Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Nodlaig, 1917
Title
Nodlaig, 1917
Author(s)
Údair éagsúla,
Composition Date
1917
Publisher
An Lóchrann
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N Lr1917_12> <L 1> <B 1917> <C Prós> <M 8> <T An Lóchrann> <U Údair éagsúla> <F An Lóchrann> AN LÓCHRANN PÁIPÉAR GAEDHILGE IN AGHAIDH GACHA MÍ. Uimh. a 21. NODLAIG, 1917. Pinginn a Fhiacha. SUANTRAIGHE NODLAG. Pádraic Mac Piarais, bu cheann catha ar Ghaedhlaibh le linn na Cásca i mbliain a 1916, do rinne an suantraighe seo. Clólucht Chuala i nDúndroma do chuir fé chló é i bhfuirm chárta Nodlag ceithre bliana ó shin. I láthair Chríost go raibh anam an tsáirfhir, an oidhche Nodlag so. S.T. Crónán Mná Sléibhe. A chinnín óir, a choinneall mo thighe-se, Déanfair eolas dá siubhlann an tír so. A bhéilín bhuig do dheol mo chíocha, Pógfaidh Muire thu ar a slighe dhi. A ghruadh bheag chruinn is séimhe 'ná síoda, Leagfaidh Íosa a láimhín mín ort. Póga Mhuire ar bhéilín mo naoidhe-se, Is láimhín Chríost ar leacain mo laoigh bhig! Bí ciúin, a theach, 's a luichíní liatha, Comhnuighidh anocht in bhur gcuasaibh iadhta. A leomhana ar an bhfuinneoig, fillidh bhur sgiatha, Cosgaidh bhur gCrónán, a chuileoga ciara. A fheadóg 's a chrotaigh, thar mo theach ná triallaidh, Ná labhair, a chadhain, ag dul thar an sliabh so. A dhúile an tsléibhe dhúisigheas go hiar-mhoch, Ná corruighidh anocht go ngealaidh grian Díbh! Cuala Press. Pádraic Mac Piarais. Feadóg, sórt pilibín. Crotach, cúirliún. Cadhan, saghas gé. Dúile, rudaí. SEAN-CHAINTEANA Ó GHAEDHALTACHT NA h-ALBAN. IARRATAS NA CAOIRE BIGE. Ná lom mo cheann Is ná loisg mo chnámha. SEOTHOLÓ BHÁIBÍN. Gur truagh nach mise 's mo leanbh bhí, Gur truagh nach mise 's mo leanbh bhí, Gur truagh nach mise 's mo leanbh bhí Amuigh fé sgáth na ngeug ó Chuirfinn annsan creadail tu Bheinnsi féin ag feitheamh ort Is iomdha té bheadh áthasach Dá mba leobhtha féin tú. SEAMRÓG NA mBUADH. A sheamróg na nduilleog A sheamróg na mbuadh A sheamróg na nduilleog Bhí ag Muire fé bhruaich A sheamróg mo ghrádha Is áluinne snuadh B'é mo mhian annsa bhás Tú bheith fás ar mh'uaigh B'é mo mhian annsa bhás Tú bheith fás ar mh'uaigh. As Carmina Gadelica. AN GUTH AR NEÓIN. Tráthnóna Domhnaigh & me suidhte ar bruach na mara ag éisteacht le fuaim na farraige, agus le glór na n-éan, greas léighte agam do'n leabhar ud gur b'ainim do “Séadhna”; níorbh fhada dham gur mhúscail an guth me, agus ar thóg- aint mo chinn dam, cad a chífinn ach an chualacht ban óg a cur an bhóthair díobh go pras. Do bhí deich pearsanna fichead ansa chualacht so, agus gach beirt díobh a gabháil le chéile, do bhí tuairim dhá shlait do shlíghe 'deir gach beirt, agus iad sa dul san a dréir a n'aoise, ó chúig bliana fichead anuas go deich, bhí gach beirt aca gan ionga gan órlach ar a chéile aca, agus siúd 's go bhfuil siad iargúlta laistíar d'Éirinn féinidh, níor cheil Rí-na-Naomh an sgéimhiúlacht orra, moladh go deó leis. Bhí gach beirt aca & a n-amhrán féin 'á chanadh aca go bríoghmhar a nGaedh- luinn bhlasta, do bhí a n-aghaidh do'n dul so, go dtí an lanntán is breághtha radhairc i nÉirinn, ansa cheann tiar do'n Chuireadóireacht agus ní eile atá 'baint leis a lanntán-so, aon duine ná beadh baoch dá shláinte, & do thabharfadh cúpla turus ansa lá ann ar feag tamaill, & mar a mbráthfeadh sé feabhas 'á fhág- aint, is é mé thuiscint nárbh' fheabhas go bráth do. An bheirt tosaigh an bheirt ab aosda aca, seo críochnú a bhí air rann aca. Dá mbeadh na báid-fé-thuinn na stad, Do bheadh ár n-aghaidh fé 's na tíortha amach, Ínnsean an leath-rann-so, dá mbeadh an phosáiste réidh go mbeadh a gcúl le na dtír dúthchais aca. Gaedhluinn ó'n bpréibh, ó dhúthchas, agus ó'n gcliabhán aca. Ceist — Cad tá age Connradh na Gaedhilge 'á dhéanamh le corraigheacht & fiche bliain. A caitheamh airgid na tíre d'iarraidh ceann Gaedhlach a chur ar Cholainn Ghalldha, agus ná feadair siad ann, ná as, iad so fós riamh. Tomás Ó Criomhthain, Blascaod Mór. Gúnaí & Hataí do Chailíní; Carabhataí Gaedhlacha, Stocaí, Bónaí, &c., do fhearaibh; Táiliúireacht ar fheabhas. D. MacCurtáin, 5 Sráid an Chaisleáin, Corcaigh. <L 2> COIS FARRAIGE THIAR atá an COLÁISTE ATLANTIC. Múintear Sranngscéaluidheacht & Scéaluidheacht-gan-Srainng ann do ógánaig atá idir a 16 agus a 24. Gheobhair gach eólas ó'n Árd Oide — MUIRIS MAC GEARAILT, CATHAIR SAIBHÍN, I gCIARRAIDHE. SÍOL agus LEASÚ' don bhfeirm nó don gháirdín. ÁTHRAIGHE IARAINN AGUS STÁIN. ARÁN, MIN, PLÚR, TÉ AGUS BIOTÁILE. SEÁN Ó RIADA, An tSráid Mhór, CILL ÁIRNE. tá i nDAINGEAN UÍ CHÚISE TOGHA GACHA BÍDH — Plúr, Min, Té is Siúicre; SÍOLTA IS ÚIRLISÍ don bhfeirm; ÁRAISTÍ IARAINN is stáin don tig. ag “JOHN ATKINS & CO. ltd.” Is aca bhíon Plúr an Ruiséalaig ó Luimneach. TÉIG FÉ DHÉIN “AN EMPÓRIUM” ar lorg Earraí Gaedhlacha i gcóir NA NODLAG. BÓNAÍ, CARABHATAÍ, LÉINTE, CIAIRSIÚRAÍ AGUS LÍNÉADACH. M. Ó SÚILEABHÁIN & A MHAC, CILL ÁIRNE. Ghaedheala! Ceannuighidh rothar Gaedhealach .i. “AN LÚCANIA” (de dhéantús na hÉireann) ó Dhomhnall Ó Buachalla, Magh Nuadhat. ARÁN HOSFORD. NÁ h-ITH A MHALAIRT! Sa 62 tigh sa Mheádhon-tSráid Thuaidh, i gCORCAIGH, a deintar. SEAN-FHOCAIL NA MUIMHNEACH. “An Seabhac” do bhailigh. MALLACHTAÍ & EASGAINITHE. Tá mallachtaí láidre insa Ghaedhilg. Táid siad chomh fada san sa chainnt agus iad chomh fighte innti agus a n-urmhór ag gabháil chomh dlúth san le h-ócáidí áirighthe, ná bíonn de ghnáth tuiscint na bhfocal atá ionnta go toileamhail i n-aigne na ndaoine úsáideann iad. Ar ócáidí feirge ámhthach baintear feidhm asta chun an tocht do scaoileadh de'n gcroidhe agus de'n aigne. Ní h-ag brath ar cheann nó dhó a bhítear chuige sin — tá an Ghaedhilg níos treise agus níos cumasaighe ná san. Rud eile, tá na mallachtaí agus na h-easgainithe seo uile glan ó gharsamhlacht. 