Corpas

{N L213}
{L 1}
{B 1819 19T}
{G L}
{U 0446}
{C Prós}
{M 8}
MACHTNUIG GO MAIH AIR,
NO
LEIRSMUAINTE AIR
Fhirine Mhor an Chreidiv Chriosduvuil,
DO GACH LA ANSO MIOY.

SGRIOVHA ROIVE SEO A MBEARLA LE

RISTARD CHALLENOR, D.D.
Agus Aistriyhe go Gaoyailge le
PADRUIG DIN, A GCEAPACHUINN

CLOYVUAILTE LE
SEAYAN A'CAOY
LEAVAR REICHEOIR A GCLUAIN-MEALA,
AOIS AN TIARNA,
1819

<L 3>
COVAIRLEACHA

CHUN TAIRVE DO VAINT AS NA

LEIRSMUAINTE DO LEANAN.

1. TOIG aimsir agus ait aireavnach chun macht-
nav, agus dun doras do chroiye chov maih 'sas feidir
leat anaiy an tsaol, agus a churaim agus a yraya
mearuiyhalach.

2.  Cuir hu feina laihir De le creideav beoy, aig
machtnav mar do lionan se neav agus talv le na
Voryacht dochoimsihe, no do chovnuiyean se le na
chailiyeachtuiye uile astiy a vfior larr tanama.
Sleacht tu fein ion spioraid an fhianuise, chun an
Tiarna ardchovachtach so d'ayra: dein ioybirt diot
fein go hiomlan do, agus iar go huval pardun air
adtaov do chionnta riav anaiy.

3.  Iar le durhacht agus le huvluiyeacht a hoillse
agus a yrasa, ionus go ndeanfeach firinne vor a
Hoivsgeil oibriuy tromya air tanam, chun go vfoy-
luimeoyfa go ceart eagla do veih roive agus e yrayu.

<L 4>
Covairleacha, etc.

4.  Leayaig go stuidearha agus go aireach trom ya
caibidiol an lae.  Tavair amm dod tanam marana do
yeanav air gach niye do leayfe tu; agus dein breis
marana go prionnsapalta air gach poinnte is mo do
choroig tu.

5.  Chun go mbeich do leayheoracht cosvulach le
urnniye na hinntine, dein dihchiol air smuainte eigin
oireavnach dod chuisboir do haruint as do vachtnaiv,
le graya agus eagla De do chorruiye, suas ion tanam;
no dochus iona vor vaiheas, baochus air son a haiy-
laiciye; fuaih don bpeaca, agus a leiheidiye sin: osguil
do chroiye an oiread is feidir leat dona smuainte seo,
ionus go ndeanfeach na suvailciye mora riochtanach
so breis preiv do yavail ann.

6.  Criochnuig do vachtnaiv le aigne naovha do
veaha do leasuy, aig deanav deivin go particularha
air na lagachair is mo iona dtuilean tu ann, agus go
daingean aig gealuint uait fein tosnny leis an aigne
seo do chuir a gcrich air gach ocaid do dtuilfeach amach
do heacht ad choir an la san.

7.  Smuainaig go minic air feag an lae air phriov 
phoinntiye do vachtnaiv; air eagla go robalfeach do
navuid tanam o'n siol naovha so, le a chuir diachuir
ort gach ar leayis agus ar vachtnuiyis do yearmad.

<L 5>
MACHTNUIG GO MAIH AIR
NO
LEIRSMUAINTE AIR
FHIRINE MHOR Etc.

CAIBIDIOL 1

Air Riachtanus an Leirsmuaineav.

AN CHEAD LA.

SMUAINAIG, ar dtuis, na focuil seo an Fhaig
Jeremias: "le huaigneas ata an talav go huile an
fhasach, mar na fuil aon duine do smuainean iona
chroiye" Jer.12.v.2.  Agus smuainaig cred e chov
fior is ta, gur le huireasba smuaineav air fhirine vor
na criostulachd priov ayvar ar nuile go leir.  Faraoir!
is ro anav do smuainean an chuid is mo do na daoine
air a gcead thuis, na air a gcriockyeanach: ni smuain-
ean siad ce he hug so tsaol iad, na cred chuige; na
machtnav air an tsioruiyeacht san ann a vfuil siad air
vruach titim.  Trid seo ata an uile niye iona vfuil siad
daleanvuint talvuiye agus saolta, chov maih is da
mo don mbeaha so avain do cruiyhuiyag iad, no a
veih ann do ynaih.  Bas, beiheavnus, flaiheavnus
agus ihfrion ni yeanan acht began corruiye orha, mar
na tugan siad amm doiv fein chun sanncail go doivin
iona nanamnacha le meon leirsmuaineay tromyuiye.
Rihean siad air ayaiy le na suile dunta go dti duivai-
gein dorcha na siorruiyeacht avgurach, agus an san
aseay do hosnuiyid air smuaineav, an uair do fhayaid
siad; iad fein sloigihe ansonait vioyfhortunach san,
ait na fayaig a gnuiv bas go brach, agus na muchfaig
a dteine.  Uch! m'anam bocht, tavuir aire nach e
seo do chas so.

<L 6>
Smuainaig, anso dara hait, nach feidir sin do hav-
ail gan aihne veih aguin air Yia, agus e yrayu os
ceann an uile niye.  Anois ni feidir lin aihne veih
air, na e yrayu mar is coir, gan covna an leirsmuai-
neav.  Se seo do nochtas duin mhiheas doihchoimse
an Vih ardchovachtach so: a sgeiv naovha, a yray
siorruiye duin; agus an uile havartaisiye dar vronn
se orin ne a chreaturiye neavhuileavnach agus neav-
bhuiyeachusach ni yeinid uile, faraoir! acht began
corruiye orin gan leirsmuaineav tromyuiye.  An uile
niye da vfuil tiompchioll orin, na flaihios, an talav,
agus an uile chreatuir da vfuil ann, ni stauid do ynaih
acht aig craovsgaoile De yuin, agus aig tavairt cuire
yuin e yrayu.  Acht gan leirsmuaineav, atamid boyar
don ylor so chreatuiriye an dovain uile, is cosvuil sin
leis an muintir na vfuil suile aco agus na feicean; na
vfuil cluasa aco agus na cloiean.  Uch! cred e vead
na diovala do hagan do uireasba aihne cheart a veih
air Yia, noch is se tora an leirsmuaineav ynaiheavuil!
Nach a dtaov an reasuin seo ata an saol go leir lan
do vallahachd; agus do osgulniyean ihfrion go far-
saing a yeill, aig sloga gan crioch gan aireav, clann
vioyfhortunach Adam, mar ata Dia dearmudha, "mar
na fuil aon aihne air Yia air talav."  O see 4. v. 1.

Smuainaig, anso trivu hait, chun ar nanamnacha
do havail: caihfemid aihne veih aguin orin fein mar
an gceana: caihfemid aihne veih aguin air ar navgur
agus ar dtruailiheacht, chun go mbeihmis uval agus
neavyochusach ionuin fein; caihfemid aihne veih a-
guin air ar gclaonta agus ar bpaisuin mioyrialta, ionus
go dtroidfamis na naiy, agus go mbuayfamis orha;
caihfemid stuidear agus faire yeanav air inntin ar
gcroiyeacha fein, ionus na tuitfamis anso feaca, agus
na codlomis san mbas.  Agus cionus is feidir linn an
teolus uile riachtanach so, an eagnuiyeacht so na naov
<L 7>
do veih aguin gan covna an leirsmuaineav laeheavuil?
Uch! cred e chov mioy fhortunach is ta an vuinntir
iona, vfuil eolus an uile niye eile aco, agus ata na
strainseiriye orha fein!  Guiymid da vriye sin go lae-
heavail N. Austin, Domine, Noverimte, Domine,
Noverim me.  A Hiarna, tavair dam grasa chun tusa
d'aihint?  A Hiarna, tavair dam grasa chun me fein
d'aihint; agus deinamid ar ndihchiol chun an da eo-
luis riachtanach so dfoyluim le leirsmuaineav ynai-
heavuil.

Smuainaig, anso cearhu hait, Chun go ndeanfa-
mis eagla fhirineach De d'oiluint an ar nanamnacha,
noch is se tosach an eagna fhirineach; agus sin fein
do vrosdu air hliye na Suvailciye; caihfemid mar an
gceana machtnav go tromyuihe air yraineavlacht an
feaca, agus air an vfuaih ata aige Dia yo; air an
diovail uahfasach do yeanan an peaca don anam, agus
iomaduvlacht ar bpeacuiye fein go speisialta; air
neavhairve, air avgur agus air chealgaireacht an tsaoil,
air an gcompord agus an sonus do vainean le beaha
yiaya; air yioracht na haimsire, agus faid uahfasach
na siorruiyeachta; air chinnteacht agus neavchinn-
teacht an vais agus air na smuainte do veig aguin
aimsir ar mbais; air uivir beg na vfiorean, etc.  Uch!
A Chriostaiyhe, na deinamis failliye dona meoin
vora so ar slanaiyhe! do bo e leirsmuaineav air an
vfirine seo do rin moran naoiv; do haruin na peacaig
ho vo on a mallahacht.  O cred e an tromhuan mar-
vhach iona mbion an tanam san ann, na musgul-
uiyean le fohrom mor na firine uahfasach so, bas,
breiheavnus, ihfrion, siorruiyeacht?

Smuainaig, anso cuigvu hait, Air aihreachus searv
gan tairve an dreamm damanta; da ndaora fein
ad-taov andihceile air feag a saoil, gan aon chuivne air
na neihe seo, iona gcaihfe siad cuivneav orha anios
air feag na siorruiyeachta.  Truaileaynaig yihceile do
<L 8>
ho sin ne iad, do vi ar naimsir aguin roive seo, an tan
le smuaineav air an tsiorruiyeacht yona so, do bfeidir
lin a veih saor uaihe!  tairgag go saor duin solasiye
doihchriochnaihe na vflaiheas, an tan do yeanfeach
began machtnar orha, sin do chuirsan tsliye air heilv
hiorruiye dfaiyail duin fein orha.  Acht, faraoir!  ni
smuaineoymis an uair sin; agus anois ata se ro yean-
ach.  O m'anam, foylaim si cial ona mioyfhortun
sud; smuainaig an la so a gad so, air neihe vain-
ean led hihchain siorruiye: smuainaig go maih air
do chrioch yeanach; machtnaig air fhirine vor an
tsoivsgeil.  Caihfe tu ceachtar aco smuaineav orha
anios no na yiayso, an tan na deanfaig smuaineav
orha acht avain covna havairt chun do vioyfhortun
do veaduy air feag na siorruiyeachta.

CAIB II.

Air chrioch ar gcruiyhu.

AN DARA LA.

SMUAINAIG, air dtuis a anam chriostavuil, na
ravuis anso tsaol air aon chor roinn bliayanta o hoin,
agus na raiv an do vih acht fior neavniye.  Ata a
ngiorhacht do she vile bliayain caite don saol, le iom-
aduvlacht gniovarha agus seannsalacha an gach aon
nasiun, agus ca ravuis si air feag na haimsire sin go
leir? faraoir! do vi tu sloigaihe a nduivaigean doivin
neavniye, go doihchoimsiyhe nivus suaruiye na an
creatuir is taire air talv, agus cad do bfeidir leatso
yeanav le fanvuint ann?  Foyluim da vriye Sin tu
fein d'uvluy, giy be tairve, ata agad O naduir no O
yrasa, oir uait fein neavniye a seay hu; agus gach
a vfuil agad os ceann neavniyhe do fuair tu e air ias-
acht o'd Chruiyheoir.  Uch! a hruaileanaig vocht,
cad 'ta agad tri iona mbeihfa tairseach de? no cad e
ionar feidir leat do chuid fein do ylaoch de, acht neav-
niye, agus peaca, noch is measa na neavniye.

<L 9>
Smuainaig, anso dara hait, Mar do huirling laiv uile chovach-
tach De anuas go dti an bpoll doivin sin neavniye, agus mar do
harraing tusa amach as, agus mar do hug duit an vih seo ata
agad anios, is ro haihneavuiye agus iomlaine do vfuil sa tsaol
sofheicsiona so, oireavnach chun aihne veih air Yia agus e yrya-
uy anso, agus toisgihe do honus siorruiye an fhochuir na yiay
so.  Tavair onoir agus ayra do vor vaiheas De, do hoisg on uile
hoirruiyeacht an vih seo duit, roiv na miluin eile noch dfag se na
yiag, iona raiv teidiol chov maih chun bih veih aco is do vi agad-
so.  Feuch reovad anso tsiorruiyeacht doihchoimsihe sin ionar
cruiyhuigag tusa di, agus advail go baochusach, na fuil tuis na
deire air an ngrayaata aige Dia yuit, acht go rochtuin O hior-
ruiyeacht go siorruiyeacht.

Smuainaig, anso trivu hait, Iar na mbeih cruiyhuighe
yuit le Dia na nuile chovachta, agus iar nglaca do uile
vih uaig, le ceart an uile hediol gur leis fein tu; agus
go vfuil d'oibligaid ort ioybirt do yeanav chun a heir-
vise dod chovachta go hiomlan, dod cheadfayaiv agus
dod huigse; agus ata tu cionntach an eigcheart ro
eagchaoineach, chov minic is do harcuisniyean tu
aon phairt dod vih, le e usaid aig leanvuin diovaoineas
agus peaca.  Uch! m'anam bocht, cred e chov anav do
smuainiymuir air seo?  cred e luiyad d'ar smuainte,
d'ar mbrearha agus d'ar ngniovarha hugamuir don te
sin, ar gcead huis, agus da vriye sin d'ar choir a veih
na chrioch yeanach air ar ngniovarha uile?  Bioch
iongantas ort a dtaov masla chov mor; bioch aihrea-
chus ort agus leasuig do veaha.

Smuainaig, anso cearhu hait, Go rin Dia, an te
hug do vih yuit, agus do chruiyhuig an uile niye eile
da vfuil sa tsaol sofaeicsiona so chun do heirvis si,
tusa do chruiyhu yo fein avain.  Ni he go raiv aon
riachtanas aige leatso, na gur feidir leis aon vreis na
meaduy dfail uait air a honus; acht chun go dtavar-
feach se a yrasa yuit anso tsaolso, agus solasiye do-
chriochnaiyhe a rioyachta anso tsaol ata le teacht. -
Bioch uahvas ort, a anam criostavuil adtaov mor vaihios
do Chruiheora, ad yeanav so chun crioch chov
<L 10>
onoireach san, agus os do Yia cruiyhuigag tu, bioch
naire ort adtaov tu fein do hasav le aon niye eile ni-
vus lughana Dia; foyluim da vriye sin fuaih a veih
don uile niye ata talvuiye agus aimsirya, mar neihe
faoi do harcuisne, agus nach fiu iad go dtavarfa taih-
neav doiv.  Bioch doilyios ort adtaov do yihceile
go dti so, agus an chuis is mo don gcine yaona, do
chahan a laohiv le saovhacht yihceile a gcuraim
neavhocuir tiomchioll bregain phintealha agus fior
huarachus, agus na smuainean acht go ro anav air an
gcuis vor ionar chuige avain do hangadar anso tsaol.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Gur chuige hug do
Chruiyheoir an uile chovachta agus chaliyeachta ana-
ma yuit, do hoil, do veavuir, do huigsint, agus an
uile cheadfayaiv agus pairt do choirp mar an oiread
san gleas chun teacht chun na criche seo do chruiyhu,
chun usaid do yeanav diov air feag do chovnuiyhe
anso saol diombuan so an servis De, agus chun tu ha-
vairt chun seilv siorruiye dfail air fein, an suaivneas
fiorvilis a rioyacht beannuiyhe.  Uch! m'anam, na'r
iompuiymuir buinsgionn na tavarhaisiye seo go huile
ar Gcruiyheora?  Dein trocuire orin, O Hiarna,
dein trocuire orin, tavair pardun duin an ar gcurha
go dti so, agus tavair duin grasa chun tosnuy anios
chun a veih cialvar a gcoir na siorruiyeachta.

CAIB. III

Air haiyliociye De.

AN TRIVU LA.

SMUAINAIG, air dtuis, m'anam, cred e liacht
agus cred e vead d'oibligadiye si do vor hrocuire
De.  Do smuain se ort o huis na siorruiyeachta. -
Na beannachtuiye agus na tavarhaisiye uile seo, noch
do vronn se ort gach amm, do viodar toisgihe aige
yuit on uile hiorruiyeacht; asiad uile fah a yraya
siorruiye duitsi.  An feidir go dtavarfeach Dia chov
<L 11>
covachtach, an te is ro aoirde agus is ro naovha, do
chovnuiyean anso tsiorruiyeacht, taihneav dod lei-
heid do phiast vocht feachavuil na talvan?  An feidir,
m'anam, go mbeich ait agadso an inntin De on uile
hiorruiyeacht; agus na beich a inntin siorruiye sin
aon vomeid gan smuaineav ortsa?  Uch, a anacreoir
vocht, cred e an buiyeachus do yavuissi leis na haov!
cred e chov deanach is do hosna tu air e sin do
yrayuy, do yrayaig tusa o'n uile hiorruiyeacht?  cred
e chov anav is do smuainean tu air an te sin, do vion
aig sior smuaiueav ortsa?

Smuainaig, anso dara hait, Nach e avain go dtug
Dia yuit le cruiyhu tanam agus do chorp, le na gcov-
achta agus le na gcaillyeachtuiye uile, agus an aon
fhocul, gach a vfuil agad agus gibe hu; acht fos go
gcoimeadan iad gach momead tri vaiheas a chosnaiv
noch is cosvuil le cruiyhu siorynaih; oir do reir mar
na'r vfeidir le aon niye acht le na laiv chovachtach
an vih seo havairt duitsi, mar an gceayna ni vfiad-
feach aon neach acht e tu choimead gan file har nais
air do chead neavniye; noch ionar ve do chrioch so
e, da mo niye e go dtaraingeoch Dia aon vomead
avain a laiv covachtach uait.  A Pheacuig voicht,
cred fa na'r smuain tusa air seo, an uair a vi tu led
hiorchorha aig cuir coga air do Yia; agus e sin le na
yraya neavchompraiduil d'oiyhe agus do la aig
faire ortsa?  Cionus a fuair tusa ionut fein chov
minic, agus air faid na haimsire fearg da chuir air sin,
do choimead snaihe do veaha iona laiv, agus le nar
vfeidir leis gach aon vomead tu vruya chun neavniye,
no tu chahav as diay do chinn go hihfrion?  O! go
mbeannuiyaig an uile creatuir a hrocuire go brach,
a dtaov foiyne chov fada linn.

Smuainaig, anso trivu hait, Air hairve doveasda ar
vfuasgulha, lenar haor Dia sin o'n bpeaca, agus O
ihfrion tuarasdal ceart an feaca.  Uch! m'anam
<L 12>
bocht, do veihmis caillte go brach, muna mbeich gur
yrayaig an Cruiyheoir agus an Tiarna ardchovach-
tach so sinn chov mor san tri ionar hug se e fein suas
go toilhionach chun an vas bo hriobloidiye agus bo
harcuisniye air an gcrois chun ar vfuasgulha.  "Ni
vfuil graya is mo na so, aig aon neach, na a anam
fein do havairt air son a charaid," N. EON.15. v.13.
Acht, O Hiarna charhanach, do hug do yraya hu ni-
vus mo go mor na so, le bas dfail air son na muinn-
tire seo, do vi na navuid varvhach agad trid an bpeaca;
le bas dfail air son na dtruaileanaig vioynadurha san
na smuaineochacht go ro anav air vaochus do yavail
leat air son do yraya, agus na beich an oiread fos
le truay aco dod hriobloidiye, na aon notus do ho-
guint diov.  Oh chriostaiyhe! ceaco is mo iona
mbeig iongantas orin na haov, Tiarna mor covach-
tach neav agus tavun (an te na fuil an dovan uile a
gcompraid leis acht fior neavniye no fos nivus luya
na neavniye) dfeicsint aig fail vais air chrois air son
a leiheidiye do phiastaiye grainuvla mar sinne; no
iad so dfeicsint do chreidean an fhirine uahvasach
so, gan aon notus aco da hoguint don ngraya doih-
choimsihi seo, niye do veig na chuis cheart uahvais
aige daoine agus aige aingil air feag na siorruiy-
eachta.

Smuainaig, anso cearhu hait, Cred e vead d'oibli-
gaid ata aige Dia orin adtaov sin do ylaoch go dti an
gcreideav firineach, roiv an oiread san do viliuin
dfag se na yiag a noircheadas agus a sgaile an vais.
Uch! a nanamnacha bochta, cred e chov truayveileach
is e a gcas, dall mar ataid siad air aihne veih air Iosa
Criost, na air a cheile naovha an Teampol Catilcioch
firineach?  Cred e luiyad do smuainean siad air Yia,
na air an mbeaha hiorruiye?  Cred e luiyad na heag-
la na an vuairt coinsias le na rihean siad o pheaca
go peaca, agus do fhaiyaid bas go neavaihriyeach? -
<L 13>
Oh! is iongantach e mor vaiheas De, do chosg sinne
o huitim an a leiheid sin do vioyfhortun, ce go rugag
agus gur toigag sin ameasg daoine do mealag le ear-
raid!  no, o vi se do vioyay orin, mar ar gcovarsain,
imeacht air seachran o vroinn ar mahar, do haraing
sin tri na vor hrocuire amach as geill na hulapheiste,
agus do hug leis sin go dti na chroy fein, an teampol
catilce.  Go mbeannuiyhar go brach ar nDia, adtaov
a hrocuire go huile.  O!  cred e an seun doveasda,
Dia fein, le covna grasa gairm ar slanaiyhe, a veih
mar Ahair aguin agus a Heampol naovha mar Vahair;
a veih aig ca hav an veaha diombuan so a gcuivdeach ta
heunvur aon cheile aon vic De; a veih go laehavuil
rannphairteach iona hacramenti, na tobaracha bean-
nuiyhe sin a yrasa naovha; a veih aig maireachtuin
agus aig fail vais a gcuman na naov, etc.  "Oh, is
beannuiyhe iad an vuintir iona vfuil an Tiarna mar
Yia aco."  Ps.143.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Anam chriostavuil,
gi be duine hu, air airdreiveas aonda De duitsi; cred
e liacht grasa hug se yuit o vlianta do leanabuiyeacht.
Cred e liacht mioyfhortun o'nar chosain se hu. -
Nach fada an fhoiyne ata aige leat, air feag na haim-
sire 'nar yearra se amach moran eile iona bpeacuiye?
Na fuil na miliuin anios da losga an ihfrion air son
peacuiye is luya go mor na rinnissi?  Machtnaig air
an bonntaisdiye do fuair tusa har na milte: a liacht
tairve saolta, a liacht caraid, deiyhlainte, etc., an
fhaid dfagag moran eile do bfearra na tusa a mboch-
tanocht agus a naingise.  Oh!  iongnaig maiheas
dolavarha do Yia yuitsi: bioch uahvas agus buairt
ort adtaov do vioynaduir riav: bioch se d'aigne agut
feasda gan sosa veih ort go brach aig gavail baochuis
leis, agus aig nuovuy ainime.

<L 14>
CAIB. IV.

Air Voryacht agus Oibligadiye an Chriostuiye.

AN CEARHU LA.

SMUAINAIG, air dtuis, Gach aon chriostaiye do
reir naduir, agus 'san vead gur duine e, gur ab e an
creatuir is ro vreayha e do chreatuiriye an tsaol seo,
lan do huigsint agus do reasun; deanta do chorp ata
iongantach na yeantus, agus d'anam spioraidalta agus
dovarvha, cruiyhuiyhe chun iovay agus cosvulacht
De, agus oireavnach chun e healvu go siorruiye:
saiyvreayhe le toil haor; agus ardaiyhe aige na
Chruiyheoir chun moryacht tiarna agus maiyistir air
an uile chreaturiye eile, air hon na fuil orduiyhe yo
teagvail le na honus an aon cheann diov acht anso
Chruiyheoir avain.  Oh! m'anam, ar huigis go dti so
moryacht do nadura?  Nach ro vinic, mar na beay-
huiyaig vruideavla, na'r fheachuis nivus siay na an
tavav so, se sin, na neihe saolta corparha so?  Nach
ro vinic do rin tu sglavuiye diot fein do chreaturiye,
do rinag chun tusa do hervail.

Smuainaig, anso dara hait, Go vfuil gach aon
chriostaiye tri yrasa De, agus 'san vead gur criost-
aiye, tri hacrament an vaisdiye ardaiyhe chun a veih
rannphairteach leis an naduir yiaya, agus na leanav
ceanna aige Dia, an eiyre aige Dia, agus na chov-
eiyre le Criost.  Ata se deanta iona heampol don te
is ro aoirde, naovchoisrighe le croha fuil Chriost,
agus le olla veannuiyhe a yrasa: agus glacan se anso
namm gceayna ceart agus tediol firineach air rioy-
eacht siorruiye: O! anam chriostavuil, a rin tu riav
fos aon vachtnav avain tromya air vead no honora so
le nar harduiyag tu aimsir do vaisdiye?  cionus a rin
do veaha covfhreagra don onoir seo?  O leiniv
fhlaiheavnuis, cad faid do veih tu ad sglavuiye aig an
saol?

<L 15>
Smuainaig, anso trivu hait, Do reir mar ata mory-
acht an chriostuiye go ro vor, mar an gceayna ata
na hoibligaidiye do vainean leis an moryacht so nivus
mo na mar do huigean urvor na gcriostuiyhe iad. -
Ata na hoibligaidiye seo an aon fhocul angealunacha
ar mbaistiye.  An cheud choinyiol, air na rinag tri
Vaisde sin do ylaca asteach ameasg muintir De, a se
sin creideav:  Do rin ministir Chriost sin do hasdail
aige tobar na baisdiye air gach aon airtiogail dar
gcreideav; agus a haiya gach aon cheist, dfhreaguir-
uiymuir le beul ar naihreacha agus ar maihreacha
baisdiye, "credim" Cred e mar ata do chreideav, O
m'anam?  An vfuil se oireavnach do reir na ngeal-
avnacha so hugais uait?  An Vfuil se daingean gan
mearuy?  An Vfuil se generalta an sliye gan a veih
naireach adtaov teagusg do Vaiyistir naovha, na do
riaylacha a shoivsgeil?  Ar heasbean se e fein an do
gniovarha?  No an vfuil tu air an dreamm san iona
dtugan ambeaha an teiyheach da gcreideav, air na
ndeanan an tapsaol gearan, Tit.l.16.  "Advuiyid
siad eolus do veih aco air Yia, giyeay seunaid a
ngniovarha e?"

Smuainaig, anso cearhu hait, Go rinamuir aimsir
ar mbaistiye diultu sollamanta don dial, agus da uile
oibreacha, agus da uile phoimp.  Ar vachtnuiymuir
riav go tromya air an diultu so, no a dtuigamid mar
is ceart a oibligaidiye?  Agus fos ata ar dteidiol chun
eiyriyeacht ar Nahair naovha caillte aguin air an
amm gceayna iona mbiymid fallsa don ngealavuint
naovha so.  Oh! m'anam, may yuiltuiyis don Dial,
tavair aire agcahav do Veaha go vfanhar a vfad uaig.
Tavair aire gan a Veih ad sglavuiye aige nivus siay
leis an bpeaca.  Diultaig da uile oibreacha, oibreacha
an doircheadas: na faiyeach se as so suas aon niye
ionut, iona neileoch se e mar gurab e a chuid fein e,
<L 16>
agus da vriye sin go neileoch se mar an gceayna tu fein.  Glac
grain da phoimp yiovaoin, deavra fallsa onora, dioblas ainchai-
hiov, neavniye an tsaol agus caiheavaimsire pheacayla, le na
mealan se saoltanaig vochta iona liontain: agus, maya huitean
amach go vfaiyir si coire aon amm chun a veih pairteach ansna
neihe suaracha so, abuir leat fein na focuil seo N. Austin, "Cead
'ta agadso le deaneav le poimp an diail, noch do yuiltuiyis?"

