Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Genealogiae Regum et Sanctorum Hiberniae
Title
Genealogiae Regum et Sanctorum Hiberniae
Author(s)
Buíon Údar,
Compiler/Editor
Walsh, Paul
Composition Date
1630
Publisher
(Maigh Nuad: Catholic Record Society, 1916)
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N ArHib05f v-164> <L 3> <B 1630 17T> <C Prós> <M 8> <T Genealogiae Regum et Sanctorum Hiberniae> <U Buíon Údar; Eag. Paul Walsh> <F Maigh Nuad: Catholic Record Society> SEANCHAS RIOGH EREANN Ar na leanmain go a mbunaidhfhremhoibh accas an aimsir ro chaith gach rí diobh a cceannas agus a ccumhachtaibhhh Erenn ina righe GENEALUIGHI NA NAOMH nEREANNACH Amhail fríth iad a leabhroibh na seanughdar ar na ccur síos ina sleachtannaibh amhail agus do ghabhlaighsead ar urd aibghitre dochum glóire Dé onóra na naomh accas na rioghaichte agus do thabhairt aithne accas eolais ar na neithibh rémhraite accas fós ar na hughdaraibh ro choimhéd seanchas Erenn ria ccreideamh accas iar ccredeamh Ar na ccriochnucchadh a cconvent bhrathar Observantiae Mhainistreach Átha Luain a neasbaccóideacht Chluana Mc. Nóis 1630. <L 5> DO TOIRRDEALBHACH MAG COCHLAIN IAR mbeith cethre bliadhna iomlána don bhrathoir bhocht Míchél O Clérigh (ar aithne a uachtaran) ag teacclamadh accas acc tionol a bfuair do shenchas naomh na hEreann accas na riogh dochum a mbearar iad, do smuain aige fén nárbh iomchubhaidh an teacclamadh sin do chur i tteangthoibh oile gan ughdarás, derbhadh, accas radharc seanchadh eolach oile. Do thuicc mar an ccédna nárbh uras an ní rémhráitte do chriochnucchadh gan chosdas, uair boi do bhochtacht an uird dá raibh, do thaoibh a móide accas fós a leattruim isin aimsir si, gor chuir roimhe sin deccaoine ré daoinibh uaisle onóracha ar nach raibhe móid bhochtaine. Gidh mór ndaoine re a ndearna a chasaoid accas a éccaoine, ni fhuair aon ler sásadh a mheanma do thaoibh a riachtanois dochum na hoibri si do chríochnucchadh acht aoinneach do bí fonnmhar chum cuidighthe les ionnas go rachadh i nglóir do Dhia, i nonóir do na naomhaibh, don rioghaicht, accas i leas anma dó bhudhén, accas as é an taoinneach sin .i. Toirrdealbach Mag Cochláin m Semais m Semais m Semais m Semais m Toirrdealbaigh m Fedlimidh m Toirrdealbaig m Donncaidh m Fearghail na ngarmann m Maoileachluinn an mhagha m Domhnaill m Maoileachlainn m Amhlaoibh m Maoileachlainn m Amhlaoibh na bfiacal m Concobhair óicc m Concubhair móir m Aodha m Loingsicch m Muircertaigh móir m Cochláin m Flaithtile m Gormaccáin m Ainbheth m Faghortaigh m Uathmarain m Finn m Cochlain m Maoilmíchil m Coclain a quo Mécc Cochlain m Caindigh m Donngasa m Clothchon m Comghaill móir m Saráin o Thigh Sáráin m Bróccáin m Comhgaill bhric m Bloid m Sidhe ó ráitter Magh Sidhe accas Inis Sidhe m Aindealaigh m Bicc m Baodáin m Dealbhaoith m Cais .i. Tal a quo fuil Tail accas Dál cCais m Conaill eachluaith m Luighdech menn m Aongasa tirigh m Fir chuirb m Modha cuirb m Corbmaic cais m Oilealla oluim m Modha nuadhat <L 6> m Modha néd m Dercc m Dercctenedh m 'Enna muncaoin m Loich moir m Mófebis m Muiredhaigh muchna m Eathach gairb m Duaich dalta deaghaidh m Cairbre luiscc m Luighdheach luaighne m Ionnadmháir m Nia sedhamain m Adhamair fholtchaoin m Fir chuirb m Modha cuirb m Cobhthaigh caoimh m Reachttadha righdercc m Luighdeach