1 — Th'anam 'on diabhal! Gnáth-fhocal iongantais é sin anois & ní mallacht. Deirtear ámhthach — 2 — Th'anam 'on diabhal as do chorp. Nuair a bhítear i bhfeirg le duine. Uaireannta nuair nach maith le duine bheith ró láidir deirtear “th'anam ó'n d — l,” nó “'on diabhach,” nó “'on riabhach,” nó “'on fial,” nó “'on scian.” 3 — Crochadh árd lá gaoithe chughat, nó 4 — Croch árd is gad chughat. 5 — Bás na gcat san dubhluachair Earrach chughat .I. Bás de'n dtart. 6 — Go dtuga 'n diabhal coirce dhuit [is eorna le cogaint duit]. Le míoshásamh chun duine is gnáth san a rádh. 7 — Bíodh an diabhal agat [agus féar muic' ar an mbóthar]. .I. “Níl aon spleádhchas agam leat.” 8 — Imtheacht gan teacht ort, nó 9 — Imtheacht gé an Oileáin ort — imtheacht gan filleadh go bráth. 10 — Teacht a tseagail chughat — an teacht fada mall. Le duine leadránach a deirtear é sin. 11 — Tuille 'en tubaiste chughat, nó 12 — Tuille 'n diabhail fút, nó 13 — Conách a' diabhail ort é. Drochghuidhe do dhuine go dtuiteann tubaist éigin air. 14 — Nár gheibhir [? fhaghair] slígh i gcath ná i gcruadhchomhrac, nó 15 — Nár gheibhir slígh i gcaiseal. Le duine neamhshocair adeirtear san. Caiseal [? fallaí uagha]. 16 — Codladh an traona chughat. Codladh leathbhliana [?]. 17 — Codladh an tsicín sa charn chughat. .I. Carn coirce. 18 — Scread maidne ort. Tu dod' fhagháil marbh ar maidin. 19 — Fuil is gráin ort, nó 20 — Faire fút, nó 21 — Dearg náire chughat. Le duine dheineann rud náireach adeirtear é sin. 22 — Greadadh chun a' mhadra rug a chnámh uaidh. Deirtear é sin nuair a bhíonn duine ag gearán gan chúis mhór aige. 23 — Greadadh chughat. 24 — Nár leige Dia dhom thu. Deirtear “nár leige dia ach 'mháin dom thu,” chun an díobháil a bhaint as. 25 — Íde Chlainne Mhóire ort [do seoladh leis an gcat fé dhraoidheacht]. Ag Tigh Mhóire i nDúnchaoin do bhíodar san. Chonncadar long fé sheol. Chuadar ar a bórd. Ní raibh innti ach cat dubh draoidheachta. D'imthigh an long agus ní tháinig Clann Mhóire ó shin thar n-ais. 26 — Nár gheibhir [fhaghair] aon lá dá thairbhe go bráth. 27 — Leaghadh Dia air. [Ní l. “Dé” adeirtear]. 28 — Mana dheor nár chuirir díot. .I. Go raibh cúis ghuil choidhche agat. Mana = comhartha roim ré. 29 — Masmus go gcuire sé ort. Le duine a bhíonn ag lorg iomad le n-ól nó le n-ithe. BEAN DON CHONNACHTACH. Ós tusa an fear ceoil A shiubhlanns go leor Faigh dómhsa seoid A bhéas agam mar mhnaoi Ná sanntuigh go deo Maoin chaorach ná bó Ach innseó mé an nós duit A dtoghfaidh tú í Bíodh sí deas óg Gan mhairg gan ghruaim Soineanta cóir Ar'chuile shórt slighe Tuisgionach lághach Gan iomarca bróid Agus sin í mo stóirín Dá mbeadh sí gan pighin. AN PONNCÁN GREANAMHAR (“The Quare Yankee.”) “A gcualaois airiú,” arsa duine des na cómhursain, ag rith isteach chúghainn lá, “cia tá tar éis teacht ó Mheirice? Seán Óg a Chápa a's mála airgid aige. Tá sé thall le deich mbliana fichead. Siúbhlaidh ag fáiltiú roimis. Tá muíntir an bhaile go léir i n-a thimcheall thoir ar an gCrois.” “An tubaist cos, a Thaidhg. Ní lugha orm an domblas ná duine des na Ponncáin sin d'fheicsint tar éis teacht do. Muna mbeidh duine aca thall ach faid bheidh sé ag crothadh na luaithe dhe féin, ba dhóigh leat ná aithneochadh sé an cat tar éis teacht do. Chonnac gaige aca an lá fé dheireadh, agus balcaisidhe sleamhaine dubha de'n chrúca a' dul i <L 3> n-achrann dá chnámha air, agus nuair a rith a mháthair chuige chum lom bróige a bhreith air, do shín sé barra a mhéire chúichi mar shínfeadh Tighearna Beann- traighe aon lá riamh, agus dubhairt sé trí phollaibh a shrón, ‘Hyu-doo-oal-aidee.’ Teachtaire ó'n bhFear nDubh gach Ponncán atá ag mealladh ár n-amadán buachaillí anonn go mbeidh ‘Killin-Foine-toimes’ thall aca. D'fhiafruigheas de dhuine aca uair conas bhí comharsa dhom, Diarmuid Dubh ó'n gCrostaire, ag cur de i mBoston. ‘We meets evry-otheh-dy,’ arsan Ponncán. “He's a beeg mehchan’ oveh thay. Agus a fhios agam gur b'amhlaidh bhí an saoghal ag Diarmuid — lamh-thrucaill bheag aige, agus é spiúnadh an tsalachuir ar dhá thaobh na sráide gach aon bhreacadh lae, ag piocadh cnámha & ceirteacha as. Ní raghad i n-a ghoire, a Thaidhg.” Mar sin féin ar eagla go mbeadh Diarmuid agus Peig i n-earaid liom i n-a thaobh, do bhuaileas soir chun na Croise i ndiaidh Thaidhg agus chonnac ar an mbóthar duine uasal leathan córach i n-aois a dheich mblian is dá fhichead nó mar sin; culaith éadaigh air a bhain- feadh sraoth ón ngréin, agus roinnt de mhuintir an ghleanna 'n-a seasamh 'n-a mhór-thimcheall. Ní thabharfadh éinne ann- so le fada a leithéid sin d'easonóir do Phonncán a's go labharfaí focal Gaedhilge chuige. Níor chuir sé aon iongnadh orm ar an adhbhar-san nuair chuala an chaint ar siubhal mar seo: “Velkim hoam, Misther Cafey,” arsa duine go fada righin. “How arr 'oo tall, Mister Cafey,” arsa duine eile. “Ní aithnigheann sé i n-ao' chor sinn a laogh,” arsa bean liomsa i gcogar ach chualaidh sé í. “Is fíor san, a bhean,” arsan Ponncán i nGaedhilg bhlasda. “Ní aithnighim an ball so, ná duine ar bith 'á bhfuil ann. Tá an domhan mór siubhalta agam, agus an chuid is mó dhe siubhalta go minic agam; agus, dá mhéid cúrsaí do rug mé, níor tháinig le duine riamh bob chomh mór san do bhualadh orm a's do bhuail méarlach de chaptaen luinge an tseacht- ain seo. Do bhíos ag teacht go hÉirinn chum mo dhaoine mhuinnteardha d'fheicsint & do tháinig an long i dtír trí fichid éigin míle as an áit seo. Dubhairt an bitheamhnach úd gurbh' í Éire í; ach chím anois gur thug sé an t-éitheach, agus gur b'amhlaigh a chuir sé i dtír i gcúine éigin iargcúlach de Shasana mé; ach, chomh siúrálta 's tá ceann reamhar thuas ar an mbuachaill úd, beidh sásamh agam- sa as.” D'iompuigh sé ar a fháil, agus siúd ag cur chun imtheacht leis é. Seo ar siubhal an ghárthac