Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Ceólta Óméith
Title
Ceólta Óméith
Author(s)
Ó Muireadhaigh, Lorcán, An tAthair,
Pen Name
Mochta / Muireadhach Méith, An
Composition Date
1920
Publisher
Dun Dealgan Press
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N U128> <L i> <B 1920> <C Filíocht> <M 8> <T Ceolta Óméith> <U An tAthair Lorcán Ó Muireadhaigh> <F Dun Dealgan Press> CEOLTA ÓMÉITH AN CHÉAD CHUID LORCÁN Ó MUIREADHAIGH Sagart Do chruinnigh agus do chur i n-eagar Price 1/- 1920 Liam Tempest Dun Dealgan Press Dún Dealgan <L 1> 1. AN TOBAC. Dá mbéinnse mo chomhnuidhe chois Theamhair na Bóinne Dúthaigh bhréagh mhór a bhéith agam faoí stoc Gearráin a us cóistigh ag dul rómham ins na ródaibh A's mo phíopa bhéith lódalta lán do'n tobac Mo mhaighre bhréagh mhódmhar a bhéith agam faoí 'n phósadh Airgead agus ór in mo phóca go frás Mé in mo shuidhe a chois teineadh maith' mónadh A's mo phíopa bhéith lódalta lán do' tobac. Ta mo shúile gan léur-sa 's mo chluasa gan éisteacht Mo ghailleach da réubadh 's chan bréug uilig seo 'S mnaibh uaisle na hÉireann da dtiocfadh air gach taoibh díom Air ghuidhe Mhic Dé cha dtabharfainn dóibh Toit Ach, anois o's a gcéill damh ag dul suas ins na déugaibh Goidé mo ghar fhéin an toil a thabhairt dó 'Sa cheathramhadh má théidh sé air ocht scilling déug Is bodach go héug mé fa léub do'n tobac. Ta'n tobac seo ag éirghidh 's ag dul ins na réagúin 'S goidé mo ghar fhéin a bhéith 'gearán faoí seo A fuaidh sé ins na déugaibh, cha cheilim air aoinneach Gur mé an scrúta 's mó in Éirinn fa léub do'n tobac Scriobhfamuinn petition anonn chuig an ríogh Fa'n tobac is daoire d'fág inne faoí bhrón Ach mur gcuirfidh sé Relief, cuirfimid amach Fleet A loscfadh ga'n luing atá aige faoí sheól. Seo litir a chuir an Dé-mhac go dian Gan orainn a bhéith tuirse no brón Go bhfeil na soithighe dhá líonadh le tobac is daoire 'S go mbéidh órdlach a's fíche air a' leith-phighinn go fóill. Chan fheil a'n chailleach o'n Bhóinn go Biorra na Seód Nach gcuirfidh in órdughadh a muscaide 'rís Béidh meadhar a's céol a's Whiskey 'ga ól A's tobach 'ga chaitheamh a dtoigh Shéin Ui Ir. Sé Séan a hIr an fear cróga criosta modhamhail A shuidhfeadh fa'n bhórd a's a chaithfeadh a phighinn Dá dtiocfadh Rí Sheóirse no Tighearna Mhuigh-Eo D'iarrfadh siad an t-éolas air thoigh Sheín Uí Ir. <L 2> 2. GRÁINNE MHAOL. Sí Gráinne an tsodaire Gráinne Mhaol Air sodar 's air bogadh le Gráinne Mhaol Cha stúicthear an choirce gan Gráinne Mhaol Cha baintear an eorna gan Gráinne Mhaol Sé dubhairt an londubh dul faoí bhárraidhe na gcraobh Gur súgach faoi na hualaighe sin, Gráinne Mhaol Cha baintear an eorna gan Gráinne Mhaol Cha cuirtear un eorna gan Gráinne Mhaol Gráinne an tsonais í, Gráinne an tséin Gus bubaró, diodaró, Gráinne Mhaol. 3. AN TRIÚR CAILLEACH. Mise an Chailleach bhiorra bhocht, is iomdhaidh holc a chomhnuigh mé Sliabh gCuilinn, ma's árd a chnoc, chonnaic mé 'na ghlas-ghort é. Má's iomdhaidh olc a chomhnuigh tú, chan fheil ionnat ach' girseach úr óg Seacht gcéud déug bliadhain sol ma rugadh thú, bhí mise air chreig a dTullaigh-óir. Fóill, fóill, arsa'n chailleach eile, chan fheil ionnat fhéin ach' lurachán óg Naoí gcéud bliadhain roimhe le do bhreith, bhí mé ag iomáil le mo chamál ar fud chlasaí Ghleann na Smól. 4. PATRÚN CHILL-SHLÉIBHE. Fuaidh mé fhéin air mo chois go Cill-shléibhe Nuair a chualaidh mé an éagcóir a rinneadh inn Chuir mé ceist air an tseipéul a's air na naomhtha Goidé'n réim le Clann Bhullaidh inn 'Sé labhair an mhaighdean anois le céill liom Le ceithre céad déug ta mé annseo air bun Ach in áite eaglaise Gaodhlaigh' a bheith fa mo dhéin-sa Béidh nead ag éanlaith 'nois ó's ar gcionn. A Rí na ngrásta nach claoidhte an cás é Gurb' iad sliocht Mháirtín d'fhág inne fann D'fág mná agus páisdi a' gol 'na gcarnán Le na ndéar beag ag díol an dream' Ach ab é chomh géar a's tá an dlighe nar naghaidh Bhéadhmaoist 'ga leadráil o thamb go tamb Le máthair an áirne bhéadhmaoist 'ga gcarnán A's áit' an phátrúin go mbéadh san ghleann. <L 3> Teannaigidh faoighid mhór a Chlann na nGaodhal Mar bhí Cill-shléibhe seal fada air bun A's 'siad an dá Reámuinn 'san dream 'na ndéidh Nac leigfeadh an réim le Clann Bhullaidh inn Sgrios an Áird-Ríogh atá 's mo chionn in