Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Seanchus ar Shean-Léigheann na Gaedhilge.
Title
Seanchus ar Shean-Léigheann na Gaedhilge.
Author(s)
Ní fios,
Compiler/Editor
Mac Néill, Eoin
Composition Date
1895
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
Seanchus ar Shean-Léigheann na Gaedhilge. Ní beag de bharánta do'n leabhar so ainm a úghdair. Beidh súil ag a lucht léighte le heolus cruinn ar léigheanntacht na Gaedhilge d'fhagháil ann, agus ní gan fáth. Beidh súil aca le hughdarthás, le greanntacht, le fírinne agus le fíor-fhoghluim d'fhagháil ann, agus ní meallfar a ndóchus as. D'fhoillsigh Eoghan Ó Comhraidhe cheana an uaisleacht agus an t-oirdhearcus atá i sean- leabhraibh staraidheachta na hÉireann. Tá an Frangcach foghlumtha, H. D'Arbois de Jubainville, dhá fhoillsiughadh ó am go ham creud is brígh agus creud is ciall d'ar sean-sgeulaidheacht. Acht is do luchd an áird-léighinn tugadh an fhoghluim sin. Gheabhaidh an sluagh foghluim ó 'n gCraoibhín Aoibhinn, agus ní ar staraidheacht ná ar sgeulaidheacht ná ar fhilidheacht amháin, acht ar iomlán na sean- litridheachta Gaedhealaighe. Beidh meas ag an Sagsanach feasda ar léigheann na Gaedhilge, agus má bheidh, b'fhéidir le Dia go mbeidh de mheisneach ag muinntir <L 13> na hÉireann a rádh nach bhfuil náire orra i dtaobh na teangadh féin. Fairíor, tá mór- chuid acu, a n-urmhór, b'fhéidir, nach léigeann a meisneach dóibh gíog do labhairt, nó go mbeidh a fhios aca ar dtús cad é meas an tSagsanaigh. Seo mar bhítear aca: An Sagsanach. “Is aisteach liom an teanga úd agaibhse.” An tÉireannach. “Is fuath liom féin í.”! S. “Measann tú, an fiú dhaoibh bheith ag feuchain le n-a coimeád beo?” E. “B'fhearr liom-sa sgriosta as an saoghal feasda í.” S. “Ní héidir go bhfuil mórán leabhar nó a leigthéid sin sgríobhtha i nGaedhilge?” E. “Ní raibh leabhar ná léigheann riamh innti.” Ní'l aon leithsgheul ag na daoinibh bochta so ó so amach acht a mí-mheisneach agus a meatacht féin. Tá focal nó dhó 'san leabhar so nach maith linn, go mór-mhór má léightear ar leith leo féin iad, agus ní thiocfamaois tharsta, muna mbeidheadh gur clódhbhuaileadh ar leith iad i bpáipeuraibh éigin i n-Áth Cliath, agus ní fuláir gur mealladh daoine ag á léigheadh. Má deir an t-ughdar go bhfuil an Ghaedhilg marbh agus a shamhail sin, ní'l ann acht nós labhartha. Má deir sé nach teanga náisiúnta í an Ghaedhilg, cialluigheann sin gur thréig urmhór na hÉireann í. Acht tá dream ann chuirfeas fáilte roimh na foclaibh sin, ag deunamh leithsgéil díobh dóibh féin. I n-a dhiaidh sin, ní dóigh linn gur clodhbhuaileadh riamh leabhar ba mhó tairbhe do chúis na Gaedhilge ná fós leabhar is mó mheuduigh clú agus ainm Gaoidhal le Gallaibh nó le lucht an tSacs-bheurla idir Gaodhlaibh agus Gallaibh ioná an leabhrán fír-ghreannta so. Ní theasduigheann ó chúis na Gaedhilge agus na nGaodhal acht an fhírinne iomlán d'fhoill- siughadh do'n domhan, mar tá cuid di foillsighthe go dian-mhaith 'san leabhar so ag an gCraoibhín Aoibhinn.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
