglacaidh an táthughadh sain greim, 
ní bheidh toradh ar ár saothar.  Ní ghlacfaidh 
an táthughadh greim, muna mbeidh an litear-
dhacht cumtha suidhte córuighthe, i dtreó 
nuair léighfear í i láthair na ndaoine 'ga 
bhfuil an Ghaedhilg beó i n-a mbéal, go 
n-aithneóchaidh a gcroidhe a gcaint féin ag
teacht chuca as an leabhar.

Ní'l aon suidheamh liteardhachta is fearr 
chuighe sin 'ná liteardhacht mhion-chainte.  Is 
dóigh liom go bhfuil cuid d'ár sgoláiridhibh, 
agus gur lag leó mion-chaint do sgríobhadh.  
Dob' uaisle leó bheith ag déanamh filidh-
eachta.  Is maith í an fhilidheacht, 'na ham 
agus 'na háit féin, má 's filidheacht mhaith í.  
Acht ní'l i bhfilidheacht, dá fheabhas í, acht 
órnáid.  Is í bláth na teangadh í.  Ní 
hé am na gcloch mbuinn am na hórnáide.  Ní 
hé am an tsíolchuir am na mbláth do 
bhaint.

Osgail aon leabhar le Scott agus cad do 
chífir?  Chífir mion-chaint agus béarla briste 
ins gach áit.  Bhí a fhios aige siúd cad do 
bhéarfadh greim ar chroidhe na ndaoine.                                                       

Osgail Shakespeare féin agus cad do 
chífir.  Chífir an mhion-chaint ins na ran-
naibh is bríoghmhaire dár chum sé.

An chaint is miona is í is treise.  An 
chaint is mó thaisbeánas saothar, is í is 
laige.

<L 29>
Is chuige seo atáim.  An t-aigneadh atá 
agam-sa do'n Ghaedhilg, is é atá ag an uile 
dhuine do tógadh le Gaedhilg.  An rud thait-
infeas liom-sa, taitinfidh leó-san.  An 
rud ghoillfeas orm-sa, goillfidh ortha-san.  
An liteardhacht tháthóchas lem' aigneadh-sa, 
táthóchaidh lé n-a n-aigneadh-san.

Chím an méid sin gach lá.  An nídh nach 
taitneann liom, léighim do dhuine aca é, agus 
adeir sé “Yeh, sir, isn't that quare Irish?”
nó, “Sure that aint right Irish!”

Nuair léighim dóibh an rud thaitneas liom, 
is leó féin láithreach é.

Leanamaois ar an sórd Gaedhilge dhéan-
fas an táthughadh.
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Filidheacht Nua-Dhéanta. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Filidheacht Nua-Dhéanta. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