annsain. “Faire! faire! a Sheáin Óig. Sid í Éire & mise do dhearbhrathair Diarmuid (an ghrian a luigh air) — sid iad na chómh- arsain, do shean — chómhursain féin id' thimcheall (braen atá ólta aige) — sid í Peig annso (ní h-é gur amhlaidh a chaill sé a chuid airgid) — sid é Shon Shó, do mhac baisdighe (Shpake to yer unkil, shon Shó). Do bhailigheadar timcheall air arís agus do dhruideas féin uatha anonn. Bhí Peadar Ó Súileabháin, Distruict Cownsullur (a ndubhairt sé féin) an bhaill i n-a sheasamh im' aice. “'Seadh, a Pheadair,” arsa mise, “is greanamhar an Ponncán é Seán Óg.” “Begob,” arsa Peadar, “he iss a quare Yank sure 'nuff.” Is mó seanchuigheacht a bhí 'n-a dhiaidh sin agam leis an bPonncán Greanamhar. Fear gunta ciallmhar Gaedhealach dob eadh é. Fear d'oibrigh go cruaidh do féin agus dá chreideamh agus dá thír. Agus do bheannuigh Dia a chuid oibre, mar bhí tighthe agus talamh de bharr a shaothair aige. Do ceartuigheadh seomra i dtigh Dhiarmuda dho, agus d'fhan sé bliain i n-ár measg. Thigeadh na cómh- ursain ag sgoruigheacht gach oidhche chuige, & chuireadh sé na seandaoine ag cainnt. Is iomdha sgéal fíor agus breágach a cloistí ann — ar an mactíre, ar na cataibh fianna, ar bhliain na bhFranncach, ar bhliain an Ghorta, ar an dtóir a bhíodh i ndiaidh na bhFiníneach mbocht & ar nithibh nach iad — agus iad go léir i nGaedhilg. Bhíodh na buachaillí óga ag éisteacht, agus a mbéil ar leathadh; ach ní bhíodh béal éinne leath chomh mór ar leathadh le béal Shon Shó. Chaith sé uaidh a dhroch-chleachta ar fad — an bhothántóireacht & na cártaí. Théidheadh sé ar scoil gach lá, agus bhíodh sé ar scoil na rodhm-sgéaluidheachta gach oidhche. I dtosach na bliana seo, d'fhág sé féin agus an Ponncán Greanamhar slán againn agus d'imthigheadar leo chum a ngnótha féin. Nuair a bhíos-sa agus Diarmuidh agus Peig ag filleadh abhaile, d'éis iad do thionnlac go Beanntraighe, d'fhiafruigheas de Dhiarmuid, dá mbeadh mac óg eile ag Peig do, cad é an ainm a thabharfadh sé air. “Gruagach, mo choínnséas,” ar sé, “bhí an ceart ó thúis agat-sa.” Thug Peig clobhta beag fan na cluaise dho. “Huth,” arsa mise. Ní dheinim dabht ná go mbeidh Gruagach beag óg smotach lem' chois i bhfeidhil an tobair fós. Gruagach an Tobair. DON LÉIGHTHEOIR. Ceannuigh do chuid earraí ó sna daoinibh a bhfuil fógra aca sa “LÓCHRANN,” agus cuir i n-iúl dóibh gur sa “LÓCHRANN” a chonaicís an fógra. Cabhróghaidh san go mór linn. LEABHAIR A THAITHNFIDH LE GAEDHLAIBH, Idir Leabhair Ghaedhilge & Leabhair Bhearla le fághail uainn-ne. Gach leabhar atá fé chló, tá cóib de le fághail sa tsiopa so. Aon leabhar ná fuil againn féin, cuardóchaimíd dógh agus andógh 'á lorg duit. Scríobh ar lorg clár na leabhar. Labhartar Gaedhilg go fonnmhar i SIOPA NA LEABHAR nGAEDHEALACH, SRÁID ÍOCH. BHAGÓID, a 50, BAILE-ÁTHA-CHLIATH. Sranngscéala mar seo: “Larch, Áth Cliath.” An Guthán: “4804 Áth Cliath.” A Ghaedheala! Ceannuighidh “ÉADACH na DRUIPSIGHE” Agus beidh sibh ag cabhrú le muileann atá go Gaedhealach amuich is amach. Muileann Éadaig na Druipsighe (teo.) Co. Chorcaighe. ROSC CATHA GAEDHEAL. THE SOLDIERS SONG. — É in a cheart idir cheól is abhrán, agus oireamhnach don phianó. É i nGaedhilg, chomh maith. 1/1 an chóib, per post. WHACK FOL THE DIDDLE. — Abhrán grinn i mBeurla. An file ceadna a dhein. É oireamhnach do cheól an phianó. 1/1 a' chóib. Geobhaidh lucht siopa níos saoire 'ná súd iad. Ó FAOLÁIN & A MHAC, In Uachtar Cé Urmhumhan a 17, ÁTH CLIATH. CARABHATAÍ den PHOIPLÍN AR GACH DATH is AR GACH GNÉ DATHA. LIAM Ó hAIMHEIRGÍN, (‘W. Bergin’) A DHEINEAN DO LUCHT SIOPAITHE. Scriobh ag triall air go 62 SRÁID GHRAFTON, in ÁTH CLIATH. DÁNTA DIADHA GAEDHEAL. Tá Cualucht Chuilm Cille, i Magh Nuadhat, tréis cnuasacht bheag de Dhántaibh Diadha do chuir in eagar idir cheol agus focail. Ocht ndánta atá sa' leabhrín. TÁ “ADESTE FIDÉLES” ANN. “Tórna” do thionntuig. Bu cheart do lucht ceoil gacha scoile is gacha paróiste roinnt cóib de bheith aca. Leat raol a fhiacha (3d.) Dosaon cóib ar leath choróinn (2/6). Ó Rúnaire Chualucht Chuilm Cille, Magh Nuadhat nó ó MH. H. GILL, i mBAILE ÁTHA CLIATH. SÍOL, LEASÚ, is úrlaisí don bhfeirm. TROSCÁN TIGHE. SEÁN Ó CURRÁIN, sa DAINGEAN. an fear a thabharfaidh go maith dhuit iad. Tá Cóistí agus Mótair d'á ndéanamh againn-ne. Cuirimíd Gléas Góma (rubair) fé rothaí cóiste gan ró-mhoill. Cros & a Chlann Mhac, 18 & 19 Port Uí Shúileabháin (Sullivan's Quay), Corcaigh. <L 4> CEANNUIGH EARRAÍ GAEDHALACHA ó LÚCÁS DE BÚRCA. LÉINTE FO-LÉINTE STOCAÍ BÓNAÍ CARABHATA de DHÉANTÚS GAEDHAL Is saoire le 25% a gheobhair na rudaí sin sa tsiopa so 'ná in aon tsiopa eile: SRÁID PÁDRAIG N. a 105, (‘LUKE BURKE’) CORCAIGH. SNAOIS CHORCAIGHE ar dtúis agus atá 'á déanamh i gcómhnaidhe. TOBAC CÚMHRA an dá shórt so — “Exhibition Roll” agus “Shandon Plug.” Má theastuighaen uait aon tobac nó saigréidí do chur chun aonne atá sa chogadh, déanfaimíd-ne dhuit é, saor ó cháin, ach leath phúnt, ar a luighead, bheith sa' bheairtín idir thobac is saigréidí. LAMBKIN BROS., 9 Sráid Phádraig N., CORCAIGH. Gheobhair deaghmhargadh uaim-se i gcomhnaidhe. TÉ, ar fheabhas, ó 2/6 go dtí 4/- a' púnt. Díol- fad-sa an postas ar cheithre púint de. PLÚR Gaedhlach. MIN Gaedhlach ó Maghchromtha; min choirce is min bhuidhe. SIÚICRE agus gach rud eile ar fheabhas. SEÁN MAC CURTÁIN, SRÁID A' tSEANDÚNA, CORCAIGH. Tá agam-sa CULAITHE ÉADAIG do GHARSÚNAIBH. CAIPÍNÍ & HATAÍ den uile shaghas. Earraí Gaedhlacha. MÍCHEÁL Ó NUALÁIN, (‘M. J. NOLAN) An Mheádhon-tSráid Thuaidh agus Sráid an Chaisleáin, CORCAIGH. AN LÓCHRANN. Páipéar don Ghaedhealtacht. Seán Tóibín, Baile an Teampaill, i gCorcaigh An Fear Gnótha. An Seabhac, Daingean Uí Chúise An Fear Eagair. Cóip gach mí, tríd an bpost, ar 2/- sa bhliain. Dhá choip gach mí tríd an bpost, ar 3/- sa bhliain. Scríobh chun an Tóibínig i dtaobh fógraí, &c. Is chuige is ceart síntiúisí airgead eile a chur. Scríobh chun “An Seabhac” i dtaobh nithe a bhainean leis an Eagarthóracht agus is chuige is ceart scribhinní, &c., do chur. Ó Cuill & a Chua., 95 Sráid Phádraig, Corcaigh Easún & a Chl.