Smuainaig, anso cuigvu hait, Gur cluduiyag gach naon aguin
aimsir ar mbaistiye, do reir foiriomraiyte seannda an Teampoil
Chatilce, le eadach ban, noch do hug ministir Chriost duin leis
na focuil seo, "Glac an teadach ban so, noch is eigin duit do
vreih leat gan spota gan salchar as coinne sioychain breiheavnuis
Chriost."  Anamnacha seunvara do chovlionan an oibligaid seo!
Cred e vead an chompoird doiv san tsaolso e, Cred e vead an
tsolais agus an tsasav doiv e aimsir a mbais an roba na neav-
chionntacht so do choimead neavhruailiyhe!  Acht, O a neav-
chionntacht baistiye! cred e an tamm iona dteangvomid leat anso
naimsir vioyfhavarach so?  O a yaileacht agus yihceile chloinne
Adam, do sgaran chovbog san le saiyvreas neavveasduil.  Fara-
oir! m'anam bocht, nach e do vioyfhortun so e?  O luahig chun
salchar uahvasach na bpeacuiye seo do ylana yiot le deoracha
aihriye, noch mar a ndeinfir beid siad mar aiyint hiorruiye air
lasaracha neavhrochuireach ihfrinn.

CAIB. V.

Air Neavniye an Tsaol.

AN CUIGVU LA.

SMUAINAIG, air dtuis, Air na focuil seo an fhir bo ro eag-
naiye.  Eccles.l. "Diovaoineas na Ndiovaoinis, agus diovaoin-
eas an uile niye."  Agus machtnaig cred e chov fior yiovaoin is 'ta
na neihe seo uile, noch do loirgiyan saoltanaig veallta le moran
duhracht.  Onoir, saiyvreas, agus plesuir saolta, nivfuil annta
acht bregain pheintalha, do vion cosvulach tamol amach uainn
mar gur niye eigin iad, acht nivfuil aon tsubstainnt firiueach
annta; agus anait sasav agus solas tavachtach, ni veirid leo aon
niye acht sort compord suarach air feag momead, iar na lean-
vuint le moran curaim, neavhocuracht, eagluiye agus triob-
loidiye aigne.  Uch! a vregain go deivan, noch nach tuisge do
hilean a ngrayheoriye breih orha, na leiyean siad air nos an
dteataig anso speir, agus fagan siad a lava folav.  O! cred e
chov ceart is do chuir an faige riyheavail a gcosvulacht maiheas
agus solasiye saolta, le taiyreav?  Dormierunt somnum suum agus
nihil inverunt omnes viri divitiarum in munibus suis. Ps. 75
<L 17>
Do chodladar amach a gcodla geara, agus anuair do yuisiydar ni
vfaiyean siad aon niye iona lava dona neihe seo uile, noch do hil-
adar iona dtaiyreav a veih na seilv.  O!  a chloinn na ndaoine,
ca faid do veih siv a ngraya le neavniye, agus aig rih andiay
eihig?  Ps.4.

Smuainaig, anso dara hait, Air an rayteachus san N. Austin,
L.1.Confes. c.1.  "Do chruiyhe tu sinn, O Hiarna duit fein,
agus ni vfaiyaig ar gcroiyeacha soracht no go socroid siad ionut
so, agus machtnaig gur hug ar Gcruiyheoir mor chovachtach
anam onoireach duin, deanta do reir iovay fein, agus cosvuil leis,
spioraidalta, agus dovarvha; noch da vriy sin ni vfiad faig a ho-
nus dfail go brach ion neihe saolta seannsalach.  Ni vfaiyaig,
m'anam, ata tuigsint agus toil agad, oireavnach chun machtnav do
do yeanav air an mbreayhacht ardchovachtach agus air an vfirine
ardchovachtach, agus chun an taon vaih ro-ard doihchoimsihe do
healvu; agus gach niye fe navun, ni fiu e tusa.  Oh! bioch se
d'aigne agad da vriye sin gan tu fein do chor nivus siay agus do
spioraid do chaiheav, aig rih mar leanav andiay na vfeila cain
seo; acht os riochtanach duit sonus do lorg; loirg e, anainim
De, ait avfuil se le fail, se sin, an sliye na suvailciye agus na
diagantacht, agus ni an sna cosain leataoiveach do hreoruiyean
chun miofhortun siorruiye.

Smuainaig, anso trivu hait, Air yireacht an uile holaisiye saolta.
Ata laohe an duine go ro yairid.  ata an saol is siay nivus luya na
momead, agcompraid leis an tsiorruiyeacht.  "Mileay bliayain
a raiyarc De, (se sin anso vfirine cheart) nivfuil annta acht mar
an la ane dimhig hart."  Ps.89.  Faraoir! na teasbeanan sam-
plaiye laoheavuil duin, go vfuilmid anso aniuv agus imiyhe ama-
reach; agus nach tuisge as raiyarc sin na as aigne mar an gceay-
na: oir chov luach is do vioymid anso nuay, chaoinid an vuintir
dfagamid ion ar ndiag nivus mo orrin.  "Ata on nuile fheoil mar
ar vfeur, (arso an faige, Isa.40) agus nivfuil ann a uile ytoire
acht mar vlaih na talvan."   Agus cred e sin, acht aig fas go brea-
ya air maidin agus aig meach am hrahnona?  O! cred e chov
fior is do chuirean N. Seum, 4. ar mbeaha a gcosvulacht le gal no
diotach tannuiye, noch do sgaipean leis an gcead phuih gaoihe,
agus na feicamid nivus mo ye?  Cred e chov ceart is do chuirean
Solav, Eagna, c.5, agcompraid e le sgail, no le eitiol ein, no le
soiyead o'n mboya, na fagan aon varc iona yiag?  Oh! cred e
chovdihceile is 'ta duinne ar gcroiyeacha do cheangal leis na
neihe do chaihfamid d'fhaguint ionar ndiag chov luach?

Smuainaig, anso cearhu hait, Cred e an chrioch ata anois air na
daoine mora san an tsaol, na prionnsaiye covachtach san, na taois-
<L 18>
aig visneavula san, na riaylaheoriye cialvara san
luacht na sgeive breayha san, etc. noch do rin teas-
beana mora orha fein cead bliayain o hoin.  Faraoir!
ataid siad uile marv agus imiyhe, agus anios is beg no
is ro anav do chaoivnean aon duine orha, no is air ei-
gin ata a fhios go raiv a leiheidiye do yaoine riav
air an saol.  A se seo go firineach ar gcas ne a mbea-
gan bliayanta.  Oh! a haoltanaig, tugaig eisdeacht
air feag aon vomead avaiu don muintir sin dimig
reoiv, do ylaoyan orrivsi ambriarha an fhir eagnach
ona dtuamuiye doivne, ait a vfuil fuiyeall a luaihrean
measgahe leis an gcre choitchianta.  Memonto Judi-
cii mai sic enim erit et tuum: mihi heri, tibi hodie.
(Eccles c.38).  Caoivnig cred e ar gcrioch ne: ase
ur gchrioch so e mar an gceayna luach: dob e ar
gcai ne ane e, a se ur gcas so amareach e.  Do vioy-
muirne tamaol go meiyrach air an saol; do vioymuir
og, ladair agus slainteavuil mar ata sivsi anios, agus
nior chaoinuiymuir acht chov beg livsi air an gcrioch
so ion a vfuilmid anios: mar sivsi, do hugamuir graya
ar gcroiyeacha dona suarachaisiye agus dona bregain
sin, na'r vfeidir lin do healvu air feag aon vomead.
agus mar yeall orha san do rinamuir failliye don
tsiorruiyeacht.  Anacroiriye gan chial do bo sinne
iad, dobfearr linn a veih 'nar sglavuiyhe aige saol
mealltach, aige creatuiriye eagacha diombuan, noch
do hreig sin chov luach, na ar Dtiarna agus ar Maiy-
istir do heirvail, os an fhochuir na faiyean aon niye
bas, agus na treigean ambeaha na ambas go brach an
vuintir na treigean e.  O! a chriostaiybe, glacamid
an furogray so.  Deineach miofhortun an oiread san
do yaoine eile cial do vuna yuinne, na ceangaluiy-
mid ar gcroiyeacha leis an saol dona so; na tuiga-
mid go vfuil aon niye fior hairveach, acht an niye ata
siorruiye.

<L 19>
CAIB. VI.

Air an seun ataan Dia heirvail.

AN SEVU LA.

SMUAINAIG, air dtuis.  Air na focuil seo an fhaig
Isaias, "Abuir leis an duine fioraonda go vfuil go
maih,"  (Isai.3).  Agus machtnaig cred a liacht bonn-
taiste tairvheach noch iona gcuirean an focal beag so
"go maih" a gcuivne dona fiorein agus do yeivanion
doiv anso tsaolsa agus an so tsiorruiyeacht.  Onoir,
saiyvreas agus plesuir na neihe is mo iona dtugan an
saol greann doiv: acht nivfuil siad le fail anso nait
a loirgiyean an saol iad, acht avain an servis De. -
An feidir aon onoir air talav a veih a gcompraid leis
sin a veih na heirviseach, na charaid, na leanav cean-
na aige Riye mor na vflaiheas?  Anam don tsort so,
is onoiriye e a lahair De agus na naingil, na an tim-
pire is mo sa dovan.  Ata se na leanav aig an Ahair
siorruiye, na cheile aig an Mac siorruiye, na heampol
aig an Spioraid siorruiye, an eiyre air rioyeacht na
vflaiheas, agus na yearvrahir agus na chomraduiye
dona haingil.  O! m'anam, bioch onoir don tsort so
na chuisboir aig ad vian so.

Smuainaig, anso dara hait, Gur an servis De ata an
saiyvreas ro fhirineach le fail, ni hiad do ynaih go
deivan na neihe saolta san ata fe iomad euraim agus
eaglaiye; noch ata go lashavuil fe lan contavartiye;
agus na fuil aireavnach chun an chroiye do hasav, acht
oirchisde doihchoimse yrasa De, uoch is e siol na gloire
hiorruiye; tavarhas an Spioraid Naoiv; graya De;
ion aon fhocal, Dia fein, an te nach feidir leis an saol
go leir e vaint don anam, muna mbeih se chov dona
dall san is e yiobir, uaig le peaca marv.  Cuir na cheann
so, oireachus aihiruil De as ceann na vfiorein; go vfuil
a huile do ynaih aig faire orha chun a maiheasa; go
vfuil a aingil do ynaih na gcommhiye as a gceann
<L 20>
anairde chun iad do yardail doiyche agus do la, (Ps.33
v.38).  Do reir mar a duvairt se roive seo le Abraham
Gen.15.  "Gur ab e fein andionuiheoir, agus a luacht
saohair ro vor."  'Se a nduine mainntearha e, agus an
duine mainntearha is ro fhearr, shiopeir a nanama, do
hreoruiyean iad amach ona phaistiur iongantach go
dti toibreacha uisge na beaha.  Ata graya aige yoiv
nivus mo na graya aon ahair, na fos, an vahair is gray-
vara: Isa.49.v.15,16.  An aon fhocal, 'se Dia an
uile niye don mainntir ata eaglach roive.  O! m'an-
am, na loirg aon tsaiyvreas eile da valairt.  Na bioch
eagla ort aon niye do chailiunt acht e.  Maya vion
se sin agad, ni feidir le aon niye tu yeanav anacrach;
acht da eagmuis, ni feidir le aon niye tu yeanav
seunvar.

Smuainaig, anso trivu hait, Air na plesuir ata le fail
ambeaha yevoideach; an sasav, an sihchain agus an
solas an choinnsias vaih, noch do chuirean an fear
eagnach a gcosvulacht le feasda siorvuan: compoird
an Spioraid Naoiv; suil luhyaireach ua siorruiyeacht
heunvar, tar eis, ar dtearmo do chaiheav 'san ngleann-
so na ndeor; air an ndochus naovha a gcoimirce
agus a vforaire De, agus toiliyeacht iomlan anso nuile
niye le na hoil naovha san.  Os na toibreacha so ri-
hean a leiheidiye sin do chompoird, nach feidir le
saoltanaig a huigsint, oir na fuil aon fhios aco cad
do vainean leo; plesuir fior ylana agus spioraidalta,
noch do vheillsiyean crosa an tsaolseo go huile,
do hugan solas dolavarha duin aimsir an vais, agus blas
airiyhe air aoivneas siorruiye fhlaihunais.  Acht, ad
taov na huile phlesuir saolta, mar an saol fein ataid
siad fallsa agus mealltach; measgaihe do ynaih le niye
eigin searv; agus lan do neaohocaracht, iar na lean-
vuint le buairt aigne, agus criochnuiyid fe yeire a
ndolas siorruiye.

<L 21>
Smuainaig, anso cearhu hait, Air an raiteachas san
ar Slanaiheoir, "Ata aon niye avain riochtanach." -
(Lucas.10.v.41).  Agus cad e an taon niye sin, O
m'anam, noch avain do yeanfaig seunvar tu anso agus
na yiay so?  Ata, Dia do hervail, agus slahar yaiy-
riyre do yeanav don tsiorruiyeacht.  Nivfuil anso
nuile aimsir acht nivus luya ua neavniye a gcompraid
don tsiorruiyeacht.  Is mar sin ata an uile churaim
saolta agcompraid do churam na siorruiyeachta.  'Se
seo, go deivan, an taon ynoih; maya hugair aire yo
so, ata an uile niye go maih: maya yeinir failliye
ye, ata un uile niye caillte, agus caillte go brach. -
Adtaov an uile niye eile do veich na riochtanas ort
san tsaolso, tavair eisdeacht aris dod Hhanaiheoir,
Matt.6.v.33.  "Iaraig air dtuis rioyeacht De agus a
fhioraontachd, agus do yeova siv na huile neihe seo
an fhochuir."  Cuivnaig da vriye sin, m'anam, o's
air heirvis De yeanav, ata an sonus saolta agus sior-
ruiye le fail, curam do yeanav de feasta har gach niye.
Is mar seo avain do hangoir le compord eigin anso;
is mar seo avain do hugfir go dti sonus siorruiye na
yiay so.

CAIB. VII.

Air an Mbas.

AN SEACHTVU LA.

SMUAINAIG, air dtuis, Na fuil aon niye nivus
siurailte na an bas, Ata se orduiyhe don uile yuine
bas dfail aon uair avain, agus na yiay san breiheav-
nus.  Ata an breihuntas generalta, ata se le tavairt
air chlainn uile Adam; ni yeanfaig saiyvreas na
neart, na eagna, na covachta uile an tsaolseo aon
neach do haora o'n mbreih choitchion so.  O chead
vomead dar saol, atamid aig deanav deihanis chun an
<L 22>
vais; tugan gach aon vomead nivus giorra duin e. -
Tiocfaig an la, tiocfaig go siurailte, agus aige Dia
avain 'ta fhios cred e luahacht an tan na feicamid go
brach an oiyche.  No tiocfaig an oiyche an tan na
feicamid go brach an vaidean air na vaireach.  Tioc-
faig an la go ro chinnte, an tan do chaihfe tusa,
m'anam; slan fada d'fhaguint aig an saol mealltach
so, agus aige an uile niye d'ar yrayis ann, agus fos
aige do chorp fein, companach aonair do veaha: agus
do haisdiol do yeanav chun duihe strainnseurha; ait
na teasbeanaig na neihe is mo yrayis anso, acht mar
yiotach: foylaim da vriye sin fuaih a veih don saol
dona so agus da holasiye uile, os eigean duit iad
d'fhaguint chov luach, gibe aco yeanfir no na dean-
fir.

Smuainaig, anso dara hait, Do reir mar na fuil aon
niye is siurailte agus is doihsheachanta na an bas;
mar an gceayna nivfuil aon niye is neavhiurailte na
an aimsir, an ait, an tsliye, agus gach uile yne eile
chovarhuiyeas ar mbas.  "O m'anam, (arso N. Proin-
sias de Sales) is eigeau duit fos sgarvuint leis an
gcorp so, acht ca hoin hiocfaig an la san?  Ce aco anso
ngeivre, no anso tsavra?  anso chahair, na anso tuaih?
do la, no d'aoiyche?  ambeih se go hoban, noa vfaiy-
atu notus?  a mbeih se d'amm agad tfaoisadin go yea-
nav?  a mbeig covna tahair spioraidalta agad?" -
Faroir!  nivfuil aon fhios chuige agad air na neihe
seo uile; acht ata se deivneach, go gcaihfe tu bas
dfail, agus san, mar is gnaiheach do huitean amach,
avfad nivus tuisge na hilir.

Smuainaig, anso trivu hait, Adtaov an vais a veih
chov siurailte sin agus an tamm agus an tsliye chov
neavhiurailte sin; n'ar chompord beg da vfaiyeach
duine bas nivus miniciye na aon uair avain, an sliye,
da mbeich se do vfiofhortun air bas dfail aon uair
<L 23>
avain go holc; go mbeidir leis an locht do leasuy le
nivus mo oireachus do yeanav an dara huair.  Acht,
faraoir! ni feidir linn bas dfail acht aon uair avain;
agus chov luach is do chuirfamid ar gcois air an dtaov
astig do yeataiye na siorruiyeachta, nivfuil aon fhail
casa aguin har nais.  Maya fhaiymid bas aon uair
avain go maih, beiy se go brach go maih: acht maya
vion se aon uair avain go holc, beiy se go holc go
siorruiye!  O! vomead uahvasach, is ort ata an tsior-
ruiyeacht doihchriochnuiyhe aig braih, O Hiarna
veannuiyhe ollaig sin don uair chineavnach san.

Smuainaig, anso cearhu hait, Air yihceile agus
yailleacht urvor na ndaoine, ce go vfeicion siad go
laoheavuil duine eigin da gcaraid, da ndaoine mainn-
teara, no da gcovarsain da sgiuba chun siuvail aig an
mbas, agus san go ro vinic a larr misnig a noige, go
ro vinic le bas oban, ce fos go dtuigid do ynaih an
bas a veih avfad uaihe; chov maih is na treiseach
soiyde an vais, ata aig titim air gach taov diov, iad-
san mar an gceayna, an a namm fein, no chov maih
is da mbeich nivus mo siurailteacht aco fein dul uaig
na mar do vi aige moran eile.  A haoltanaig gan
chial.  Cred fa na osgalan siv ur suile?  Cred fa
iona dtuigean siv div fein a veih saor o iaracht an
vais, an tan nach feidir liv an oiread is aon la avain
do yealuint div fein mar fhaid air ur mbeaha?  Ca
liacht duine do yeovaig bas roiv chriochnu na mioy
seo, ata chov og, chov slainteavuil, agus chov laidir
livsi?  Ce na vfuil fios aig na beich sivsi don uivir
sin?  Oh! a chriostaiyhe, tugaig aire na tugfuiye
gan fhios orriv.  Cuiraig ur dtiy an orduy; agus as
so suas teihig o'n bpeaca, an taon olc do yeanan an
bas sgarvruil.  Mairig do ynaih leis an aigne sin
ionar vaih aimsir ur mbais.  Le na valairt a yeanav,
is ionan e is ur gcredeav agus ur reasun do heuna.

<L 24>
Smuainaig, anso cuigvu hait, Air staid agus chuna
an chuirp hruailliyhe seo aguin, chov luach is do
Veih mid tar eis Vais: faraoir! iompuiyean se gan
Voill mioynehach, stifnalta fuahvur agus criheag-
lach; an sliye gur ab air eigin dfoiyneoch an charaid
is giorra yuin a ngaol aon oiyche avain do chahav da
aire an aon tseomra leis, nivus luya na san, luiye an
aon leaba leis.  Agus iompuiyean se chov luach san
chun breuntais agus truaillihacht, gur ab iad a
fhior yaolta fein is tuisge adeir e vreih a mach as an dtiy,
agus e chur go doivin fe healv, chun na galareoch se
an speir.  Acht cred iad an chuivdeachta, cred iad na
feihioveorriye do heagvuiyean leis ann?  Piastuiye
agus cnoiyeacha.  Doiv seo o a yuine, ata tu aig
ollavuy feasda, an fhaid ata tu aig biayu do choirp;
as iad so Veig mar eiyreacht agad, no fos as iad
yeunfaig ciyriyhe diov fein ort.  Gi be niye hu aniuv
maireach beiy tu ad Viay aige piastuiye.  Oh! a
haoltanaig, ata lan do yraya div fein no do chreatu-
riye eile, agus trid sin go ro vinic aig brise ur ngeal-
unacha le Dia; deonaig, machtnav do yeanav, air
feag momead, air an staid iona mbeih sivse agus iad
san seannsalta go luach, agus do chioyfa sivluiyad an
reasuin ata agaiv graya havairt dona carnaoilaig
pheintalha so, noch do heas beanan go ro luach
cred iad fein, agus criochnuiyid ambreantus agus a
moraghachd.  Leiymid go dtainea leiheid sin d'ais-
truiy aigne air N. Proinsias Borgia le linn contonos
mioynehach an veanimpire Isabella dfeicsint tar eis a
bais, iar na feicsint do began roive sin lan do voryacht
agus do vreayhucht, an sliye gur ylac se fuaih hiorruiye
don saolso, agus aigne heunvar chun ioybirt do yeanav
de fein go brach aris an servis an Riye sin na faiyaig
bas go siorruiye.  Deineach machtnav don tsort so sinne
do chorruiye suas chun a leiheid d'aigne veih aguin.

<L 25>
CAIB. VIII.

Air na smuainte veig aguin aimsir ar mbais.

AN TOCHDVU LA.

SMUAINAIG air dtuis, Anam chriostavuil, cred
iad do smuainte uair do vais, adtaov an tsaol seo
agus a uile vaheas diombuan, onoir neavhair veach,
saiyvreas fallsa, agus pleasuir vealltach.  Faraoir!
beig do chuid si don saol criochnaiyhe an tan san;
iompoig se sios suas as covair do huile, agus tosnoiy
tu air fheicsint go soleir, neavniye na neihe sin uile
le nar cheangail tu do chroiye anso.  Cionus do har-
cuisneoir an uair sin an uile onoir agus yradaim saol-
ta, an tan do chioyfe tu hu fein air vruacb na huayi
ait na deanfe na piastaiye aon eadaryeiyilt idir an
riye agus an duine bocht.  Cred e luiyead na suime
veig agad an uair sin air veas na ndaoine, na Cuiv-
neoig as san suas go brach aris ort?  Cionus an uair
sin do ylacfir grain dod haiyvreas noch is eigean
duit anios fhaguint ad yiag, an tan na beig do heilv
agad ach se troihe do halv, coifin agus easline? cred
e chov fuahvar is do veig an uile pleasuir saolta yuit
an uair sin, noch da fheavus na tavarfeach go brach
aon chompord firineach duit, agus anios aig imeacht
uait agus aig leiya mar yiotach as do chovair, Uch!
m'anam bocht, maranaig anios air na smuainte do veig
agad gan avrus uair do vais: is mar seo, agus is mar
seo avain, do veih tu as dainnseur a veih meallta aig
an saol fealltach so.

Smuainaig, anso dara hait, Cred iad do smuainte
an tan san adtaov do pheacuiye, an tan do hairaing-
eofar an curtin le na rin tu led yray yuit fein go
glic diochiolach grainuvlacht agus malis do chorha
dfollach, agus cuirfur as covair do huile iad na ngne
fhirineach, an tan do heasbeanaig moran neihe,
<L 26>
noch do chuirise a dtuigsint duit fein a veih suarach
no neavchionntach, iad fein as do chovir fe ahru
daihe mar chorha mora grainulva: antan na beig an
coinsias fallsa san do cheapais duit fein, agus fe na
ndeanta fe na fhollach gavail har moran neihe an
tfaoisidiniye mar gur eadrom agus suarach iad, noch
na'r nivsis tri naire no na'r vaih leat a hregean, abal-
ta nivus siay air fhoiyne leis fein air heacht don
mbas.  Oh! cred e an pian, cred e an triobloid, cred
iad na caihuiye uahvasach eadochuis do haraingeoig
a leiheid sin do rayarc air pheacach le linn bais do?
foylaim si m'anam, aire havairt duit anamm, agus mar
sin coisg uait fein miof hortun chov mor.

Smuainaig, anso dara hait, Agus tavair fa ndeara
nivus fearr staid yolasach an pheacaig air uair a vais,
an tan na mbeig an uile niye aig iompoy na choine,
agus gibe taov na vfeachan se aig iara aon tsuaivneas
an compord ni feidir leis e fhail.  As covair a huile
do chioyean se armail vor da pheacuiye fein deanta suas,
al ahair nive da hiolrach fein, do leanan go dluih ye,
agus aig tavairt amus air le na gcovfhorsuiye, moh-
uiyean se heana fein greamana an chnuiv choinsias
sin na eagfe go brach, noch a veig na pheanaid sior-
suiye aig an dreamm damanta.  O! cred e chov
ahusach is do chrohfeach se ye an chuivdeachta hriob-
loideach so, nivfuil aon fhuasguilt le fail: - is
mein leo gan sgarvuint leis.  Maya fheachann har
nais air a veaha, aig lorg deayobair eigin chun a
chuir agcoine an armail seo da pheacuiye; mo nuar!
do chioyean se an vaih do rin se go vfuil chov neav-
eifeachtach, chov suarach san, na fuil aon vuinin aige
as chun na sgaluiyiv do veayachain anuas, maya cuir-
fuiye a gcoine a chorha iomadavuil e.  Beig a chuid
urnuiyhe fos, a fhaoisidiniye, agus a chomaoineacha
aig preaba na choine, agus aig casaoid leis a dtaov a
spaidavlacht yona agus a harcuisne diavaslaiyhach
<L 27>
dona meoin vora so a hlanaiyhe.  Ni yeanan rayarc
air an uile niye tiomchiol air, a vean, chlann, a cha-
raid, a vaoin haolta, noch do yrayaig se nivus mo na
Dia, aon tsuaivneas air acht meadav air a hriobloid.
Agus cred e an miof hortun is mo air, na leigan triob-
loidiye a hinios do marana eiseachlach do yeanav air
an ngnoy is prainuvla agus is deocuvla, se sin, iom-
poy firineach iomlan air Yia, tar eis cleachta fada an
pheaca.  O! cred e chov fior 'sas feidir leis na pea-
caig briarha an Sgrivneoir duanta diaya do raya leo
fein, "do huinig dolaisiye an vais am hiomchiol agus
do fuair pianta ihfriun me."  (Ps.114).  O! cred e an
pian dolavarha do e fein dfeicsint aig trial gan voill
chun na siorruiyeachta, ait doihchoimsihe agus doih-
chriochnaihe, fairge gan teora, na treisig an marnei-
lach bocht go brach go dti an gcuan a siay uaig di -
agus an oiread san do reasun a veih aige eagla veih
air go mbeig yo na siorruiyeacht avgurach!

Smuainaig, anso cearhu hait, m'anam, cred iad na
smuainte veig agad air uair do vais adtaov servis De,
tairve na suvailciye agus an devoid; cred e chov
taihneavach is dfeachaig sliye na suvailciye yuit anu-
air sin?  cred an duil do veig agad an uair sin, go
leanfa an cosan suvailcioch san.  O! cred e an com-
pord don duine aig fail vais mareachdoin go maih?
cred e an tahus do e fein dfeicsint anios aige crioch
a hriobloidiye agus a yainseir, e fein dfail aige
geatuiye an tsuavneas siorruiye, an tsioychuin
siorruiye, tar cis coga fada avrusach.  Ni misde yo
anios teachd anuas go savalta ona hur aireachuis agus
a hocracht do ylaca yo fein go brach an rioyeacht
ahar.  O! cred e an pleasuir, cred e an solas feach-
uint asteach anso tsiorruiyeacht veannuiyhe!  "O
cred e chov taihneavach avfianuise De bas a naoiv." -
(Ps.115).  "Och! go vfaiyaig m'anam bas na vfiorein,
agus go raiv mo chrioch so mar a gcrioch siud." -
<L 28>
Numb.53.  A chriostuiyhe, maya is maih liv bas na
vfiorein dfail, nivfuil aon tsliye is siurailte chun bas
maih dfail na deayveaha do leanvuint.

Smuainaig, anso cuigvu hait, No fos tavair fa ndea-
ra os na machtnaiv reivraiyte air an mbas, cnram
iomlan do yeanav air feag de veaha tu fein d'ollavu
don mbas.  Nivfuil aon niye is luya na an tsiorruiy-
eacht aig braih air vas maih dfail, maya fhaiymid
droih vas, atamid caillte, agus caillte go brach.  Oir
do reir na tangamuir anso tsaol chun aon niye eile
acht chun sin fein do chuir an or duy don tsiorruiy-
eacht, da vriye sin, ni misde yuin a raya a firine, na
tangamuir anso tsaol chun aon niye eile acht chun a
fhoyluim cionus bas maih dfail.  'Se seo an leasan
mor is ceart duin uile do veavruya.  Faraoir! maya
vioymid an eagmuis an tan do ylaoyfar sin, chun
triayalach, mioyay siorruiye tri riochtanus is crioch
duin.  Oh! cad e chov deacuir a fhoyluim an niye
sin do yeanav go maih, noch nach feidir a yeanav acht
aon uair avain.