áirde Ma's cóir damh ráidhte, go dtigidh air an dream A's air fhear an Toigh Bháin atá na chomhnuidhe láimh linn 'Sé chuir ar bpátrún bun o's cionn. Ach is cos'mhail gur éug siad-san Clann na nGaodhal A bhí i gCill-shléibhe seal tamall o shoin A's go bhfeil an dá Réamuinn a's an treibh na ndéidh Anois o'n réim, le Clann bhullaidh inn Ma tá, tiocfaidh an lá a mbéidh sagairt a's bráithre A's an t-aifreann 'ga rádh mar bhí fad' ó shoin Béid fir agus mná a teannadh cráibhthigh Air an lá a d'órduigh Naomh Blinne duinn. Glacaidh faoighid mhór a Chlann na nGaodhal Mar tá mur múirnin ag teacht air an tuinn Béidh fir agus mná a's gach uile áird inn A's cha bhíonn an réim le Clann Bhullaidh inn. 5. TÁ BUACHAILL INS AN BHAILE SEO. Ta buachaill ins an bhaile seo mór mór 'mo dhéid Saoileann sé go meallfaidh sé mé le glór glór a bhéil Ach, gheóbhaidh mise fear folamh ga'n bhealach de'n tsaoghal. Saoileann an dailtín go bhfeil me gan chéill A's go meallfaidh sé mise le glórthaí a bhéil Ach, gheóbaidh mise fear folamh ga'n bhealach de'n tsaoghal. Tá spota beag talaimh aige; acht ta sé ro-dhaor Tá spota beag talaimh aige a's tá an toigh maith go leór A's gheóbhaidh mise fear folamh ga'n bhealach de'n tsaoghal. Nuair a chonnaic me an cró, sé an díon nach raibh air dhóigh, Dubhairt mé agus dubhairt mé 'ríst é Gheóbhaidh mise fear folamh ga'n bhealach de'n tsaoghal. <L 4> BILLY GUY'S LAMENT. Óch, go dtéidh tú slán a Nannsaidh is tú bhuaidhir go mór m'intinn Thart thimcheall ins na gleanntaibh air uaigneas A's go dtug mé ó do mhuinntir thú isteach go lár na gcondach Ins an áitigh a raibh an t-iomlán de'n bhuaidhreadh. Ir air Nannsaidh bhím ag smaoineadh, 'gus air Mháire bheag dá ríribh Thart thimcheall ins na gleanntaibh air uaigneas A's chan feil baile-cuain 'na mbíom air cheathramha a's a naoí Nach gcuirtear thart na mílte air gach taobh diómh. Mo mhallacht-sa go héug ort a Ros atá 'mo dhéidh-sa Is leat-sa a chaill mé an connlán a's an deúgbhean Is doiligh damhsa smaoineadh nach bhfeicfidh mé a choidhche An déugbhean a's a connlán in éifeacht. A Rí atá air fhlaitheas Dé, o's tusa chuir inne chum an tsaoghail seo Guidhim-sa ó'm chroidhe astoigh agus ó cheart-lár mo chléibh Ma éagfamuinn in Éirinn, go gcuiridh tú in aice a chéile sinn Scáruighthe amach ó bhuaidhreadh an tsaoghail seo. 7. TUIREAMH. Mhéudaigh an stoirm go mór, a's an fhearthainn Briseadh an stiúir agus réubadh na maistí D'imthigh na rópaidhe mar ceó ins na tonnaí Agus bhí nar gcuid seoltaí mar bhéadh cubhar air an uisce. A Shéin Uí Ir, a raogha na mbuachaill An raibh tú air an chúigear a bhí ins an chruadail Da mbéadh Padna Láimh leat nó Máire, an uair sin Bhearfadh siad slán thú go Cnoc na nGaobhran. A Shéin Uí Ir, da mbadh mhaith leat bás fhághail insa bhaile Is thart faoí do chlárthai bhéadh na mná cráidhte a greadadh. Ba thruagh an t-amharc a bhí air mo ghruagach áluinn Ag iarraidh tárrthál' a's gan fághail air aige As é ag dul ó thuinn go tuinn air an phlannc in airde. <L 5> A Fheidhlimidh Ui Ágáin, nach raibh líon no bád agat Goidé 's nach dtug tú tárrtháil dó Ach murb é thu fhéin a's do shean-choite báidhte Bhéadh Eóghan bán aige a mháthair, maith go fóill. Nuair a chualaidh an Mhaighdean iad ag osnaighil Snaidhm sí a dá láimh go daingean 'na timcheall Sgairt sí air a hAon-mhac a's air a cuid easpuill Thainic síad gan spás chuici, Peadar a's Pól a's Eóghan Báisde “Tabhair an t-anam slán,” adeir sí “mar ta an snáithe cáithte.” Till abhaile a gcoinne a' phátrúin Agus bíodh leat-sa muinntir a' bháda Agus leig do'n chineadh úd a chur in áirde A's béidh toigh Mhichil Ui Cheallaigh faoí ró mar ba ghnáthac leis. 8. TÚIRNE MHÁIRE. Sé túirne Mháire an túirne sasta, shiubhal sé lán d' Éirinn 'S chan fheil lios no ráth ó mhaigh go tráigh nar caitheadh lá 'ga ghléusadh Chaith sé tráth air Iubhar Chinn Trágha, 'gus air mhullach gach' ardáin sléibhe 'S gurb í an tsíogaide mná air Chnoc-na-nGrádh a shníomh le ádhbhar léine Sé túirne Mháire an túirne sásta agus thug sí lámh nar bhréug é Gur caitheadh siocan a's urcar pucan a thug air an bhfighteán pléuscadh Thainic seighneán thart fo'n sciathán a thionntochadh roithneal méise Gur scoilteadh an sciathán, an trú a's an tromán a's thug an ciogal léim leis. Seo an túirne