-Mhac, Áth Cliath Na Díoltóirí. Má's maith leat bronntanas a thabhairt d'aon cheanntar sa Gaedhealtacht agus bheith ag cabhrú' leis “An Lóchrann” san am gcéadna, cuir 16/- ag triall orainn agus cuirfimid 12 chóip gach mí go ceann bliana chun aon áite a déarfar linn. Sinn-ne — Lucht An Lóchrainn. UM NODLAIG. Odlaig agus Bliain Nua fé mhaise dhaoibh uile, a léightheóirí & bliain ón Nodlaig seo go raibh Caitlín Ní Uallacháin go suairc, séanmhar saor agus a clann 'san oighreacht is dual dóibh. DUAISEANNA. Tá duais agam á chur go dtí an sean- scoláire groidhe .i. Tomás Ó Criomhthain, atá sa Bhloscaod Mór. Fágaim a chuid scríobhnóireachta fúibhse, a léightheóirí, le meas. Fuaireas 10/- ó Dheora uasail Frín- seach le tabhairt na dhuais sa “Lóchrann.” Go raibh míle maith aici. Tabharfad é do'n té a chuirfidh an scríbhinn is fearr chugam agus gan ann ach saothar nua- dhéanta an duine féin — aiste nó scéal nó tuarasgabháil nó filidheacht. Bíodh sé nua-dhéanta. Colmhan nó colmhan go leith de'n “Lóchrann” d'fhaid ann. Cuir- tear chugam é roimh Nodlag na mBan. An Seabhac. FEAR GAN ÁIRD. “An Buachaillín Buidhe” do scríobh. Fear gan áird a bhí ann gan déid- earbhadh ar bith acht ní maith liom a rádh go raibh sé sin n-a leas-ainm air. Ní raibh, acht bháist mé féin an t-ainm air im' inntinn i ngan fhios d'éinne eile mar b'fhacthas dom gur dhuine é nach dtugadh aon áird air. Bhí sé san oifig chéadna liom nuair nuair tháinic mé go Baile Átha Cliath i dtoiseach. Bhí sé ag obair im' aice acht má bhí féin b'fhada nár labhair sé fiú focail amháin liom. Tar éis tamaill b'éigeantach dhom dul i n'a airicis ar lorg eolais eicínt i dtaobh an ghnó a bhíodh ar siubhal agam. Bheireadh sé cibé eolais nó fios-sgéil a bhíodh ag teastáil uaim go toilteanach fáilteach. Níor mhór leis aguisín a thabh- airt dom n-a chionn sin agus caithim a aimhdeachtáil gurbh iomdha sin congnamh & comhairle a fuair mé uaidh i dtaobh mo ghnó. 'N-a dhiaidh sin agus uile ba bheag focal eile a bhíodh aige le rádh liom acht, “Lá fliuch indiu,” nó, “Cuir- fidh an aimsir so an rath ar an tír,” nó, “Tá cosamhlacht na báistighe ar an lá,” nó focla eile de'n tsórt so ag cur síos ar an aimsir. Ní abróchainn go raibh gruaim air. Ní raibh, acht b'é mo thuairim go raibh sórt cumha no cathú nó troime-chroidhe i gcomhnuidhe dh'á bhaint ó'n tsaoghal. Ní fheicfeá gáire ar bith ar a bhéal. Ní fheicfá compánach 'n-a chuideachtain acht é ag dul faoi dhéin a oibre n-a aonar & ag imtheacht abhaile ar an gcuma céadna, tráthnóna. Cé'r ab as é? 'Raibh bean nó clann aige? Cá raibh sé n-a chomhnuidhe? Chuireas na ceisteanna so ar shean- Domhnall Mac Cárthaigh. Cara liom do b'eadh é Domhnall agus b'é an fear ba shine d'á raibh san áit é. Má bhí aon fháisnéis le fagháil faoi dhuine ar bith sa gcomhursanacht badh eisean an fear a bhí i n-ann é 'thabhairt dom. “Donnchadh bocht,” arsa Domhnall — Donnchadh Ó Croimín, badh in é ainm an fhir a bhfuilim ag cur síos air — “is aisteach an fear é Donnchadh. Ní thugann na buachaillí eile aon áird air. As an Neidín thíos i gCiarraighe a tháinic sé, sílim. 'Bhfuil sé pósta? — ní'l, agus tá na liatha ag teacht air anois. Cá bhfhuil sé n-a chomhnuidhe? Badh dheacair liom é sin 'innsint duit. Bíonn Donnchadh bocht 'n-a chomhnuidhe ins gach aon áit. Ní ionndamhail go gcuireann sé ráithche iomlán thart i lóistín ar bith. Ní féidir é 'shásamh. Is amhlaidh a bhíos an teach rud beag salach. Bíonn bean-a-tighe go con- tráilte. Bíonn an iomarca páistí ag tógáil tormáin amuigh ar an tsráid san áit sin. Bíonn an lóistín ro- fhada ó n-a obair. Seo é an chaint a bhíos ar bharr a theangadh aige, cibé sgéal é, agus é ag imtheacht ó thigh chum dul ar lorg ionaid chomhnuidhe eile.” Bhí ainm airgid ar Dhonnchadh. Badh é baramhail na ndaoine go raibh cuid mhaith dhe curtha le céile aige. Ní raibh fhios agam féin an raibh an ceart san méid sin aca nó nach raibh acht badh in é an barr cáilidheachta a tugadh do'n duine. Cé ar bith é feictí é corr- uair i ndoras an bhainc, Dia Sathairn. Bhíodh sé dh'á leigint air féin gur ag fanacht le duine eile a bhí sé. Ní chuireadh sé cor as go ceann tamaillín. Thoisigheadh sé annsin ag breathnú' uaidh suas an casán agus ag féachaint ar a uaireadán. D'éiligheadh sé leis féin n-a dhiaidh sin amhlaidh a's nár mhaith leis fanacht ní b'fuide leis an duine do loic air. Ní leigeadh sé d'éinne lide ar bith d'fhágháil ar chúrsaíbh a ghnóthaí. Má's rud go raibh an t-airgead féin aige is cinnte nar chaith sé mórán de. Chuireadh sé a chuid laetheannta saoire thart gan imtheacht ó'n mbaile. Deireadh sé gurbh fhearr leis bheith ag siubhlóid- eacht faoi'n tír 'ná bheith ag cur tuirse <L 5> air féin ag taisteal go dtí áiteacha eile. Bhíodh seo agus siúd de leith- sgéal aige. “Bíonn an iomarca daoine ins gach aon áit cois fhairrge san samh- radh,” nó, “Is deacair lóistín feileamh- nach d'fhágháil,” nó, “Is fearr liom an tír so im' aice 'ná áit eile i nÉirinn.” Aon oidhche gheimhridh amháin chuaidh mé síos go dtí céilidhe a bhí i gCraobh an Ch — de Chonnradh na Gaedhilge. Casadh roint sean-charad orm ann & badh mhór an spórt & an súgradh a bhí ar siubhal im' thimcheall. Le linn mé bheith ag caint le mnaoi uasail bhí mé ag tabhairt mo shúl thar a gualainn. Cé chonnaic mé n-a shuidhe i gclúid acht Donnchadh Ó Croimín. Cúpla móiméid n-a dhiaidh sin chuaidh mé 'n-a airicis & bhuail mé bleid cainte air. “Is maith liom thú 'fheiceál annso a mhic Uí Chroimín,” arsa mé, “acht níor shíleas go raibh dúil agat san nGaedhilge.” “Ó