Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Vol. IV - No. 2 Lav Laidhir Abu; Scéal
Title
Vol. IV - No. 2 Lav Laidhir Abu; Scéal
Author(s)
Údair éagsúla,
Composition Date
1899
Publisher
The Shan Van Vocht
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N ShanVV1899_02_06> <L 1> <B 1899> <C Prós> <M 8> <T The Shan Van Vocht> <U John C. Ward> <F The Shan Van Vocht> THE SHAN VAN VOCHT (An t.Sean Bhean Bhocht). Vol. IV. — No. 2. Clairseach Lav. Laidhir Abu. Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! Lav Laidhir Abu! <L 28> An Dá Mharcach. RADHARC EADAR GHARTAN AGUS CILL-MHIC- NÉANAIN. AN TREAS LÁ DE BHEALTEINE 15--. Tá ród aig dul soir trasna na g-cnoc go h-imiollaibh loch lonn- rach, gorm Ghartain, cómhgarach do'n áit ann ar rugadh Colum Cille naomhtha. Casadh dhá mharcach air a cheile air an ród, fear aca air ghearran liath aig teacht ó Chill-Mhic-Néanain agus an fear eile air ghearran dubh agus a ághaidh air an ait sin. "Caid é an sgeul leat?" ars an marcach dubh. "Sgeul ionghantach," ars an fear air an ghearran liath, "Cuir- eadh bun ós cionn reachda na m-Breitheamh agus comhairleacha na n-aos críonna, indiu agus righne siad tóghadh air fhlaith dúinn- shuas ann sin, nach bh-fuigheadh áit righeamhail no uachdaranachd anns an t-sean aimsir mhaith, fad ó." "Innis damh fa'n flaith seo," ars an marcach dubh. "Ca bh-faca tú é? Cad chuige nach d-taitnigheann sé leat?" "Chonnarcas é air Charraig an Dúin," ars an marcach liath, "aig teacht thart damh, agus bhi cruinniughadh de fhearaibh Chloinne Chonaill aig deanadh gleó fa d-taoibh de. Ni thaitnigheann sé liom air aon dóigh" ars an marcach liath. "Cad chuige?" ars an fear eile. "Bhi sé 'na dhligheadh i n-Eirinn a g-cómhnuidhe go g- caithfeadh an righ do bheith gan toibheim no miochumthachd Righneadh Cormac, árd-dhlíghtheoir Theamrach, e fein, do dhioth-choroiniughadh mar loiteadh anns an t-súil é. Tá n flaith seo a thóghadar aig Cill-Mhic-Néanain indiu millte agus loitighthe air an uile dhóigh agus ni cliú air bith do a thír no do a mhuinntir é." "Caid é mar tá sé loitighthe?" ars an marcach dubh. "Ta sé bacach ann a chosaibh agus tá a cholann meatuighthe le tinneas," ars an fear eile. "Caid é mar tharlaigh an bacaidhil agus an tinneas sin do?" ars an fear aig dul an bhóthair. "Tá, mheath sé air siúbhal le fiabhrus i g-cailsleán laidir an t-Sasanaigh a tá i m-Baile Atha Cliath agus d'ith fáinne an chuibhrigh iarain isteach i g-caolaibh a lámh agus a mhúrnan agus 'na dhiaigh sin dhóigh teine an sneachta agus an siocain an fheoil, i fein, de. Ta sé loitighdhe air an uile dhóigh agus neamh- óireamhnach le bheith 'na fhlaith againn." "Ta sé ró-óireamhnach le bheith 'na fhlaith againn," ars an coigcrigheach. "Agus is maith gur chaith se slabhruidhe na Sasanach agus gur luidh sé ann a g-carcair; air an ádhbhar s chaithfidh sé a slabhruidhe óir a choidhche no ní úmhloch a mhuineal ann a b-pálasaibh. Is ró-óireamhnach é go deimhin a bheith 'na fhlaith againn, an ceannphort bacach seo, de bhrigh nach d-tabhairfidh sé grádh a choidhche do na tioranachaibh a loit go neamh-thrócaireach é. An bh-fuil casaoid air bith eile agat le deanamh ann a ághaidh?" "Tá go deimhin, tá'n lochd seo le fághall agam fós. Orduigheann dligheadh na m-Breitham, go g-caithfidh an ceannphort do bheith 'na fhear, crionna agus 'na fhear neartmhar cogaidh, agus ní'l anns an té seo a thóghadar indiu acht buachaill óg go fóill." "Sin sgeul maith," ars an marcach duhb. "Tá áirigheadh fada air na ndroch-ngniomharthaibh agus air na leathtromachaibh a tá againn anághaidh an t-Sacsanaigh. Béidh am fada riachtanach le dioghaltus do dheanamh ionnta. Is maith, mar sin, go bh-fuil an flaith an-óg. Go d-tugaidh Dia fad sáoghail dó le díolaigheachd do dheanamh anns na fiachaibh go h-iomlán." "Thiontaigh siad a g-cuid beathach isteach air an ród agus chuaidh gach aon a bhealach féin. Chuaidh an marcach liath bealach Ghartain, mar a rabh a ait chómhnuidhe, leis an sgeul do leathnughadh (sgabadh) fa'n tóghadh amaideach do righne Clann Chonaill. Chuaidh an fear eile aig marcuidheacht suas an cnoc agus síos an taobh eile agus níor tharraing srian go d-táinic sé go doras an teampoill i g-Cill-Mhic-Néanain, nuair a bhi an flaith óg aig teacht amach as, indiaigh a choisreacthan. Bhi a chosa ceangailte suas agus siúbhal bacach aige. Bhi a ghnúis an- lonnrach, óigeanta. Shoillsigh an ghrian air a ghruaig dheirg, or- bhuidhe. "Cad is ainm dó?" ars an t-asdranach, mar bhi sé 'n fhear choimhightheach anns an tír. "Sin Aodh, mac Aoidh, mic Mhaghnuis U Dhómhnaill," arsa fear a bhí 'na sheasadh 'ndeas do, "agus sin i a mhathair, Ingean Dubh, a tá aig siúbhal go céimeamhail 'na dhiaigh." "Tá beannacht Dé agus dóthchas a mhuinntire aige," ars an coigcrigheach. "Ta mórán eugcóir aige le dioghaltus do dhéanamh ionnta agus ta'n cloidheamh ann a láimh agus gur cloidheamh buaidhe agus sgriosda a bhéidheas ann." Ni'l a fhios agam cad is ainm do'n té a ghuidh an urnaigh seo. Budh choigcrigheach a bhí ann, a tháinic trasna na g-cnoc ó Ghartan, lá na Croise Naomhtha ann aimsir na Bealteine. Thug Dia toradh air an urnaigh sin, anns na bliadhantaibh a tháinic na dhiaigh sin do Aodh O Dómhnaill. JOHN C. WARD.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