láigidh m Eathach m Oilealla m Airt m Luighdeach laimhdhercc m Eathach uairches m Luighdeach iardhuinn m Enna dercc m Duaich fhinn m Sedna ionnarraidh m Bres righ m Airt imligh m Fedhlimidh m Rotheachtaidh m Roain righailigh m Failbe iolcoraidh m Cais chédchoimhgnig m Fail derccdoid m Muinemhoin m Cais Clothaigh m Fir arda m Rotechtaigh m Rosa m Glais m Nuadhaid deghlaimh m Eathach faobharghlais m Conmaoil m Emhir fhinn m Miled easpaine m Bile m Breoghain m Bratha m Deaáth m Earchada m Aldóid m Nuadhaid m Ninuail m Eimhir glais m Agnoin fhinn m Eimhir ghluinfhinn m Laimhfhinn m Agnamain m Taitt m Odhamain m Beoamain m Emhir sccuit m Sru m Easru m Gaoidhil glais m Niúil m Féniusa farsaid m Baath m Magoc m Iafeth m Noe m Lamech m Mathusalam m Enoch m Iarett m Malaleél m Cainan m Enoss m Seth m Adaim. Assé an Toirrdealbach so Mag Cochlain adubramar do chuir an saothar so ar a aghoidh accas do chongaibh an comhluadar baoi ga chriochnucchadh a naice aroile amaille le gach congnamh desccredeach da ttuc an chonvent remhráitte doibh go laitheamhail. An ceathramhadh la do mí October do tionnsgnadh an leabhar so do sccriobhadh accas an ceathramhadh la do mí November do forbhadh a cconvent na mbrathar rémhraitte an cuiccedh bliadhain do righe King Charolus 1630. bhar ccairde ionmhaine Br. Michel O Clerigh Fearfeasa Ó Maolchonaire Cucoiccriche O Clerig Cucoiccrici D. <L 7> DOCHUM AN LEGHTHORA Cia an chland nadúrtha lá ná budh truaghhh accas lá na búdh himsniomhach a mathair accas a muime gineamhna accas glanoilte dfaicsin nó désdeacht fo thár accas tharcaisne fo dímhiadh accas dimiccin gan techt ar cuairt da hionnsaicchidh do chor sholáis accas subhachais uirre accas do thabhairt cabhartha accas comhfhurtachta dhi. Iar na tabhairt da naire do dhruing dairidhe dord nádúrtha S. Fronses go ndeachaidh naomhtacht accas fíréndacht a matharbuime Ere ar ccúl tre gan beathaighthi fearta nád míorbhaile a naomh do shioladh innte fén ná fos a rioghachtaibh oile, assí comhairle do cinnedh leó brathair bocht mionur da nurd fen dord Observantia Michél O Clerigh (dar duthchas accas darb foghlaim croinic) do chur uatha go hErinn dochum a bfuighedh do leabhraibh ina mbeth énní do thiocfad tar naomhtacht a naomh gona sencasaibh accas genealaighibh do cruinniucchad go hénionadh. Ar ttecht don brathair remhraite do shir accas do chuartaigh gach aird dErinn ina ccuala leabhar maith no saith do beth ionnus gor caith ceithre bliadhna comhlána le sccriobadh accas le solathar gach neith dar ben le naomhaibh na hErend. Gidedh ger mór a dhuadh accas a dhochar ni rainicc lais acht uathadh dfoghbail diolar diobh do brigh go ruccsat eachtrainn primliubra na hErenn i ccriochaibh accas i ccinelaibh imchiana ainiuil go nár fháccaibsiod ní as ionáirmhe da leabhraib innte. Tar és gach ar fhéd an brathair cedna do chruinniuccadh go henlathair aseadh do smuain accas do sgrúdasdair ina inntinn triúr dona daoinibh dob oireamhnaighe accas dob iomchuibhde lais dochum na hoibre do chuir roimhe do criochnucchadh (amaille le toil a uachtarain) do cruinniucchad go hénáit do bhreathnucchadh gach teaccloim da ndearna, mar atá Ferfeasa Ó Maolchonaire ó Bhaile Uí Maolchonaire a cconndae Rosa Comáin, <L 8> Cúcoiccriche Ó Clérigh o Bhaile Uí Clerigh a cconndae Dhúin na nGall accas Cucoiccriche Ó Duibhgheannáin