tá — beagán, beagán,” ar sé, “tógadh mé i gceanntar Gaedhealach san Mumhain.” Ghabh sé a leithsgéal liom annsin dh'á rádh liom go raibh fear ag feitheamh leis san seomra eile. Ó'n lá sin amach níor labhramar acht Gaedhilge le chéile acht ba bheag de'n teangaidh sin féin d'éirigh liom a bhréagadh uaidh. Casadh orm é an Domhnach n-a dhiaidh sin & é ag teacht ó'n Aifreann. Thoisigh mé ag caint leis & níor stad seisean ar feadh achair ag cur síos go bríoghmhar ar obair filidhe na Mumhan. Chuir sé iongnadh mór orm. Ní rabhas ag braith leis an méid sin cainnte uaidh. “Tá liom anois,” arsa mé im' inntinn féin. “Tá fhios agam an port a sheinnt le n-a bhéal d'fhos- gailt agus 'sí an Ghaedhilge an port sin.” Le linn na smaointe so bheith ar siubhal agam chas mo dhuine ar a sháil, “Táim-se ag dul an bealach so,” ar sé, “slán leat,” agus ghabh sé bóthar cam soir uaim! Duine leis féin ar fad a bhí ann gan aimhreas ar bith. Tháinic sé faoi dhein a oibre aon lá fliuch amháin i Mí na bhFaoillí. Bhí slaghdán mór air agus níor stad sé acht ag casachtaigh ó mhaidin go tráth- nóna. Chomhairligh mé dhó fanacht 'n-a leabaidh nó go raibh biseach air, & níor fhill sé ar ais do'n oifig an tseachtmhain sin. Fuaireas fáisnéis faoi n-a lóistín agus chuadhas le fiafruighe i dtaobh a shláinte, Dia Domhnaigh. An teach a raibh sé ann bhí sé n-a sheasamh achar beag istigh ó'n mbóthar. Bean chaol árd a d'fhosgail an doras. Albanach as Cúige Uladh a bhí innti. D'aithnigh mé an méid sin ar bhlas a cuid Béarla. Chuireas tuairisg an fhir bhreóite léithe-se agus d'innis mé dhí cé'rbh mé féin. Thug an bhean isteach san bpárlús mé & dubhairt sí liom, “Deir Mac Uí Chroimín go bhfuil biseach air acht ataim-se i n-aimh- reas faoi sin. Tá eagla orm go bhfuil sé go dona. Ní itheann sé tada,” ar í, “agus is mór atá ag dul ann ó uair sé an slaghdán úd.” “Is truaigh liom sin,” arsa mise, ‘ni'l fhios agam an féidir dhom é 'fheiceál.” “Sílim gur féidir,” arsa bean a' tighe, “fan go bhfeicfidh mé an bhfuil sé 'n-a dhúiseacht.” D'imthigh sí ó'n seomra acht bhí sí ar ais ar bhuille boise agus threóruigh sí mé go dtí leabaidh Dhonnchadha. An fear bocht! Is ar éigean a bhí mé i n-ann a aithneachtáil bhí sé chomh claoidhte fann-lag sin. D'árduigh sé a cheann le buidheachas do ghlacadh liom i dtaobh go dtáinic mé le n-a fheiceál. Labhair mé beagán leis acht níor fhanas i bhfad. Do gheallas dó go dtiocfainn arís ar cuaird chuige. Tháinic mé do'n tigh gach tráthnóna thar a éis sin ag siubhál abhaile dhom agus gach aon uair dhá bhfaca mé é bhíodh comhrádh gearr againn le chéile. Mheas mé gur mhaith leisean duine eicínt 'fheiceál acht ba léir dhom nach raibh sé ag déanamh an ratha chor ar bith. Bhí sé ag eirghe ní ba laige de réir a chéile. Dubhairt bean a' thighe liom go raibh sise ag déanamh gach éinní go díreach faoi mar d'órduigh an dochtúir acht gurbh eagal léithe go raibh an duine uasal bocht ag dul siar ortha i gcomhnuidhe. “'Sé deir an dochtúir,” ar sí, “go bhfuil a chroidhe go lag ann, agus is olc liom é sin a chlos.” Níor mhian liom féin an focal a rádh acht bhí sé buailte isteach im' inntinn go raibh sé ag saothrú' an bháis. An Luan deiridh a bhfaca mé é ní raibh mé i n-aimhreas acht go raibh sé i gcruth an tsagairt. Bhí cló cuirp ar an bhfear bocht agus ba chrádh croidhe dhom bheith ag féachaint air. Is amhlaidh bhí orm dul go Sasana an oidhche sin ó thárla gnóthaí le déanamh agam a choinneóchadh i Lonndain mé go dtí an Satharn. Bhí mé ag eirghe chum bheith ag imtheacht acht shín Donnchadh a lámh amach uaidh & rug sé orm. “Ná bí ag imtheacht fós,” ar sé, “badh mhaith liom cúpla focal a rádh leat.” D'fhanas 'mo shuidhe cois na leabthan, mar sin de, agus dhruideas i n-a aice chum éisteacht le n-a raibh ag an bhfear bocht le rádh liom. Tharraing sé a sgéal amach go mall. Bhí bearna idir gach siolla d'á chaint. Bhí sórt snagadh 'n-a sgórnaigh agus bhí strac-fhéachaint agus brón mór 'n-a shúil agus é ag labhairt. Nuair tháinig mé go Baile Átha Cliath thimcheall agus cúig agus fiche bliain ó shoin,” ar sé, “thug mé grádh mór do chailín. Bhí an cleamhnas geall le socair. Bhí súil agam go gcuirfimís fúinn i dtigh. Go mbéadh saoghal séan- mhar againn le n-a chéile. Bhí suim air- gid i dtaisge agam an t-am sin. Do Gheobhaidh do mhac togha na scoluidheachta — gCOLÁISTE CHOLMÁIN CHLUANA MAINISTEAR FHEAR MUIGHE, CO. CHORCAIGHE. Gheobhair gach eolas ó'n Uachtarán, An tAthair Tomás Tóibín. SEÁN Ó CONAILL, Sráid an Rí, i gCORCAIG Scriobh chuige. MÁ TÁ BÁIGH CHEART AGAT led' dhuthaigh, ceannóghair earraí a dheinid Gaedhil. Is uaim-se a gheobh- air na rudaí seo & iad go maith: Bróga is Stocaí, Léinte is Guaileáin, Lámhainní is Bónaí. T. Ó LOCHLAINN, 19 Sráid na Páirliméide, BAILE ÁTHA CLIATH. BRONNTAISÍ NODLAG! FÁINNÍ is ÓRNÁIDÍ. M. DE RÓISTE, 60 Sráid Phádraig N., CORCAIGH. Scríobh chuige, nó glaodhaig. A Ghaedheala! Ceannuighidh bhúr gcuid TÉ, MÍSLEÁN is SIÚICRE, MINCHOIRCE, RÍS is UBHLA, ó MHÍCHEÁL Ó RÍOGHARDÁIN & a Chua., 2 An Mheadhon-tsráid Theas, (2 South Main Street) CORCAIGH. TÁILLIÚIREACHT agus gach rud i bhfuirm éadaigh do fhearaibh! Níl dá ndíol againn-ne ach earraí a deineadh i n-Éirinn. Ó GLASÁIN IS A CHUA., 11 Sráid Uí Chonaill, BAILE ÁTHA CLIATH. Ticéidí in a “gCeirthlíní” do lucht comórtha spóirt & Cnaipí Daithte — mar chomharthaí sóirt ó Chlóchualucht Dúndealgain, Dundalk <L 6> Tá le fagháil uainn-ne BUÍNN ÓIR is BUÍNN AIRGID den déanamh Ceilteach agus marc earra Ghaedhealaigh ar gach bonn aca. Tá ÁTRAIGHE ÓIR is ÁTHRAIGHE AIRGID mar atá — miasa, cailísí, cuirn, agus cuacha dá ndéanamh againn-ne, anso i gCorcaigh. Tá an comhartha Gaedhealach ar gach ceann aca. Scriobh chugainn ar lorg an deilbhleabhair agus an luachliosta. LIAM MAC AODHGÁIN & A CHL.