ar dhoiligh bhéith buan aig raip-le-thuat a's mairseáil Ag marcaidh púcaidh teacht dar ndúiseacht a mbóthan chúmhaing an charnáin Bean-toighe shubhailceach, preab 'sa luastar, freastal air thriúr ag cárdáil A's m' fhearsaidh úr gur cham 's gur lúb, a's gan é in mo chumhacht a tarrtháil. Amuigh ins na gleanntáin cuireadh é air thiompáin, a's coinnigheadh é lán na ráithche A's gur de chnámha gearráin rinneadh an pilleán a's leagadh a bhfiadh- nais Mháire é Naonbhar bhí sníomh ó mhaidin go haoidhche a's deichneár airís ag airneán A's nar laidir an sníomh ó chasadh na haoidhche, ag tochardamh airís a's ag cardáil. <L 6> Ach, chan fheil léigheas le fághail anall ó Spáinn aig sagart no aig cléireach Nó go dtiocfaidh Mhac-Éoghain, atá air a chrónan, anuas ó bharr an tsléibhe Is aige ta na leabhraí leis an draoidheacht a thógailt a bhaineas do'n ocáid céudna Go gcluinfidhe na spócaí, 's a gcosa a n-áirde, a leímnig ins na spéarthaí. Sé do thúirne, a Mháire, an túirne sasta, deir na mná nar bhréug é Agus thall 'sa Spáinn tá síogaidhe mna a shníomhfadh le ádhbhar gréasain, A Mháire a rúin, tá an Nodlag seo fúinn, a's le cuideadh an Athar 'tá 'náirde Tiocfaidh do thúirne abhaile Dé-luain, a's trí chos úr o'n Spáinn faoí. Béidh hac a's Luimnigh, sraoll a's China, a's standards a's coillidh áluinn A's srúta do'n tsíoda is fhéarr is tír, 'na chur le do thúirne, a Mháire Béidh sciatháin a's Lonndan, fighteán a's Lorgain, spit a's Umhall- Uí-Mháille Sreang do'n olann is fhéarr 'sa chomáil, air ndóig go mbéidh tu sásta. Chan fheil Béurla aige mo bhean, a's cha dtuigeann sí an t-olc, ach choidhche 'gcionn an túirne, Agus “fagh an sop,” a's “sciúr an mhias” a's “do chos air mhaide'n luastair.”) <L 7> 9. PÁTRÚN OMÉITH. Shuidhigh mé láim le athair na ngrásta aige Pátrún Oméith 'San áitigh 'rabh sagairt a's bráithre a's grásta Dé Bhí fir uaisle a's ga'n áird inn a's fir áirriste le réim Ag crathadh lámh 'sa hatai 'náirde aige Pátrún Oméith. Da mbéinn-se mar ba ghnáth liom, bhéinn aignidh a's óg Bhainfainn fuaim a's an chláirsigh le hárd-scoith mo cheóil A's d'ársochainn scéul díbh le honóir as le féum Sé mur gcéud míle fáilte go Pátrún Oméith. 10. TÁ AN T-ARÁN LEIS AN TEINIDH. Tá an t-arán leis an teinidh 'gus an maistreadh 'ga bhualadh Truagh ná' 'eil ceapaire amuigh aige mo bhuachaill Tá an mhaol ins an chóirneal a's an bhreac air an urlár Thónbó, thilliliu, a dhuine mhaith a' dtuigeann tú m'amhrán? Tá an tseanbhean a's Íarí 'ga bogadh 'sa chliabhan A' mur mbogfainn an tseanbhean cha chodhlochadh-sí i mbliadhna Tá capall a' bhodaigh ag séideadh air an orlann A's chan fheil oirid le madadh dheanfadh tafaint no dranndál Ta an pota air an teinidh a's an tarán 'ga chruacadh Tabhair leat an capall á's na gabhthar le ruaig thú. (A robber obtained lodging in a farmer's house, for the purpose of stealing the horse. He sang this song to avert suspicion while giving information to his comrade outside. The greater part of it is Nancy Caulfield's version, but there are a few additions by Mrs. O Hagan of Ballinteskin.) 11. AN DÚLAMÁN. Rach'muinn inn an Iubhair leis an dúlamán Gaodhalach Ceannachaidh mé bróga daor' air an dúlamán Gaodhalach Bróga breaca dúbha air an dúlamán Gaodhalach Bairead agus triúbhas air an dúlamán Gaodhalach Curfá — Dúlamán na beanna buidhe, dúlamán an t-sléibhe Dúlamán na fairrge a's dúlamán an Déidigh. <L 8> Goidé rug thusa inn na tíre seo, arsa'n dúlamán Gaodhalac Ag suirghe le do nighin arsa'n dúlamán maorach Chan fhaghann tú mo nighean arsa'n dúlamán Gaodhalach Maise, gheobhaidh mé do nighean, agus fuaduigheadh liom í, arsa'n Curfá (as above). Dúlamán maorach. 12. AN DROCH-BHUACHAILL. Ta Séan bocht tinn, ach' ní'l gar dó bhéith a caint Chan iosadh sé arán no préataí Ach dúlamán donn a d'fhás air a' tuinn Sin, agus cnuasach trágha. 