o Bhaile Choille Foghar a cconntae Liattroma. Tangadar na pearsonna rémhraitte go hénionadh accas iar ttorrachtain do chinnsead na cceathror rémenna rioghraidhe na hEreann do sccriobhadh i ttosach an liubhair do tionnsgainsiod ar dá ádhbhar. An céd adhbhar, uair nír fédadh seancas na naomh do breth isin raon díreach go a mbunadhas gan seanchos na riogh do bheth reampa, ar as uatha ro shiolsad. An dara hadhbar, ionnas go madh móide dúthracht accas devotion na ndaoineadh uasal da naomhaibh da ccomharbaibh accas ceallaibh fios a ccairdis accas a ccaradraidh do beth aca re a bpátrúnaibh beannaighthe accas re duthchasnaomhaibh na fremhe da mbeth gach craobh diobh accas fós fios nuimre naomh na craoibhe cédna. Óir atá gach aicme do naomhaibh na hErenn, don mhéd fríth iar nurd a seanchas díbh, diaidh a ndiaidh gan tréchomascc sleachta for aroile, acht amhail ro ghabhlaighsiod accas ro sgaoilsead ó a mbunaidhfremhaibh. Gibé tú, a léghtóir, legmíd a mheas ad leth fén go bfuil tarbha effeacht eolas accas athcuimriocht isin saothar so, óir ata rém na riogh guna ngluinibh genealaighe go bunadh ann, do rér mar do ghabhsat rioghacht iar nurd, guna naireamh bliadhan, go naois an domhain a bforbhadh flatha gach rígh díobh, accas go naois ar ttigearna Íosu ó a ionchollnughadh go hécc Maoileachloinn mhóir; accas na naoimh do rér uird aibghitre accas do rér a mbunadhais mar do raidheamar romhainn. bhar ccáirde ionmhaine. Gloir do Dia. Br. Michel O Clerigh Fearfeasa Ó Maolchonaire Cucoiccriche O Clerigh Cucoiccrici D. <L 9> Adbhaimsi an brathair Seoirse Diolmain (gairdian Atha Luain) accas do ním dfiadhnaisi gur forbhadh accas gor criochnaiccheadh an saothar so, da ngoirter rém rioghradh na hEreann accas senchas a naomh, iar ccaitheamh mios go hiomlán les do laithibh accas doidhcibh amaille le dícheall stuidér, do meduccadh gloire Dé, na naomh, accas onóra na rioghaichte. As iad pearsanna le ar criochnaigheadh an saothar so .i. an brathair bocht Míchél O Clerigh, Fearfeasa O Maolchonaire, Cúcoiccriche O Clérigh accas Cúcoiccriche Ua Duibhgeannain, daoine eolcha neamhainbfiosacha a seancas na hEreann, a cconvent brathar Observantia Atha Luain, accas dfiadhnaise ar na netibhsi adubhramar ataim ag cor mo laimhe air so 4 November 1630. Br. Seoirse Diolmhain Gairdian Atha Luain Ataimsi Conall mac Neill Meg Eochagáin o Lios Maighne a gCinel Fhiachach a gcundae iairthair Midhi, dhuine uasal, admhalach go bhfhaca me na leabair chruthaighthe do bhi ag an leabar sa, accas dfhiaghnuisi ar sin do cuir me mo lamh an ceathramhadh la do mhí Nouembir anno Domini 1630. Conall Mhag Eochagain <L 10> Ag so ughdair choimhéda seanchois na hErenn o theacht mac Mileadh innte gosan aimsir dhedheanaigh si .i. Aimhirghin gluingheal mac Mileadh easpáinne, Athairne ailgheasach, Seancha mac Oilealla, Nedhe mac Adhna, Fercertne file, Fítheal fíorgaoth, Flaithrí mac Fíthil, Ciothruadh mac Fircaoccat, Roighne rosccadhach, Laidhceann mac Boircheadha, Torna ecceas. Ughdair iar ccreidemh. Aimhirgin mac Amhalgadha, Colman ua Lócháin, Cionaoth ua hArtaccain, Dallán forgaill, Dubh da lethe, Eochaidh ua Flannagain, Flann mainistre, Macraith ua Farreth, Seancha ab Arda Macha, Eochaidh ua Flaind, Giolla Caomhain, O Duinn, O Dubhaccan, Giolla Modhudo, Irard mac Coissi. <L 131> <B 1646 17L> Do