CAIB. IX.

Air an mbreiheavnus aonda tar eis Bais.

AN NAOIVU LA.

SMUAINAIG, air dtuis, Nach tuisge sgaran an
tanam leis an gcorp na tughar e gan violl a lahair an
vreihiv, chun cuntas do havairt an a veaha go huile,
don uile niye da'r smuainne se, da nduvairt na da
rin se, air feag na haimsire hug se anso chorp, agus
chun breiheavnuis havairt air da reir.  Oir tuigamid
o'n soivsgeul do reir sampla Dives agus Lazarus, go
dtughar breiheavnus aonda air anam gach naon air
a momead tar eis bais, agus go ndeanfar an vreach
cheayna do neartuy aig an mbreiheavnus generalta
<L 29>
an la deunach.  A Chriostuiyhe, cionnus ata ur gcon-
taisiye le Dia?  cad a veich siv abalta air a raya air
ua son fein, da nglaovfuiye siv a nocht go dti an
mbarra?  dobfeidir gur ab e ur gcas e.  Cuivnig go
dtugfe ur Dtiarna an uair is luya do hilean siv e; -
tugaig aire da vriye sin a veih ollav do ynaih.

Smuainaig, anso dara hait, Cred e chov puinnteal-
ha, chov daoryailach is do veig an breiheavnus so, ait
nach feidir leis anglor diovaoin is luya a veih gan-
fhios o huile an vreihiv.  O! cred e liacht malla-
hachd do airviyhe do hiocfaig anso chun soluis, an
tan d'aistreofar an follach do cheilean anios an chuid
is mo d'ar bpeacyiye o huile an tsaol, agus fos o'n ar
suile fein; agus deanfar stair iomlan ar mbeaha do
nochta as ar gcoivir.  A Yia vaih! ce veig abalta
air an rayarc uahvasach so dfoiyneav? anso havarfar
an tanam bocht chun cuntais cruaig adtaov an uile
niye da rin se, agus dfag se gan deanav air feag na
haimsire hug se anso chorp sovarvhach so; cionus
do rin se covoibriuy le smuainte diaya; cad e an tairve
do vain se as grasa De; cad e an sochur do vain se
as na sacramenti do ylac se; as focal De do leayaig
se ne do chuala se; cad e an bontaisde do vain se as
an tsliye fhavaruil ion ar hocraig Dia na nuile cho-
vachta e; cionus do rin se usaid dona taiylaiciye -
hug se do; fiu a yeayoibreacha meayfar iad; a ur-
nuiyhe, a hroisgiye, a yeire, an inntin le nar rin se
iad, an tsliye ion ar chovlion se iad; meayfar iad go
leir, ni an sealuiye caluiseach breiheavnuis an tsaol,
acht an scaluiye ceart De.  Uch! cred e liacht dar
ngniovarha veig gan meayachtuin annta, do reir mar
a deir Dan 5.  "Do meayag hu anso scala agus fuair
ag tuair fhior vegan meayachuin.  O! na eiyre chun
breiheavnuis led heirviseach, O Hiarna, mar nach
fioraonda aon neach beo ad tfiaynais."  Ps.142.

<L 30>
Smuainaig, anso trivu hait, Air chaliyeacht onoir-
each an vrehiv iona gcaihfamid dul da lahair.  Ata
se eagua go doihchoimsihe, agus da vriye sin ni fei-
dir e veala; ata se covachtach go doichoimsihe, agus
da vriye sin ni feidir cuir na choine; ata se ceart go
doihchoimsihe, agus da vriye sin tavarfe se do gach
naon do reir oibreacha.  Nivfuil aon fhavur le fail
an la so; ata aimsir na luachta agus na haihriye
fhiorineach anios imiyhe.  O! a chriostuiyhe, smuain-
aig go maih air anios, anf haid as se ur la so is feidir
liv ur bpeacuiye do ylana yiv le deoracha aihriye; -
agus mar seo iad dfollach o huile an Vreihiv seo; is
feidir liv anios a lava aiv do cheangal suas le urnuiye
uval, is feidir liv imeacht ona cheart go dti cuirt a
hrocuire, agus a chuir diachuir air an vreach ata ur
naiya do sgrios amach; acht an la san, beiy se neav-
hrocuireach.  Beig ur nurnaiyhe agus ur ndeoracha
an uair sin ro yeanach.

Smuainaig, anso ceauhu hait, Air an gcompord ro
vor do ylacuig anamnacha na vfiorein an la san o
chuivdeachta a ndeayoibreacha do veig na dtiomchiol
air gach taov mar chosaint daingean dochlaoite, agus
chun a navuid ihfrionda do choimead uaihe. -
O! m'anam, tugamid aire cuivdeachta don tsord so
do huileav duin fein agcoir na huaire sin, iona dtav-
arfar an vreach siorruiye orrin.  As siad so an char-
aid go deivin na treigfaig sin aimsur an vais, agus do
phledalaig ar gcas aig an mbarra, ait na beig aon
veas air aon deaychaint eile.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Cred e an staid vocht
iona mbion an peacach na tugan aire a leheid sin do
stor deayoibreacha do chuir suas do fein aig seasav
anios as covair a vreihiv.  O! cred e mar ata an uile
niye da chuir a dtuisgint do an vreach yobronach ata
anios chun titim air a cheann ciontach?  Gibe taov
<L 31>
da vfeachuin se ni fheicean se aon niye do chair-
feach compord air; acht, air an gcontrayacht an
uile niye do hugan covna chun a phianta agus a uah-
vas do veaduy.  Do chiyean se fe vonn a chosa ihfri-
on beal osguilte chun e hloga sios; air an dtaov
huas de cheann breiheav feargach air inntin blaoma
amach na choine aig tavairt breiheavus nach feidir
do yairm har nais do yamuint hiorruiye air anam. -
Do chiyean se air haov a lava deise a aingiol cuiv-
deachta, anios da hregint; agus air haov a lava cle
na diail, a navuid neavhrocuireach, reig ollav chun e
sgioba leo, agus gan aon fhonn moille orha acht aig
fanvuint le tavairt na breihe.  Maya fheachuin se air
an dtaov hiar de do chiyean se saol mealltach, anios
aig imeacht uaig; maya fheachuin se roive amach,
ni hanguiyean leis acht siorruiyeacht sgavruil; astig
ann, mohuiyean se cealgaiv do fhulangha an choin-
sias chiontaig; agus air an uile haov de do chiyean
se armail do ainviyaig uahvasach, a pheacuiye fein,
nivus criheagluiye yo anios na liontain ihfrinn.  A
Yia vaih, saor me o Veih go brach rannphairteach an
a leihid do Viofhortun.

Smuainaig, anso sevu hait, Chun go gcoisgfamis
breiheavnus De o huitim go tromm orrin tar eis bais,
go gcaihfamid aire havairt air feag ar mbeaha anios.
breiheavnus do havairt orrin fein agus sin fein do
smachtuy le aihriye fhirineach do yeanav air son
ar bpeacuiye.  Is mar seo agus is mar seo avain, do
stopamid diultas De, ata lasda tri nar bpeacuiye. -
Leanamid covairle an te do veig na vreiheav orrin,
do ylaoyan orrin uile chun a veih aig faire agus aig
urnuiye do ynaih, an sliye go mfin sin a veih saor os
na dainseir uahvasach so, agus seasav le dochas as co-
vair Mac an Duine.  (Luke 21.v.36.)  Oh! bioch
an breiheavnus so do ynaih as coine ar suile: macht-
<L 32>
nuiymid go laoheavuil air an gcontas san do chaihfamid fos do
havairt uain la eile.  Na deinamid dearmad go brach go vfuil
suil huas do chiyean an uile niye; go vfuil cluas do chloisean
an uile niye; go vfuil laiv do sgriovan sios ar nuile smuainte,
ar mbrearha, agus ar ngiovarha an leavar mor an chontais, go
nimiyean ar ngniovarha uile tri ar lava ne go dti lava De; -
na neihe deantar anso naimsir, na imiyean siad leis an aimsir,
acht go mbeid an tar eis an uile aimsir a veih imiyhe.  Monuar!
na fuil cial aig na daoine, agus an fhirine seo do huigsint, agus
curam duhrachtach do yeanav air a veih an orduy da gcrioch
yeanach!  (Deut.32).

CAIB. X.

Air La an chontais vor.

AN DEIHVU LA.

SMUAINAIG air dtuis, Nach feidir aon niye do veih nivus
sgavrula na an tuairisg do hugan an scriptuir duin air la an
chontais deanaig, mar aon leis na nile neihe uahvasach do imeoig
roive.  An yrian dorcha, an yealach chov dearg le fuil, na raelte
gan solus, agus cosvuilach chun titim o'n speir; an talv air
crih le crihtalvan eagsavuil, an fhairge aig at agus aig buihre
le stoirmeacha neavchoitchianta, na helementi uile air buair-
eav, agus an dovan uile go mioyorduiyhe.  "La an Tiarna, (arso
an faig Joel, Caib.2.) la doircheadas agus anaiyhe, la sgamuil
agus mor-yaoihe.  As covair a aiya teine leirsgriosach, agus
na yiag lasarachu loisgreayain.  Crihig an talv le na linn, agus
aistreoig na flaihios as a chovair.  Beig an yrian agus an yea-
lach fe yoircheadas, agus na raelte gan solus."  Agus adeir an
faige Sophonias, c.1.  "An la san, la feirge, la trioboide agus
pianta la, miofhortuin agus avguir, la doircheadas agus anaiyhe
la ceoy agus mor yaoihe."  An feidir le aon niye a veih nivus
sgeivlula na an tuarisg seo?  Och! cad iad na smuainte veig
an uair sin aig an bpeacach bocht, do chiyean na covarhuiye seo
uile aig bagairt air! faraoir! feochfe se go hiomlan le eagla, aig
suil leis na neihe dobronach san do leanfaig na covarhuiye uah-
vasach so.

Smuainaig, anso dara hait, Air heacht an lae yeanaig, le orduy
De, deanfaig teine veig air buile mar huile vorb an saol uile do
losga, agus a vfuil ann; ni vfaiyaig aon niye dul saor uaihe. -
Ca mbeig, O haoltanaig, ur bpalais oiryeirc, ur sioychain phleas-
urha, ur ngardiniye; ur dtobaracha, agus ur dtiyhe breayha sav-
ra? ca mbeig ur gcuid oir, airgid agus pearluiye mor chostas-
<L 33>
avla, etc.  Faraoir! an uile niye dar yrayaig siv an ur gcroiy-
eacha anso saolso, loisgfar na luaihrean air a momead iad; chun
neavniye an uile niye dar yraiyaig siv do heasbaint div, agus ur
ndihceile fein aig tavairt taihneav do sgaihe yeallrahech, dona
leiheidiye do vregain pheintalha.  Foylaim da vriye sin m'anam,
graiu do veih agad air an saol agus air a uile vaiheas, os eigean
don uile niye criochnu ion luaihrean agus ion diotach; agus
cuir stor suas duit fein ansna flaihios, do veig avain saor o'n
teine yeanach so.

Smuainaig, anso trivu hait, air heacht chriochnu an tsaol seo
anios seidfe an tardaingiol an trumpeid deanach, agus ardoig
a yuih aig raya, "Surgite mortui!" eiyriyaig a varriv agus tu-
guig chun breiheavnus: guih do chloisfar air an amm gceane
air fuaid an dovain uile, do hreisig na flaihios is aoirde, agus
do raiyaig sios go dti an duivaigean is iochtaruiye an ihfrion.  Le
lian na guihe seo, air an momead le covachta De na nuile chu-
vachta, eiyreoig clann Adam uile ona dtosach go dti na ndeire
o'n luaihrean, agus caihfe gach anam dul asteach iona chorp
fein aris, gan sgarvuint le na cheile air feag na siorruiyeachta.
O m'anam! deinach an trumpeid seo fuaim do ynaih ad chluasa.
O tavair aire sgeivle an tsumons so do stopa o hrumpeid mor an
Spioraid Naoiv, do ylaoyan ort le beal an apsdail, "Muisguil a
yuine ata ad cholla, agus eiyrig os na mairiv, (se sin o vas an
pheaca), agus do vearfe Criost solus duit.  Is mar seo le veih
pairteach anso gcead eiseiriye, do veih tu an orduy an amm ag
coine na huaire uah vasach san, an tan na beig aimsir aun nivus
mo."  (Apoc.10).  Is mar seo do veih tu saor o'n dara bas.

Smuainaig, anso cearhu hait, Air an deifir iongantach do veig
aimsir an vreiheavnuis generalta so, idir choirp na vfiorein agus
coirp na mallaiyheoriye.  Eiyreoig na fiorein a gcoirp ro haih-
neavach, nivus cliaralta na na raelte nivus solasvuire na an
yrian, dovarvha agus dof hulangha; acht na mallaiyheoriye,
eiyreoid a gcoirp oireavnach da ngniovarha, truailiyhe, duv,
criheaglach, agus an gach aon sort sliye grainuil agus bra-
cach, dovarvha gan avrus, acht ni chun aon chrioch do valairt
pianta siorruide dfulang.  Cred e an peanos dolavarha dona
anammacha dona san iad dforsail asteach iona leiheidiye sin do
aonabluiye salcha chun a veih da ndamuint yaora do phriosun
fuahvur vreuntach ihfrinn!  Oh! tavairsi aire, m'anam, do chorp
do choimead glan anios o hruailiheacht pheacuiye na colna air
eagla go mbeich se la eile fos mar veaduy air do viofhortun sior-
ruiye.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Air an sasav agus an solas
do veig air anammacha na vfiorein dul asteach na gcuirp fein aris,
niye iona raiv iara mar seo air le fada d'aimsir: cred e mead an
<L 34>
yraya le na gcuirfe siad failte roiv na coivphairtiyhe
sin iona nuile haohar, iona nuile hriobloidiye agus
chraynaisiye, agus anios toisgihe, le veih rannphair-
teach angloire fhlaiheavnuis, chun breis meaduy do
veih air a sonus siorruiye.  Acht O! cred e mead
na mallachduiye uahvasach do havairfe anamnacha na
mallaiheoriye ya gcoirp le linn a dteagvala yobro-
nach!  A chonabluig vallaihe, dearfaig an tanam,
an chun tusa phlesail, an chun tainvianta bruideavla
do hasav, do chaileaso solasiye siorruiye na vflaiheas?
Uch! a anacroir, chun plesuir salach momead, do
yamuin mise tusa agus me fein go siorruiye.  O a
chonabluig vallaihe fa hri, is ceart, go mbeihfaso o's
tu cuis mo yamuint si, ad phairtiye agamso an miof-
hortun siorruiye.  Ach na'r chirte yuitse, a anam
vioyavarach, a veih mile uair ad valluy aig ad chorp
fein, oir dob e do ynoy, agus do vi se ad chovachta a
paisiuin agus a hainvianta bruideavla do smachtu do
reir rial reasuin agus creidiv, agus is avla rin tu air
son sasav beag momead, sglavuiye diot fein dod inn-
tiniye miorialta, agus da yeasga san, ihfrion do huil-
eav duit fein agus dod chorp?  Oh! a chriostuiyhe,
deinamid cial dfoyluim le machtnav air viofhortun
daon eile.

CAIB. XI.

Air La an vreiheavnuis generalta.

AN TAONVU A DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, chov luach is do veig na
mairiv uile tar eis eiyriyhe, go gcruinneoid le cheile
gan voill go dti an ait toisghe chun an vreiheavnuis
deanach, angleann Josaphat do reir raiyteachus choit-
chianta na ndaoine, laiv le Jerusalem, araiyarc Shliav
Olivet agus Sliav Calvary, ait ionar yoirt ar Dtiarna
<L 35>
roive seo a chuid fola chun ar vfuasgulha.  Cred e
vead an raiyairc, feachuint anso air chlann vor Adam
uile an covhionol doairve sin don uile nasiuin, aim-
sir agus rannc, na seasav le cheile gan aon deifir idir
an duine saiyvir na an duine bocht, idir an duine mor
na an duine beag, idir an maiyistir na an seirviseach,
idir an prionnsa agus an fomosuiye; acht avain an
deifir ata idir na deayoine agus na droihyaone, noch
do veig cagsavlach agus siorruiye.  Monuar! cred
e chov suarach is e an figiuir do yeanfe Alexander
na Caesar an tan san, na aon eile dona gaisgiyaig
vora na seanaimsire, ionar chuir anainim avain crih
air nasiuin go hiomlan?  Ata anios na prionnsaiye
mor covachtach san iona raiv an saol roive seo fe na
smacht anios air aon rannc leis na sglavuiyhe is taire
do vi aco, agus dob fhearra leo mile uair na iompar-
eodis raiv an tslat rioya, na an choroin do chaiheav.

Smuainaig, anso dara hait,  Air dona mairiv a veih
cruinniyhe a vfochuir a cheile, tuirlingeoig an brei-
heav covachtach anuas os na flaihios lan do yloire
agus do voryacht, cuirteariye na fhlaiheas uile agus na
huird aingliye go hiomlan na hiompchioll.  O! cred e
mead an deifir do veig idir a chead teachd agus an da-
ra teachd so?  Do vi a chead teachd lan do cheann-
sacht agus do uvluiyeacht, mar dob e sin ar la ne,
ionar haine se chun sinne dfuasguilt le na hrocuire:
acht aig an dara teachd, a se a la san e, an tan do
armailfe se a fein le uahvais uile a chirt naovha, chun
dioyaltus do yeanav air na pheacuig yona, do bo
chuis le na hrocuire yrioysuy chun feirge, le breih-
eavnus deanach do havairt orha da ndamuint go
siorruiye.  A pheacaig viofhortunach, cionus a veih
siv abalta air heasav as a chovair, chun a chontanos
feargach dfoiyneav?  Oh! sin e an uair do veicfe
amach aig iara air na sleivte agus na cairgeacha ti-
<L 36>
tim oriv agus siv dfollach o ynuis an te sin ata na
huiye iona chahaoir, agus o'n Uan.  Ni he sin fein,
acht fos cuirfe avarc air an mbreiheav dioyaltach so a
leiheid sin do sgeivle agus duahvas air an mor chov-
hionol so, go mfearr liv mile uair ur gcinn chiontach
dfollach anihfrion iochtarach, na seasav vianuise a
chontanos feargach, acht nivfuil aon imeacht uaig,
caihfe siv e heasav amach.

Smuainaig, anso trivu hait, Go mbeig crann riyhe-
eavuil na croise as coivir an vreihiv, aig soillsiuy ni-
vus solusvaire na an yrian, chun compord na ndeay-
aoine, agus chun trioboid agus dobron dolavarha na
ndroihyaoine, adtaov luiyad na tairve do vaineadar
as tavarhas doveasda a vfuasgulha.  Anso do chioyfe
siad go soleir cred e vead dfulang Dia air son a slan-
aihe; cred e vead a yraya yoiv, an graya doihchoim-
sihe neavchompraiduil sin, noch do hug anuas e o
hioychain a yloire, agus do cheangail e don chrois. -
O! cred e mar do chionntoiy siad anios a gcalca-
hacht fein anso pheaca, andailleacht agus a mioyna-
duir!  O! cred e mar do yeanfaig an chros ylorvur
so, as coivir an dovain uile, ceart vreiheavnus De,
agus siorruiyeacht phianta ihfrinn dfoillsiuy: oir,
cred e is luya na miof hortun siorruiye is peanos go
leor dona an oiread d'ainrianiacht anso nolc, tar eis
an oiread graya.

Smuainaig, anso cearhu hait, Le orduy an vreihiv
ardchovachtach, noch iona ngeilfar do gad voill, toy-
far seirvisaig De amach as larr an vor chovhionoil
seo, agus socrofar le onoir iad air haov a laiv deise:
air feay na haimsire iona mbeig na mallaiyheoriya,
mar aon leis na spioraidiye mallaiyhe le nar hoigadar
pairt, da ndiobirt chun taov na laiv cle le miochlu ro
vor.  O! a yeiyilt uahvasach hiorruiye tar eis a
yeanav ni hangvoig an da chovhionol vora so le na
<L 37>
cheile go brach aris.  Agus husa m'anam, ca silean
tu seasav an la ud?  Ce aco don da chovhionol so
iona mbeih tu iona measg?  Ata do roya anios agad:
toig anios da vriye sin an ait is fearr, na bainfar diot
go siorruiye.  Imig anios as ceart larr Babylon,
diultaig anios do rialacha fallsa, do gach nos mallaihe,
agus caiheav aimsire peacavla saoltanaig, deiyail tu
fein anamm leis na droih yaoine chun na beiyfa pair-
teach ion a ndamuint hiorruiye.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Cred iad smuainte
yaoine mora an tsaol an tan san, cred e an cu-
hach, cred e an formad, cred e an pian searv agus an
mearuy do veig air a nanamnacha, an uair do chioyfe
siad na boicht an spioraid, na daoine ceannsa agus
uiriosle do vi tarcuisneach na suile si an fhaid
do viodar anso tslalso, anios onoiriyhe agus ardaiyhe as
coivir an dovain go leir, agus iad fein fe vasla ro vor.
Eist le na ngearan, do reir mar adeir an fear eagnach,
(Wisd.5).  As siad so an vuintir iona rinamuirne
fonoid agus maga diov.  Bo sinne na anacreoiriye
gan chial, do hilamuir iad sud a veih air buile air feag
ambeaha, agus a gcrioch yeanach gan onoir.  Feach
mar ataid siad anios aimhihe ameasg clann De, agus
leis na naoiv iona souus siorruiye.  Ergo erravimus
via veritatis.  Faroir! tar eis gach niye, sinne fein
na daoine do vi meallta; sinne do rih go moifhortu-
nach an tsliye vunsgionn.  Agus do viodar sud cial-
var go fiorineach aig deanav an roya do bfearr, ce
na'r hug moran compoird sa tsaolso yoiv, do hug tei-
diol doiv anios air holasiye dochriochnaihe.

Smuainaig, anso sevu hait, Cred e vead a veig pi-
anta agus triohloidiye na mallaiyheoriye da veaduy
an uair dfosglofar leavar an choinsias an tan dfoill-
seofar corha a mbeaha go leir go publiye as coivir an
dovain uile.  A pheacuig voicht, cred iad do smua-
<L 38>
inte an tan do nochtfar na ngne cheart iad as coine
suile an tsaol uile, aingil agus daoine, maih agus olc,
chun do naire hiorruiye si, na corha san, noch do ri-nis
si go ro phriovaideach, agus n'ar vaih leat go
mbeich a vfios aig aon neach, air son an tsaol uile;
an vallahacht san noch do huigis a veih fuilliyhe le
uaigneas na hoiyche agus an doircheadas, agus 'nar
hilis duit fein na beich a vfios aig ad charaid na aig
ad yaoine mainnteara go brach, na oibreacha mall-
aiyhe san noch, do bfeidir na faiyfa o'd chroiye a ad-
vail do aon duine avain, 'ta fe an uile oibligaidiye
do yliye De run siorvuan do choimead.  Uch! a
chriostuiyhe, ata se ion ur gcovachta anios siv fein
do haora o'n dtriobloid yobronach so le aihriye fhiri-
neach agus faoisidin noch da valairt is eigean div fos
la eile dfulang.

CAIB. XII.

Air an mbreiheavnus deanach air na Fiorein agus na
Peacuig.

AN DARA LA DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, Mar do chriochnofar an
triayail vor so le breiheavnus foillsihach deanach aig
saorana ndeayaoine, agus aig daora na mallaiyheor-
iye.  Agus air dtuis, iompoig an breiheav ardchov-
achtach e fein air na fiorein le contonos milis gray-
vur, aig tavairt coire doiv asteach an arus seunvur an
tsolais hiorruiye: "Gluaisig a lucht beannuiyhe ma-
harsa, gavaig chuyaiv eiyreachd na rioyachda ata air na
holvuy yiv o hosach an dovain."  (Mat.25.v.34).
O a choire heunvar!  Is seunvar, is seunvarfa hri an
vuintir 'nar fiu iad an breiheavnus comporduil sin do
chlos! cred e an sasav dolavarha, cred e vead an tso-
lais agus an phleasuir do chuirfe a chlos air na crea-
<L 39>
tuiriye beannuiyhe san?  "Ataim lionta le luahchair,
arso an faige riyheavuil, air an sgeala luachaireach
do chuala, go vfuilmid chun dul asteach a dtiy an
Tiarna Ps.121.  Acht O! cred e an founad, cred e
an cuhach, agus an valis do vohoig na mallaiyheoriye
aig clos an choire seo, an tan do chioyfe siad moran
da ndaoine mainteara da nglaoch chun seilv dfail air
an rioyeacht siorruiye sin do valartuiydar le na ndih-
ceile agus le na ndailleacht fein, air lasaracha ihfrinn?

Smuainaig, anso dara hait, Agus machtnaig air do
hocracht air an mbreiheavnus seunvar so.  "Gluasig
a lucht beannuiyhe maharsa, etc." (dearfaig an Breih-
eav) gluasig o yleann na ndeor, ait ionar tasdalag agus
ionar crayag siv air feag tamail le orduy mo hoile si,
go ati rioyeacht na solais dochriochnuiyhe, ait na beig
cuva na dolas orriv nivus mo: gluaisaig o'n ait yio-
bearha so, ait iona raiv siv aig osnaoil agus aig gearan
tamal sliye o'n ur nduihe naovha, ur mbaile siorruiye,
ait a dtangvo siv le mian ur gcroiyeach go hiomlan
chun breis do chuir air ur seun: ait a mbeih siv dur
sasav go brach le iomaduvlacht mo hiye si, agus aig
ol go brach aige tobar na beaha.  Eiyriyaig, a fhiorein
mo chroiye, ata an geivre anios imiyhe, na tuilhiye
agus na stoirmeacha harriv, eiyriyaig agus gluaisaig.
O a veannacht generalta agus siorruiye! cred e an
fuaih ata aige m'anam bocht air an uile honas eile aig
suil go mbeich rannphairteach na yiay so anso mbean-
nacht naovha so?

Smuainaig anso trivu hait, Mar d'iompoig an Breih-
eav mor chovachtach, tar eis coire havairt dona fiorein
go dti na rioyeacht glorvur, a aiya air na mallaiheoriye
air haov a laiv chle, le teine iona huile, agus sgeivle
iona chontanas, blaomha se amach na gcoine breih-
eavnus uahvasach andamaint hiorruiye ansna focuil
seo: Imiyaig naimsi a yreamm mallaiyhe ion lasaracha
<L 40>
siorruiye ata ollav don dial agus da aingil."  A anam-
nachha criostavla, meayaigiye go maih gach focul don
mbreiheavnus uahvasach so.  Imiyaig uaim si agus o
holasiye mo rioyeacht.  O a vallacht uahvasadh! O
a yeiyilt cruayalach!  O yiobirt hiorruiye! ce 'nar
feidir leis d'innsint, ce 'nar feidir leis a havairt fe
ndeara cad e veih sgarha go brach le Dia, ar gcead
huis agus ar gcrioch yeannach, ar maiheas vor
ard-chovachtach!  A Anacroriye, do chuirean began
suime anios andia do chailuint leis an bpeaca marv,
cad do yearfe siv an uair sin liv fein, an tan do yaor-
far siv chun diobirt hiorruiye uaig, chun a veih ya
lorg go siorruiye, agus tar eis sin gan teagvail leis
go brach ion aon da chailiyeachtuiye, acht avain iona
cheart diultach, do veayfaig go trom oriv air feag na
siorruiyeachta!  Acht toiguig notus ca raiya siv an
uair do chaihfe siv imeacht o yia; faraoir! asteach
ion teine hiorruiye, chun beaha gan bas dfail go
brach do chaiheav ann, chun bas gan crioch go
brach dfulang ann, a gcuivdeachta an dial agus aingil,
doiv seo iona rin sivsi sglavuiyhe div fein, agus
do yeanfaig anios, gan toirmeasg, a gcruayalacht neav-
hrocuireach do chuir a vforsa oriv go brach.