-MHAC Teo., 32 SRÁID PHÁDRAIG N., CORCAIGH. Is ann is fearr a gheobhair rudaí a dheinid Gaedhil: sa tSIOPA BAGÚIN atá ag TOMÁS Ó MURCHADHA, (‘T. J. Murphy’) 111 Sráid Sheóirse, CORCAIGH, ar aghaidh Árdoifige an Phuist anonn. RÁSÚIR MHAITHE don duine bocht nó don duine saibhir; a luach ó 2/- go 10/6. RÁSÚR “COSANTA” ná gearran an croiceann — 1/- go 21/-; gheobhair ceann aca san & trí lanna “Gillette” ag gabháil leis, ar a 2/3, tríd a' bpost. CUIRFEAD FAOBHAR ar sheana-rásúr duit ar 7d. tríd a' bpost. MAC CUILINN, 35-36 Sráid Chapel, i mBaile Átha Cliath. Tá 200,000 Baraile Plúir dá dhéanamh in aghaidh gacha bliana ag T. Ó hAILEANÁIN & a CL. MHAC, teo. Muileann Abhancoradh, Mainistir na Corann, agus Muileann Ghleanna Duileáin, Mainistir Fhearmuighe, Co. Chorcaighe. Sranngscéala: “Hallinan, Midleton.” Guthán: 7 Cork; i Midleton. LEABHAIR BHEAGA BHLASDA NA GAEDHILGE Ar n-a dtabhairt amach faoi stiúradh na díse seo .i. An Seabhac agus Fionán Mac Coluim. Trí leath-phinginní (1½d.) fiacha gacha leabhair díobh. 1. “Laethanta Geala” (Kerry School- girl's Diary). 2. “Cosa Buidhe Árda” (Easy Songs to Catchy Tunes). 3. “Sean-Amhráin na Mumhan.” 4. “Déanamh an Cleamhnais” (Short Dramatic Sketch). 5. “Cunntas Cinn Lae” le Bríd Stac. Le fághail ó MÁIRE NÍ RAGHALLAIGH, An siopa in a bhfuil Páipéir, Leabhair is Tobac ann don Ghaedhilgeoir: UACHTAR SRÁIDE NA DRISEOIGE a 87, i mBAILE ÁTHA CLIATH. Agus ó Éasún, Átha Cliath. chailleas é go léir. Briseadh an banc a raibh sé ann. Bhí dreithshiúr bheagh agam. Fuair an créatúir taom tinnis i dtús a h-óige. Do dhein sé díoghbháil ar a meabhair chinn. B'éigean dom í choinneál i dtigh fé chúram dochtúra. Bhí sí go h-an-chompórdach annsin. Ní fhuair sí aon bhiseach. Tá sí annsin fós. Badh chuma cé an easbaidh do bhéadh orm féin. Do b'fhearr liom an créa- túir bheith go socair i n-ionad a bhfuig- eadh sí cúram. 'Ná í bheith i dtigh na ngealt. Bhíos gan airgead. Acht mo thuarastal amháin. Níor fhéadas pósadh. Bhí mo dhreithshiúr 'n-a cúram orm. Ní phósfadh an cailín eile fear bocht. Do sgaramar ó n-a chéile. Ba mhór an grádh do bhí agam uirthi-se. Ní raibh leigheas agam ar an sgéal. Ní thréig- finn an dreithshiúr agus gan aici acht mise.” Ní dhubhairt an duine bocht a thuill- eadh. Thuit fras deór ó n-a shúilíbh & ní raibh mé féin i n-ann focal a rádh acht, “Is mór an díol truaighe thú gan aimhreas ar bith.” Bhuail bean a' tighe ar chomhlain an dorais le n-a linn sin agus dubhairt sí go raibh an tAthair Ó Ciaráin thíos. D'fhág mé slán le Donnchadh annsin & gheall mé go dtiocfainn le n-a fheiceál chomh luath i nÉirinn agus bhéinn ar ais sa mbaile. Chonnaic mé an sagart agus mé ag imtheacht. Fear beag lághach a bhí ann agus badh mhór an sásamh inntinne dhom go dtáinig sé an uair sin. Ní túisge bhí mé ar ais san mbaile ar teacht ó Shasana dhom 'ná chuaidh mé faoi dhéin lóistín Donnchadha. Ní raibh aon chall agam an cheist a chur ar bhean a' tighe. “Tá sé imthighthe — curtha,” ar sise, “an oidhche chéadna a bhfaca tusa é. An duine uasal bocht, ní raibh aon anachain ann chor le naoidheanán.” Cúpla laetheannta n-a dhiaidh sin casadh orm an tAthair Ó Ciaráin ar an tsráid. Thoisigheamar ag caint le chéile i dtaobh ar gcarad. “Cogar seo, a Athair,” arsa mise, “bhí dreithshiúr aige. 'Bhfuil sí n-a beathaidh fós?” “Ó, tá,” ar seisean, “agus béidh sise go maith. Shábháil an dreitheáir bocht suim mhór airgid ó n-a thuarastal agus tá sé curtha i dtaisge aige. Ní baoghal nach mbéidh an cailín go com- pórdach go deireadh a saoghail ó thárla an t-airgead so fágtha aige 'n-a udhacht dí.” “Donnchadh bocht,” arsa mise, “ba dheacair a thuigsint. Ní shílim go raibh áird ag éinne air agus é beó.” “Mura raibh áird ag éinne air,” ars an sagart, “bhí áird ag Dia air, an créatúir, solas na bhFlaitheas d'á anam!” FEAR NA DEAGH CHÓMHAIRLE. Ní a bhfad de bhlianta ó shoin, do bhí fear agus bean 'na gcomhnuidhe scathamh ó'n áit seo. Lánamha phósta budh eadh iad. Bhídar a bhfad de bhlianta a mair- eachtain, go cneasta socair i dteannta a chéile. Annsan — chibé rud budh cionntach leis — do ghlac an bhean fuath dho'n bhfear. Do bhí an fuath ag dul i ndaingineacht ó am go h-am. Insan deire do mheas sí gomadh mhaith an rud, an bás d'á bhualadh. Nuair ná raibh an bás ag teacht air chómh luadh is budh mhaith léi, shíl gomadh mhaith an rud é mharbhadh. Cunnas san a dhéanamh, ní raibh a fhios aici. Chuaidh sí ag triall ar chomharsa, ag coinne le cómhairle uaidh. Nuair do innis sí dho san, cad do bhí ag déanamh buartha dhi, dúbhairt sé léi teacht arís amárach. Budh fhada léi uaithe an mhaidean, chum teacht fé dhéin na cómhairle. Do bhí aithne mhaith ag an cómharsa air an bhfear agus, uirthe féin. Dá bhrígh sin, bhí sé i ndán a chómhairle bheith ar bharra a ghuib aige dhi. Rud eile bhí ana- mheas aige air a fear súd agus budh mhaith leis an mhaith in áith an uilc a dhéanamh. Nuair tháinig an bhean lá-ar- na-bháirach, bhí an chómhairle aige dhi. Do bhí ana-áthas uirthe agus d'éiste sí leis an bhfear, agus le n-a chómhairle go dúthrachtach. Do bhí sé sin ar a gcuma céadhna léi sin. Do theasduigh uaidh, gan aon dul amugha bheith uirthe i dtaobh na cómhairle. Ní raibh uaidh ach an mhaith a dhéanamh dhóibh araon, “Níl agam le tabhairt duit,” ar sé léi, “ach an t-aon chómhairle amháin.” “Thá go maith,” ar sí, “táim sásta.” “Caithfe tú dul go dtí 'na leithéid seo 'reilig, ar an am mharbh d'oidhche, agus glaodhach cómh-árd-do-chinn, na fochail seo. ‘A Dhia ghléigil is a Mhuire ró naomhtha, cad é in Éirinn do mharbhóchadh fear?’ Má tháir chun leigheas d'fhagháil, tiocfaig freagra ó'n taobh eile dhe'n reilig.” Do dhein an bhean an chómhairle go dlúth. Chuaidh sí go dtí an reilig mar adubhradh léi, agus do ghlaoidh mar a dubhairt an fear léi a dhéanamh. “A Dhia ghléigil, agus a Mhuire ró naomhtha, cad é in Éirinn do mharbhócadh fear?” “Plúr mín gléigeal, bainne tiugh caor- each, do bheiriú ar a chéile agus a theanna leis,” arsan guth. Do ghlaoidh sí trí h-uaire, mar adúbh- airt an fear a dhéanamh, & do fuair an freagra céadna gach am. Siúd abhaile í, cómh mear is dob fhéidir léi, chum an leigheas do sholáthar gan mhoill. Do fuair & do bheirigh ar a chéile iad, agus thug do iad. Do bhí a fear ar a leabadh agus, é ghá leogant air go raibh sé go dona. Ní raibh fear na cómhairle dho'n mnaoi, gan scéala chur chun an fhir, bheith a gcóir do'n leigheas nuair a thiochfadh, mar beirt ana mhuinteardha budh eadh iad. Is é an fear céadna thug an chómh- airle do'n mnaoi, agus d'fhreagair na <L 7> ceisteanna dhi. Do theasduig uaidh iad do chur ar a leas. Do bhí sí ag teanna an leighis leis chómh mear is dob féidir léi, ach in áit a bheith ag dul a laige, is amhlaidh bhí sé ag neartú. Nuair thug sí fé ndeara cad do bhí ag tuitim amach, siúd léi go teach an duine thug an chómhairle dhí, ag rádh, “A chladhaire cad dúbhairt tú liom a dhéanamh?” “Cad thá ort?” ar sé sin. Atá m'fear ag dul i láidre n'áit bheith ag dul chun báis. “Sin mar is feárr é,” ar sé, “b'féidir nach ní bhus feárr do gheobhfá.” “Is dócha gur agat atá an ceart,” ar sí leis. “Is feárr éan 'san dorn 'ná fiolar ar chrann. Rachad abhaile.” Sliabh Geal gCua. DO BHEATHA 'S DO SHLÁINTE ANSO. II. — FUITHIN. (Ar leanamhaint). Ní fhéadfaimís maireachtain gan aer glan. Sin é an chúis nach féidir do dhuine maireachtain fé uisge, agus is é an chúis é leis go bhfuil sé chomh fuiris sin duine a thachtadh. Cuir luch fé chlúdach gloine agus tarraing an taer uaidh agus chífir ag fághail bháis é. Aer glan an liagh is fearr ann. Daoine bhíonn ag slogadh aer neamhghlain ní bhíonn aon tsláinte aca, bíonn cló cuirp ortha, ní bhíonn luisne n-a gceannachaibh. Ní bhíonn anam ná brigh ionnta. Is é ár n-anál féin is mó shailigheann an t-aer. Muna bhfuil aer glan ag teacht isteach ins an tigh coitchiannta ní tigh folláin é. Tré dhóir- sibh is tré fhuinneoigibh is mó thagann an t-aer isteach, ach tiocfaidh sé tré aon pholl i n-éan chor, poll eochrach cur i gcás. Bíonn aer ag gabháil suas tríd an simné i gcomhnuidhe agus is mar sin is mó a imthigheann an drochaer agus d'réir mar bhíonn sé ag imtheacht bíonn aer glan ag teacht isteach tré dhóirsibh agus trí fhuinneogaibh i n-a ionad. Ní mór aer glan bheith ag teacht isteach i seomra gach aon uair de'n ló & de'n oidhche ins an ngeimhreadh chomh maith leis an samhradh. Bíonn eagla ar dhaoinibh go bhfaighdís fuacht. Is é an tslighe a bhféadfaid iad féin do shaoradh ó'n bhfuacht ná a ndóthain éadaig bheith ortha, & bheith amuig fé'n aer chomh minic & is féidir leo é chun iad féin do chruadh- chaint. Ba cheart fuinneoga a dhéanamh i slighe is go nosglochaidís. Nuair ná bíonn an aimsir fuar is féidir an fhuinneog do bheith ar lán-osgailt. Níor cheart d'aoinne dul a chodladh aon oidhche gan roinnt éigin de'n bhfuinneoig bheith ar osgailt. Níl aon bhéas is fearr do'n tsláinte ná é sin. I dtír fhliuch mar í seo ní mór simné maith bheith ins gach tigh. Is fearr i lár an tighe é ná i n-éan áit eile. Is mó tigh ann agus níl aon tslighe eile chun an t-aer mífholláin do leigint amach as ach tríd an simné. Ba cheart an simné do choimeád glan osgailte i gcomhnuidhe. Ar an dtaobh amuigh dár n-anál féin is coinnle, lampaí & gal nuair bhíonn siad dá ndóghadh is mó a shailigheann aer an tseomra & dá bhrigh sin ba cheart níos mó de'n bhfuinneoig bheith osgailte nuair a bhíonn solus ar lasadh ins an seomra ná aon am eile. Is mó aer agus soluis a leigeann fuinneoga leathana isteach ná fuinn- eoga caola, ach nuair bhíonn an iomarca gloine i bhfuinneoig bíonn an tigh ró- fhuar ins an ngeímhreadh agus ní féidir é fhulang le teas ins an samhradh. Ní gádh seomraí bheith ró árd; is minic nuair bhíd gur amhlaidh bhailigheann aer neamhghlan anáirde. (Tuille le teacht). Peig. MAR DO CLÓDHADH AN RÓS. Cathair ná fuil ró mhór iseadh Beithiol sa' Domhan Toir. Ephráta a tugtí uirthe, tráth, & tá luaidhte sa Scríbh- inn Diadha — ‘Ecce, adivimus eum in Ephrata’ — Sdó! chualamar É in Ephráta. Tá sa taobh thoir den chathair sin teampall rí-bhreágh gona lán spuaic is gona lán ornáidí agus istig ann tá ceithre piarda is dathad den gheal- mharmar. I gcomhgar an teampaill tá páirc lena n-abartar Flóridus & ar an bpáirc sin an sceul so leanas: Óigbhean de Ghiúdachaibh gur cuireadh in a leith peaca mór a bheith déanta aici agus tugadh breith báis uirthe — go loiscfí in a beathaidh í. Do deineadh teine in a tímpal agus nuair a bhí an lasair ag teacht in a comhgar, do ghuidh sí Dia go dúthrachtach í shaoradh ón droch-bhás, ós aige a bhí fhios í bheith nea'-chionntach agus do chúlaig an las- air go ndeaghaidh in eug, de bhárr na paidre sin. Agus do thárla ní a chuir iongna ar a raibh do láthair. Na geuga crann a bhí in a lasair nómat roime sin, d'fhás duileabhur ortha, & annsan d'fhás blátha ortha — blátha dearga. Agus na geuga nár bhain an teine leó, d'fhás duileabhur ortha san, & d'fhás blátha ortha — blátha bána. Agus bu iongna le cách feabhas na cuma a bhí ar na bláthaibh sin agus bu chumhra le cách an bolath a bhí uatha, agus ní fheacaidh aonne roime sin a shamhail siúd de bhláth. Agus tá an saghas úd blátha sa tsaoghal riamh ó shin agus ‘an rós’ a gairmthar do. Agus de sin, ainm na páirce úd — Flóridus .i. ionad na mbláth. Seán Tóibín. Sceul ón seana-Bheurla é sin. Sir John Mandeville d'innis, i mbliain a 1320. Scáth ó'n nGréin, nó fós ó'n bhfearthainn. Foscáin Gréine, Foscáin Fearthanna, Bréagáin Leanbh, is Madaí Dorn. Tigh “An Bhata Droighin Éille” (‘H. JOHNSTON’) Teó. Sráid Phádraig N., i gCORCAIGH. Siopa eile ar Sráid an Chladaigh i gCóibh Chorcaighe. GUAILNEÁIN SEANDÚNA. Bhí cúigear ar chárr ag gluaiseacht Tráth