Phrovinsial na mbráthar nEireannach dord S. Froinsias. A athair onóraigh, Ar mbeith don bhráthair Míchél O Cléirigh san ríoghacht sa na hEirenn ag sgríobhadh a bfuair do sheanchus naomh accas ríogh Eirionn do chuir roimhe donóir na ríoghachta na leabhair do sgríobh do bhreith cruthuighthe leis amaille re haprobation egluisi accas aois ealadhna. Ar ccosg a chíocruis do thoil gach aoin dfagháil cuid díobh nár léigh a leabhair accas cuid eile do léigh cuid díobh tarla go bfuarusa gach cúis do na cúisibh i nar ndiaigh go neimhdhlisdenach aige dar lem féin do bhrígh nach bfuil leabhair ar bioth ag teacht leo ionnus gurbh éigin damh ar an adhbhur sin gairm tar ais sul do ghluais an leabhar as Eirinn do dhénamh ar chuid do na lámhaibh bhaoi ar an aprobation accas dullmhaighes fós an chúis do chur ar siobhal déis imtheachta an bhráthar san ccaibidil ghenerálta bhaoi a tTuadhmhumhain san mbliaghain 1638. Táinig Mac Bruaidedha an tan soin accas do ghoir go puiblidhe a lámh ar ais accas do sgríobh Flann Mac Aodhagáin (sul dimigh an bráthair) chugainn go Baile Atha Cliath accas do ghoir a aprobation féin mur an ccédhna go beith do na cúisibh i nar ndiaigh réidh accas atáid aca san a Labháin dá ccur ar a naghaidh mur so. Dá bhrígh sin a athair onóraigh as é ní aitchim oruibh más éidir libh ó dhlighedh umhlacht do chur ler ccumhachtaibh ar an obair go Lobháin accas gan a léigen ar a haghaidh go tabhairt na cúisi i nar ndiaigh do láthair Brian Mic Aodhagáin accas dhaoine foghlumtha eile accas gibé modh ar a bfaicfidher dhóibh go sgríobhthur ionann é re breitheamh na cúisi accas as deimhin go nguidhfidh oroibh do shíor bhur mbochtchara ionmhuin Tuilegna O Maolchonuire. <L 132> Nóta athchumair ar gach ní dár thionnsguin an bráthair Míchél O Cléirigh do sgríobhadh ina ttuigfidhe letrom claonadh senchusa brég nó dermad a naghaidh énduine dEirinn accas go háiridhe Connocht ar na sgríobhadh accas ar na ghairm ar ais anois gach ní dhíobh nach bfuil fírinne shenchusa dhá chruthughadh do budh cúis mhasla do shenchadhaibh Eirionn accas do gach druing oile re mbenann an chúis. 1. An cédní mur a nabair (a Senchus na Naomh san Réim Ríoghraidhe san Leabhar Gabhála accas san Leabhar Iris et cetera) do sgríobh sé gurab mac do Bhres dar bhráithre Nár accas Lothar clann Eachach Fheidhligh Lughaidh Shriabhnderg. Atá sin a naghaidh leabhar Eirionn óir foillsighidh an uile leabhar senchuis sgríobhus ar an bponc sa nach fes go haonaránach cia dhíobh dar mhac an Lughaidh romhuinn. Tig an tairdeasbog Flaithrí O Maolchonaire na chroinic accas Doctúir Céiting leis an ccédfaidh ndeighenaigh maille cruthughadh na seinleabhar. 2. Gurab ag Eochaidh Muidhmhedhón rí do sgarsad na trí Connachta re clanna Néill. As amhlaidh sgríobhus leabhair Eirionn so gurab ag an Eochaidh céadna sgaraid so re roile accas as fíor an chédfaidh dheighenach óir do ba derbhráithre dároile Brian an sinnser Fiachra o bhfuilid na teora Connachta accas Niall ó bhfuilid clanna Néill accas mur sin an mhéid nach ó Niall (bhaoi ní budh óige iná cechtar díobh) tángadur a ngeinemhain ní héidir crann do dhénamh dhe orra re sgarfaidís nó dá mbenfaidís acht as oirchesaighe a sgaradh nó a ttegmháil araon dá nathair ar gach taobh. Atáid na seinleabhair ag teacht leis an ccédfaidh ndeighenaigh. Atá an tairdeasbog Flaithrí accas Doctúir Kéiting. Atá leabhar an bhráthar Míchél féin go huilidhe ag teacht leis mar a sgríobhann daoine do sgaradh re roile acht an ponc so amháin. 