Smuainaig, anso cearhu hait, Air an mallacht uah-
vasach generalta san, noch do chuirean an vreih cheart
acht uahvasach so a dtuigsint.  Imiyaig uaimsi a yram
mallaiyhe, dearfe en Breiheav ardchovachtach; chov
maih is da ndearfeach se, imiyaig, sgaraig liomsa,
acht imiyeach mo vallacht liv.  Do havarfin so mo
veannacht div, acht nior ail liv i; mallacht ur roya,
agus beig an vallacht san mar eiyriyeacht hiorruiye
aguiv.  Leanfe si div go dluih mar chulaiy cailaig
air feag na siorruiyeachta uile, treise si asteach go
dti ur vfior ionahar agus cuardoiy si fior smior ur
gcnava.  Mallacht air ur suile, gan an flosga is luya
<L 41>
don solus comporduil dfeicsint go brach!  Mallacht
air ur gcluasa, chun a veih aig eisdeacht go siorruiye
le sgreadaig agus eagcaoin sgeivluvla!  Mallacht air
ur mblas, chun a veih go deo searv le dumblas dra-
guin!  Mallacht air ur mohuy, agus air gach ball d'ur
gcorp, chun a veih go brach d'ur losga agus gan doiy
choiyhe anso teine sin na muchfaig go brach!  Mall-
acht air ur mbola, chun a veih do ynaih craiyte le bo-
laiye breuna phoill ihfrinn!  Mallacht air ur dtuigsint,
gan a veih soillsihe go brach le haon tsoillse fiorine!
Mallacht air ur meavair, chun a veih do ynaih aig
marana air heirviyeacht an aihireachus anntrahuil
agus neavhairveach, air yioreacht agus yiovaoineas
na bplesuir dimig!  Mallacht air ur ndiolsmuaineay,
chun a veih go brach, aig sior vachtnav air viofhortuin
laihreach agus le teacht.  Mallacht air ur dtaoil, cal-
cuiyhe anso nolc, stracaiyhe o cheile iona viriv leis na
milte mian eagsavlach agus contrarya, agus neava-
balta air aou vian diov do chuir a vforsa!  Mallacht
fa yeoiy, air ur nanam go hiomlan, chun a veih mar
ihfrion do fein go siorruiye?  A yia viah, na raiv
se do viofhortun orrin go brach an vallacht uahva-
sach so do huileav!

Smuainaig, anso cuigvu hait, Mar do rachaig na
fiorcin gan voill, tar eis na breihe havairt, asteach an
seilv au rioyeacht siorruiye sin, ata ollav aige Dia fe
choivir na mainntire seo do yeanan a heirvis, ait na
fuil sliye do yobron, na crioch le solais.  Acht a gcas
na mallaiyheoriye, osgulaig an talv gan voill agus
sloigfe iad uile sios le chelie avfochuir na ndiavail do
veall iad, go poll duiviogain, agus dunfar na geatuiye,
gan osguilt go brach, brach aris.  Is se seo crioch an
uile haiyse saolta; 'se seo crioch an uile pleasuir
corparha.  "O! is niye rovaoylach tuitim a lavuiv an
De veo."  (Heb.10.v.31).

<L 42>
CAIB. XIII.

Air Ihfrionn.

AN TRIVU LA DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, Do reir mar adeir an sgrivin
diaya, "na feaca suil, na cuala cluas, agus na'r smuain
croiye aon duine, na neihe ata ollav aige Dia don
dreamm do yrayeas e," 1 Cor.2.v.9, mar sin is
feidir linn a raya le firine a gcas phianta ihfrinn,
nach feidir le teanga aon duine air an saol so a gcuir
a dtuigsint, na croiye smuaineav orha.  Beanna-
hacht, do reir mar adeir diayairiye, aseay staid ro haihniovach
gan crioch go brach, lan don uile vai-
heas, gan aon fiuc uilc.  Da vriye sin os contrarya
don mbeannahacht ata an damnay, is eigean do veih
na yilean siorruiye don uile niye ata olc, gan aon
fiuc don maih measguihe leis, gan an luiydu na an
suaivneas is luya, gan an flosga is luya do chompord,
sgarvuint iomlan leis an uile honus, agus dorchadas
an uile viofhortun.

Smuainaig, anso dara hait, Aris go haonda cred e
damnay, agus ca liacht agus ca vead miofhortun do
vainean leis; beaha aig fail vais, no fos bas na veaha;
priosun dorcha, doinnsiun fuahvar; ceangal lavaiv
agus cosa ion slavraiye siorruiye; duihe sgavruil
agus avgurach; loch teine agus brimstun; poll duiv-
iogain; lasaracha loisgreayain, oillphiast do ynaih
aig cognav; piast na caillfar go brach; corp da hior
losga agus gan doya choiyche mohuy do ynaih fris-
ailte chun fulang; tart na muchfar go brach; gol,
eagcaoin agus diosgay fiacul siorruiye; gan aon
chuivdeachta acht diail, agus mallaiyheoriye damanta
iad uile grainuil, agus mallachtoireacht air a cheile,
iad uile grainuil agus mallachtoireacht air Yia; spior-
aidiye do ynaih an eugcruas agus abpianta bais; fos
<L 43>
ni hangvaoid go deo leis an mbas san, noch d'iaraid
le mor yurhachd; diobharha o ynuis De go dti duihe
dearmuid; grainulach agus fe fhonvoid aige Dia
agus aige na naoiv; gan aon neach chun compord
do chuir orha, na truayveil do ylaca yoiv; gonta go
dti an gcroiye le triobloid adtaov an tsenuis chailte;
agus bruiyte le dolas adtaov a miofhortun laihreach;
agus na morpheanuidiye seo uile siourruiye, gan an
dochus is luya le crioch, na sgis, na laghaisde.  Seo
an tuarasguvail yairid, tarainghe an chuid is mo ye o
fhocul fhirineach De, air an miofhortun do vainean
le damnay siorruiye: 'se seo, "an cupan searv san
iona gcaihfe peacuig an dovuin uile e ol."  Ps.7.

Smuainaig, anso trivu hait, Go vfuil Dia na chailiy-
eachtuiye uile dochoimsihe; mar ata ion a chovachta,
ion a eagna, ion a vaiheas, etc. is mar sin da cheart
dioltach mar an gceana.  Ata se na yia anihfrionn
chov maih is ta a vflaiheavnus.  Do reir mead a yraya,
a hrocuire agus a fhoiyne anso, is feidir linn mead a
fheirge agus a yioltas a gcoine na bpeacaig neavaih-
riyeach do havus.  Le na vaiheas docriochnuiyhe do
haraing se iad as neavniye; do choimead agus
do hug suas iad air feag tamoil vaih; ni he avain gur
huirlin se o hioychan a yloire, agus e fein dfulang do
cheahgal do chrois sganalach chun a slanuy siorruiye;
acht fos do haor se iad go minic os na dainnseir
do vi go laeheavnil tiompchiol orha; dfoiyue le na
ngir-reis agus le na meirliochus ynaiheavuil: is aig glaoch
go grasuil orha chun na haihriye air feag na haim-
sire.  Oh! cad e chov ceart is d'iompuiyean a
fhoiyne masluiyhe chov fada, fe yeire chun feirge;
a hrocuire fe yeire chun ceart; agus beig an milte
mairg go brach air na anacroiriye bochta san do vo-
hoig meaychuin uahvasach laiv dioltuis an De veo
orha fein go siorruiye.

<L 44>
Smuainaig, anso cearhu hait, Agus a gcas go dtuig-
fa nivus fearr cred e ihfrionn; meavruig an taigne
duine bocht tinn aig luiye air a leaba, da losga le
fiavrus plaige, mar aon le iomaduvlacht pianta air a
chorp go hiomlan; a cheann aig asguilt o cheile, a
huile chun eitiol 'amach as, a fhiacla aig gearra cheile
le buile tinnis, a haov lan do yreamana uahvasach, a
vrolach air dearg lasa, a yoille da straca le treiyid
eagsvalach, a yeaga pianta le dahacha, agus gach alt
na chorp lan don nguyta: a chroiye da hior losga le
buairt pheanuideach, agus e aig bpeice amach aig
iara braon beag uisge chun a heanga fhuara.  An
feidir smuaineav air aon niye nivus miofhortunaiye?
agus fos niosim duit, na fuil anso acht pictuir neav-
chriochnuiyhe agcomoray dona vfulangiyed an dream
damanta go siorruiye; ait ambeid siad mar ioybirt
offralta suas chun ceart De, ciomailte go hiomlan le
salan teine, agus aig fulang an ceadfayaiv agus an
baill a gcoirp uile agus an cailiyeachtuiye a nanama
uile, pianta ro eagsavlach.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Ce gur truayveileach
e staid an duine voicht tinn ionar lavaramuir anios
air, air a hon san dobfeidir leis roint eigin suaivnis
no compord dfail; Leaba vaih chun luiye uirhe, ca-
raid vaih chun misnig do chuir air no chun covyoil-
yios do yeanav leis, coinsias maih chun dochus do
havairt do, toil sasda le graya De, agus fa yeoya,
tuisgint airiyhe go vfaiya se laghaisde go luach ona
phianta, no go mbeih crioch, le na veaha.  Acht niv-
fuil aon chuid diov so aig an dreamm damanta. -
Loch no poll ihfrinn is leaba yoiv, da losga le teine
agus brimstun, is iad ceanguilte sios di le slavraiyc
siorruiye.  'Siad a gcuivdeachta diail gan trocuire,
no neihe is measa na diail, pairtiyhe mioyavarach a
bpeacuiye fein.  A gcoinsias go crach da chogna
<L 45>
aige peist na eugfe go siorruiye.  A dtoil fuahvar do
Yia, agus aig sior struglail gan tairve anaiya a hoile
naovha.  Agus chun a ndamnay do veaduy go hiom-
lan, iad a ndeadochus teagvail go brach le crioch no
laghaisde ona bpianta.  A Yia Vaih! cred e na
deanfeach duine cialvnr chun e fein do haora o'n
oiread is aon oiyche avain o phianta an tsaol seo?
agus cavfuil an san ar gcreideav agus ar reasun, an
uair na deinamid aon dihchiol da luiyad chun sin fein
do haora o oiyche uahvasach na lasaracha neavhro-
cuireach ihfrinn.

CAIB. XIV.

Air phianta an taov amuiy an Ihfrionn

AN CEARHU LA DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, Air an tuarusgvail do hugan
Naov Job duin air ihfrionn; (Job.10), an tan
do ylaoyan se air talv doircheadas, agus fuilaiyhe le
doircheadas an vais; duihche avguir agus doirchea-
das gan orduy air bih acht uahvas siorruiye."  An so
rioyeacht ceoyach so, nivfuil grian, gealach, na rael-
tean le feicsint ann; na an solas is luya do hoillse
comporduil, na fos an flosga is luya ni fheicfar go
brach ann.  Ata an teine do loisgean ann, contrarya
do naduir teine an taolseo, duv agus dorcha, agus ni
hugan aon tsolus dona mallaiheoiriye abpianta, acht
avain muna vfeicadis meihe eigin sgavrula chun a
miofhortun do veaduy.  A Chriostuiyhe, cad bo
yoih liv, da dtavarfuiye, breiheavuus orriv an chuid
eile d'ar laohe 'ta le teacht do chaiheav a ndoinn-
sinn eigin uahvasach no a bpoll doivin fc halv, ait na
feiceach siv an solus go brach?  na'r roya an bas fein
roiv ieihid de pheanos?  agus cad e an eifeacht e
seo a gcomoray don oiyche hiorruiye iona gcaihfe an
<L 46>
dreamm damanta veih da caiheav?  Do bo yobronach
an staid iona raiv muintir na Egypte, an tan do vi
a rioyeacht go leir fuilaiyhe le doircheadas uahva-
sach air feag tri la, do yeasga ceo chov tiuv san an
sliye go mohoyfuiye le laiv e.  Acht do bo yairid,
go raiv deire leis an miofhortun so, agus go raiv
siad fe chompord le linn an tsoluis do easa orha. -
Ni mar sin donna mallaiyheoriye an ihfrionn, ni veig
maidean tar eis a noiyche go brach, na suil aco le
eiryiye an lae.

Smuainaig, anso dara hait, Go mbeig sgeivle na
hoiyche siorruiye seo meaduiyhe gan teora leis an
gceol criheaglach do chloisig na mallaiyheoriye ana-
cracha bochta so anso naitriov yolasach so; ni he
malairt mallachduiye agus diaahios uahvasach, garoid
vaslahach na bpeannuidoiriye, agus buihre, osnaiye
agus sgreadaig lucht na bepannuidiye, siurdan na
slavraiye, builliye na sgiursiye, etc.  Agus chun go
dtiucfeach na ceadfayaiv eile asteach chun a gcuid
don miofhortun, beig an bolay go rach da vucha
suas le gal deisdeanach na ndoinnesiun ihfrionnda so,
agus le breuntas dofhulaingha na gconabluiye leah
yreoiyte seota air fiucha ann.  Beig an blas bruiyte
le ocras agus tart ciocrach, agus an mohuy le teine
dofhulangha.

Smuainaig, anso trivu hait, Nach feidir aon phian-
ta corparha, noch is feidir linn dfulang so tsaolso, a
veih nivus iongantuiye na duine losga beo; acht,
monuar!  nivful aon chompraid idir losga anso agus
losga an ihfrionn.  Nivfuil ion ar  dteinne uile air an
saolso acht lasaracha peintalha, maya cuirhar iad a
gcomoray le teine ihfrinn.  Do rin ag teine an tsaol
seo chun ar servis ne, agus chun ar gcompord; do
cruiyhuiyag teine ihfrinn chun a veih mar oirnis
yaoryail do yioltus De air na peacaig.  Ni feidir le
<L 47>
teine an tsaolseo fanvuint air lasa do ynaih gan a veih
da coimead beo le niye eigin soloisgihe anait a
cheile, noch do sgaipean agus do yoiytear go luach:
ni mar siu do heine ihfrinn, ata air na aiyaint le annail
an Dia fheargaig, ni iaran si aon chovna chun i choi-
mead lasda acht an peaca; agus coimeadan san beo i
gan meach gan doiy go siorruiye.  O halchair uah-
vasach an pheaca, noch is leor yaochuin chun teine
hiorruiye do choimead beo lasda! ni rochtain teine an
tsaolseo acht an corp; rochtain teine ihfrinn an tanam
fein, agus lionan e le pianta ro vor.  Uch! a pheacaig
ce aguiv uile fhiadfe an losga siorruiye seo dfoiyneav.

Smuaineag, anso cearhu hait, Agus chun go dtuig-
famis nivus fearr cred e an sort pianta ata anihfrionn,
eist le aisling ro fhirineach, do rcir raiyteachus N.
Teresa, Cap.32, da beaha, La da ravas so (arso an
naov) aig raya m'urnuiy, do fuaras mc fein go hoban
a nihfrionn, ni fheadar me cionus tugag ann me; acht
tuigaim gur ve toil ar Dtiarna go vfeicin an ait do vi
ollav aig na diail dam ann, agus noch do heill me lem'
pheacuiye.  Gach ar harla yam anso, nior heasaig se
acht tamal beg; air hon da mairfin moran blianta, ni
chreidim go vfiiadfin e yearmad.  Silim gur chosvu-
lach le beal bacuis an dul asteach do vi ann, ro iosol,
ro chovang, agus ro yorcha.  Do bo chosvuil an talv
le munloch, ro halach, ro vreun, dofhulangha, agus
lan do iomad peisteoga grainuvla.  Aige crioch na
haite seo, do vi ait airiyhe ollav ann mar hort cupard
beag ion ballay, ait ar cahag me fein, agus faisgag
suas go daingean ann me.  Anios air hon gur uahva-
suiye ann fein gach a nduvairt mise na mar do niosas
e; fos dimeoch se mar phlesur a gcompraid le gach
ar fhulang me anso chupard san; do vi an pian so
chov uahvasach san na fuil aon vriarha abalta air an
<L 48>
chuid is luya ye donoisaint.  Do vohuiyess m'anam aig losga a
dteine chov aynahvar san na fuilim abalta air e chuir a dtuig-
sint; do yavus tri phianta ro eagsavlach, do reir breiheavnus
dochtuiriye, noch is feidir a fhulang go corparya anso tsaiso,
do yeasga crapa suas m'fheiheacha, avfochuir moran pianta eile
eagsavlach - acht bo neavniye iad so uile a gcompraid do nar
fhulang me ann sud, mar aon leis an smuaineav sgavruil, na
beich, crioch na sosa go brach leis, agus nivfuil anso fein acht
beg an agcompraid don bpian iona mbion an tanam ann; is
doih lei go vfuil se tachtuiyhe, go vfuil se muchda, agus eiyriy-
ean a leiheid sin do hriobloid agus do pheanos chov uahvasach
san air an sliye nach feidir e aihris.  Ata se ro veg a raya, go
dtuigean an tanam e fein a veih gearrha agus stracaiyhe o cheile
iona phiosaiye; mar cuirean an savlso cruayail e gin o'n taor
amuiy a dtuigsint, do vi chun leirsgrios do yeanav air; glyeay
is annso ata se da varvuy fein, agus da straca fein iona phiosaiye
o cheile.  A nios agcas na teine ionveonach agus an teadochus
dolavarha san, noch do hagan chun iomlaine na bpianta uahvasach
doariovha do chuir le cheile, advuiyaim na fuil me abalta air e
innsint.  Ni fheaca me an te do vi am phiana; acht do fuaras mc
fein am losga, agus air an amm gceayna, am yearra agus mar go
mbein am straca am phiosaiye.  Ni raiv an dochas is luya air chom-
pord dfail an ait chov criheaglach leis; ni raiv an oiread fos is suiye
na seasav ann; caihag asteach a bpoll sa mballa me; agus na bal-
laiye criheighlach so dunta suas air na priosunaig vochta, agus fais-
gean agus muchan iad.  Nivfuil ann acht doircheadas tuiv gan aon
fiuc soluis measguihe leis; agus fos nivfuil fios agam cionus ata,
agus air hon na fuil aon tsolas ann, do chioyean duine gach aou
niye is pianuvla don rayarc. - Air hon go vfuil tiomchiol se bliayna
e huit so amach ata me yaihris anso; ataim anios fein aig sgriov
air chov chriheaglach san, go vfuil mo chuid fola air crihfhuara
an m'fheiheacha, an sliye gibe sort tribloid no pianta dfulanguiy-
aim anios, mar a ndeanfad acht glaoch chun mo smuainte gach
ar fhualanguiyeas an uair sin, ni mo liom na fior neavniye gach
ar feidir a fhulang anso?  Sin e raiyteachus an naoiv, niye ionar
ceart machtnav air le stuidear.  Ni fulair o vi a leiheidiye sin do
phianta uahvasach ollav disi, da raiv a beaha ona cliavan chov
neavchionntach san, acht avain began do neavniye an tsaol do
lean si air feag tamoil beg, gur ro sgeivluil do veig an cas aig na
peacaig la eile.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Na fuil aon neach beo iona vfuil
cial aige, do veich toilhionach air son impiriocht an dovain uile, a
veih da yoiy mar N Lauras air roastin, no da roasta air feag leah
ualre le teine vail, air hon go mbeich se deivneach teacht saor le na
veaha.  Na fos, cavfuil an fear do raiyeach a gcontavairt a veur do
<L 49>
choimead ion lasair coinnle air feag leah cheahru uaire air son aon
dualgas saolta?  cavfuil an san tuigsint urvor na Gcriostuiyhe, do
leigean orha a chreideav go vfuil ihfrionn onn, tar eis sin, do
vaircan gan eagla gan sgim air feag blianta le cheile an cionnta
an pheacnca vairv, agus a gcontavairt gach momead air huitim
anso teine uahvasach siorruiye seo, is gan nivus mo na leahad
ruibe, se sin, snaihe caol na beaha neavchinnte, idir ananamnacha
agus siorruiyeacht viofhortunach?  A Yia vaih! saor sin o'n
dailleacht viofhortunach so, o'n dihceile agus o'n mbuile dainn-
searach so!

CAIB. XV.

Air phianta an taov astiy an Ihfroinn.

AN CUIGVU LA DEAG.

Smuainaig, air dtuis, Go vfuil pianta ihfrinn, mar aon leis na
peannuidiye eile air an taov amuiy ata aun, uahvasach go deivin,
acht nivfuil aon chomoray aco le pianta inveonach an anama
an Paena damni sin, no cailuint hiorruiye De, agus gach uile
vaiheas eile; an triobloid eagsavlach san, noch do leanan an
chailuint seo; an doilyios truaynta an aihreachus searv gan
tairve sin, mar aon le eadochus agus buile siorruiye.  An tiom-
aduvlacht don uile hort peannuidiye uahvasach a gcovacha agus
a gcailiyeachtaiye inveonach an auama, is mo iad go mor na aon
sort peannuid is feidir a fhulang ionsa chorp.

Smuainaig, anso dara hait, Go haonda air phian na cailiovna
san, noch do reir breiheavnus na ndiayairiye, ase is mo do phianta
ihfrinn; ce gur deacuir le saoltanaig a huigsint cionus dobfeidir
sin a veih.  Faraoir! ata peacuig vochta chov neavhuigsionach
san air an tsonus siorruiye, agus chov doivin sin tomha ion
neihe an tsaolseo, da mealla fein le iomad do chreaturiye
dioambuan an tsaolseo noch do hoigean suas a smuainte o
vaiheas oiryeirc De, a geas nach feidir leo a huigsint go
vfuil an chailuint seo De chov mor agus chov sgavruil do phian
is do huigean na naviv agus servisig De, ata air na stiuruy
le colus nivus fearr: adeir siad uile go vfuil; acht beig an
cas aco da valairt an uair do yeoivid siad iad fein an ihfrionn.
An san, a seay do veid siad cinnte tri vead a morphianta fein,
cred e an miofhurtun doiv a ndia do chailuint; e chailuint go
hiomlan, e chailuint gan gairm har nais, e chailuint go siorruiye,
e chailuint ann fein, e chailuint ann a chreaturiye uile, a veih
diobrha go siorruiye uaig sin, do vi mar aon vorhonus aco, mar
<L 50>
chrioch yeanach agus vorvaiheas oiryeirc, agus mar
hobur ro lionvur an uile vaiheas; agus ion a sin do
chailuint, gach uile niye ata maih do chailuint; agus
san go brach.  Chov fada is do vion na peacuig anso
tsaolso, bion siad rannphairteach a moran sliyte ion
maiheas De, "noch do chuirean diachuir air a yrian
eiyriye air an maih agus air an olc, agus dfearhuinion
air na deaydoine agus air na drohyaoine."  An uile
niye da vfuil taihneavach anso tsaolso, agus an uile
niye da vfuil solasach a gcreaturiye, an uile niye da
vfuil comporduil ambeaha, ambeaha an sliye airiyehe,
is pairt don maiheas yiaya iad uile; ni iongna da
vriye sin na tuigfeach an peacach, an fhaid do vion se
an oiread san sliyte rannphairteach ion maiheas De,
air feig cursa a haol cred e a veih sgarha go hiomlan
agus go siorruiye leis.  Acht an ihfrionn, faraoir!
beig a fhios aig na anacroiriye dona so tri chailuint a
ndia, guar chailadar mar an gceayna an uile hort
maiheas no compord, noch do fuaradar roive seo ion
a chreaturiye, anios iona nait sin faiycan said an uile
niye aig iompoya iona gcoine, agus gan aon tsliyn
aco chun smuainte uahvasach na cailiov na so do chuir
as a naigne; noch do vion laihreach do ynaih ann,
agus do stracan aid le pianta dolavarha.

Smuainaig, anso trivu hait, Go mbeig gach aon
anam damanta mar ihfrionn do fein, agus beig a nih-
frionn fein go haiyrihe aige na chovachta agus aige
na chailiyeachtuiye uile go haonaranach.  Beig an
veavair go brach da piana tria a veih aig sior veavruy
gan sosa a caiheav aimsire dihceile, a daileacht, agus
a buile roive sin adtaov solaisiye siorruiye na vflaiheas
do chailuint, an phairge heunvar san do bfeidir le a
veih aice iona seilv go saoraideach, agus noch ata
anios ion seilv moran de daoine muinteara, air son
pleasur suarach gan tairve na'r heasaig acht momead,
<L 51>
agus na'r fhag aon niye iona yiag acht salchar an
pheaca, agus doilyios an choinsias chionntaig; no
air son creiduint veg eigin, no suarachas onora,
la 'nar chaill si a hoirchisde agus a honoir uile, agus
tri iona vfuil si anios go bocht miofhurtunach tarcuis-
nach, bruyte fe chosa go siorruiye aige diail vaslahach.
Oh! cred e a breigheavnus an uair sin air an saol diom-
buan so, agus air a uile yiovaoineas vealltach, an tan
tar eis a veih na miliuin do viliuin bliayanta anihfri-
onn, le feachuin har nais o'n tsiorruiyeacht dochoim-
sihe, gan air eigin do smuaineoiy si ionsa naimsir
fhada san air an tamol beg san do hug si air an saol;
cuirfe si an aimsir agus an tsiorruiyeacht a gcomoray
le na cheile, na pleasuir dimig agus na pianta laihreach,
an suavailce agus an duvailce, flaiheavnus agus ihfrionn.

Smuainaig, anso cearhu hait, Go mbeig a ihfrionn
fein aige tuigsint an dreamm damanta mar an gceayna,
ion a veih sgarha go brach le solus na firine, ion a
veih do ynaih aig tavairt breiheavnuis fallsa diavas-
lahach air Yia agus air a cheart naovha, chun mor
veaduy air avgur na tuigsiona fein; agus aig sior
varana air na pianta, laihreach agus le teacht, gan a
veih abalta air feag momead marana yeanav air aon
niye eile; da vriye sin, ata na pianta uile agus fe leih
da'r eigin don dreamm damanta dfulang go siorruiye,
do ynaih as coivir suile a dtuigsiona: agus mar sin
gach momead fulanguiyean siad ualach dofhulangha
na siorruiyeacht viofhortunach.

Smuainaig, anso cuigvu hait, O a si toil ainrianta
an pheacuig is ro chionntaiye, da vriye sin, fulan-
geoig an covachta san an anama breis do vorphianta
da reir: aig sior lorg an niye na faiyig go brach, agus
do ynaih aig iara teihe o'n niye do ehaihfe si dfhulang
go siorruiye.  Uch! cred e an tiara gan tairve, cred
e an mian diovaoin do veig aice go ynaih, an fhaid
<L 52>
do veih si fe an mallacht siorruiye sin gan teagvail
go brach le aon niye da luiyad dona neihe diaran si:
Oh! ce ionar feidir leis daihris an vuirbe uahva-
sach le iona mbeig toil na mallaiheoriye seo toighe
chun De, cinnte mar ataid siad don seun dochoimsihe
ata ion a veih iona heilv; acht faraoir!  faiyean siad
do ynaih laiv dofheicsiona do yibiriyean iad har nais,
no fos, faiyean siad iad fein ceanguilte sios go dain-
gean le slavruiye siorruiye, aig struglail gan tairve
anaiy na lava nach feidir leo stopa, agus neavabalta
air yul aon fine air aiya chun seilv dfail air an niye sin
iona mbeig a mian buarha da iara; trid sin sgreadad
siad amach ansna milte diaahuis; trid sin bion an
tanam da straca ona cheile iona phiosuiye le armail
vor do phaisuin uahvasach ainrianta buile, formaid,
fuaihe, eadochuis, etc.  Ata na pianta so chailiyeacht
ionveonach an anama air na fheihiov leis an bpeist
sin an choinsias na eugfe go brach, noch do yeanfe
sior chognay peannuideach air na mallaiheoriye seo;
se sin, doiyios siorruiye, aihreachus searv gan tairve
do vion do ynaih aig straca a nanamnacha eadochuis.
A Iosa vilis, saor sin ona leiheid do iomaduvlacht uile
uahvasach.

CAIB. XVI.

Air an Siorruiyeacht viofhortunach.