13. AG DUL GO B'LATH' CLIATH DAMH. Agh dul go B'lath'-Cliath damh an chéud lá de'n tseachtmhain Sé chas orm an stáidbhean a dtug mé spéis dí a's taithneamh D'fiafraigh sí fhríd chómhradh chaomh “Ga gcomhnuidheann tu a mharcaig?” “A gCúig' Uladh tá mo loisdin a's m'áit-chomhnuidhe le fada.” “Ma thigeann tú liomsa, sé an connradh a bhéas déanta Bhearfaidh mé fíon ruadh na Spáinne dhuit, a's gach uile biadh a's éadach, Saorthach a's an scathan agus ceól binn na Gréige Agus cead codalta, gach oidhche, a dtuaith-lios na gréine.” “A mhaighdean deas bheasach, gibé 'n taobh díom a mbiónns tú Chan fheil aithne agam fhéin ort, no aig' aoinneach sa tír seo Tá dath gorm na n-éag ort, dath na gréine a's na húire Gus trathnóna De Domhnaigh a tugadh chun siubhail mé” “Cuirim ceist ort, a mharcaigh, o's tú is deireannaighe a d'fhág an baile, Goidé mar tá do chéile, nó bhfeil si beo agat?” “Tá sí tinn, tréith-lag a bhfiabhras na leaptha A's tá mise 'ga mo raobadh dí, a's gach a'n lá ga 'mo shleadadh.” “Na bíodh ort-sa buaidhreadh, a mharcaigh, ma bhíonn sí gan anál Na bíodh ort-sa buaidhreadh ma théidh sí uait a stealladh Gheobhaidh tú airgead in do phóca agus ór le haghaidh scaibthe Agus maighre 'n chúil dualaigh a bhéith ag cóiriughadh do leaptha.” “An gcluin tú mé a chaoin-bhean, na hiarr a bhéith mo mhealladh Ta murnín lag óg agam a's chan oireann sé damh a scaibeadh Ma tá airgead in do phóca no ór buidhe le caitheamh Tabhair céile duit fhéin le dul rómhat 'sa bhealach” <L 9> “Ar mhionna na leabhar, mar labhair tú go séimh liom Bhéarfaidh mé fhríd ghleanntaibh thu, a's go hárd air na sléibhte Bhéarfaidh me amach 'sa choillidh thu, mar chomhnuigheas na héanlaithe A's sé mo mhíle chrádh, bhí mé fhéin ariamh agat” “Goidé an mearbhall seo orm, no an íad na réultaí atá ag tuitim Nach n-aithnighim-se mo chéud-ghrádh; 'sa mhíle téagar is tú atá agam Shiubhalfainn na cúig cúigidhe a's na dhéidh sin, Cill-Chainnig Air an léigheas air mo théagar, a's tú bhéith abhaile liom. Gluaisfimid imbárach go hárd ins na bealaigh A's rach'muinn do'n áitigh 'nar ghnathach dhuinn bhéith seal inn Fiafrachaidh ar gcáirde dinn an dtearnamuid an malairt. A's go síorruidhe béidh grádh agam do phaiste 'n chúil chlannaidh.” “Trathnóna Dé Dómhnaigh, béidh mo shloighte 'sa chruinniughadh Béidh corradh a's cúig céud a pléidheal 'mo thimchealt Biodh an tsiomar Mhuire 'do chuid éádaigh leat A's béidh mé fhéin abhaile leat.” 14. AN CAT. Dar Sligeach na long, a's dar Chairlinn na dtonn, A's dar an mhuileann donn atá thiar aig an carraig, Dar an méad a fuaidh siar go Draichead Bhail'-Áth'-'ria, Dar an méud a thainic aniar de na chléibhirí cearc Dar cheannaidhe an snaith fuaidh go Draichead Bhaile-an-Chláir Char bhain mé, a's char bháidh mé, a's char mharbh mé do chat. A Thríona Bhríain mhodhmhair dá gcreidfeá mo ghlorthai Chan mé bhuail an stól 'sa chinn air do chat, Ach', ma lean' tú fo géur í, siar go Dun-Léire Siubhán Ní Riabhaigh, bean Fheidhlimidh Áirt, Ma lean' tú go géur i, siar go Dún-Léire Bh'féadtaidhe leat fhéin go bhfuighfeá do chat, <L 10> 15. ALLAIDH NÍ' MHURFAIDH. A chuafóg na nGaodhal, ma tá tú air do léim Go Coillidh Dhúinréimhe anonn Tabhair beannacht a's céad uaim go Baile na gCléir' Mar gcodhlann sí, an ghéug, 'na bruinn Ársaigh dí fhéin a's d'a maireann d'a gaol Go bhfeil mé ag dul a bhfaoin d'a timchealt A's nach bhfeil air an tsaoghal a dheanfadh mo léigheas Ach' Allaidh de raogha-scoith' Bheirneach. A bhruinneall gan smál air leig me mo rún leat Nach dtuigeann tú an chúis a bhuaidhir mé A's gur túsa mo rún neimhchead d'a bhfeil beó Agus shiubhalfainn gan chumhaidh an saoghal leat Go Condae 'n Dúin a's Cúige Uladh A's go Corcaigh na gcúan 'na dhéidh-sin 'Sa Mhuire 'sa rúin nar thuirseach mo shiubhal A' mur bhfeicfinn air thús a's air dheireadh gach lae thú. A phlúir na mbán óg is deise 'bhfeil beó Och! a Dhía gan me pósta ó'n chléir leat A's gan cead d'a bhfeil beó go meallfainn mo stór A's mise ag cómhradh léithi A ghruaidh mar an rós, a bhéil tanaidh na bpóg 'Sí scathfan na mban a's na maighdean 'S da mbéadh mo cháirde beó, go nársochainn-se dóibh Gur bhárraig tú, och! air Éirinn. <L 11> 16. MAIDIN BHÉULTAINE. Maidin Bhéultaine go moch damh ag éirghidh Air cheasda na gcaorach bhéith ag dul 'sa díoghbháil Casadh damh an spéirbhean 'sí freascail d'a gruaidh Air thaoibh na gréine gan íneadh, Maise, tharlaidh maighdean ba chosmhail réidh (s)í Ach bhí sí faobhthaigh fa'n íochtar Ba chosmhail le cladhaire de bhuacaill bréige Bhéadh a tiomaint préuchán a's díoghbháil. Bhí a caoif' chúláirde deanta de'n cháitigh 'Gus córdai faisgthe air a caoltai Sciorta gránna de líon a's de lámhfradh 'S gan snáithe gruaige dá