bhriseadar na húmaí, Is nuair thuigeadar a bhfionntar Ba chráidhte dúr a gcló. “Ach, tá peidhre 'n Shandon Braces' Ars an t-iománaidhe leó go scléipeach “Agam, is táid chómh tréan san Go ndéanfaid dúinn an gnó!” Le fághail in a mór-chodaibh ó'n té dheinean — TOMÁS Ó GORMÁIN Calaphort an Phápa, Corcaigh. Tá le fághail uainn-ne — TÉ BLASTA CÚMHRA. Ceannuigh púnt de mar shompla. SIMCOX IS A CHLANN MHAC (Teo.) 10 Sráid Phádraig N., CORCAIGH. BIADH DON DUINE is BIADH DON BHEITHIDHEACH. Tá raidhse de gach saghas bídh le fághail uainn-ne. Cuir carta chúgainn ar lorg gacha eolais — SÉAMUS Ó NÉILL IS A CHLANN MHAC (teo.), CIONN tSÁILE, Co. Chorcaighe. CEANNUIGH DO CHUID LEIGHIS, I SIOPA AN BHÚRCAIGH .i. Tig na cúinne, idir SHRÁID PHÁDRAIG NAOMHTHA & SRÁID AN CHAPAILL BHUIDHE, I gCORCAIGH. Tá lucht cóirithe leighis ann a thuigean a ngnó agus a dheinean go cruinn é. Togha gacha bídh i gcóir na mbeithidheach, le fághail ó Mhuíntir Dhálaigh, Sráid an tSáirséalaigh, i Luimnigh. <L 8> GACH CÓIR SCOILE! tá againn-ne LEABHAIR don LEABHARLAINN agus LEABHAIR mar DHUAISEANNA. Scríobh chugainn ar lorg eolais: MUINNTIR FHALLAMHAIN (Fallon Bros. Ltd.) Cúirt Dáma a 13 & a 14, in ÁTH CLIATH. Smithfield a 88, i mBealfeirste. Sráid Uí Chonaill a 72, i bPortláirge. Tá SCÉALUIDHEACHT-GAN- SRAÍNNG d'á múineadh ag togha na múinteóirí I SCOIL UÍ SHÚILEABHÁIN SA ‘MHARDÍOG,’ I gCORCAIGH. Is í an scoil is mó cáil agus is fearr cóir i n-Éirinn. Múintear SRANNG-SCÉALUIDHEACHT ann do chailiní, i gcóir Oifige an Phuist, sa ló nó istoidhche. Scríobh chun an Árd-Oide. ó CHOMPLUCHT DONOBHÁIN, I dTRÁIGHLÍ, a gheobhair an deaghmhargadh, má bhíon aon rud mar iad so uait TROSCÁN TIGHE, ÁRAISTÍ BÚIRD, ÁTHRAIGHE STÁIN is IARAINN. GUAL, AOL, BRÍCÍ, “TÁTHÁN” (Cement), agus gach cóir eile oirean DO LUCHT TÓGÁLA TEACH. An Mhin Choirce is fearr blas agus is mó substaint — MIN MHAGHCHROMTHA MÍCHEÁL Ó CAOIMH, a dheinean, I MAGHCHROMTHA. Scríobh chuige. TEACHT CHRÍOST. Do ghlanas mo chroidhe anocht Amhail mhnaoi do ghlanfadh a teach. Roimh theacht d'á leannán d'á fios: A leannáin, ná téirigh thart! Do leathas doras mo chroidhe Amhail fhear do-ghéanadh fleadh Ar theacht i gcéin d'á mhac: A Mhic, is áluinn do theacht! Pádraic Mac Piarais. Ó Chlólucht Chuala, i nDúndroma, lámh le Baile Átha Cliath a fuaireamar an dealbhán is an duan beag san tuas. Táimíd buidheach díobh. MAIDIN LUAIN CINCÍSE. An t-amhrán breagh úd .i. “Maidin Luain Cincíse” a bhí sa “Lóchrann,” tá bhéarsa eile dhe ag muinntir Chairbre ná raibh agaibh. Leath sgéal na Muimhneach iseadh é. Mícheál Ó Cuileanáin. “Ná cáinig-se na Muimhnig, 'ná ná cuimhnigh air go deo Mar táid siad 'na gcroidhe 'stig dílis go leor. Chun go dtáinig in ár dtimcheall na Hessians is na Heelans Agus níor fhágadar súd againn píce 'ná claidheamh chun dul sa ghleo.” SEILG I MEASC NA nALP. Mícheál Breathnach do scríobh (ó Chlólucht Talbóid, i mBaile Átha Cliath ar 1/-). Siúd é an píosa Gaedhilge is fearr dár scríobh Mícheál Breathnach, beannacht Dé len a anam. Cur síos ar an Eilbhéis is eadh é & ar an saghas saoghail a chaith Mícheál féin ann nuair a chuaidh sé ann ar lorg sláinte — ní nár thoil le Dia d'athbhronnadh air. Tá fuinneamh cainnte sa t“Seilg” ná fuil sa leabhar eile úd le Mícheál — “Cnoc na nGabha.” Ní raibh aon laincis ar a smaointe tráth bhí sé ag scrí ar cúrsaí na h-áite úd an tsneachtaidh. Bhí, nuair a thug sé fé “Cnoc na nGabha” do aithinnsint. An Beurla a bhí mar laincis air. Níor thuig sé conus é chimeád uaidh amach. Bfhiú d'aonne an leabhrán beag san bheith imeasc a chuid leabhar aige mar chuimhneamh beag ar dheagh Ghaedheal — ar Mhicheál Breathnach — “an séimhfhear geanamhail cáirdeamhail múinte.” S.T. Má tá TRUCAIL, CÁRR nó CÓISTE uait, Nó deisiú le déanamh ar rothaí, &c., &c., Scríobh nó glaodhaig chugainn-ne: C. Ó CONAILL agus a Chualucht, SRÁID LIADROM CORCAIGH. Is maith an chóir iad so chun Gaedhilge DO MHÚINEADH: “Scéalta don Aos Óg, 2d. “Ceachta Scoile,” a I., II., III. 2½d., 3½d., 4½d. “Cairteanna chun Cómhrádh do Mhúineadh” — iad go daithte is go hoireamhnach ar gach chuma. I., II., III., IV. 4/-, 4/6, 4/6, 4/6 Gaedhil a bhfuil Trácht ortha: Peictiúirí dhíobh so — Meadhbh, an Sáirséalach, Naomh Pádraig, Brian Bóraimhe, Naomh Colmcille, Uolf Tone, Naomh Bréandán, An Búrcach, Riobárd Emmet & Dómhnal Ó Conaill. 10 gcinn ar fad — iad fé gharmaí dara agus ciumhais órdha le gach garm — £3 an beart. Leabhair iad so a thaithnfidh leat — “Every Irishman's Library.” 2/6 a' leabhar — “Saints and Sinners (Dr. Hyde), “Humours of Irish Life (C. L. Graves, M.A), “Irish Orators and Oratory” (Prof. Kettle), “Irish Poetry” (A. P. Graves, M.A.), “Selections from Thomas Davis” (T. W. Rolleston, M.A.). “Songs of Myself and Lyrics” (Thomas Mac Donagh), 4/6. Poetical Works of Joseph M. Plunkett, 3/6. Cuir cárta ag triall orainn ar lorg leabhráin eolais: “The Educational Co. of Ireland,” 89 Sráid Talbóid, Áth Cliath. CHÓMH BLASTA LE h-AON-ÍM! MARGAIRÍN “LEANDAR” Tá 'a dhéanamh i gCORCAIGH ag Ó DUBHDAILL, Ó MATHÚNA Agus a gCualucht. Bí 'á lorg ar lucht siopa, led' thoil. Má léighir Béarla, LÉIGH LEABHAIR MHAITHE. “Poets and Poetry of Munster,” by James Clar- ence Mangan; 3/- agus postas 4d. Ta Béarla is Gaedhilg ann. “Knocknagow,” by C. J. Kickham; 4/- agus postas 5d. “In Dark and Evil Days,” by F. Sheehy-Skeffing- ton; 3/6 agus postas 5d. “The Red Spy,” by D. M. Lenihan; scéal ar cogadh Gaedhal ar son tailimh is treabhachais é sin; 3/6 agus postas 5d. “Convict No. 25,” by James Murphy; scéal ar ruagairt Ghaedhal ó thalamh na Midhe; 3/6 & postas 5d. Scríobh ar lorg liosta agus tuille eolais. SÉAMUS Ó DUBHTHAIGH & A CHUA., Sráid Westmoreland a' 38, ÁTH CLIATH. Clóchualacht Seandúna, Corcaigh, do chlóbhuail.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