3. Gurab rígh go bfresabhra a bhfuil o Mhaoilseachloinn Mhór anuas an mhéid ro ghabh cennas Eirionn go Gabhaltus Gall accas gurab amhlaidh gairmthí rí go bfresabhra .i. dá madh do leith Cuinn dó leth Cuinn do bheith aige go hiomlán accas cúigedh do leith Modha. Mur an cedna dá madh do leith Modha dhó leith Modha do bheith aige go hiomlán accas cúigedh do leith Cuinn. As iomdha résún ní áirbhim leabhair ag techt a naghaidh an phuinc si. Oir as follus <L 133> nach mur sin do bhíodh ríogha go bfresabhra óir adeir Uiraiceacht Bheg (leabhar Féineachuis) go ngoirfidhe rí Eireann go bhfresabhra muna mbeith acht énchúigeadh dEirinn aige accas lorg a shluaigh do thabhairt as gach cúigeadh eile dEirinn. Adeir Uiraicecht Chaol leabhar oile Féineachuis go ndiongna freasabhra dhe dá mbeith Eire uile aige accas dún nó baile do ríoghbhailtibh Eirionn do bhuain de nó do chonnmháil uaidh. Neimhionann sin accas an chúis romhuinn accas as mó go mór bhaoi cúrum an neithe sí ar an bFéinechus iná ar an Senchus óir as déis na cúisi do bheith réidh ó dhligheadh do budh cóir don tsencha a sgríobhadh an mhéid gur cúis imresna í. Ar an adhbhur sa nír chóir fresabhra go haonaránach do chur mur thioduil ós cionn na ríogh romhuinn accas gan é ar énrígh rompa accas gibé adh lorgaireacht nár chóra cuid do na ríoghuibh deighencha sa do bheith go bfresabhracht iná do na ríoghaibh rompa accas má tá go ttuigfedh an léughthóir freasabhra orra ar gach taobh a mórán dáitibh nír sgríobhadh mur thioduil ós cionn flaithis énrí an focal as fresabhra roimh an mbráthair si. 4. Adeir nach raibh Toirrdhealbhach Mór O Conchubhair acht fiche bliaghain na rígh Eirenn go bfreasabhra. Atá Leabhar Chluana mac Nóis Leabhar Chluana hEidhneach Leabhar Leacain Leabhar Chluana Plocáin accas urmhór leabhar Eirionn dá dheimhniughadh go raibhe caoga bliaghain na righ Eirionn accas ní sgríobhuid fresabhra air. Tig Donnchadh Bán O Maolchonaire leis so (san duain darab tosach Eisdigh a eigsi Banbha) mur so <B 1404ob <17> Dhá fhichead bliaghain becht linn sa deich leó luaidhim do bhí Toirrdhealbhach go tenn na rígh ós fheroibh Eirenn <B 1646 17L> Fós as urusa a chruthughadh nach raibhe (do réir mur sgríobhus an bráthair freasabhra) Toirrdhealbhach Mór go bhfresabhra óir cruthuighid na leabhair romhainn go ndeachaidh an rí Toirrdhealbhach accas Laighnibh maille ris go Muimhneachuibh gur ghabh a neart accas gur oirnn dhá rí orra .í. rí don taoibh theas accas rí don taoibh thuaidh accas gur thill an rí go mbuaidh ccosgair iar sin accas ar mbeith mar sin dó <L 134> táinig sgéula chuige gur fhás cogadh eidir Mhuimhneachaibh accas gur marbhadh rí Desmhumhan ionnus gurbh éigin don rí Toirrdhealbhach dol go leith Modha an dara feacht accas ríghthe doirdneadh ar dhá chúigedh Mumhan ionnus mur sin go raibhe leth Modha uile aige accas ar mbeith go bfreasabhra do réir an bhráthar bhaoi leth Cuinn aige uile accas ní fhuil conntobhairt go raibh leth Modha fa na smacht accas mur sin do réir an bhráthar féin as rí gan fhreasabhra é. 5 Adeir go raibh cíos ag O nDomhnoill a cConnachtuibh. Cuirim a ccás go mbeith cíos cosanta a mbloidh do Chonnachtuibh aige accas gan tuaith ná tigherna