dídean Bhí sí gruamdha, gan chainnt gan chruadal Le linn na gcuach bhéith ag éirghidh Mo mhallacht bhuaim-se anois a'n uair seo Air an té a chuir in mo shlighe í. 17. COMHAIRLE. Bhí buacaill óg ag dul ag iarraidh mna agus seo an chomhairle a thug a athair air — Ma théidh tu 'inn na coilleadh Na bíodh leat an sticín nó an cipin crúbach Ach bíodh leat brainnse de'n ubhaill chliúitigh A's ma thigidh bláth uirrthi is lac an t-ubhall é. 18. EADAR FEÓCHAILL AGUS DROM-AN-TOIGHE. Maidin fhóghmhair air mo thriáll go Feóchaill Ce chas 'sa ród orm ach' stór mo chroidhe Ba dheirge a gruaidh na'n rós 'sa gháirdin A's ba bhinne a béul na an mearagán sídhe Thug mé spéis do'n chailin rodhamhail A's d'iarras póg ar stór mo chroidhe Sé dubhairt sí ‘stád’ liom, na stróic mo chlóca Ga fios do ghnótha sin aige bean a' toighe. <L 12> Seo dhuit mo lámh dhuit nach bhfeilim pósta 'S gur buachaill óg mé thug gean do mhnaoí 'S da dtiocfa liomsa go malaidhe Fheochaill Bhearfainn ómáid duit mar gheobhadh bean-toighe Chuirfinn high-cauled cap ort de'n fháisiún gallta Hata, clóca agus capuisín A's shaoilfeadh siad gur a's Tír na hÓige thú Nuair a rachas tú go Feochaill nó go Drom-an-toighe. Sé chas a mathair duinn, ag teacht 'sa ród inn A cosa gan bhroga 'sa gruaig le gaoith Bhí airgead a' phósta léithi 'na póca A's go toigh an óil a thug sí mé Thug sí comhairtle orm a nighean a phósadh Le sagart óg nach raibh a bhfád 'sa tír Leig me thairstí le baoist na hoíge A's siar go Feóchaill cha dtéidim a choidhch' 19. AG ÉIRGHIDH DAMHSA INDÉ. Ag éirghidh damhsa indé, dar liom péin go rabh an mhaidin fuar Sé thárlaidh damhsa an spéirbhean na léinidh, 's ba dhearg a gruaidh Bhí dhá chích corrthai-ghréigeal uirrthi ag eirghidh 'na brollach suas Ma thug me searc mo chléibh dí, chan fhéadar a mealladh uaim. An bhfaca tú no ar chualaidh tú tuailisc air ghrádh mo chroidhe In san choillidh air uaigneas no shuas 'sna sléibhtib fraoic Sé an tádhbhar a bfeil mé buaidheartha, í bhéith ga luadhadh liom 's gan a fághail mar mhnaói Mo bheannacht-sa go lá 'n luain ort, a's bí ag cuartughadh ga'n áite 'na mbím. Ach mur bhé go dtug mé grádh dhuit, gheobhainn farus ó mo mhuintir fhéin Gheobhainn buaibh a's caoirigh bana, páirc mhór 'na gcraithfinn síol Gheobhainn codhladh fada samhraidh, a's greann mór-mór 'ga dheanadh díom Ach char bhfearr liom cruithneacht siamsóg, ná bhéith gleamhsan le grádh mo chroidhe. A bhean-a-toighe na páirte, tá an bás in mo chroidhe le tart A landlady, my darling, tabhair cárta bréagh liónta isteach Seo giní buidhe air chlár dhuit, a's gan spás bain an reicneáil a's Go nólfaidh mise sláinte chuil áluinn mo chailin deas. <L 13> 20. NA PREÁTAI. Ghrádh mo chroidhe na préataí, a Mhallaigh bheag ó, Is ionnta bhíonns an sasadh, a chuid de'n tsaoghal 'sa stóir Suas a's anuas air stáighridhe, imeasg na ndaonnai nGálltaí Is mairg a bhíonns gan préatai, teacht la fheil' Muire móir. 21. DIARMUID UA DUBHDA. Diarmuid Ua Dubhda 'sa bhútasaidhe gléasda A feitheamh air na cailinidhe i ndoras a cheárdcha D'éirig Diarmuid air maidin, chrap se bealadh 'na bhróga Chíar se naoí bpunta barraig a's chaith se i mbun de 'na phíopa é. Sé Diarmuid Ua Dubhda an scafaire Sé dheanfadh porta maith damhsa Thionntochadh sé thart air a leath-chois A's d'ólfadh se gloine mhaith bhranndi. Diarmu d Ua Dubhda 'sa bhútasaidhe gleásda A féitheamh air na cailinidhe i ndoras a chéardcha Da bhfeicfeá-sa Diarmuid air mhaidin lá 'le Pádraig Le na hata geal bán, a's é a siubhal na sráide Úralí, aralí, urralí — Éarla Diarmuid Ua Dubhda 'sa bhutasaidhe gleásda 22. AIG AN PHÁTRÚN. Hie-dó indiu a's Hie-doe imbárac, Hiedoe, very well, Hie dee A thoigh Fhéidhlimidh Mhic Channa, go toigh Chaiphtin Ua Ágain, Hiedoe, very well, Hie-dee Chan córdai barraigh a bhí ceangailte 'nar gcraobha Ach ribiní sioda de'n ghearradh is daoire Hiedoe, very well, Hie-dee. Ardach' bréagach a's Tulaigh un chlabair, Hie-doe, very well, Hie-dee Hi-Liosliath na bpocán, a's Drom'lac laidir, Hie-doe, very well, hie-dee Cor-na muclach na sligeán as Baile 'n-tseascain na bhfaofóg Corrachait na mboithrin a's Cnoc-na-nguarán na gclaosóg Ifreann íochtarach a's Ceanntar a' Déidigh Da mbéadh aca ach' Peice beag preátai, roinnfead siad le na céile Bealach-na-Madadh