AN SEVU LA DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, Gur ab e as ceann an uile
niye do yeanan ihfrionn dofhulangha, siorruiyeacht
a phianta.  A Si an tsiorruiyeacht do veaduiyean go
dochoimsihe iad uile agus gach aon diov fe leih; a se
seo an niye searv do yeanan gach aon deor don chu-
pan san do yioltus De chov dofhulangha noch iona
gcaihfe peacaig an dovain e ol.  Da mbeich aon do-
chus go mbeich crioch aon amm le miofhortun an
<L 53>
dreamm damanta, air hon gun a gceann miluin do
viluin bliayanta e, ni veich ihfrionn mar ihfrionn
nivus siay, mar do veich compord eigin ann.  Acht
adtaov na bpianta dolavarha so uile do veih siorruiye,
chov fada is veig Dia na Yia, gan an dochus is luya
le crioch dfeicsint orha.  O! a se seo an pian is ro
uahvasuiye leis an dreamm damanta.  O! hiorruiy-
eacht, hiorruiyeacht, cred e luiyad d'eagla ata aige
saoltanaig reovad anios!  Cred e chov sgavruil is
do veih tu doiv la eile fos, an uair do yeovaid siad iad
fein sloigaiyhe ion do yoiviogain uahvasach, chun a
veih ann go brach mar vuta agus mar varc don uile
hoiyead do cheart dioltas De!

Smuainaig, anso dara hait, Maya vion aon oiyche
avain yairid chov fada chov mall san le duine bocht
ion fiavrus teinntiye; maya chaihcan agus maya
ionntuiyean se fein, agus gan aon tsuavneas dfail an
aon ait; maya chovairiovuiyean se gach uair, agus
mian miofhoiyneach chov mor san aige an vaidean
dfeicsint, noch na tavarfe do acht began suaivneas no
compord; da vriye sin ni fulair gur ro uahvasach e
faid na siorruiyeachta, aig losga le pianta ionveonach
agus an taov amuiy infrinn.  Ni cheaneoch aon duine
iona mbeich cial aige rioyeacht saol ta air son luiye air
leaba vog air feag deih mbliayana gan elyriye yi. -
Uch! cred e mead an viofhortun da vriye sin a veih
ceanguilte sios do leaba teine agus brimstun, ni air
feag deih mbliayana avain, na fos air feag deih mile
uair deih, acht air feag an oiread ceadha mile do viliuin
miliuin is 'ta do vraonaiv uisge ansa vfairge, no cainha-
oini ansa naeyar, ion aon fhocul, air feag siorruiyeacht
dochoimsihe.

Smuainaig, anso trivu hait, Agus chun a havairt fe
ndeara nivus fearr cred ean tsiorruiyeacht so, tuig
duit fein, da mbeich aon don dreamm damanta gan
<L 54>
sile acht aon deor avain ono huil andeire gach aon
vile bliayain, no go silfeach se an oiread deoracha is
do lionfeach na fhirge, cred e uahvas faid aimsire sul
do veich avla?  Nivfuil crioch fos le se vile blioyain
o hosach an dovain; mar sin ni veich se deoracha
silte fos aige an chead duine don dreamm damanta.
Agus fos, O hiorruiyeacht uahvasach! tiocfe an aim-
sir go deivan, an tan 'nar feidir le haon dona mallai-
yheoriye seo ata anios anihfrionn, a raya le fiorine,
do reir aon deor avain do hile anaiy gach aon vile
bliayain, go mbeich an oiread deoracha silte aige is
do vaiyfeach an dovan uile, agus do lionfeach suas an
tsliye dochoimsihe ata idir neav agus talv.  Agus bo
ro heunvar do veich se da mbeich deire le veih air a
phianta an san.  Acht faraoir! tar eis na miliuin do vili-
uin miliuin seo, beiy se chov fada o chrioch a viofhortuin
is do vi se an chead la damnuiyag e.  Airig na yiay
so maya is toil leat, an oiread cead mile do viliuin
bliayanta 'sas feidir leat do smuaineav; no fos, cuir a
gcas go mbeich aiya na talvan uile fuilaiyhe le figiu-
riye; dein suas maya fhiaduir an tiomlan dochoim-
sihe blianta so, agus ansan meadaig an suimm bliay-
anta san leis an oiread eile chov minic, agus meadaig
aris an tsuimm do yeoivir amach leis an oiread ceayna,
agus an san aige deire an iomlain vor san, sgriv sios,
aig seo tosach na siorruiyeachta!  O hiorruiyeacht
uahvasach! ion feidir na bion eagla rovad aige an
muintir do chreidean duit?  ion feidir ion vuintir
do vion eaglach rovad, go mbeich se do yanacht annta
an peaca yeanav?

Smuainaig, anso cearhu hait, Go mbeich sort com-
pord eigin aig an dreamm damanta anso tsiorruiy-
eacht so, da vfaiyeach a bpianta, mar phianta an tsaol-
seo, roinn sosa no laghasde.  Acht faraoir, beig a
bpianta do ynaih mar a cheile; ni fvaiyean an fiav-
<L 55>
rus siorruiye seo aon tsuaivneas choiyche.  Oir do
reir mar a vion a bpeacuiye do ynaih mar a cheile
agus geata na trocuire agus an pharduin go siorruiye
dunta na gcoine, mar sin fanfe peannos a bpeacuiye,
go brach ion aon tsliye avain chruayalach, gan an
maiheavnachus na an laghaisde is luya.  Ni vfuair
an glutairiy saiyvir ion ihfrionn (Luke 16) an oiread
is aon deor avain uisge fos, ce gur duhrachtach d'iar
se e, na ni vfaya se e go brach air feay na siorrui-
yeachta.  Na ni yeanfe faid na haimsire na mallai-
heoiriye seo tahaiyheaah air na mor phianta so dfulang
nivus sof hulangha, na taihiye agus cleachta iad do
chruayuy na gcoir; acht tar eis miliuin do viliuin
bliayanta beig a bpianta chov frisailta, agus a mohuy
'san tsliye cheayna do reir mar a vi an cead la.  O
Yia vor! ce fhiadfe do laiv dioltais dfoiyneav?  O!
a uilc uahvasach an pheanca vairv, do chuirean an
lasair hiorruiye seo tri heine.

CAIB. XVII.

Air na Flaihios.

AN SEACHTVU LA DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, Maya vion ceart de chov
uahvasach san agcoir a navuid, is mo na san go mor
a veig a hrocuire, a vaiheas agus a libraltacht a gcoir
favar do yeanav da yaone muintearha.  Trocuire
agus maiheas asiad a chailiyeachtuiye ceana, is annta
is mo do ylacan se taihneav: "ata a hrocuire (arso an
faige riyheavuil, (Ps.144) as ceann a oibreacha uile."
Cred e mor vreayhacht da vriye sin ata anso rioy-
eacht naovha so, noch tri na vor vaiheas ata ollav
aige fe choir a chlainn yrayach, chun a haiyvreas, a
yloire agus a voryacht dfoillsiuya go siorruiye. -
<L 56>
Rioyeacht do cheanaig Mac De fein duin, ni le luacht
nivus luya na le na chuid fola ro naovha.  Nivfuil
aon iongna da vriye sin go ndearfeach an tapsdal,
I.Cor.2.v.9.  "Na feaca suil, na cuala cluas, agus
na'r smuain croiye aon duine, na neihe ata ollav aige
Dia don dreamm do yrayeas e."  Ni iongna go ndear-
feach diayairiye avfavar na beannahacht so, "gur
staid siorruiye vreaya iomlan i, lionta leis an uile
niye ata maih gan an tolc is luya measguiyhe leis,"
maiheas generalta agus ro lionvar le breayhacht, aig
liona go bruach fairsinge vor ar mianguis agus ar
nduil, agus go siorruiye ar savail o'n uile eagla no
dainseur uireasba no aistriuy.  Oh! "is annso, do
reir mar adeir an fear duanta, Ps.35, do veig seirvi-
saig De lionta le iomaduvlacht do holais teay De,
agus do olfaid as tuille a phlesuir; fos as tobar na
beaha 'ta aige, agus do rihean uaig asteach iona na-
namnacha seunvara air feag saol na saol.

Smuainaig, anso dara hait, Air son go vfuil an rioy-
eacht naovha so lionta go iomaduil leis an uile niye
is feidir a veih maih agus taihneavach, fos ata aon
vaih avain ardchovachtach ann, le veih aig avarc air
le veih a ngraya leis agus iona heilv a seay ata aoiv-
neas comporduil fiorineach an anama, agus a se sin
Dia fein, iona mbion an dreamm beannuiyhe do hior
aig feachuin air aiya air aiya, agus le machtnav air a
vreayhacht docheiomsihe, bian siad tri heine le lasair
aingliye graya agus le dluihcheangal ro ylan ro yra-
yach, tri na naistriuyhar iad an sliye cosvulach le
Dia fein, do reir mar do aistriyean an pras no an
tiaran anso vforneis an tan do yeanan an teine dul
trid go fior iomlan, cailean se a naduir fein, agus
tagan chun a veigh na lasair agus na heine go huile.
Oh! a chreaturiye heunvara, cad is feidir a feih d'uir-
easba oriv chun ur solasiye dforliona, sivsi ata an seilv
<L 57>
fhiorineach iomlan De, tobar ro lionvar don uile
vaih, sivsi iona vfuil air an taov amuiy agus air an
taov astiy div fairge dochoimsihe don seun siorruiye?
O! a vor vaiheas gan teora ar ndia, do hugan da heir-
visig mar luachtsaohair air son a veih dilis do maiheas
chov mor, ni aon niye nivus luya na e fein, solasiye
dochriochnuiyhe na maingil.  O! an feidir na saseoig
san tu, m'anam, chun tu yeanav seunvar, noch do
do yeanan Dia fein seunvar?

Smuainaig, anso trivu hait, Air yloire agus air
vreayhacht Jerusalem naovha, noch do chuirean an
Scrioptuir dia diaya chun oireavuint d'ar lagachair,
agcompraid e leis na neihe is mo do yraymid anso
tsaolso.  Air do N. Eon anso teasbeana diaya a veih
aig tavairt tuarsguvail na caharachnaovha so duin,
adeirse go vfuil a ballaiye deunta do chlocha uaisle,
agus a sraide do or fior ylan ro hoillseach; ata uisge
na beaha mar avuin aig rih trid na sraide seo, chov
deallrahach le croisdol aig teacht amach o chahaoir
De; agus air vruach na havun so ata aig fas ann crann
na beaha; ni veig ann aon oiyche, na aon yrian na
gealach, agus beig an Tiarna Dia mar holus ann go
brach.  O a Jerusalem naovha!  O cred e chov glor-
vur is iad na neihe deirhar ad haovso a chahir De?. -
Acht cred e an tiongna? oir o hugan Dia duin ait
chov breaya chov onoireach san anso hios, anso nait
diobarha so, sgiavuiye le grian, gealach, agus raelte,
lionta agus coruiyhe le iomad sort dochoimsihe do
phlannduiye, do vlaihe, do chrainn, agus do chrea-
turiye beo don uile hord, iad uile cavarhach don duine;
deirim, o rin se chov iomaduil sin na neihe seo uile
havairt duin anso ngleann so na ndeor, agus ion
rioyeacht an vais; cred e mor vreayhacht mar sin ar
naitreav siorruiye a dtalav na mbeo?  O ata se chov
fial chov maih seo da navuid, aig tavairt aitreav chov
<L 58>
taihneaveach chov breaya doiv; cad e da vriye sin
nar ceart da yaoine muintearha agus da heirvisig suil
veih aco dfail uaig ion a rioyeacht naovha, ann ar
mein leis, agus le nar mein leis a vorgacht agus a
yloire dfoillsiuy doiv go siorruiye ion feasda doih-
criochnuihe, ata ollav ann aige da fhiorein?  Go
mbeannuiye an uile chreatuir a vor vaiheas go brach.

Smuainaig, anso cearhu hait, Air lucht covnuiyhe
naovha an rioyeacht beannuihe seo, na milliuin do
viliuin d'aingil, air na lavran an faig Dovnald, air na
fheusint De na nuile chovachta yo ion aisling, adeir
linn, Dan.7  "Go raiv mile do viltiv aig ministralachd
do; agus deih mile uair deih mile do heasaig as a
choine; na covhionoil doihchoimsihe do naoiv agus
agus do vartirig, agus seirvisig eile De dfearuiv agus
do vnaiv croinaiyhe as an uile nasiun, treive agus
teangacha; agus as a gceann uile, an Vaiydean
Vuire mahair De, banrioyain na naoiv agus na nain-
gil; ata an uivir doairiovhe.  Acht O! ce nar feidir
leis suil a veih aige seilv seunvur na cuivdeachta so
dfail?  ataid siad uile go ro onoireach, ro ylorvur,
ro chialvar, ro naovha, ataid siad uile don vfuil rioyavuil,
iad uile na riyhe agus na mbanrioyniye, iad uile na
gclainn agus na neiyriyhe aig an Dia ro ard: maisuil
agus og go brach, coroiniyhe le coroin vreaya ylorvur
hiorruiye agus aig soillsiuy nivus solusvuire na an
yrian, ata angraya agus a gcarhnaacht da cheile nivus
mo na mar is feidir a smuaineav; nivfuil aco uile acht
aon chroiye avain, aon toil avain, agus aon anam
avain, mar sin ata solas agus sasav gach aon diov mea-
duiye chov minic is ata anamnacha naovha agus aingil
ansna flaihios, leis an dtainneav dolavarha do ylacan
gach aon diov ion seun a cheile go huile.  A Chrios-
tuiyhe, deinamid aihris air a suvailciye anso, ionus go
dtiocfamis na yiay so go dti na gcuivdeachta heunvar,
<L 59>
agus a veih na vfochuir aig sinniv go siorruiye avrain
sior Sion chun De.

Smuainaig, anso cuignu hait, Gur ab e do yeanan
solasiye ha vflhaiheas agus seun na vfiorein go hiomlan
vor na siorruiyeacht a sonuis, agus an deivniu agus
an tsavaltacht fhiorineach noch do healvuiyean siad,
go vfuil a senn go brach dluihcheanguilte le siorrui-
yeacht De, chov fada is do veih Dia na Yia, beid
siad an fhochuir ion a rioyeacht naovha.  O! m'anam,
cred e chov comporduil, chov taihneavach feachuin
reovad asteach anso tsiorruiyeacht vor fhada so, agus
ansan tu fein do yearmad au so raiyarc seunvur so na
siorruiyeacht dochriochnuiyhe; O! beannuig do Yia,
do ollvuig na solasiye siorruiye seo mar luachtsaohair
air son seirvis chov beg; agus toisgihe duitsi o'n uile
hiorruiyeacht; na ni yeanfe faid vor na siorruiyeachta
so na solasiye seo miohaihneavach na fadalach adtuov
a veih avfad na seilv; oir, do reir mar is fairge gan
teora don uile niye maih Dia, agus a chaliyeachtuiye
diaya, oirchisde dochaite, dochriochnuihe, do chom-
poird; mar sin beig seun na maintire seo do healvoig
go siorruiye e do ynaih frisailte, do ynaih nuay. -
Tavair de vriye sin, a anam criostaviul masla don uile
niye ata talvuiye agus temporalta agus diultaig diov,
agus o'n uair seo tosnaig do haisdiol chun rioyeacht
glorvur; naovha agus siorruiye.  An san do yeovir an
uile niye dar feidir led chroiye duil do chuir ann,
onoir siorruiye, oirchisde dochoimsihe, solasiye
ro ylan agus dochriochnuihe, beaha, slainte, sgeiv gan
meach go brach, etc.  O! 'se seo avain do vaile fiori-
neach, talav na mbeo.

<L 60>
CAIB. XVIII.

Air Uivir veg na vfiorein.

AN TOCHTVU LA DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, Air na focuil seo chriost:
"Is mo duine glaoyte acht is beg toyhar," noch do
chuirean fiorine vor uahvasach a dtuigsint duin, aih-
risde go minic le beal na fiorine fein, chun peacaig
neaveaglach do vusguil suas as a gcodla trom san ion
ar haltuig a navuid iad chun suain.  Aig seo ceann
dona leasuin seo do chraovsgaoil se duin mar fhuin-
demead don eagnuiyeacht chriostavuil ion a hear-
moin diaya air an sliav, ait andeir se linn, N. Matt.
7.v.13,14.  "Imhiy a sdeach an dorus cuvang,
oir is fairsing e an dorus, agus is leahan e an tsliye
do hreoruiyeas chun damanta, agus is mor a heid
a sdeach trid.  O! is cuvang e an dovus, agus is caol e
an tsliye do hreoruiyeas chun na beaha, is beag
do yeiv eolus air."  Fos a deir se anso searmoin ceayna
linn, "nach e gach uile neach adeir liomsa, A Hiarna,
a Hiarna, do rachas a sdeach sa rioyeacht naovha,
acht an te do niye toil maharsa ata air neav, viz. Le
covfhreagra fiorineach le dliye De, agus a Hoivsgeil.
Gan so deivniyean se duin na beig aon tairve duin
miorvuiltiye do yeanav ion ainim.  As mo daoine a
deuraiy liom air an la ud, (an vreiheavnuis) "A
Hiarna, nach ad hainimsi do rinamuir tarraingear-
hacht, agus ad hainimsi do heilgamuir amach na dea-
vain, agus do rinamuir iomad miorvuilta; agus an san
adveoya misi yoiv, na'r aihin me riav iad; im-
hiye uaim a luchd deunta na heugcora."  A Yia
vaih! cred e an chrioch do veig orrinne, maya vion
an vuintir seo do niye miorvuilte ad hainim diobarha
o'd rioyeacht siorruiye?

Smuainaig, anso dara hait, Cred e liacht sliye iona
<L 61>
ndeivnihar no na gcuirhar a dtuigsint duin anso
sean tiomnay an fhirine uahvasach so; don uile yuine
dar chovnaig air an saol nior savalag gan baya le
uisge na dilean acht ochtar, viz. Naoh agus a vuintir;
dona se chead mile do chlainn Israel do hainig as
talav na Egypt fe choimirce Mhaois, nior yeavaig as-
deach ion Canaan, talv na gealuvna acht avain
beirt, Joshua agus Caleb; niye na gcuirean an taps-
dal N. Pol, mar chompraid duinne na criostuiyhe na
samplaiye seo, 1 Cor.10.  Chun na criche ceayna,
cuirean an faig Isaias, Caib.24, v.13,14.  a gcosvu-
lacht an vuintir seo do hiocfe saor o yioltus De, leis
an uivir oraisdiye dfanan air an gcrann tar eis na
dtorhaiye do vailiuya, no leis an mbeagan crahain
fionnuiriye faiyhar air na fineavuin tar eis foyvair vaih
do yeanav, Uch!  A Chriostuiyhe, eistig an san, agus
uvluiyaig do ylor ur Slanaiheora an tan adeir liv
N. Luc.13,v.23.  "Deanaig ur ndihchiol air yul
asteach sa doras cuvang: oir a deirim liv, is mo
daoine iarfas dul asteach, agus nach feidir leo:" da
vriye, maya yeanan urvor na gcriostuiyhe suarachus
saohir air yul asteach, air a hon san, ni yeinid siad
a ndihchiol le na vforsa go hiuile; ni vion siad da-
riyre aig iara dul asteach, agus da vriye siu ni vfaiy-
aid siad cead dul asteach, go brach.  Eist aris le eag-
la agus crih leis an apsdol N. Peadair, an tan do nio-
sean duin, mas air eigin do haorhar an firaon, ca hait
a dteasbeana an peacach no an duine neavyiaga e
fein?" (1 Ep. Caib.4.v.18).  Oh m'anam!  "tuga-
mid aire da vriye sin, (adeir an tapsdol ceayna linn,)
le deayoibreacha ar ngairm agus ar dtoya do yeanav
diongvalta," 2 Pead.1 10, agus ma imheoig daoine
eile na sluaite go hihfrionn, bioch se daigne aguinne
gan dul leo mar chuivdeachta.

Smuainaig, anso trivu hait, Air huairim na naha-
<L 62>
reacha naovha air an niye seo, le feicsint ion a sgrivin;
acht moran nivus mo iona mbeaha aihriye; agus is
anso neagla san vreiheavnus De, do vairadar agus
do fuaradar bas, air do vi a fhios aco e veih contrarya do
vreiheavnus na ndaoine.  A Chriostuiyhe, tugamidne
nivus fearr fe ndeara tuair rim chlainn seo an tsoluis,
na tuigsint huarrach yihceile gan vriye na saoltanaig
veallta, a deir go hard, "sihchain agus savaltacht,
an tan do vion leirsgrios oban chun titim ar a gcinn."
O! tavair aire an uair seo don naov mor Eon Chry-
ostom, aon do yochtuiriye prionnsapalta Heampoil
De, do rin gnaih haihiye aig stuidear air an scriop-
tuir, agus spioraid De go speisilata da stiuruy chun e
huigsint; tavair aire, deirim, don gcainnt adeirse le
firine a gceann da hearmointiye do phobul Chonstan-
tinople, an uair sin ard chahir an dovain uile, iona
raiv moran ceadha do vilte criostuiyhe na gcovuuiye
innte, da raiv a mbeaha do reir gach aon deavra chov
taihneavach chov rialta le ar mbeaha ne.  "Ca vead is
doih liv, ar se, veig savalta anso chahir seo? an niye
ataim chun a innsint div cuirfe se sgeivle orriv; acht
air a hon san is eigean dam e lavairt.  As an oiread
san do vilte, is air eigin a veig cead diov saor; agus
fos ata contavairt air an meid sin fein!" sin e raiy-
teachus an naoiv seo.  Agus avfuilmid ne, m'anam,
ion aon dainseur a veih air an muintir is mo? a vfuil
ar mbeaha chov deayhamplach san, is go dtavarhach
aon dochus reasunta duin, mar a mbeig acht beagan
mar sin saor, go mbeihmisne air an gcovhionol seun-
vur san?

Smuainaig, anso cearhu hait, Air hon na deir an
scriopuir na na haihreach naovha aonrod adtaov uivir
veg na vfiorein; ata an fhirini seo le tuigsint go so-
leir, maya chuiramid beaha choitchiantacht na gcri-
ostuiyhe a gcompraid le soivsgeul chriost, agus le
<L 63>
naiheanta naovha.  "Mas aill leat an veaha hiorruiye
cfail, arso ar Dtiarna, Matt.19.17. coimead na haih-
eanta:" nivfuil aon tsliye eile chuige.  Agus aig seo
an chead uihne agus an uihne is mo diov uile, "Is
eigean duit do Hiarna Dia do yrayu led chroiye go
hiomlan, led anam go hiomlen, led neart go hiomlan."
Matt.22.37.  Anios cred e luiyead ata do choimea-
dan an aihne seo?  Is fuiris a raya le coitchiantacht
na Criostuiyhe, go ngraymid Dia le nar gcroiye go
hiomlan; acht cred egnahav ar mbeaha go hiomlan;
na faiyean graya an duine air fein, gloire yoivaoin;
plesiur na colna, etc. air gach aon ocaid tosach dfail
roiv Yia?  Mas mar seo e, is diovaoin a raya "go
ngraymid e as ceann an uile niye."  Agus fos nivfuil
aon tsavail gan an graya so.  Machtnaig go maih air
seo.  Da eugmuis sin, adeir an tapsdol N. Seum,
Caib.4.v.4. gibe duine veig na charaid aig an saol
so, deanan se navuid De ye sein; agus N. Eon,
Epist.1. Caib.2.v.15.  "maya yrayan aon neach air
bih an saol, nivfnil graya an Ahar ann?   Agus adeir
Criost fein, "nach feidir linn da vayistir do heirvail,"
(Matt.6.v.24).  Cionus is feidir linn mar sin a huigsint
go vfaymid beaha vioyrialta urvor na muintir seo do
ylaoyan criostuiyhe orha fein (na bion do stuidear aco
acht an saol so do hasav, agus iad fein do chuir an
oireavuint da rialacha fallsa, da chleachta peacuvla,
agus da neavniye vealltach) do chovaontuy leis an
suil ata aco le rioyeacht na vflaiheas dfail, ait nach
feidir dfail gan cruayail vor do yeanav orrin fein, le
diultuy don saol peacuvail seo, agus le beaha seuntach
orrin fein agus le smachtu na colna.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Cred e mor vead na
ndroih chleachta do vion ameasg urvor na vfior chri-
ostuiye deaychredveach, agus as saon tavairdo vreih-
eavnus air a gcrich na yiay so?  Cred e luiyad do vion
<L 64>
seasvach go fiorineach anaiy meas saolta, agus anaiy eagla urch-
oideach roiv rayteachus an tsaol?  Faraoir; cred a liacht daoine
do yiultuiyeas da leas anama siorruiye do yeanav adtaov an eagla
vaillaihe seo, le nar fearr leo grasa De chailbuint na onoir fallsa
agus meas an tsaolseo!  Cred e liacht don muintir seo da rin aya
agus fortun an tsaolseo iad do arduy as ceann rannc a gcovchov-
arsa, do vaireas do ynaih ion staid damnay, le aigne vallaihe gan
cuir suos go brach le aihis o aon duine, agus do yeanan roya da
nonoir saolta roiv a gcoinsias!  Daoine dona, le iad fein do ha-
vairt anuas anios chun geile dona rialacha fallso na saoltanaig
veallta so, do veig fos da mbruya fe chosa diail vaslahach air feig
na siorruiyeachta: Cred e luiyead do vaiyistiriye muinntire
do vion dihchiolach curamach tiomchioll na ndaoine do vion fa na
gcomruiye, chun aire havairt gan uireasba covairle na teagusg a
veih do riochtanus orha, gan iad a veih failliyheach ion a ndevoid,
etc. agus gan aon niye sganalach na peacuvlpch do veih a vfalach
na measg do yeasga a neavhuim no a spaiduvlacht san; agus fos
deivniyean an topsdal duin, maya yeanan aon neach neavhuim
ion curam a vuintire gur mease e na ainchriostuiye.  (I.Tim.5.
v.3).  Cred e luiyead aiharacha agus maiharacha hugan aire go
fiorineach a gclann do havairt suas ona noige aneagla De, agus
fuah fhiorineach do chuir a dtuigsint doiv do veih aco ona lean-
abuiyeacht don bpeaca har gach uile olc.  Uch! cred e an da-
muint dubulta do haraingeoig urvor na ndaoine orha fein le ioy-
birt do yeanav do anamnacha a gclainne don diaval agus don
saol, noch 'nar vfuiris doiv iad do havairt suas chun na vflaihios!
Fa yeoiy, gan gach aon staid beaha daireav go haonda, na fuil
se soleir, go mbion eagcoir, neavylaineacht, culchaint, etc. aig
riaylu ion gach ait ameasg Criostuiyhe, agus go vfuil an meid
diov so do vairean suas le riaylhacha an tsoivsgeil go fior veg?
A Yia vaih! dein trocuire orrin, agus tavair duin grasa a veih
air an mbeagan, ionus go mbeihmis air an muintir do veig savalta.

CAIB. XIX.

Air an bpeaca Marv.

AN NAOIVU LA DEAG.

SMUAINAIG, air dtuis, Na fuil air talv, na fos a nihfrionn
fein, aon ainviyeach nivus criheagluiye, nivus sailuiye agus nivus
grain uvla na an peaca; ainviye do vi ua chead veiratus aig an
diaval; no chun lavairt nivus cirte, ahair an diavail agus ihfrinn.
Ni raiv sa saol uile aon chreatuir nivus taihneavuiye, nivus
breayha, nivus iomlaine lionta leis an uile hort laiylaiciye do
<L 65>
naduir agus do yrasa, na mar do vi an taingeal lonrach san,
Lucifer, agus a chuivdeachta; air a hon san do rin aon pheaca
avain marv, agus san le smuaineav, iad do aistriuy ion aon vo-
mead iona ndiavail yrana, na nanacroiriye mallaihe fior chri-
heaghlach agus deisdeanach do Yia agus do yaoine.  Cred e an
chrich, is doih livsi, do havarfe an peaca air an duine, noch na
fuil ann acht luaihrean agus luah, maya vuchan se chov salach
san raeltion na vflaiheas?  Dob e an tanviye seo, an peaca, do
yeobir ar gcead sinnsir amach as parahus; agus do yaor iad san
agus a sliocht chun miof hortuin doairiovhe, agus chun bas tem-
poralta agus siorruiye.  Dob e an peaca do vayaig an dovan le
uisge na dilean; agus do lionan go locheavuil ihfrionn le mill-
uin danamnacha bochta, chun a veih na naiyant do lasaracha
siorruiye.  A Yia vaih! saor sin o'n olc uahvasach so.