dá chengal go síordhaidhe dó masedh nír mhasla don chuid eile do Chonnachtuibh sin accas nírbh oircheas a sgríobhadh ar mhodh go ttuigfidhe cuid ar bith do bheith ag an muinntir nár gheall é dhe. FINIS. <B 1646c 17L> Freaccra do chum an leicchtheora Foillsighim dhaoibh a léightheóir go ttugus éisdeacht re haimsir nimchéin don bhráthair Tuilegna O Maolchonaire gan fhregra do thabhairt air a cceithre poncoibh dár thrácht a naghaidh an bhochtbhráthar Míchél O Cléirigh um aghaidh si accas a naghaidh deisi deighshenchadh oile (Cúcoiccríche O Cléirigh accas Cúcoiccríche O Duibhgeannáin) ga mbadur san accas meisi ag congnamh le Míchél an mhéid fhoillseóchum síosana do na leabhraibh ro ghabh re a ais do sgríobhadh diomlánadh accas do chur le chéile eidir bhuga accas chruas do réir ar ccumhuing mur atá urmhór Naoimhshenchuis Eirionn go na Réim Ríoghraidhe Gábhaltus Eirenn go hiomlán ó bheagán daimsir ria ndílinn go flaithes Ruaidhrí mheic Toirrdhealbhaigh Mhóir I Chonchubhair (rí Eirionn go bfresabhra) accas leabhair Annála accas Irisi Eirionn ón mbliaghoin do chéadaois an domhain tionnsguintear ann gusan mbliadhainn 1333 accas gan bheith go coitchionn dhúinn an ceathrar sa dfiaghnuibh ar éinní dár tráchtadh isin leabhar Irisi ó sin síos. Tuig a léightheóir gurab eadh fadeara dhamh éisdeacht riú mur <L 135> sin gur shaoileas ó thús iar na cclos nach léigfidhe ós aird go puiblidhe iad coimhéuttrom accas do léigedh nó go ccuirthí féuchain go deiscréideach orra do láthair dhaoineadh ttromdha deagluis accas dealadhuin dfios an molfaidhe nó an ndiommolfaidhe a léigen ar a naghaidh. Do bhadhusa mur so ag éisdeacht riú go gairm ar an ccúis go caibidil ghenearáilte uird S. Froinsias a mBuailtibh Farannáin an bhliaghain si 1641 go ndechusa accas mo chomthach coimhealadhna accas comhoibrighthe Cúchoiccríche O Cléirigh gusan ccaibidil si iar nar ngairm cuice accas go ttáinic Tuileagna mur an ccédhna. Gá ttú acht mur nár mhaith lemsa éiccert follus do dhul ós aird ar aon don chineadh dá bfuil sean foillsighim go bráthardha fírcheart na cúisi go deiscréideach dhó re ndul dá haighneas do láthair a breithemhnais. Tugus mar chomhairle dhó go fiadhnach éisdeacht ris an cceirtshenchas do thrácht Míchél gona chomhoibrightheóiribh tre dhá adhbhur ionnus go ccuirtí ar a aghaidh é accas a phuinc chethardha do ghairm ar ais nó do dhíchleith as nach beithdís na siocair imresna o sin amach eidir uaislibh: accas mar nár mhiadh leis comhairle a lesa do ghabháil uaim toghthar linn do thoil aroile daoine tromdha fesa foghlomtha don eglais a mbreithemhnus ar ccúisi do réir mur foillsighid féin a nanmanna ar sgríobhadh a mbreithemhnuis iar naighnes dúinn do gach taoibh na bfiaghnuisi. Do shaoilesa go deimhin annsin accas as dóigh gur shaoilsed daoine oile nach léigfeadh Tuilegna iomrádh puiblidhe do dhénamh ar a phoncuibh ó sin amach. Gidheadh as iomráidhtighe go mór ó bhél go bél in gach aird dEirinn iad anois iná roimhe accas (do bharr ar an ttubuisde) do sgríobh Tuilegna go fiadhnach chugum an dara lá dég dOctober 1646 nach dhá thoil féin do rónsad na bráithre breithemhnus nó ordughadh isin ccúis ccédna ionnus go ttuigim air sin (gibé darab adhnár é) go bfuil sen contrárdha dordughadh na mbráthar gona choingheallaibh ní do bheir orum anois freagra fheasach fhírinneach do réir