na gcat as Ath-Gheallóg na déirce Deic mbaile Oméith a's ocht mbaile Chill-shleíbhe Oró, a chailiní Cor-na-muclach, ga' air a phronnfasmuinn ar ngéuga? Pronnfaid-muinn air an bhuacaill chumasach laidir íad A bhearfas leis íad fhríd na trí násiúin Oro! a chailiní Dhromlaigh, ga air phronnfas sibh bhur gcáca? Air Aodhaidh Mhac Mhághnusa, o's aige ta an áit do. Oro! a chailiní Dhromlaigh, gar fhág sibh bhur gcuid cotaí? Ná air fhág sibh air a tsléibh íad ag tarraingt na mónadh? Oro! a chailiní Chor-na-muclach, gar fhág sibh bhur gcuid bróga? Na air fhág sibh 'san Iubhar íad i ngeall na min' eorna? Hie-dó indiu, a's Hie-doe imbárach, Hie-doe, very well, Hie-dee A thoigh Fheidhlimidh Mhic Channa go toigh Chaiphtin Ua Ágain, Hie-doe, very well, Hie-dee <L 14> 23. AIG AN TÓRRAMH. Fear aca ag caoineadh, fear aca 'sínead Fear eile ag gearradh tobac air chlár Fear eile ag guidhe air na heaspail 's na híghil Fo throcaire Chríosta a dheanadh air a athair. Éirig, a Róis a's cuir bealadh ar do bhróga Teidh chuige tórramh an fhir a fuair bás Cha dtéidhim, arsa Rós, as nar thigidh me beo Ach mur bhfuireócaidh mé a pógad an fhir atá slán. Éirig, a Shinead, cuir síos an scillead A's teana an brochan do Reádhmonn Mhaguidhir. Chan éir'ghim, arsa Sinead, ta poll air an scillead Agus leicfeadh sé biadh an duine bhoicht fhríd. 24. CÁITÍ NA GCIABH. Ta'n aoidhche a sioc a's tá sí fuar A's d'eúlaigh mo ghrádh le fear eile bhuaim A gruaidh deas lustair, 'sa béilin binn 'Sa Chaití a stóir, tá mé brónach tinn A Chaití, 's tú mheall me, 's tú bhreóigh mo chroidhe A's d'fág tú air mhearughadh céille mé Chan fheil a'n toigh leanna o'n Bhóinn go B'lath' Cliath Nar ól me do shláinte inn, a Chaití na gciabh. Shiubhail mé thart agus shiubhail mise thiar Sligeach na long agus sráid Bhaile Ath 'Cliath Mhac-shamhailt mo cailin chan fhaca me 'riamh Ach an pictiuir a bhí tarraingthe amuigh i m-Bl'ath 'Cliath Chan fheil a'n bhó nó a'n bhearach nó a'n chaora bhán A Dhraichead na Banna go geataí Dhraichid-Áth' Nach d-tabhrainn do mo Cháití air aon phóg amháin A leasughadh an arraing' atá in mo lár. <L 15> Mo mhilleadh, go bhfaca mé an dubh nó an donn Mo mhilleadh, go bhfaca mé duille'ar na gcrann Mo mhilleadh go bhfaca me Caití 'sa clann A's gur chaill mé mo chreideamh mar gheall air a'n bhean. Mo mhilleadh go bhfuair mise léigheann ariamh A's go ndeanfaidhe sagart díom go spás gan mhoill Sul ma dtógfad an teasbog a dha láimh os mo chionn Phósfainn-se Caití fa bhruach na dtom. Dá bfeicfeá-sa Cáiti amuigh air an tsliabh Ba ghile na a'n litir d'a bhfacais ariamh O! fagh thusa Caití mar tá sí na suidhe A's tabhair leat abaile 'na maithrín í Dómhnach Casc, sé mo chrádh go dtainic sé ariamh Thréig bhuaim mo ghrádh do b'áille dlaoidh Thainic oitearach coimh'theach, a's thug sé leis Caití na gciabh Sí shniomhfhadh an snath, la na práidhne, air an tuar aige Bhríghde 25. AN CAILIN A'S CONNDAE LÚGHMHAIGHE. Bhí me lá beag aereach ag dul bóthar a' Mhaighre A's chas damh spéirbhean a's sí a baint craobh A's d'fiafruigheas fhéin dí, in eaglais Dé An bpósfad sí greásaidhe a's Conndae 'n Dúin. Dubhairt an spéirbhean go raibh mé a pléidheal A's nar in mo léith'd-sa a chuir sí dúil As dubhairt sí 'na dhéidh sin nar chleacht sé léithi Gur mhíle b'fhéarr léithi bhéith i gConndae Lúghmhaighe. A chailin tuatach dar threibh na mbrúidéal Nach dtaithneagheann súgrad leat, a's nach n-aithnigheann greann Bíonn na doirse dúnta aca air aghaidh aoin siuibhléire Nuair a bhíonns fáilte 'sa Dún do gach uile dream Nach mbíonn úbhla cumhra againn, a's mil a's plúr inn Nuair a bhíonns mur gcrusta laidir teann Nach mbíonn sibh tuatach 's mur ndoirse dúnta Nuair a bhíonns fáilte 'sa ghleann 'na bhfeil mise inn. <L 16> 26. SÉAN Ó' CATHÁIN (Peadar Ó Lorcáin, cct.) Bhí sean-chartha aige Séan Ó Catháin, ba mhaith an ádhbhar-chuideacht' í Dhíol sé le Tomas Ó'Tarlaidh í, a's dheamhan lá nach mbrisfead sé í Dhíol sé le Tomas Ó'Tarlaidh í, a's dheamhan lá nach mbrisfeadh sé í A's bha mhaith an adhbhar-gháire, chois trágha aig an mhinisthear í Curfa — Fa rud a rú a rá a rú, a rá a rú a radarum Fa rud a rú a rá a rú, a rá a rú a radarum. Bhí brisdí aige Séan Ó'Catháin, ba dheas an ádhbhar-chuideacht' íad Ghearr sé le spád íad, a's d'fhuaigh