Smuainaig, anso dara hait, Gur ab e an peaca bas an anama. -
Oir do reir mar a se an tanam beaha an chuirp, agus da vriye
sin ata an corp san marv ona nimhiyean an tanam, agus an tanam
san marv, noch trid an bpeaca marv do chailean Dia agus
a yrasa.  Maya vion da vriye sin, corp marv ona nimhiyean
an tanam as chov fuahvur agus chov criheaglach san gur
beg dfoiyneoch luiye aon oiyche avain ion aon leaba le na
leiheid do chimraduiye leabhan, cionus is feidir a pheacuig
voicht, go vfaiya tusa do ynaih conablach d'anam diompar
ad hiompchioll marv leis an bpeaca marv.  noch ata ni-
vus fuahvara agus nivus criheagluiye?  Oh! iar air yia do huile
d'osguilt chun go vheicfa do staid iargnoyhach fein, chun go
vfuayhoyfa an tainviye ihfrionda, an peaca, noch doilis chov
fada ad vrollach, agus noch is cuis fhirineach dod viofhortun
uile.

Smuainaig, anso trivu hait, cad do chailean tanam leis an
bpeaca, agus do hairviyean se chun cuiteay do yeanav anso
chailvuint seo.  Cailean se grasa De, an saiyvreas is mo, agus
tri na chailvuint seo cailean se Dia fein.  Cailean se coimirce
aihairuil agus muinntearus De, cailean se mor onoir leiniv De
agus ceile Chriost, cailean se ceart agus teidiol air rioyeacht
siorruiye; bion sc sgarha o uile haiylaiciye an Spioraid Naov,
robalta o luacht a veaha go hiomlan; bion se na leanv ihfrinn,
agus na sglavuiye aige an diaval, seal vuiyhe aige go spioraidal-
ta, agus mar aon leis cionntach chun damuint hiorruiye; agus
sin adtairviyean se leis an bpeaca; "mar a se tuarasdul an phea-
ca an bas."  Rom.6.  Bas an anama anso, agus an dara Bas
na yiay so.  Uch! a pheacuig yona, osguluiyaig ur suile chun
feicsint, agus bioch doilyios orriv adtaov ur ndailleacht yobro-
nach aig malartuy De air an diaval, agus flaiheavnus air ih-
frionn.

<L 66>
Smuainaig, anso cearhu hait, Go vfuil an peaca fu-
ahvur agus grainuil go dochoimsihe a lahair De, mar
ata se go dochoimsihe anaiy a vaiheas ardchovach-
tach.  Fuahuiyean se e le fuaih hiorruiye agus rioch-
tanach, agus ni feidir leis gan fuaih do veih aige yo
do ynaih nivus luya na mar is feidir leis stad o veih
na Yia.  Uime sin da mbeich an duine is fioraonda
air talv chov miofgortunach san is titim anso pheaca
marv is luya, do veich se air an amm gceayna iona
navuid aige Dia; agus da vfaiyeach bas anso staid
sin, do vohoyach se go cinnte meayachuin ceart yiol-
tus De air feag na siorruiyeachta.  Uch! a chriost-
uiyhe, na bioymis go brach chov mor san air buile
dul a gcontavairt coga do chuir air yia.  Faraoir!
cred e liacht agus cred e uahvasuiyc na mbreiheav-
nuis do leagan se go laeheavuil air an bpeaca, agus
air na peacuig?  Cred e liacht daoine mar hasav na
bpeacuiye do sgiobhar don saol amblaih a noige le
bas oban neavollavuiyhe?  cred e liacht daoine dfaiy-
ean bas aneadochus?  cred e liacht daoine tar eis af-
haid aimsire do vion siad aig masluy grasa De, dfag-
har an staid vallaihe, a gcruaychroiyeacht, an breih-
eavnus is measa agus is uahvasuihe do bfeidir?  O!
crihamid air smuaineav air viofhortun chov mor. -
bioymid cinnte nach feidir aon viofhortun a veih
chov mor le titim a bpeaca marv, agus gur mo do na-
vuid duin sin fein, agus go ndeanamid nivus mo dio-
vala duin fein le toil do havairt d'aon pheaca avain
marv, na mar is feidir le daoine an tsaol uile, agus le
diavail ihfrinn do yeanav duin, air hon go gcurfedis
uile a gcovanta mallaihe le na cheile chun a ndihchioll
diovala do yeanav; oir an meid is feidir leo yeanav,
an fhaid na geilamid don bpeaca, ni feidir leis an ta-
nam do yortuy: air an avarsan, sin fein le toil do ha-
vairt don bpeaca marv do haraingion bas uahva-
sach siorruiye air an nanamnacha fein.  A Yia viah!
<L 67>
na leig duin go brach e veih chov dall san, is go mbei-
hmis 'nar murdreiriye air ar nanamnacha fein.

Smuainaig, anso cuigvu hait, O m'anam, agus
crioh le sgavra an rayuirc uahvasach iomaduvlach
san do chorha anaiy De, le nar rin tu a fhearg do
chorruiye go minic air feag cursa iomlan do veaha.
Faraoir!  ata se ro fhior, nach tuisge do haine tu
chun reasun co veih agad, na hreigis do riye agus do
Yia, an te 'nar chaihis go seunvar laohe do neav-
chionntacht fe sgiahean a choimirce aihairavuil? -
Uch! cred e chov luach is do rihis air siuval o'n
ahair is ro fhearr, agus mar an leanav dioblasach aig
caiheav do hubstoint a nduihe strainnseurha, aig iara
go deichceile d'ainvian do hasav le le crotal na muc?
machtnaig an san; a ngeireacht tanama, air vlianta
do veaha go huile; agus feach cred e iomaduvlacht
na mallahacht ion smuainte, ion briarha, agus ion
gniovarha dfoillseoig iad fein as coivir do huile:
feuch cred e chov fada is 'ta tu ad sportail fein go
neavchuramach air vruach dioviogain uahvasach, is
gan nivus mo na leahad ruibe gruaige idir tanam
agus ihfrionn.  Bioch buairt agus dobron ort ad-
taov do yihceile go dti so; iongnaig agus ayraig
mor vaiheas De; agus anios, ion chuid is luya ye,
bioch aigne yingvalta agad gan diultu da hrocuire.

CAIB. XX.

Air an bpeacach d'ahiompuiyeas.

AN FIHCHIDVU LA.

SMUAINAIG, air dtuis, Maya ata aon pheaca
avain marv chov grainuil sin do choir anaiy mory-
acht ardchovachtach De, mar do chioymid anso chai-
biodal deanach; maya ata gach aon pheaca don tsort
<L 68>
san chov fuahvar san a lahir De, agus mar vas do
anam an pheacaig viofhortunach san ata cionntach
ann: cad e ar dtuarim do staid yona na bpeacaig
d'ahiompuiyeas, se sin, na criostuiyhe sin ata aig
sior huitim aris agus aris eile aon sort avain peaca marv,
tar eis a vhaoisadin ynaiheach, agus a ngealuvnacha
dingvalta chun a mbeaha leasuy?  Faraoir! ni feidir
gan a huigsint, le hiad do leanvuint beaha don tsort
so, go vfuil siad aig cuir stoir mallachta suas doiv
fein agcoine la na feirge; agus go dtarnaigeoid do
reir gach aon deavra, luach no mall, dioltus uahva-
sach anuas air a gcinn fein!  Oir, a naiy gach aon
ahiompay ata agcorha da veaduy, agus a staid yean-
ach nivus measa na a gcead staid.

Smuainaig anso dara hait, Air an diombaochus, an
meirliochus, an diaahis, iona mbion an peacach d'ahiom-
puiyeas cionntach, chov minic is tar eis a hioychana
do yeanav, do chasan se air nos an vadra air an aisiog.
Ata se cionntach anso mioynaduir is mo adtaov grasa
a hioychana le Dia do hailtair fe na chosa, le na rinag
began roive sin e ardach o aoileach an pheaca, agus
fos amach as geill ihfrinn, agus le trocuire ariyhe e
havairt chun caradas De, chun onora leinv De agus
chum a veih an eiyre avflaiheavnus.  Ata se cionn-
tach ion meirliochus hairr adtaov a yealuvnacha d'ing-
valta le De ion fhaoisadin do vrise.  Ata se cionn-
tach ion diaahis sganalach do voryacht De, adtaov
Dia do yiobirt ona anam, tar eis coire do havairt do
ann, agus an Dial do leigean a sdeach anait, agus
so tar eis leor huigsint agus eolus an da hliye veih
aige.  A Yia vaih! leis an dovan go leir do chuir a
gcomoray leat bo ro vor an masla e; an tan is luya na
graine guiniye na flaihios, agus a uile chovachta, an
talv agus an fhairge, agus gach avfuil annta, maya
cuirhar agcomoray leat iad.  Cred e mar sin is
<L 69>
eigean duin a huigsint adtaov an diovail neavchom-
praiduil do yeanan an peacach d'ahiompuiyeas duitse
an uair do hreigean se hu, agus do yeanan roya don
dial!

Smuainaig, anso trivu hait, Air an gcontavairt
uahvasach iona mbion an peacach d'ahiompuiyeas go
laehavuil o chloiyeav an chirt diaya veih air crocha
as ceann a chinn cionn tach, corruiyhe go laehavuil
le na vioynaduir agus le na ndochvunay.  Faraoir!
atamid uile sovaroha.  Nivfuil fios an lae na an uair
aguin do chuirfe crioch orrin; maya hugan an bas
amus orrrin an staid pheaca marv, mar na miliuin
eile, beihmid caillte gan fuasguil go brach.  Mar sin
maya is buile aon amm an tsiorruiyeacht do chuir a
gcontavairt le toil do havairt don bpeaca marv; nach
mo na san go mor fearg do chuir air Yia le sior a-
hiompuiyhe, agus le veih aig tavairt tarciusne da yrasa
agus da hrocuire?  Uch! cred e iomaduvlacht na
nanamnacha do meallag mar seo go dti an bpoll uah-
vasach san an avgair siorruiye, ait na faiyeas an
phiast bas go brach, agus na muchfar an teine?  Mal-
laiheoriye miofhortunach, ni raiv do yuil aco iad fein
do yamuint acht an oiread le aon ne aguinne: acht
ni feidir Dia do vealla.

Smuainaig, anso cearhu hait, Air olc eile, 'nar ceart
don bpeacach do vion aig sior ahiompoy anso pheaca
ceayna, a veih lan eaglach roive, neavyisleacht a aih-
riye roive sin.  Oir, le firine, cad e an deavra ata go
vfuil a yoilyias agus a aigne chun a veaha do leasuy
mar d'iaran Dia, an tan, a se an duine ceayna e tar
eis an oiread san faoisadiniye yeanav?  croiyevruy
fiorineach aseay doilyios archovachtach, le na vfuah-
uiyean an taihriyeach a pheaca as ceann an uile olc
eile, le inntin iomlan, agus le aigne yingvalta gan
casa air go brach aris.  Anios cred e an deavra ata
<L 70>
go vfuahuiyean an peacach d'ahuiteas an peaca go
fiorineach as ceann an uile olc, le aigne yingvalta a
veaha leasuy, an uair is fuiris leis, air an gcead hemt-
ashun casa aris air.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Air an leiyeas agus
na meoin le na gcoimeadfar sin on olc ur choideach
so ahiompoy anso pheaca marv.  Air dtuis na ocaidiye
dainnseurach do heachuint do haraing, no ata cosvu-
lach do haraingeoch ansna peaciliye ceayna sin gan
an taireachus so, teihe o ocaidiye an pheaca, ni veig
aon tairve ansna inntiniye is lardire chun ar mbeaha
do leasuy, mar do chioymid go laohavuil aig titim
amach go dona, oir, "an te yrayeas an dainnseur
caillfar e ann," (Eccl.3).  Ni ceart aon churam saolta
do chuir a gcomoray le curam na siorruiyeachta; is
eigean duin sgarvaint le laiv no le suil nivus tuisge
na chailfamis ar nanamnacha.  Covna eile eifeacht-
ach anaiy ahiompuiyhe, dihchiol duhrachtach do yea-
nav le urnuiye yiaya agus le glaea na sacramenti go
minic air yeiystaid, air an inntin yona do vealan sinn
chun file aris do chosg; diultuy go croga do chead
naduir an uilc; dihchiol do yeanav ion gach uile sliye
is feidir air ollavuiyeacht mallaihe an pheaca do
yearra amach noch dfag na peacuiye roive seo anso
nanam.  Uch! cad e chov deacair caislean do cho-
suint, ait a mbeich an navuid a seily na gcuilvaluiye,
agus cuivdeachta laidir astiy aige, ollav chun na
ngeataiye d'osguilt do?  An trivu leiyeas agus an
leiyeas is prionnsipalta anaiy ahiompuiyhe, an taih-
riyeach do veih dihchiolach air spioraid fior aihriye
d'oileavuint iona chroiye, a yoilyios a dtaov a phea-
caiye d'ahnochuint go laehavuil, agus a chorha go
leir roive sin dadvail do yia le triobloid anama; an
trocuire sin dfoyne leis chov fada, d'iongna agus
d'ayra, agus graya agus meas as ceann an uile haiy-
<L 71>
vreas do veih do yrasa na sioychana san le nar tarain-
gag amach e as an oiread miofhurtun: a iara air Yia
go laehavuil le diogrios anama e hoguint as an saol
nivus tuisge na leicfeach so yo bas dfail nivus mo anso
pheaca marv.  A Yia vaih, deonaig an aigne seo
do ynaih do veih aig ar nanamnacha!  Amen.

CAIB. XXI.

Air ndeanav Aihriye 'nar bpeacuiye.

AN CHEAD LA FIHCIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Air na focuil seo Chriost,
Luke 13.v.3.5.  "Mar an deanfe siv an aihriye
caillfar siv uile."  Feuch anso rial choitchion; na ni
yeanan ar dtiarna aon neach do haora o'n oibligaid.
Ata an ainriye da vriye sin riochtanach, air dtuis, don
muintir ata cionntach a bpeaca marv.  Faraoir! is
eigean dona leheidiye seo aihriye do yeanav iona
bpeacuiye, no losga air a son go siorraiye peacuig
vochta, is dobronach e a staid! ataid siad aig sugra
air fhior vruach ihfrinn, agus gach aon vomead titean
duine eigin diov sios anso bpoll duiviogain; agus an
feidir go mbeihdis neaveaglach neavchuramach fe
yainnseur chov mor agus chov follas?  cred fa da vriye
sin na greamuiyean siad grasa na haihriye, an taon
phlannc do havalaig iad tar eis lanngvrise; an taon
chovna is fearr chun slanuy a nanama?  2ndly, Ata
an aihriye riochtanach don muintir seo, ce na tugan
a gcoinsias cionntach laihreach iad, air a hon san,
do vi cionntach a gcursa a mbeaha roive sin ion a leh-
eidiye do chorha marvhach.  Uch! A Chriostuiyhe,
ata aon pheaca avain marv na chuis go leor duin chun
aihriye yeanav airfeag ar mbeaha go leir: agus cionus
is feidir linn nivus luya yeanav ma vachtnaymid cred
<L 72>
e an peaca marv; cred e a veih fe vreiheavnus damuint
hiorruiye; agus gan fios a veih go fiorineach go brach
air an mbreiheavnus so veih sgriosta amach; na fuil
so na chuis go leor vor chun a chuir d'obligaid orrin
do veih aig deanav aihriye air feag ar mbeaha?  An
feidir linn a raya le firine go mbeihmid savalta, na
fos an vuintir seo (agus ase Dia iona vfuil fios aige
cred e luiyad diov ann) na tugan a gcoinsisa cionn-
tach iad ion aon pheaca marv air feag cursa ambeaha
uile, ni ceart doiv a huigsint air a hon san iad a veih
saor oibligaid na haihriye yeanav; adtaov na bpeac-
uiye do rinadar go neavfhiosach doiv fein, no iad san
ion ar huit daoine eile annta tri na gcionnta san;
"mar ni eidir aon neach ce aco graya no grain De
huilean se."  (Eccl.8.9). cuis eile, mar na fuil aon lei-
yeas nivus fearr anaiy an pheaca na beaha aihriye,
oir buayfaig an peaca orrin anait a cheile mar a
gcoisgfur e le ar dtoil do yiultu, le craynus, agus le
aihriye.

Smuainaig, anso dara hait, Adtaov sliye na haih-
riye yeanav, is eigean riaylacha fe leih do yeanav do
yaoine airiyhe.  An vuintir seo iona vfuil se do
viofhortun orha a veih air staid peaca marv, no ata
muchda go doivin a gcleachda aon tsort avain no
nivus mo do pheacuiye marvu, niye is dobronuiye go
mor, chov luach is d'osguluiyean a suile chun an tain-
viye ihfrionnda do hugan siad leo na dtiomchiol do
havairt fe ndeara, mar an leanv dioblasach, is ceart
doiv eiyriye gan voill chun casa air a naihir.  Ioybirt
iomlan do yeanav air chroiye uval doilyiosach, a se, as
ceann an uile niye, d'iaran Dia orha; a se seo is
ceart do veih mar fhuindeamead da naihriye uile; gan
so ni fiu aon rod craynuisiye corparha.  Nior cheart
dona leiheidiye sin do pheacuig aon tsuaivneas do
havairt doiv fein no go ndeanfadis a sihchain le Dia;
<L 73>
bo cheart doiv a bpeacuiye do veih do ynaih as coivir
a suile.  Bo cheart da gcead smuainte air maidin do
veih air a miofhortun adtaov a veih chov fada o Yia
is ata siad, na sglavuiyhe aig an dial, agus an staid
chosvulach a veih mar chomraduiyhe aige ion avgur
siorruiye; bo ceart doiv a leiheidiye ceayna do smu-
ainte veigh aco a stoiyche: an tan bo cheart doiv a
leabhacha do niye le deora, mar an taihriyeach Davi.
Chov minic is do heasbeanan siad iad fein a vfiaynuise
De aig raya a nurnuiyhe, is le spioraid an phublicain
uval bo cheart doiv e, aig tuigsint doiv fein nach fiu
iad a suile do hoguint suas chun na vflaiheas na feach-
uin air altoir De, agus mar aon leis, aig buala a nuchta,
aig raya, "A Hiarna bi trocuireach ormsa an peacach."
Is mar seo do yeovaid trocuire go cinnte o Aihair
na trocuire.

Smuainaig, anso trivu hait, Tar eis don bpeacach
dihchiol do yeanav chun sihchain do yeanav le Dia do
vasla se, le aihreachus fiorineach agus le faoisadin
iona pheacuiye, ni ceart do a huigsint e fein a veih
saor o huile aihriye yeanav; chov maih is na beich
aon fhiaca anios air le diol le ceart De, na aon oibligaid
air sasav do havairt na pheacuiye, le oibreacha aihriye,
agus torhuiye maihe na haihriye do heasbaint.  Bo
ro vor agus bo yainnseurach an neavhuigsint e sin. -
Na ni ceart do veih go hiomlan sasda leis fein adtaov
an breiheavnus aihriye do chuirean an toide faoisadin
air do chovliona, noch is baolach, gur ab anav do vion
na leor yaoehnin chun ceart De do hasav go hiomlan.
Monuar! da dtuigfeach peacuig go fior cheart cred a
an masla uahvasach do fhaiyean Dia leis an bpeaca
marv mar is eigean do aihriyaig chearta do huigsint,
do yeanfadis aihriye ion ahray hliye na deanan moran
eile; do veihdis nivus duhrachtuiye aig smachtu a
gcolain pheacuil fein le deayoibreacha aihriye agus
<L 74>
mar seo aig tavairt sasav compraiduil do Yia ion pea-
cuiye a mbeaha roive sin.

Smuainaig, anso cearhu ait, Gur ab os na haihrea-
cha naovha agus dochtuiriye an Teampoil is fearr
dfoyluimoymid an tsliye cheart chun aihriye yeanav
air son ar bpeacuiye, is niye o riaylacha boga fallsa
na saoltanaig, na o haihuiye moran do aihriyaig na
haimsire seo.  Eistimid da vriye sin le soillse an Team-
poill, agus leanamid a gcovairle air an gcuis phrain-
each so.  Do vuin Dia fein sin, arso Naov Cyprian
(L. de Lapsis) cred e an tsliye 'nar ceart duin trocuire
d'iara air.  Adeir se fein linn, "Iompuiyuig ormsa
le nur gcroiye go hiomlan, le trosga, le gol agus cu-
vaiy."  (Joel.2).  Bioch mead ar ndolais chov mor le
uahvas ar bpeacuiye; is eigean duin urnuiye do raya
go duhrachtach; is eigean duin an la do chahav aig
golchas, agus an oiyche aig faire agus aig caoine, aig
sile deora aihriye do ynaih.  "Bo cheart don urlarr
fuillihe le luaih veih mar leaba aguin; ar vfalach
eadach ruin, etc.  Tar eis culaiy Chriost do chahav
din nior cheart duin aon eadach saoltach do lorg; is
eigeanduin ar naimsir do chahav anios andeayoib-
reacha, le na nglanfuiye din ar bpeacuiye.  Is eigean
duin deirc do havairt uain go minic, le na saorfaiye
ar nanamnacha o'n mbas."  Sin e raiyteachus Naov
Cyprian, le na dtagan Naov Pacian leis ion a chovair-
leacha air an aihriye.  "Maya ylaoyan aon duine hu
go dti tobar an ionnlait, caihfe tu diultu dona leihei-
diye sin do chompoird.  Maya hugan aon neach cuire
yuit go dti cuirm no feasta, caihfe tu a raya gur don
muintir sen na raiv se do viofhortun orha a ndia do
chailuint ata a leiheidiye sin oireavnach.  Do phea-
cuiyeas so anaiya an Tiarna, agus ataim agcontavairt
a veih caillte go siorruiye.  Cad ata agamso le deanav
le feastuiye tar eis dam masla havairt dam Yia?  Is
<L 75>
eigean duit dul aig feachuint na mbocht, is eigean
duit urnuiyhe na mbainntreacha d'iara, is eigean duit
tu fein do hleachta aige cosa na sagairt, is eigean
duit eadaruiye an Teampoil d'iara, is eigean duit
gach uile veon do hasdail do choisgach tu o yamuint
hiorruiye."  Agus adeir N. Ambrose anso dara leavar
do leavar na haihriye, Caib.10. "An feidir le aon
neach do huigsint go vfuil se aig deanav aihriye an
fhaid do vion se aig tavairt sasav da ainvian aig rih
andiay onora, an fhaid do vion se aig deanav carrus
aig ol fion, etc.  Is eigead don aihriyeach fiorineach
diultu don saol, an aimsir riochtanach chun codlata
do yiorruy, e hoirmeasg le nosnuiye, agus e yearra
gairid le nurnuiyhe."  Agus adeir N. Caesaries o
Arles, Hom.8.  "Chov minic is do raiymid aig fios-
ruy na ndaoine tinne, no na bpriosunaig, no sihchain
do yeanav idir eascharaid; chov minic is do nimid
trosga na laohe orduiyhe aig an Teampol, deirc do
havairt dona boicht do yavan har ar ndoirse, etc.;
leo so agus le na leiheidiye do oibreacha glan tar go lao-
havuil din ar bpeacuiye eadroma; acht ni leor so avain
d'ar dtrom chorha; is eigean duin as a cheann so
deora agus gearain truaiyveileach do chuir na vfo-
chuir, troisgiye fada, agus deirc vor mas acfuin duin."
Mar seo, mar adeir an naov ceayna linn, Hom. 1. -
"Le craynaisiye laihreach a seay choisgfar an brei-
heavnus bais siorruiye na yiay so; is mar seo leis an
gciontach d'uvluy a seay glanfar an cionta; agus leis
an gcruayail hoilhionach so, do luiydomid fearg an
vreihiv uahvasach.  Diolan na hoibreacha gearra aih-
riye seo na fiacha mora so, noch da neugmuis na dean-
feach losga siorruiye go brach do yiol."  A Chrios-
tuiyhe, leanamid a gcleachta na stiuraheoriye mor-
eoluis seo.

<L 76>
CAIB. XXII

Adtaov na Haihriye do chuir air Cairde.

AN DARA LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Do chealagoireacht an
Diail go huile, le na mealan se peacuig vochta chun
na ndiovail hiorruiye, nivfuil aon chuid diov nivus
dainnseuriye na so, le na gcuirean se diachuir orha
a naihriye do chuir o aimsir go haimsir, no do dti an
tamm na beig tuile aimsire aco.  Faraoir! do mealag
na milte agus na miliun anamnachabochta mar seo
chun lasaracha siorruiye, noch iona raiv an oiread
fonn orha gan iad fein do yamuint le bas dfail sa bpea-
ca marv is 'ta air aon naon, aguivsi anios; acht le
cuir na haihriye air cairde, do fuair an bas breih orha
tri vreiheavnus ceart De an uair is luya do hiladar e,
agus aig fail vais mar do vairada do hugag le ceart an
briheavnuis chun an dara bais siorruiye orha; ana-
croiriye dona, na creidfeach a Mbreiheav fiorineach,
do hugan covairle go minic doiv anso soivsgeul faire
yeanav, agus adeir leo, mar a hdeanfid go dtiocfe se
fein an aimsir is luya do veig cuivne aco air.  Uch!
cred e chov uahvasach agus chov choitchianta iad a
leiheidiye seo do vas gan ulvuya.

Smuainaig, anso dara hait, Air an danacht vor san
na bpeacuig, do chuirean a sihchain le Dia feargach
air cairde o aimsir go haimsir, aig duna a gcluasa a
gcoine a yloir, le na nglaoyan se iad anios, agus aig
diultu seilv do havairt iona gcroiyeacha yo ait a sea-
suiyean agus a mbuilean se.  Faraoir! maya harrain-
giyean se e fein uaihe, ata an mioyay go deo orha. -
Cionus a fhaiyean siad annta fein an san an oiread
san tarcuisne do havairt do?  Nach maiheas doch-
oimsihe, uirisleacht dolavarha iona vorgacht ardcho-
vachtach a veih aig glaoch na ndiag an uair do vion
<L 77>
siad san aig rih chun siuvail uaig, agus da vforsail le
durhacht, is gan aon rod le breih aige leis, chun casa
air, noch a se an aon vaih, agus an aon honus e?  Cad
e mar sin nach eaglach doiv ona na cheart, maya
yiultuiyean siad go antoileavuil agus go drochvuinte
da hrocuire?  Cionus a fhaiyean siad do yanacht
annta fein a smuaineav go mbeig an aimsir ata le
teacht air an orduya fein, grasa nivus mo do yealuint
doiv fein na yiay so na iad so do vasluiyean siad anios?
A ne na fuil fios aco gur ab e Dia avain maiyistir na
haimsire agus na ngrasa; agus do reir a vreiheavnus
ceart, go vfaiyean an vuintir seo do vasluiyean e mar
seo, le lavairt go generalta, bas iona bpeacuiye? -
Oh!, ata se ro chinte, an te do yeall pardun don
bpeacach d'iompuiyean air go fiorineach le aihriye
cheart, na'r yeall se aimsir na mor yrasa don muintir
do chuirean an aihriye air cairde.

Smuainaig, anso trivu hait, Air yihcheile mor na
bpeacuig seo do chuirean an aihriye air cairde go dti
aimsir eigin eile, a muinin go m'fhusa yoiv i yeanav
na yiay so: oir ata se soleir o reasun agus a hampla,
da fhaid do chuirean siad an obair seo air cairde, gur
ab heay is deacara i havairt chun cinn.  Agus cionus
is feidir e veigh da valairt, oir leis an moill yainnseu-
rach so, agus le veih aig cuir peaca a gceann peaca
eile, bion a ndroihchleachta go laohavuil aig neartuy,
covachta an diril as a gceann aig meaduy, agus
Dia na nuile chovachta, noch do chorruiyhar go
lachavuil chun feirge nivus mo na cheile, bion se a
nait a cheile nivus sparaluiye air a yrasa, an sliye go
mbion siad nivus neavynahuiye agus nivus neavfhor-
suvla; no fe yeire le veih tahaiheach air yiultuy do yrasa
De, titean siad an staid yona yall agus chruaychroiy-
each, an bohar farsaing chun neavaihriye yeanach.