ar ccédtráchtuigh do thabhairt orra accas a léigean ós aird ó nach oircheas accas nach iomchubhaidh lem bheith ag beulaighneas re gach aon fa leith na ttimcheall ionnus go tturnfadh sin maille le toil Dé an tár an tarcuisne accas an toibhéim do tionnsgnadh do Mhíchél accas dúinne thrempa accas do chum go tturnfadh mur an ccédna an fhochain <L 136> imreasna shíordhuidhe do thiocfadh as a los eidir uaislibh slechta Breis maille re gach diomdha dá mbeith aca do gach taoibh ar an ccineadh cConaireach do tharruing tar ais a ngrádh accas a ccarthanacht tre fhírcheart na cúise do chruthughadh dhóibh ó aon díobh: accas mur nár sheachnus féin ná maos cumtha englorg na senchadh suaidhbhésach a cceadtráchtadh na cúise do chuireas romham anois a cceartlorg do lenmhuin a bfreagra na bponc so mur atá a tráchtadh a mideardhacht tar a tráchtadh a ccomhrádh sgaoilte do bhrígh go bfaicim go follus na ghnáthnós ag senchroinicibh eolcha na hEirionn diaigh a ndiaigh a ttagra accas a bfreagra do bheith a bfoirm dhána mur so tar a mbeith a bprós. Tuig a léightheóir gurab éigin damh neithe nuaidhe (bíoth go bfuilid seanda) do tharruing asteach go meinic isin bfreagra thionnsgnuim. Oir gach sreth aighnis éiccirt dár thrácht Tuilegna ina phoncuibh dob éidir gurab éigin mór sreth ccert dfoillsioghadh a naghaidh gach sreithe dhíobh do chruthughadh an chirt accas do chur an éiccirt ar ccúl ionnus go ttig dhe sin an tesaidhecht shuidhighthe diarrfadh an léightheóir do bheith isna rannaibh si go ccuirther ó chéile í tre éirghe ón sreith críochnuighther dhíobh do chum sreithe eile do fhregra. Gach áit a léghthóir ina mesfaidhther libh an anshocracht shuighidhthe sin do bheith ionnta léigh an ponc dá mbenaid ainnsidhe accas tuigfe sibh dar ndóigh go mbeid suidhighthe do réir na sreth foillsighther ann. As fesach dhamh go ttug an bráthair Míchél (Dia do dhénamh trócaire air) fregra iúlmhur fhírfhesach ar phoncaibh Thuilegna roimhe so accas faríor mar as fonnmhuire le mór ndaoinedh an téiccert do shíoladh eattorra iná an cert as foirleithne fhairsinge saobhphuinc shearbha Tuileagna gá síoladh fo Eirinn iná ceirtfhregra chnesta chéillidhe thromdha thabhachtach an bhráthar orra: accas do réir mur do chuidigheasa le Míchél a ccédtráchtadh an mhéide ro ráidhes thuas atá dá leabhraibh atú (ag nertchuidechadh léna fhregra sonna) san lorg ndírech accas bed rem bheó bíodh nach bfuil a esbaidh uirre gidheadh as feirrde maith a móradh. Tuig fós a léightheóir gach athais accas gach imdhergadh dár ullmhaigh Tuileagna ina litir ina nóta accas ina phoncuibh do Mhíchél gur ullmhaigh an ccédna do gach aon dá chomhoibrightheóiribh bíodh nach ttug ós aird díobh acht eision amháin fo bhíth gurbh ionann <L 137> aon díobh dainmniughadh a moladh nó a ndiommoladh a saothair accas a nainmniughadh uile. Go bfes damh a leightheóir mas fer caomhanta masla senchadh Eirionn Tuileagna (do réir mar adeir ina nóta) as beg nach nár dhó a laige chaomhnus an seinchinedh aosda onórach ealadhanta ór chin féin gá mbíodh cathaoir ollamhnachta Connacht ag gach aon díobh gá ttegmhadh cennus fine do thromdhacht daois accas dealadhain ón aimsir (beg nach) fár ghabhsad an sloinnedh Conuirech chuca nó gur chlaochlaigh foirnert conquest na nGall onóir uaisleadh accas ealadhan Eirionn. As deimhin go sgríobhthar a ttiodal