Brighidh leis an phiocailt íad Ghearr sé le spád íad, a's d'fhuaid Brígid leis an phiocailt íad A's nar dheas an ádhbhar-gháire chois trágha aig an mhinistéir íad. Curfa, 27. NUAIR BHÍ MISE ÓG. Nuair bhí mise óg, gheobhainn cuideachta bhan óg A's d'ársochainn dóbhtha teámadh A's bhéinn-se aca 'g ól, eatortha fa'n bhórd 'S narbh' é sin an t-ól gan bhuaidhreadh. Le haoidhche no dhó, sé mhéudaigh mo bhrón Nuair nach bhfuair mise póg a'n mhaighdean Tá mé lag-shláinte gan treóir, 's chan fheil eadáil domh' beó In a déidh tá mo chómhra déanta. Seo litir damh chur síos go hÁth-na-Cloiche 'nois D'iardaoin Mar bhí íaclas air aghaidh na spairnidh Go bhfeil mé 'mo luighe le corradh a's mí Leis an dochar (chorróig) nach n-iarraim slán ás A Dhia, 'sa Mhuire, narbh éadtrom mo chroidhe Ag éirghidh damh fhéin Dia Dómhnaigh Eadar é sin agus a naoí, go mb'éigin damh luighe Le mo chosa bhí frithir a's leónta. An té atá na shuidhe, séolta air ga'n nídh Teana cómhra de raogha 'n chláir damh Baoplaí air a taoibh nac leigfeadh orm gaoth Sul ma réupfaid na daoil mo chnámha <L 17> 28. AN CAILIN RUADH. Da mbéinn-se i mbliadhna mar bhí mé anuiridh Toigh beag a bhéith agam a chois an chuain Chuirfinn mo bhád amac fa'n tSeanainn Go dtabarfainn abhaile mo chailin ruadh Shiubhail mé léithi o bhaile go baile Fhríd Bl'áth' Cliath, chum na ngeatai cruaidh Chan fheil a'n mhile a d'fág mé mo bhaile Nar bhain mise póg de mo chailin ruadh. Bhi cúl gruaige uirrthi, síos go dtí 'n talamh Agus barr air a bhfinne go dtug sise buaidh Narbh aoibhinn do'n té úd a gheobhas le mealladh Raogha na gcailin, mo chailin ruadh Da mbéinn-se chomh saidhbhir a's bhí mé anuiridh Thógfainn toigh mór air an chnoc adaí shuas Fíon agus ór bhearfainn-se do mo stór A's bhéinn ag gabhail hallaí bána le mo chailin ruadh. Thug mé liom í ó bhaile go baile Ach ba dhoiligh a mealladh mar bhí sí ruadh B'fhearr liom bean óg a gheobhainn le mealladh Mo chailin beannamhail geanamhail ruadh Chan fheil a'n toigh ósda no leanna casadh romhainn 'sa bhealach Nach dtug mé deoch leanna do mo chailin ruadh Ach, d'imthigh sí léithi le buachaill siopa Slán go dtillfidh tú, a chailin ruadh 29. SÉ DO BHEATHA GO CAÍRLINN. Sé do bheath' go Cáirlinn, go Cáirlinn, go Cáirlinn Sé do bheath' go Cáirlinn, a dhailtín Mhic Giolla Ruaidh Sé do bheath' go Cáirlinn, go Cáirlinn, go Cáirlinn A's d'ólfainn píonta air chlár dhuit, an chéad lá de'n bhliadhain úr 30. CAILIN DEAS CUMHDACH NA MBÓ. Ag éirghidh damh maidin Dé Dómhnaigh 'S mé ag cúr fálach air chró mo chuid gé Cé chas orm ach maighre bheag mhódhmhar A seoladh a cuid bó 'san fheúr Do shuidh mise fhéin air an drúcht léi A's le dúthracht thug mise dí póg Dar mo dheimhne char cheill mé mo rún dí An cailin deas cumhdach na mbó. <L 18> Is binne í na cuacha na cruinne Is aoibhne í na saer-clan na cruinn' 'S ach' mur b'é lucht na mbréugach, budh tu, stóir, mo théagar 'Sa nighin mhilis, na raibh a'n nduine aca inn. Is binne í na'n lon air na crannaibh s gile í na'n eala fa dhó Nach méanar do'n té gheobhas le mealladh Mo chailin deas cumhdach na mbó. Ceannachaidh mé corr-bhata dúbhailteach A mbéidh cuac air faoí mo scóig Gus hata thar bharr na gcúig gcúigeadh A mbéadh stúip air isteach i dtoigh óil Seasfaidh mé i gceart-lár na nDiúca A's go Cúig Uladh bhearfas mé an spórt Béidh cailiní óga air a'n iúl liom Gach bhealach a siubhalfaidh mé an ród. Bhí mé seacht seachtmhain i nGaillimh A's bhí mé seacht seachtmhain ag ól A's bhí mé seacht seachtmhaine eile Ag cur lásaí le caofa Mholl Ruaidh' D'ólainn-se sláinte na caillighe Agus ghrádhainn-sé Conndae na Midhe Chan air ghrádh chuige an chailligh a d'ól mé Ach grádh agus dúil 'inn a dighe. Tá cailin i gConndae na Gaill'mhe A's tá cailin i g-Conndae Thíre-Eoghain Ach' tá calin beag eile 'sa bhaile 'Sa léith'd chan fhacas go fóill Tá mise gan phósadh air an fháid seo Air mo chomhairtle fhéin 'sa bhfeil beo Sé mo mhíle cradh croidhe gan mé pósda Le cailin deas cumhdach na mbó. A Dhia 'sa Mhuire nach truagh sin A gean a's a fuath bhéith 'm aghaidh Na cnoca úd a mbéinn-se 'ga luadh leobhtha D'athruigh a snuadh ins an ghréin Och, a chailin bí sugach 's bí sásta Siomaidh mac maithre gan treóir Nach aige Dia atá fhios ga hé bheas beó imbarach Agus lióntar do'n