Smuainaig, anso cearhu hait, Air vuile eagsavlach
<L 78>
na muintire seo do chuirean an aihriye air cairde a
ndochus i yeanav an leaba an vais, le inntin cluain
do imirt air cheart De aig fanvuint sa pheaca air feag
a saol go leir; agus an san aig teacht chun sihchana
le Dia, an uair nach feidir leo peacuy nivus siay. -
Anacroiriye miofhortunach, na tuigean, "nagavan
Dia sgige chuige: oir giy be ni shiolchuireas neach,
a se an ni ceayna vainfas se." (Gal.6.v.6).  A si
an rial generalta i, gur do reir mar do vaireas duine,
a seay do fhaiyean se bas.  Rial chov generalta san,
na fuil aguin anso sgriobtuir go leir acht aon tsampla
avain air yuine do fuair bas maih tar eis beaha vall-
aihe, viz. biheavnach na lava deise: sampla chov
aonaranach san an gach aon sort sliye, a gcas na
tugan aon tsort misnig dona peacuig seo 'nar meon
leo eayloy o cheart De, le aihriye leaba an vais. -
Uch! cred e chov uahvasach deocuvail do phea-
cach aig fail vais, do haihuig cleachta an pheaca le
faid vor aimsire, tri na mbion se do mar gur
ahnaduir e, an taistriuy fiorineach croiye sin do veih
aige, an doilyios agus anfuaih ceart san air an bpeaca
as ceann an uile olc eile, an graya De sin as ceann
an uile niye, noch na'r smuain se riav air air feag a
veaha uile, agus ata a nios an chuid is luya ye
ro riochtanach.  Uch! cred e chov mealltach go ro vi-
nic do vion na deora so do hilean peacuig aig fail
vais, mar do chioymid a gcas an riye Antiochus,
do vi lan do vor eagla roiv sgeivle an vais ni na rin aon
tairve yo a lahair an vreihiv chirt da vead deora do
hil se.  Agus maya ata an oiread san dainseur, fos
an uair do hiltar deora go hiomaduil, cionus do veig
an cas, mar is gnahach do huitean amach, an uair
do veig laigeacht agus neav-vohuya aig cuir air le mead,
a hinios, no pianta agus triobloidiye an chuirp agus
an aigne chov mor san an sliye na leigean do aon
<L 79>
varana tromya do yeanav air an ngnoy is ro phrain-
uvla air bih?  Oir maya vion tinios beag cinn na
leor chuis chun sin do chosg o gan a veih abalta air
ar nurnuiye do raya go duhrachtach, cred e mar sin
uahvasuiye phianta agus triobloidiye an vais?  Ni
iongna da vriye sin, na beich acht fior vegan meas aig
na naoiv agus aig seirvisig De air aihriye leaba an
vais; go speisialta, mar do do chioymid go lachavuil
samplaiye air an muintir seo do heasbeanan na cov-
arhuiye aihriye is mo an uair do vion siad a ndain-
seur bais, acht a siad na daoine ceayna iad fos mar
a viodar roive sin.  O a Chriostuiyhe, na deaneach
raiyteachus fallsa agus bladarach na saoltanaig sinn
do veala, noch do lavaran go favarach abpairt na
muintire seo tar eis a mbeaha do chaiheav anso phea-
ca, do yeanan sort teasbeana aihriye aimsir a mbais.
Deinamid crih le sgarva ro vor adtaov staid yobro-
nach na nanamnacha neavhuig sionach san, agus
smuainiymid gur ro vor an deifir ata idir vreiheavnus
De agus breiheavnus na ndaoine.

CAIB. XXIII.

Air an Aimsir agus air an tsiorruiyeacht.

AN TRIVU LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Cred e chov mor hair-
veach mar niye i an aimsir, noch is gnahach linn do
chuiheav mar niye na'r vfiu aonrod.  A si an aimsir
miosur ar mbeaha, agus do reir mead dar naimsir do
chailamid, cailamid an oiread ceayna d'ar mbeaha
go surailte.  Do hug Dia ar naimsir duin chun go
dtoillfamis an tsiorruiyeacht: agus nivfuil aon vo-
mead d'ar naimsir nach feidir linn a veih aig
obair, agus nach feidir linn saiyvreas dochoim-
sihe do chuir suas duin fein a gcoir siorruiyeacht
<L 80>
heunvar: Ni liay momead mor hairveach diov so da
gcailamid na cailamid an oiread ceyana do hiorrui-
yeachtuiye.  A si an aimsir seo a laihir an aimsir
cheart chun oibre, a si avain an aimsir 'nar feidir linn
a raya gur ab i ar gcuid fein i, agus aige Dia avain ata
fios ca faid do veih si avla.  Ata si gairid, eitioluiyean
si chun siuvail gan voill, agus aon uair avain do vion
si imiyhe, ni feidir i ylaoch har nais; an momead
ceayna iona vfuilmid aig sgriov an line seo ata se aig
imheacht uain, is go brach, brach gan casa aris.  Ata
gach aon uair aig rih air eigin uain gan stad aon vo-
mead avain, no go sloigfar sios e a nduiviogain doch-
oimsihe na siorruiyeachta; agus ni liay uair na mo-
mead diov so cailltar, na bion caillte go brach, is gan
aon fhail air iad do leiyeas.  Foyluim as so suas, O
m'anam meas fiorineach do veih agad air an aimsir
laihreach, foyluim usaid vaih do yeanav di, le veih aig
deanav deayoibreacha.

Smuainaig, anso dara hait, Ad anam chriossavuil,
cred iad na marana do yeanfir aimsir do vais, adtaov
mor hairve na haimsire seo ata tu yiombail anios. -
Cred e na tavairfa an uair sin air chuid dona huairiv
seo do chaihan tu anios le neavniye agus anso pheaca?
Oh! cred e an pian uahvasach do veig aig straca
anam an pheacaig aig fail vais do, an tan do chioyfe
se e fein air vruach siorruiyeacht avgarach, na milte
uair beig iara aige, gan aon tairve, air aon la avain,
no fos aon uair avain don aimsir do chaihse, agus gan
a veih aige acht an neart agus an tslainte cheayna
do vi aige roive sin, chun e chahav a ngraya De, agus aig
deanav aihriye fiorineach iona pheacuiye.  Oh! a
haoltanaig, cred fah da vriye sin a vfuil siv chov dall
is gan a fheicsint gur fiu aon uair avain dona huairiv
seo do yiombilean siv go laohavuil nivus mo na deih
mile saol.

<L 81>
Smuainaig, anso trivu hait, Cred iad na smuainte
veig aig an dreamm damanta an ihfrionn adtaov
mor hairve na haimsire, an uair a veig an uile aimsir caite:
cred e chov dobronach searv is do chaseoysiad air
feag na siorruiyeachta; na huairiv seo uile na lache,
na mioysa agus blainta do lualag doiv tri vor vaiheas
a Gcruiyheora, air feag spasas a mbeaha, le deayusaid
do yeanav diov, go gcosaneoch iad o'n miofhortuin
san ann a vfuil siad anios fe yaoryamuint gan foir-
hean: agus go mfeidir leo iad fein do yeanav seun-
vur go siorruiye agus go dochaimsihe; acht, faraoir!
ni yeanfadis obair an fhaid do vi aimsir aco, an fhaid
do vi solus an lac as a gcovair; hainig an oiyche, an
oiyche uahvasach siorruiye anios, ann a vfuil se
ro yeanaoh chun oibre, agus iona mbeih siad air feay na
haimsire ceayna aig daora a ndihceile agus a malla-
hacht fein an uair do viodar air an saol, adtaov dro-
husaid do yeanav da naimsir morluach?  Oh! a
Chriostuiyhe, bimidne cialvar tri na ndihceile siud. -
Acht cred iad na smuainte do veig aig na fiorein a
vflaiheavnus do reir ur dtuairim adtaov na haimsire
morluach so?  Le fiorine, da mbeidir le na staid
heunvur aon niye mar yolas do luail orha, nivfuil aon
sort niye is mo do chaseoch na hanamnacha naovha
so na cailuint aon chuid dona momeadiye seo, n'ar
chaiheadar go tairveach; an uair do chioyfesiad go
soleir ion soillse De, cred e an mor vreis dochoimsihe
do yloire agus do heun do bfeidir leo veih aco le
deiyusaid do yeanav dona momeadiye morluach so.

Smuainaig, anso cearhu hait, Do reir mar ata an
uilc aimsir gairid agus mar d'imiyean go luach chun
siuvail mar sin ata an uile holasiye, onoir, haiyvreas,
agus phlesuir saolta gairid, neavchinnte, agus diom-
buan.  An tsiorruiyeacht avain, agus an vaih no an
tolc ata innte, ata go fior havachtach, mar ata gan
<L 82>
chrich, gan aistriuy, gan chompraid, gan aon phiuc
uilc measguihe le na maih, na compord le na huilc. -
O! neavniye an uile onoir saolta, noch is eigean do
chuir anso choifin chov luach.  O! cred e chov luach
is dimiyean gloire an tsaolseo!  Is mo began bliainta
na mar is feidir le haon neach a yealuint do fein;
agus tar eis sin, a pheacuig voicht, cred e an chrich
do veig ort?  Faraoir! deanfaig na piastuiye oirlioch
air do chorp, agus diavail neavhrocuireach air tanam
neavaihriyeach.  Deanfaig do charaid haolta tu year-
mad: na clocha fein air na rinis tainim do yearra is
gairid ad yiaig na beig a huairisg orha.  O! 'cred e
chov fior is e an rayteachus san, "Diovaoineas na
ndiovaoinis, agus diovaoineas an uile niye: acht Dia
yrayuy agus e sin avain do heroail!  (Kempis).  Is mar
seo avain do veihmid cialvar don tsiorruiyeacht; ni-
vfuil acht dihceile anso nuile chial eile.

CAIB. XXIV.

Air Yia a veih taihreach.

AN CEARHU LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Go vfuil Dia an gach ait,
"Maya rachaim suas air neav, arso an Fear duanta,
Ps.138, ata tu ann: Maya rachaim sion go hihfrionn
ata tu ann."  Lionan se neav agus talav, agus nivfuil
aon sort creatuir cruiyhihe na fuil so go fiorineach
agus go hiomlan laihreach ann.  Is ann do vairamid,
is ann do chorruiymid, is ann ata ar vfior mbih.  Do
reir mar do hagvuiyean na haoula gach ait da ngavan
siad leis an aiyer do vion na dtiomchioll air gach taov
diov; agus hagvuiyean na heisg aig snav anso vfairge
an gach ait leis an uisge, is mar sin duinne, gi be ait
ambiymid, gi be ait angavamid le Dia; ata se ar vfo-
<L 83>
chuir do ynaih, ata se nivus dluh laihreach ion ar na-
namnach, na mar ata ar nanamnacha ion ar gcoirp. -
Faraoir!  cred e chov anav is do smuainiymuir air seo,
agus fos is alt dar gcreideav e, ann ar teagusguiyag
sin o'n vfior chliavan: deinamid dihchiol air a veih
do ynaih an fhochuir sin, do vion do ynaih nar vfo-
chuirne.

Smuainaig, anso dara hait, Le Dia veih an gach ait
go vfeicion sinne gi be ait ambeihmid.  Go vfuil ar
ngniovharha uile deanta as a chovair; ni feidir le ar
smuainte, na fos na hinntinniyea agus meoin uaigneach
ar gcroiyheacha a veih a vfalach ona huil do chiyean
an uile niye.  Is neavhairveach don bpeacach a veih
da vladuray fein ion a chionnta, mar an duine ainhri-
anach na dtrachtan an fear eagnach air, Eccl.23.
"Go vfuil doirheadas am hiomchioll, agus ballaiye
am fhallach, agus ni fheicion aon neach me, ce roive
na mbeich eagla orm?  Faraoir! is solusvuire suile
an Tiarna go dochoimsihe na soillse na greine;" aon
doircheadas, aon sgamuil, aon vallaiye na curtiniye
ni vfayeach an rayarc gear so do choimead amach,
noch do chioyean go soleir fior cheart larr an anama.
Agus ni iongna go vfeicioch se go soleir gach a nga-
van trid, ait a mbion se fein do ynaih.

Smuainaig, anso trivu hait, Go vfuil Dia, do vion
ion gach ait agus anso nuile niye, ion gach aon ait go
hiomlan agus go slan, oir ata se go sofheicse; ata se
ion gach ait le voryacht go leir, le na chaliyeachtuiye
go leir, le na haihniovuiyeacht go leir.  Ata mar sin
aguin astiy ionuin, m'anam.  Tiarna dochoimsihe
agus Cruiyheoir an uile niye, ata siorruiye, ro vor,
ro chovachtach, na vih an fein; agus atamidne astiy anso
mbih dochoimsihe seo; gibe ait a rachamid ata se ar
vfochuir! ata se ion gach aon ait le na vorchovachta,
do na vfuil an uile niye geile, cred e mar sin is baol
<L 84>
da yaoine muintearha?  Ata se ion gach aon ait le
na cheart dochoimsihe; cionus mar sin is feidir le na
navuid dul uaig?  Ata se ion gach aon ait go maih
dochoimsihe da chlainn, is mo a yraya agus a yiogras
doiv na mar is feidir leis an mahair is tenderalta veih
aice ya leanv; bion se aig faire as a gceann le na
airdreiveas; deanan a eagna go hiongantach gach
niye do chuir a norduy chun a mor vaiheasa; cred e
an mor chompord mar sin, is eigean don smuaineav
so air Yia a veih laihreach do havairt da heirvisig
agus don muintir seo do eaglan agus do yrayean go
fiorineach e! -

Smuainaig, anso cearhu hait, Adtaov Dia veih ion
gach aon ait, go niaran se orrin ne notus do hoguint
de e veih laihreach.  An feidir aon chuis boir a veih
nivus chunn sin do havairt aire yo?  agus da vriye sin
an feidir go mbeihmidne chov miofhortunach dall san
is a veih dar meala fein le gach suarrachus da dtagan
ion ar sliye, agus aig deanav neavhuin iomlan don
mbreayhacht agus don maiheas ardchovachtach? agus
na bioch aon chas orrin go brach adtaov a veih an
aonar, O ata an Vih hiorruiye sin do ynaih ion ar
gcuivdeachta, avarc agus seilv air a se yeanan seun
siorruiye na naingiol.  Air honna feicamid e le suile
an choirp, nivfuil se nivus luya laihreach.  Agus na
fuil suile nivus onoiriye astiy ionuin, viz. suile ar
dtuigseana, noch le covna an chreidiv diaya ata oir-
eavnach agus eolguiseach mar is ceart doiv chun macht-
nav air Yia, do ynaih laihreach ion ar gceart larr? -
Oh! is ann ata an suaivneas is meillse le fail; nivfuil
acht neavniye anso nuile chaiheav aimsire eile gcom-
oray leis.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Adtaov Dia veih laih-
reach ion gach ait go niaran orrin sin fein d'iompar
air an dtaov astiy agus air an dtaoy amuiy anso tsliye
<L 85>
d'oirean don muintir ata dig seasav as a choivir.  Fi-
aynuise duine iona vfuil meas aguin air, ni beg e chun
cosg do chuir orrin o aon niye suarach na mioyeis-
greideach do deanav: agus na deanfe moryacht do-
choimsihe De, an te na vfuil na prionnsaiye is mo
air talv nivus luaya na neavniye agcompraid yo, sin
do choimead anso mbannuvlacht phearsa agus anso nuirm
ionveonach san noch do haieoch a huile?  na'r
cheart duin sin fein do uvluy chun neavniye as covair
an diayacht dochoimsihe seo.  Acht, O a Yia vaih,
cred e chov fada is tamidne o'n inntin seo chov minic
is do vion se do yanacht ionuin peacuy a lahair do
vorchovachta, agus citiol a neadan do voryacht ard-
chovachtach?  Uch! m'anam bocht, cred e mar veich
naire orrin fios do veih aig na daoine ariyhe seo iona
mbiymid aig iara meas uaihe?  Do veihmis aig fail
vais le buairt agus naire da gcraovsgaoilfuiye iad don
saol go leir.  Bo cheart go mbeihmis go ro neav-
hoilionach adtaov ar gcaheav aimsire suaracha agus
diovaoine, air hon a veih neavchionntach, do nochta
do huile ar gcovarsa.  Agus cred fa na tuigamid go
vfuil suil ar Ndia covachtach do chiyean an uile niye
aig feachuint orrin do ynaih, noch do chiyean go cli-
aralta an uile niye is priovaidiye do vion ion ar gcroiy-
eacha?  Cred fa na mach tnuiymid, le fios ar ndroih smuainte
do veih aige Dia, gur mo do naire e, gur mo
do chailuint e da nonoir cheart, na da gcraovsgaoil-
fuiye iad le glor trumpeid air fuaid an dovain go leir.

Smuainaig, anso sevu hait, Adtaov Dia veih ion
gach aon ait, go niaran se ion gach aon ait ar ngraya:
ata se ion gach ait taihniovach go dochoimsihe, sgia-
vach go dochoimshe, maih go dochoimsihe, breaya go
dochoimsihe: agus, gi be ait a vfuilmid, ata se maih
go dochoimsihe duin.  Cred fa da vriye sin na gray-
mid e? "Dia graya a seay e arso N. Eon 1.4."  Ata
<L 86>
an Dia graya so agus ro yrayach do ynaih 'nar vfo-
chuir, agus do ynaih ionuin; cred fa na rihamid go
na hrocuire?  Is teine e do loisgean do ynaih, ata
an teine seo a vfior larr ar nanama; cionus da vriye
sin na mohuiymid nivus mo da lasaracha? ata mar na
seasuiymid laiv le.  Ata mar na coimeadamid ar nan-
amnacha aige baile, aig tavairt aire don loisdineach
covachtach san ata iona chovnuiye astiy ionuin; acht
leigean doiv imeacht air seachran do ynaih andiay
breagain huaracha saolta.  O Convertere anima mea,
in requiem tuam! Ps.144.  Iompoig hu fein, m'an-
am, os na breagain saolta do choimeadan tu a'd yia,
agus cas air sin do aon honus fiorineach, agus glac do
huaivneas ann go brach.

CAIB. XXV.

Air phais Chriost; agus air dtuis. air ar Slanaiheoir
a ngardin Gethsemane.

AN CUIGVU LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Mar do huirlin Mac De
anuas os na flaihis, agus do chludaig e fein le ar
ndaonacht ne, chun go mbeich mar hagart agus mar
ioybirt aguinne, agus chun go noffralach se e fein
suas mar ioybirt folluil don ahair siorruiye air son ar
bpeacuiye, dob e a hoil tosnuy le na phais le allus
fola agus le dolas eagsavlach, a ngardin Gethsema-
ni an oiyche roiv a vas.  Anso, iar fhaguint na coda
eile da yeisgiobail tamal uaig, agus aig tavairt Phea-
dair Sheumuis agus Eoin leis, noch do vi roive sin
na vfianuiyhe air a aistriuy glorvur air hliav Thabor,
do hosna se air nochta yoiv an doilyios marvhach san,
eagla agus dobron do luig air a chroiye.  "Ata m'an-
am (ar se) dobronach go dti an mbas."  Matt.26.
<L 87>
38.  "Se sin le dobron do havarfeach bas dam anios,
mar a gcoimeadfin me fein beo chun tuile dfulang air
ur son sa.  A Iosa vilis, cad e is cuis leis seo?  Na'r
lavair tu amach go deanach aig lovairt air do phais,
agus an mian do vi agad chun tuile dfulang air ar son.
"Ata baisde agam le na mbaisfar me agus cred e
vead cuivriyhear me no go gcriochnuiyhar e?"  (Luc.
12.50).  Cred e an chuis da vriye sin na vfuil an do-
bron so ort?  nach tusa do hug neart agus misneach
dona martirig, an sliye na'r staonadar fe na pianta bo
vo?  agus an vfuil tu fein eaglach anios?  Acht, O
Hiarna yrayach, tuigim go ceart gur ve do roya fein
geile chov fada san is an doilyios marvhach so do
leigean ort fein; is chun mo heagusg so, agus chun
go vfuilangeoyfa breis ar vead dam.  Ayraim tu fe an
dobron so (maya cheaduiyhar dam a leheid do ylaoch
air) ni nivus luya na agcahaoir gloire; mar is annso
is fearr do hugaim fe ndeara do yraya doihchoimsihe
dam.

Smuainaig, anso dara hait, Na'r vfeidir le ar slan-
aiheoir, noch ionar healvuig a anam do ynaih a varc
naovha na diayachta, an dobron agus an doilyias
ro vor so veih air, mar a mbeich mar a stad se na caili-
yeachtuiye do vi idir an phairt bo chovachtuiye agus
an phairt bo laige da anam; agus trid sin dfag an
phairt bo laige fe na dolaisiye seo, na eagluiye, agus
na pianta uahvasach san noch is gnahach do haraing-
iyean an oiread san do vor uilc go nadurach air yuine.
Da vriye sin ata se riochtanach go machtnomis air
anso chov maih le gach pairt eile da phais, aig fulang
anso tsliye cheayna mar gur duine so varvha e, na
mbeich corp tenderalta lag aige, agus e fe chuing ar
bpianta agus ar navgur ne go leir ion gach aon tsliye
acht avain an peaca.  Mar seo, nar go mbeich duil an
cuivdeachta aige (niye is nadurach do yobron agus do
<L 88>
eagla,) adeir se la na yeisgiobail, "fanuigiye si ann so
agus deanuig faire am fhocuir si." Matt.26.38
Ni fulair no is ro vor an tiongantas do vi air an triar
absdail seo aig clos an sgeil nuay so ona maiyistir,
agus e fheicsint miynehach go hiomlan, agus ion alus
fuar le triobloid ro vor.  Agus tusa, a Iosa vilis, is
ro vor an truay hu fe na tuilhiye dolais, an tan do cuirag
tu anso ruchta bocht san is do veih aig lorg compord
air do yeisgiobail vochta, is gur tusa do hugach com-
pord agus neart do ynaih doivsin.  Uch! cred e lui-
yad do heirvis a yeanfaig a gcuivdeachta duitse anios
air feay na haimsire na vfuil siad san na gcodla is tusa
air an amm gceayna lan do yoilyios folla, agus do ri-
hig chun suivail uait an uair do vearfas hu chun tu
cheasa air son a bpeacuiye.

Smuainaig, anso trivu hait, Mar do chuaig ar Sla-
naiheoir grayach fe an doilyios agus an dobron so aig
urnuiye, an taon choimirce surailte fe an uile hriob-
loidiye, an taon chloiyeav cosanta la an choga.  Acht
toig notus, m'anam, cred e an uvluiyeacht le nar yuig
se chun a Ahair siorruiye, agus sleachtuiyhe an vfior
halv; cred e mor vead a yuhracht, "Le eive ard agus
deora, arso an tabsdal, Heb.5.v.7. agus foyluim aih-
ris do yeanav air.  Anso nurnuiye seo do yeill se
chov fada san an sliye gur luail se don bpairt bo laige
da anam guiye chun Ahar aig iara cupan a year phaisc
do hoguint uaig: acht an san air a momead a duvairt
se, "na bioch se mar is toil leamsa, acht mar is aill
leatsa."  Chun a heasbeant duinne fe an uile hriob-
loidiye agus chrosa gur ceart duin ar dtoil go hiomlan
do uvluy do hoil De.

Smuainaig, anso cearhu hait, Mar do rin ar Slanai-
heoir stad fe yo da urnuiye chun dul aig fiosruy a
yeisgiobail, acht do fuair iad gach amm iona gcodla.
Uch! m'anam, nach e seo do chas so mar na absdail,
<L 89>
a veih ad chodla, se sin, aig maireachtuin an staid
leisguil haoltach?  Do chaih do Hlanaiheoir a veaha
go leir aig saoharuy do hlanaihe si, agus a vfuil se
fhulang anios, is air do honsa dfulanguiyean se e. -
Uch! bioch truay agad anios an chuid is luya ye da
staid miochomporduil, an fhaid do leigean an Tahair
siorruiye air gan eisdeacht le nurnuiyhe, agus air an
taov eile, an fhaid ata a yeisgiobail ro chodlatach
chun aon aire havairt do!  Anso staid yolasach so,
do heasbean aingiol os na Flaihis e fein do chun com-
pord do chun air chompord na naingiol.  O! cred e
an uvluiyeacht! acht cred e an sort compord is doih
leat do hug an taingiol so leis?  ni he a valairt go
deivan, acht aig cuir toil a Ahair a dtuigsint do,
agus da iara go huval air a nainim neav agus talvan
gan staona siar o roint le peacuig vochta, tri na yraya
dochoimsihe, an fhuasguilt iomaduil sin, air son a
dtanga se sa tsaol; agus easonoir agus pianta aon lae
avain dfulang a vfavar slanuy na cine daona, agus air
son an yloire siorruiye agus an onoir do yeovach an
Diayacht tri gach a vfulangeoch se.  Deineach a lei-
heid ceayna do vachtnav air hoil De, air a vor onoir
agus a yloire, agus maiheas tanama fein, compord do
chuir ortsa mar an gceayna fe do hriobloidiye agus do
chrosa fein: ni feidir aon chompord do veih nivus
eifeachtaiye.

Smuainaig, anso cuigvu hait.  Air an duirpheanuid
bais dfulang ar Slanaiheoir ion anam air feag a urnu-
iye an oiyche seo.  Is feidir linn pianta agus triob-
loidiye anama do vreihnuy, do reir an chrich uah-
vasach do harainguiydar air a chorp, le e chuir anson
alus fola ro iongantach san, an sliye gur lion an
talv do vi fe le fuil.  Iosa vilis, ce chualaig riav a
leiheid seo do yuirpheanuid bais?  Acht cad do
huigean tusa, m'anam, do vi na chuis fhirineach aige
<L 90>
na hriobloidiye uile, agus aige na pianta geara do
Hlanaiheora?  Go prionnsapalta na tri ayvar so:
air dtuis, avarc firineach solusvar air a raiv le fulang
aig air feag cursa iomlan a phaise; agcas go raiv
gach sort miochlu agus pianta da raiv na yiay san
aige le fulang anait a cheile, anios go huile as coi-
vir suile anama, mar aon le gach aihis agus tarcuisne
eile do yeovach se na vfochuir; da yeasga san dful-
ang se a phais year go huile fe yo, uair diov o la-
vaiv a navuid, agus an dara uair ona huairim ro holus-
far ro huigsionach fein air gach a raiv aig le fulang.
Acht cred fa, a Iosa yrayach, a vfulanguigean tu na
pianta sa an ahuair?  Ni feidir le aon neach me
fhreagra acht do yraya avain.  Cuis eile do hug cov-
na chun pianta ar Slanaiheoir do veaduy, avarc so-
leir air pheacniye an tsaol go huile o huis go deire. -
Ata corha agus mallaiheacht uahvasach na cine daona
go leir anios da gcuir na leih chun iad do ylana
amach le na chuid fola.  Uch cred e chov grainuil,
chov criheaglach is do vi na hainviyaig ihfrionda so
a suile ar Slaniheora, an te sin avain na raiv fios
ceart aige air a nuahvasuiyeacht, le avarc cliaralta do
veih aige do ynaih air an moryacht dochoimsihe a
veih fe vasla aco.  O Hiarna, cred e mead mor is
do vi mo pheacuiye si rannphairteach anso rayarc dob-
ronach so?  Cred e mead faraoir! do chovna hugadar
chun do phianta agus do yoilyios do veaduy?  An
trivu cuis do veadaig pianta agus doilyios ar Slanai-
heoir, an tuigsint do vi aige air luiyad na usaide
do yeanfeach na fior Chriostuiyhe do gach a vfulang-
eoch se; a ndaileacht agus cruayacht a gcroiyheacha
dfeicsint, tri na niompoydis an leiyeas naovha so
chun niv varvhach, agus a fhuil mor luach do haltair
fe na gcosa: cailuint hiorruiye an oiread san do vi-
liuin anamnacha dfeicsint, tar eis go vfaiyeach se fein
<L 91>
bas air a son; agus an uivir veg diov so, do veich
saor o vas siorruiye tri hora a phais agus a vais.  An
tan do rih na smuainte duvach doilyiosach so ananam
ar Vfuasgulheora, do huit se andurpheanuid marv-
hach, agus dforsail uaig na sruihchain fola so.  A
Chriostuiyhe, bioch truayveil aguiv anios do hriob-
loidiye ur Slanaiheoir, agus bioch aigne yingvalta
gan buairt do chuir air anam tenderalta go brach aris
leis an bpeaca.

CAIB. XXVI.

Air an Slanaheoir a Gcuirt Chaiphas.