Neidhe Conuing Buidhe a athair accas Thanaigh Eolaigh a shenathar (sa lorg ar a bfuilid clann Uí Mhaolchonuire go coitchionn) go mbaoi ardollamhnacht Eirionn a senchus ag gach aon díobh. As tuigthe do chách nach tiocfaidís na hardollamhuin sin (gan áiremh ar a mbaoi rompa accas na ndiaigh dá ccinedh gusan aimsir si na ndaoinibh fesacha foghlomtha a senchus) leis na briathraibh si thíos thráchtus leabhar Connachtach dá mesdaois lettrom do bheith do Chonnachtaibh ionnta. Ag so na briathra: Connachtaigh thra até ad neasa cairdes dUíbh Néill do shaorchlannaibh Eireann et cetera accas do bhrígh gurab é lorg na nughdar sa accas gach seanughdair eólaigh le senchus deagluis accas dealadhain Eirionn go huilidhe do lenadh le Míchél accas linne san lorg ndíreach isna neithibh le ttángamur do thoil aroile ní héidir má tá lettrom claonadh senchusa brég nó dermad inar saothairne mar adeir Tuileagna nár chruthughadh orra san uile go mbaoi an cédna leó. Go bfios damh fós as dermadach nár éisd Tuileagna le ceirtshenchus cruthaightheach an bhráthar gona chomthachaibh mur do éisdsiod go heolach an taois ealadhna foghlumtha aosda onórach dár taisbénadh é táinic leis accas do chuir a lámha air mur fhiadhna. As tuigthe dhaoibh mur an ccédna a léughthóir muna mbeinnsi ar baois nó ar buile nach ttiocfuinn le héiccert do dhénamh ar uasailshliocht Briain mic Eachach tar uaislibh Eirionn accas go mórmhór Síol cConchubhair gona ttaoiseachuibh eidir a mbíodh a bhfuil accas a mbia an cineadh dá bfuilim gá ccothughadh gá ccaomhna accas gá <L 138> cconnmháil suas go síordhaidhe amaille le carthanacht éadáil accas onóir bíodh go mbeithdís maos comtha go coitchionn fonnmhar air mur nach rabhadar accas nach beithdís choidhche ar chomhuidh ná ar chennach. Gabhuim ced agaibh budheasta a léughthóir maille le mo thoil do thabhairt do gach croinicidh ceart coinsiasach feasach foghlomtha a senchus seachnóin Eirionn dá bfaicfidhther go cruthaighthech éiccert nó arráid senchuis do bheith isna neithibh thráchtuim síosana mo chertughadh ionnta maille le hughdarrás. Lór de acht guidhim Dia libh accas atú ag iarraidh bhur nguidhe mur an ccédna. Bhur mbiothchara ionmhuin a léightheóir thuixeanaigh gibé sibh degluis duaislibh nó dealadhain accas duini darab dúthchus bheith nemhainbfhesach a ttuxin accas a ttráchtadh senchuis na nGaoidheal. Fearfeasa O Maolchonuire. <L 146> <B 1632 17T> Atáimsi Flann mac Cairbre Meic Aodhagáin ó chuntae Thiobrad Arann accas ó Bhaile Meic Aodhagáin aggá fhiadhnughadh go bfuil an Réim Ríoghraidhe si accas an Naoimhsheanchus so ar na nglanadh accas ar na certughadh go hionmholta leis an mbráthair bochd .i. Míchél O Cléirigh accas leis an cuidioghadh aosa ealadhna oile baoi maille ris. Mur dhearbhadh air sin atáim ag cur mo láimhe dá dhearbhadh sin a mBaili Meic Aodhagáin 31 August 1632. Flann Mac Aodhaccain <B 1636 17L> Atáimsi Mac Bruaideadha .i. Conchubhar mac Maoilín óig ó Chill Chaoide a ccuntae an Chláir ag fiaghnughadh go bfuil an leabhar so ionmholta iar na thogha accas iar na ghlanadh as seinleabhraibh oirdherca Eirionn leis an aois ealadhna reimheráidhte. Dá dhearbhadh sin atáim ag cur mo láimhe cuige so a cCill Chaoide an dara lá do mhís November 1636. Conchubhor Mac Bruaideadha. Coip fhirinneach.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