chárta de'n deóigh. <L 19> 31. RÓS ALUINN CHÚIL-CHLANNAIGH. Bhí me, lá san fhóghmhar a baint eórna aige Cluain-mheala Cé chas ins a' ród orm ach' mo Rós aluinn chúil-chlannaigh D'fhiostruigh mé a's d'fhiafraigh mé ga raibh sí le fada A's dubhairt sí go raibh sí pósta os cionn na Bóinne le fear eile Thuit mo chroidhe go brónach ás bhí mo shrón a tligint fola Dubhairt mé gur tuisle a fuair me aige toigh Thódtair ag ól leanna Chan fheil díon air mo bhothan, a's tá mo chuid mónad le tógailt abhaile A's feasda go deóigh gan Róis áluinn chuil-chlannuigh. D'ólfainn, a's d'ólfainn a's d'ólfainn a sláinte As dá mbéinn air bhórd luinge, d'ólfainn a bhfád é Dá mbéinn 'mo bhean-altrom, a's íse 'na páisde, Chuirfinn crios ceangail air mo Róis áluinn chuil-chlannaigh Dá mbéinn 'mo ghréasaidhe áluinn no 'mo tháilliur bheag bheadaighe No 'mo shaor air an choill adhmaid Dheanfainn bhád agus cóite A's bhearfainn a bhfád os cionn an chláir mo Rós áluinn chúil-chlannaigh 32. BUACAILLIDHE AN GHLEANNA. Tá triúr de bhuachaillidhe stuamdha 'n gleanna, 'cuairt air chailiní 'n tsléibhe Gheobhaidh siad spóirse ól as aiteas, a's rinnc air thalamh ghleásta Béidh dhá ghroidhe-each na ndéidh sin, a's marcaigh leo faoí réir A's chan fheil a'n phort air fheabhas nach iad a dheanfadh a sheinm do chailin donn an tsléibhe. “Ma theídhmuinn síos go híochtar an aitinn, chan fheicmuinn bean no páisde” “Ma théidhmuinn íochtrach ins an aiteann stróicfear mo chuid lasaí” “Bhéarfaidh mise Mancs beag duit a bheirfeas air chois in áirde thú” “Bhearfad sé íochtrach aig an aiteann a's stróicfidhe mo chuid lasaí.” “Ma théidmuinn síos go híochtar an ghleanna, bhearfadh sé sugach sásta” “Ma théidmuinn síos go híochtar an ghleanna, cha bhíonn mo mhámaí sásta” “An gcluin tu mise, chumhartha chailin, is doiligh thusa shásamh Gheobhaidh mise cailin deas nach mbéidh chomh doilig shásamh.” 33. CAOINEADH. A charaid mo chléibh, goidé dheanfas me fhéin Fa mo bhruinnill bhig fhéin a león mé A bhí agam péin, gan trillin gan tréan' Gur fhág Clanna Néill faoí cheóigh í Bhí cúlaidh mo phaisde uirrthi go háluinn A's í ag dul go Cáirlinn d'a phósadh Bhí sí go státamhail ag dul thart bóthar na trágha Gus í ag dul a rádh leis “gabhaim.” <L 20> Thug sé srann gan chéill, ag iarraidh Léighis As thainic sé a'n Iúbhar, 'san bás na phóca Eadar é sin 'san la gréigeal, cha dteachaidh se 'san néall Gur fhág se mo théagar a dotáil Bhí sí aige 'na dhéidh-sin gan sagart gan chléireach Ag teanamh an iarratais air Uaigh na Mná móire A leinbh na spéise, da mbéadh d'athair féin beó Chóireachadh sé thú go lán dóigheamhail 34. AN MHÓNAIDE RUADH. Thíos a ngleann aoibhinn a chodhlanns mo rún Cúl is míne na'n síoda atá fíghte le stuaim Béilin módhmar bhéinn a pógadh nuair a rachainn chun suain Chomh deas a's chóireacadh sí damh an chóisir fa'n Mhónaidhe Ruaidh Mo mhallacht air an eascon atá i mbeál na trágha A's air an chéad fhear ariamh a leig uirrthi a lámh An taisge a bhí agam le haghaidh mo ghrádha Thainic an eascon bheag bheadaidhe, thug sí bhuaim 'sa trághadh í. Mo mhallacht choidhche, a's feasta go dtí lá an luain Air an eascaid a dtug me coispean go dtí a bruach Thug mé coispean a's bhain tuisleadh damh, a's char éirigh mé go luath Fagadh thíos mé air mo bhaithis ins an Mhónaidhe Ruaidh Ag éirghidh damh a's an eascaidh, a's mé báidhte fliuch fuar Casadh scaoith orm dob' mhí-ádhbhaire, as í bláth-bhuidhe ruadh Thug me ionnsuighe fa'n chruinneoig bhíg a b'áille snuadh Acht 'na faoileannán bán a d'éirigh sí in áirde bhuaim Thainic aisling bheag eile chugam, a's mé a lár mo shúain Dubhairt sí liom go mbéinn saidhbhir ach' a fághail go luath Shaoil me a lámh a fascadh le mo chroidhe go cruaidh Ach, cha raibh na háite ach' bancán cádaigh de'n Mhónaidhe Ruaidh. A Éogain Uí Mheallain is agat do chodail me faoí bhrón aréir Thug tu gealladh damh nac meallfa orm, a rúin mo chléibh Thainic codhlad ro-mheisc orm, a's char mhúscail mé Go dtí gur éalaig sí, mo chéad-grádh, le fainne 'n lae Shaoil mé nach sgarfadh díom go luath mo ghean Choidhche, choidhce, no go ndeanfadh an chuach a nead Dá mbéinn-se scaoilte a's na glasraí 'tá cruaidh Budh ghearr no go bhfeicfidhe thios mé fo'n mhónaidhe ruaidh.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