AN SEVU LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, air eiyriye dar Slanai-
heor on Urnuiye, tar eis a eagluiye do vaiyistiriy-
eacht, do hainig se go dti na yeisgiobail, da innsint
doiv anios codla leo agus a suaivneas do ylaca, gur
hainig a uair fein, agus go raiv an tretuir covgurach
doiv.  Acht, a Hiarva vilis, ca hoin do ylacuirsi do
huaivneas na yeanfe tu codla?  Ni yeanfir go dti
codla deaneach an vais air leaba chruaig na croise. -
Machtnuiyaig, a chriostuiyhe, le suile ur nanamnacha,
air an misneach agus ollavuiyeacht do heasbeanuin ur
Slanaiheoir air an ocaid seo chun fulang air ur sonsa,
le e yimeacht air aiya chun go dteagveoch leis an tre-
tu ir agus le na chuivdeachta: feuch cred e an cheann-
sacht le na nglacan se pog fhallsa na sihchana.  Agus
fos chun a heasbaint go soleir na raiv aon chovachta
air talv abalta air e yavail, acht le na hoil haor fein, le
da fhocul, Ego sum, "Mise e," do leag se chun talvan
anuas an covhionol mor go leir do hainig chun e ya-
vail, is iad aig titim siar andiay a gcuil air an ait. -
Na yiay san do hug se suas e fein doiv: agus iar na
cheangal doiv, do harainguiydar leo e air fad tri gach
<L 92>
achran go dti an gcahair, air feay na haimsire a yeis-
giobail da hreigint, do rihadar chun siuvail, da fha-
guint sin idir lavaiv a navuid, do hug leo e lahair An-
nas, ahair ceile an aird hagairt, ait ar hug seirviseach
dana drohvuinte masla yo le e vuala le bas air eadan
naovha.  As san do hoigadar leo e go dti cuirt Chai-
phas, ait a raiv na haird hagairt agus sinnsir an phobuil
cruiniyhe a vfochuir a cheile, aig suil leis an bpriosu-
nach nuay so dfeicsint as a gcovair, agus iad air aigne
e varvu le coir no eugcoir.  Lean so do Hhlanaiheoir,
m'anam, gach aon choisgeim don tsliye, treighe anios
aiga yaoine muintearha go leir: machtnaig anios air
an uan naovha ceannsa so ameasg na mactiriye, cio-
crach so, fe an uile hort sgige agus drochvuna; acht
feuch nivus siay air le suile do huigsiona; meavraig
ionn veon anama, agus feuch an solas agus an sasav do
ylacan se aig covaontuy le toil Ahar, agus aig fulang
air do honsa; agus foyluim as san sampla san a leiheid
ceayna do veon do veigh agadso fe do hriobloidiye
agus do phianta fein.

Smuainaig, anso dara hait, Nach tuisge tugag ar
Dtiarna go dti cuirt Chaiphas an tard hagart, ait a raiv
mor chovhionol an Sanhedrim cruniyhe avfochuir a
cheile, acht air a momead tar eis failte harcuisnuil do
chuir roive, do hosnuiydar air e hriayil, agus na fia-
nuiyhe fallsa do vi chun fianeiyeacht do yeanav na
choine do ylaoch asteach.  Acht feachuig air air-
dreiveas De, feachuig air fhorsa na firine, agus an
Uan iongantach neavchiontach so De: da vead e ma-
lis na cuirte mallaihe seo; agus a vfianuiyhe, daoine
gan onoir gan choinsias, air a hon son ni raiv aon
vriye yoiv ion gach a mfeidir leo do chuir na leih, no
ni hagach a vfianeiyeacht le cheile, niye do rin a
sgealuiyeacht gan tavacht.  Acht an feay d'ayra tu a
airdreiveas, feuch agus iongnaig ceansacht agus fioyne
<L 93>
do Hlanaheoir, do vi aig eisdeacht go ciuin le gach
droihusaid agus masla do hugadar na fianuiyhe fallsa
so yo, aig tavairt le tuigsint go fiorineach leis an tas-
dail seo go raiv se roint eigin nivus mo na duine,
do fuair mar seo ann fein a veih sihchanta suavneaseach
an feay do vi a chreiduint agus a veaha fe an oiread
tarcuisne agus mioychlu.  An tan do saruiyag mar
seo malis navuid ar Slanaiheoir, d'eiyrig an tard-ha-
gart na heasav agus diar se air a nainim an De veo a
nisint do ar ve Criost Mac De e?  Le onoir don
ainim vor naovha san, do rin ar dtiarna advail holla-
munta air an vfiorine, chun a heasbaint duinne ata ya
leanvuint leis an sampla so, anuair do ylaoyfar sin
chun a leiheid do hriayril, gan naire do veih orrin go
brach na haov san na a chreidiv.  Air sin, do sdrac
Caiphas a chuid eadaig, aig raya go hard blaspheim!
Agus a duvradar uile go dtoillean se e chuir chun bais.
Acht tusa, m'anam, lavair amach contrarya, leis na
haingal agus le fiorein De go huile, Rev.iv.v.12.
"An Tuan do marvuiyag is fiu e covachta, agus dia-
yacht, agus eagna, agus neart, agus onoir, agus gloire,
agus beannacht dfail, o'n uile chreatuiriye go sior-
ruiye."

Smuainaig, anso trivu hait, Nach luaihe tugag an
vreih eagcorach san air ar Slanaiyheoir leis an
mor chovhionol, na hosnuiydar gan voill le cruayalach
neavchoitchianta da vuala is da vasluy, mar a veich
deavain vallaihe ihfrinn, is ni mar yaoine, agus
do hugadar do gach aon sort drohusaid, builliye, tarcu-
isne, agus dia-ahuis.  Feuch m'anam, mar do chahean
na coin ihfrionda so a seiliye air aiya naovha do Hla-
naiheoir, agus a raomuiye salacha do chaheav air an
eadan naovha san ait a suiyean breayhacht agus mor-
yacht: feuch mar do yoirnid e, mar do yavuid da
gcosa air agus mar do vuailid e le cuhach gan trocuire,
<L 94>
an feay na vfuil a lavaiv ceanguilte air a dtaov hiar
de, is gan e abalta air aon iaracht avain do chosaint
de fein, na aon duine muinteara aige ann do ylan-
fheach aiya, na aon chovna eile havairt do.  Feuch
mar do chuirid falach air aiya le preaban eigin salach,
agus an san tri fhonoid (chov maih is da mo faig
breige e, no mealltoir) le linn gach aon iaracht, deir-
adis leis a havus ce vuail e: a neugmuis moran eile
aihis dfulang se le foiyne agus le misneach dochloiyte.

Smuainaig, anso cearhu hait, Do gach ar fhulang
ar Slanaiheoir a gcuirt Chaiphas, nior yeavaig aonrod
chov mor tri na chroiye, le titim yainsairach Pheadair,
ard cheann na neasboil, agus an te fuair na priovlei-
diye agus an tuydaras bo vo uaig.  An te, tar eis a
vuiyeav an oiyche cheayna san, a gcas go dtreigfeach
na deisgiobail eile a maiyistir, na treigfeach se fein go
brach e: agus gur tuisge do yeovach se bas an fho-
chuir na heunfeach se e; tar eis sin feuch air laigeacht
agus yiombuaineacht naduir na duine: le glor cailin
gan eifeacht, do heun se a vaiyistir, fos e yeanav ya
uair agus tri huaire, agus nivus mo na san do yearva
se agus d'iar se e fein do yamuint maya vi aon aihne
riav aige air a nduine.  Iosa vilis! cred e an duine?
O Hiarna, feuch ormsa, agus neartaig me lead yrasa,
na seunfe mise hu mar an gceayna.  A se an cheud
chuis do vi le titim Pheaduir, taiyse agus danuiyeacht
phriovaideach as a neart fein.  An dara cuis an neav-
huim do rin se do chovairle ar Slanaiheoir, veih na
chodla an uair bo cheart do veih aig faire agus aig
urnuiyhe.  An trivu cuis, le e ya chuir fein a ndain-
seur le rih asteach a ndroih chuivdeachta.  Tavair
aire na fuil na tri chuis ceayna le cuir ad leih si, ad
haruint mar an gceayna chun an Tiarna do heuna
agus fos e cheusa leis an bpeaca.  Foyluim aihris do
yeanav air aihreachus aosga an aibsdail seo, do chuaig
<L 95>
amach gan voill tar eis do titim, agus do yiol go gear
dolasach; niye, deirhar, do chleacht se air feag a
haoyail na yiay san chov minic is do chloiseach se an
coileach aig glaoch.

Smuanaig, anso cuigvu hait, Mar do chuaig an tard-
hagard agus na sgriobuye a vaile chun a suan do ylaca
tar eis breiheavnas bais do havairt air ar Slanaiheoir,
da fhaguint sin a lavaiv na muintire na'r leig do aon
tsuan do ylaca.  O! cred e uahvasuiye na hoiyche do
chaih ar Dtiarna a measg an scata maillaihe sin,
do rin aris go minic, chun a gcruayalhacht fein agus ma-
lis a maiyistiriye do hasav, gach aon sort mioyhrocuire
agus neavcharanacht do yeanav air do reir mar
do rinadar roive sin an uair a vi a maiyistiriye a lahir,
aig tavairt an uile hort drohusaid do agus masla
dia ahuiseach.  An sliye gur feidir linn a yeivniu le firi-
ne na beig fios go brach go la an vreiheavnuis air leach
fhualang ar Slanaiheoir an oiyche sin.  Dfhoiyne se
le cuinas leis an drohusaid sin go leir; agus an uair
sin fein, an fhaid ata siad san da vasluy san, ata se
sin aig guiye air a son san, agus aig gavail a leihsgeil
le naihir, aous aig ohfrail suas a chrosa agus a hriob-
loidiye mar hasav iona bpeacuiye.  Iosa vilis, tavair
duin grasa chun aihris do yeanav ort.

CAIB. XXVII.

Ar Slanaiheoir da havairt as covair Philate agus
Herod.

AN CEACHVTU LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Cred e chov much air
maidin, ce fada dfanadar suas, do hagvuiyid an tard-
hagart so agus a chomraiduiyhe ion mallaiheacht le
na cheile aig cruinniuy mor chovhionol don sanhe-
drim, agus an san aris aig cuir na ceiste ceayna air
<L 96>
ar Slanaiheoir, da iarhuiye ye, "ar ve Mac de e?"
agus aig tavairt an fhreagra ceayna orha, niye do
neartaig a mbreih roive sin.  Air a hon san do huig-
adar na'r vaih yoiv an vreih seo do chuir a gcrich
gan ccad Phentius sic Pilate an riayluiyheoir, adtaov
iad a veih fe riayluya impiriyeacht na Roiva, do aon-
tuiydar air e vreih leo go dti Pilate, agus le nuydaras
san e cheusa; sort bais do hionsguin a malis mar
roya, mar bo he air an amm san bo sganaluiye agus
bo neavonoiriye, oir ni hughuiye do aon neach e
acht do feaymanaig diveasda agus do choirheoiriye
publiye; agus bo chruayaluiye, mar bo vas fada mall
e, fe na pianta bo yeire agus bo ionvohuiyhe.  Gluais
anios, a anam chriostavuil, agus machtnuig air do
Hlanaiheoir do reir mar do luaihuiyhar e tri na sraid-
iona air fad, le na lavaiv ceanguilte, o heay an ard-
hagairt go dti cuirt Philate, an mor chovhionol an
sanhedrim tiomchioll air; agus a ministeirriye mall-
aihe aig craovsgaole go hard air imheacht doiv, gur
anios ata a vealltoireacht go leir da yeanav follus, a
vreagchravay da nochta, agus e fein cionntach an
dia ahais.  Feuch mar yeinid an sluay diudanach so cuir
le na cheile aig tavairt covna ya navuid anios, ce go
rinadar began roive, sin e advail agus d'onoru mar
fhaige, da leanvuint le gairoid vaslahach, da harcuis-
niuy air feay na sliye, agus aig tavairt an uile hort
miochlu agus aihis do.

Smuainaig, anso dara hait, Agus tavair fe ndeara
Breiheav na mbeo agus na mairv, na heasav le na la-
vaiv ceanguilte mar choirheoir as coivir riayluiyheoir
suarach; agus feuch air an gcuis anios nivus siay. -
An uair do hug an tard-hagart agus prionsaiye na
ndaoine suas e, agus pilate a yiarhuiye cad do vi aco
le cuir na leih, ni rinadar aon sgrupol do vasla agus do
viheisd nuay do havart do aig cuir gach droih niye na
<L 97>
leih; da raya gur yuine urchoide agus buayearha
yeanav e, tretuir agus meirlioh don chriochsmacht,
do choisg dioluiyeacht do yeanav le Caesas sic, agus e fein
chuir suas mar riye na nguidaig.  Toig notus uair
eile dfoiyne dochlaoiyte do Hlanaiheior aig eisdeacht
go suaivneasach le gach niye fallsa da'r chuiradar na
leih; air voh go raiv iongantas air an riayluiyheoir
go mbfeidir le aon neach foiyne do veih aige fe an
oiread droihusaid aig iara e yaora chun an vais bo
veasa.  Giyeay o chonarc se go sofheicsiona tri
vreigriocht go leir an ardhag irt agus na sgriobuiye,
do lavair se adtaov an tsuaivneas so a vfavar ar Sla-
naiheoir; le roint marana do yeanav air an vfocul
riye; agus air fhail iomlan sasas do air an bpoinnte
sin, an uair a cuirag a dtuigsint do nach leis an saolso
do vain rioyeacht ar Slanaiheoir, agus do vriye sin na
raiv diovlach do chriochsmacht Caesar, uime sin do
hil se e leigean chun siuvail.  Iongnaig forsa na neav-
chiontacht, noch do vog croiye an eircaduig, agus an
duine is measa do yaoine, mar philate: agus deivnig
duit fein le lavairt general, gur fearr mile uair do
chruiyhu air do neavchiontacht foiyne agus suaivneas,
na diovail do yeanav anaiy na diovala, agus cosaint
vaslahach agus yaroideach do yeanav.

Smuainaig, anso trivu hait, Air do Philate a veih
cinnte do neavchiontacht ar Slanaiheoir, agus duil-
vur air e leigean chun siavail, do chuir na prionnsaiye
maliseach agus na duine meallta toirmiosg air; agus
da vriye sin air huigsint do gur duine do vuintir Gha-
lilee ar Slanaiheoir, gur fe uydaras Herod riayluiyheoir
Ghalilee do vi se, uime sin chun e fein do haora o vi-
lean agus chun a veigh sgarha le na niaratus san, do
hiomain se e go dti Herod.  Coimead cuivdeachta led
<L 98>
Yia, O m'anam, trid an bpaird nuayso ya phais, agus
toig notus da cheansacht neavchomyraiduil an feay
do yavan se tri na sraidiv, covhionoil vor vaslahach
air gach taov de, agus iad go gairoideach aig tavairt
drohusaid agus mor aihis do.  Do ai ahas mor air He-
rod le lin e heacht, andochus go vfeiceoch se miorvuil-
te eigin, agus da vriye sin do chuir se mile ceist air,
fhaid do vi prionsaiye na nguiduig le malis hiorvuan
da vasluy aris agus aris, agus aig cuir gach aon droih niye
na leih; ach do vi ar dtiarna suaivneachus air
feay na haimsire, na ni haiseoch curialtacht yiovaoin
Herod, na aon niye yeanav do chuirfeach diachuir air
an bprionsa so e haora on mbas san do iar se go
ro yuhrachtach, mar a se do vi orduiyhe os na flaihis mar
an taon tsliye ar vfuasgulha.  Go mbeannuiye an uile
chreaturiye a vor vaiheas go brach.

Smuainaig, anso cearhu hait, An uair na saseoch ar
Slanaiheoir curialtacht Herod le miorvuilte do yeanav
air a chovairle, do ylac se fearg vor na haov, agus do
smuain se air sasav do vaint de le fonoid agus masla,
agus aig tavairt orduy e chludach le eadach ban tri
harcuisne air, mar chota amadain na bfeidir mar riye
breige; agus anso gculaih san do chuir har nais aris go
dti Pilate e le covhionol mor maslahach na hiomchioll
do reir mar a vi aig teachd do, na sgriobuiye agus na
pairisinig mar chinn orha.  Seasaig le uahvas aig fea-
chuint air eagna siorruiye an Ahair da vaslu mar seo,
mar amadan; agus foyluim as so gan buairt do ylaca
adtaov breiheavnus an tsaol na veih eaglash roive.

Smuainaig, anso cuigvu hait, An uair do chonarc
Pilate ar Slanaiheoir da havairt har nais chuige aris,
do hionnsgain se sliye eile chun e havairt saor an
sliye na tavarfeach air an amm gceayna aon chuis
<L 99>
cainnte na aihis don ard hagart agus do ard chinn na
nguiduig.  Do bo e nos an nasuin sin air la sollaman-
ta a gcaisg (noch d'onoradar an la ceayna san) a
gcuivne don la fuasguluiyag iad o sglavacht na Egipte,
aon choirheoir avain do leigean saor uaihe, gibe duine
air a dtiocfeach na daoine le cheile d'iara; da vriye
sin, do bo vaih le Pilate an ocaid do heacht na hliye
anios, do chuir se mar cheist orha, ce aco don mbeirt,
do havairfadis saor, ar Slanaiheoir air haov, agus Bar-
abas, coirheoir publiye, biheavnach agus murdareir air
an dtaov eile; do vi se cinnte go mbfearr leo Uan
neavchiontach De do haora, na Barabas an cloiyre
fior choirheoir is measa do bfeidir a veih, do haora o'n
bpeanos do hoill se.  Oh! Philate, is ro uahvasach an
tarcuisne do hugais anso do Vac De, an tan do leigean
tu ort favar do yeanav do!  Cad e seo!  a gcaihfe
Tiarna na beaha agus na dovarvhacht, riye na vflaih-
eas, seasav a gcomoray leis an te is measa do yaoine,
leis an gcloiyre coirheora publiye is measa d'ar mbfei-
dir a fheicsint?  A gcaihfar e fhaguint fe roya an
tsluay vallaihe seo, ce aco don mbeirt an fear is fearr,
agus ce aco is mo huilean bas dfail?  O a uvluiyeacht
neavchompraiduil mo Hlanaiheoir!  O a riye na
gloire, cred e chov iosiol do chromuis chun mise do
hoguint o'n aoileach!

Smuainaig, anso sevu hait, Maya bo vasla dofhu-
langha ar Slanaheoir do chuir a gcomoray le Barabas,
cred e yearfamid leis an roya so no cred e an ainim
do havarfamid air do hoig na daoine dala so, an uair do
hoydar Barabas roiv Chriost, agus diaradar Criost do
cheusa agus Barabas do leigiut saor uaihe.  O! m'an-
am, feuch anso nuvluiyeacht iongantach so mo Hiar-
na, cred e chov doivin, chov dainseurach is do vi
<L 100>
cneay na taiyse, noch na'r vfeidir a leiyeas acht le na
leiheid sin do uvluiyeacht ro vor!  O! feuch maya ta
do huil leiyiste fos.  Sgrudaig hu fein mar an gceayna,
mar a vfuil tu chov minic ciontach mar na Giuduig
yalla aig deanav roya do Bharabas roiv do Hlanaiheoir,
led' chul d'iompoy leis air son meas beag saolta, no
plesur salach momead?  Maya rinis, is luya dod
leihsgeul is feidir do yavail na a leihsgeul sud, mar
ata a fhios agad gur ab e Tiarna an uile yloire e, anso
namm gceayna na ndeanan tu geirleamuint air leis
an bpeaca; acht na dtaov sud, da mbeich a fhios aco
gur abe do vi aco, ni hoyfadis go brach Barabas roive.

CAIB. XXVIII.

Ar Slanaiheoir da sgiursail aig an Bpiolloir, agus da
choronoinuy le Deilgniye.

AN TOCHTVU LA FICHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Mar ata na Giudaig fos
aig lavairt amach anaiy ar dtiarna, agus an sliye veill-
teach yrochvuinte aig iara cead e cheusa air an gcrois;
do hionsgain Pilate sliye eile chun e leigint uaig
saor, se sin le na miohrocuireacht san do hasav aig
tavairt orduydoiv e sgiursail go cruayalach.  O!
Philete sic, is cruayalach e do hrocuire! ion mar seo do
heasbeanair uirm don te adeir tu, ata neavchiontach?
A ne seo do cheartso? acht iaran ar bpeacuiye, O
m'anam, go dtavarfuiye a leiheid seo do yroihusaid
do Hiarna na gloire; agus a leiheid seo do pheanos
mioyrasavuil tarcuisneach do havairt do, noch na tug-
huiye do aen neach ach do sglaovayhe coitchianta no
dopheacuig ro vora is ro yiovesda, agus na tughuiye
air aon chuntas do lucht aitriv cahir na Rova.  Sea-
saig si agus feuch, m'anam, cred e an tsliys deantar
<L 101>
an vreih seo do chuir a vforsa.  Feuch mar do lav-
uiyid na saiydiuriye fola an Tuan so De, mar do
nochtuid e da chuid eaduig, agus e cheangal go dain-
gean do phioloir cloihche.  Feuch mar do vuailaid air
air a yromm naovha agus air a yuaiie iomadevlacht
do vuiliye, agus do sgiursiye.  Feuch mar do
do rihean an fhuil amach air gach taov de, Fuch mar
ata a chorp go leir stracaiyhe, gearrha le na neav-
hrocuireacht, agus an fheoil sgarha ona cheile asteach
go dti na fior chnavna.  Feuch mar ata a navuid air
feay na haimsire aig tavairt gach aon sort tarcuisne
yo, agus lan dahus adtaov a phianta; is e sin air an
amm gceyna, le na huile toighe anairde chun na
vflaiheas, aig ohfrail suas gach a vfuil se fhulang air
son a bpeacuiye sin, agus peacuiye an tsaol go leir. -
Oh!  pheacuig, toigaig notus ceart anios d'ur Vfuas-
gulheoir, agus feuchuig ion a chorp mionyearrha,
stracuiyhe, malis an pheaca, agus foyluimuiyaig grain
do veih air an ainviye ihfrionda so, noch do hug
Mac De chun na dtriobloidiye agus na byianta so uile.

Smuainaig, anso dara hait, Mar do rin na cloiyriye
fola so leis an sgiursail neavhrocuireach so aon chneay
avain o cheann go cois da chorp ar Slanaiheoir, do
sgaoiladar e fe yeire don bpiolloir, da fhaguint fe fein
chun covna do havairt do fein aig cuir a chuid eadaig
uime chov maih is dfiad se.  Oh! Chriostuiyhe, bioch
truay aguiv anios do staid hreighe ur Slanaiheoir, niv-
fuil duine aige do havarfeach laiv chonganta yo chun
a lait asguilte do cheangal suas, na chun an fhuil do
stopa ata aig rih na tuilhiye asta.  O teiygiye da
laihair anios, agus tairgiygiye yo gi be servis is feidir
liv; targiygiye an chuid is luya ye covna havairt do
aig cuir a chuid eaduig uime chun a luit glosa dfa-
lach o fhuacht na speire.  Acht O! cad e chov garv is
<L 102>
'ta neahedaiye olainne seo le na yromm tinn loitihe;
faraoir! anait aon tsuaivneas na compord do havairt
do, is avla veaduiyid a chneaya, le veigh aig ciomilt
diov.

Smuainaig, anso trivu hait, Gur ab air eigin do hug
na saiyduiriye fola aon amm staid d'ar Slanaiheoir tar
eis a sgiursala an tan do oibrig an dial annta sort eile
peanos do havairt do na'r chualag riav roive sin air a
leiheid do o hoinfanuas: agus dob e sin sport mioy-
rasuil do yeanav doiv fein da choroinuy mar riye. -
Uime sin do stracadar na ndiag e go dti cuirt an
Phraetorium, agus aig cruiniuy an armail uile le
cheile, do nochtadar go fiochvar aris achuid eaduig
de, noch do vi aig ceangal anios le na chorp loitihe
le cneaya; do chuiradar na huiye e air vinnsi no air
stol, do chaihadar sean eadach ceirteach purpar tiom-
chioll air, do chasadar air a cheile deilgniye fada,
cruay, geara, agus dfasgadar iad anuas air a cheann
beannuiyhe, do chuiradar raoid no cana iona laiv mar
shlat riyheavuil; an san tri fhonoid, aig teacht na
nduine auait a cheile, aig luba a ngluine as a choivir
le failte yroihveasduil.  "Failte reovad a riye na
Nguiduig."  Do chaihadar seiliye air eadan, do yoir-
naydar e, agus aig toguint an chana no an raoiv as a
laiv, is da vuala anso cheann leis, air an moh sin aig
tiomaint na dtairniye nivus doivne asteach, is an
fhuil air an amm gceayna aig rih go farsing anuas le
gach lot do vi air ona bpoinntiye geara.  A Iosa vilis,
cad dearfamid anso, no ce aco an tiongantas is mo
aguin le tavairt fe ndeara, mailis ministeiriye an Dial,
no do charhanacht neavchompraiduil si, noch do
chuir diachuir ort a leiheid do viochlu agus do phianta
neavchoithianta dfulaug air son peacuig mionadurha.
Go mbeannuiyhar do vor vaiheas go brach.

<L 103>
Smuainaig, anso cearhu hait, Mar do hil Pilate
anios go mbeich buile agus malis na ngiuduig sasda,
air voh na iarfadis nivus mo bas ar Slanaiheoir, tar
eis a fheicsint cad a vead na miohrocuire agus an di-
veas do heasbeanag do chun geite da nainvian diol-
tach, do hoig se leis e mar a vi se le na choroin deilg-
niye air a cheann, agus a phurpar ceirteach air a
ynaile, agus o ait ard do heasbain se e dona daoine
aig raya Ecce homo, "feuch an duine."  Feuch cred
e an tsliae iona lavahar e anios. stad da vriye sin o
veih aig lorg a vais nivus siay.  Glac truayveil da
chorp mionycarrha o cheann go cois.  Acht feuch si
a anam criostavuil air an duine le sort eile suile do
valairt suile na mallaiheoriye cruaychroiyeach so. -
Agus feuch ced e an staid ar hug do pheacuiye si agus
a chareanacht dochoimsihe fein e.  Feuch air a
chean coroinuiyhe le deilgniye geara, aig dul triy na
oisinniye naovha le pian eagsavlach air gach uon
taov.  Feuch air aiya gneveillte le duv agus gorm,
agus e go leir salach le seiliye agus fuil.  Feuch air
a chorp go hiomlan gearrha stracuiyhe le cordaiye
agus sgiursiye; agus anios cludaiyhe le eadach garo-
cruaig, ceirteach, aig coimilt da luit agus gach aon vo-
mead da meaduy; agus an san feuch suas agus macht-
nuiy air ion cahaoir a yloire, agus feuch cred e an
sasav is feidir leat do havairt do adtaov e fein do
uirisliu chov iongantach san le graya yuitsi.  Ni iar-
an se nivus mo ort na aihris do yeanav air a fhoiyne
agus air a uvluiyeacht.  Feuch, da vriye sin, cad e
an tsliye a ndean fe tu taihiye dona leasuin seo.

<L 104>
CAIB. XXIX.

Ar Slanaiheoir aig iompar a Chroise, agus da
cheangal di.

AN NAOIVU LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, Na'r luiyduig malis na
ngiuduig ion aon tsliye aig feachuint air Uan De aig
tavairt a chuid fola air son peacuiye an tsaol, acht iad
gan sosa aig bpeiue amach go hard ion sliye chuloid-
each yrochvuinte da iara e cheusa; do yeile Pilate
fe yeire yoiv, agus a naiya a choiustas fein, do hug
se breiheavnus air ar Slanaiheoir chun bas na croise.
Oh! Chriostuiyhe, an raiv se riav do viofhortun or-
riv tri veatacht da hort tarcuisne do havairt dur Sla-
naiheoir agus da heagusg, agus diultuy do reir cleach-
ta ua mbeaha do riaylacha an tsoivsgeil, le eagla roiv
raiyteachus an tsaol?  Nach ry vinic do rin temtas-
hun nivus luya na eagla caradas Caesar do chailiunt,
a chuir diachuir orriv si Mac De do cheuaa aris! -
Bioch buairt agus doilyios oriv da vriye sin agus
deinig aihriye.

Smuainaig, anso dara hait, Mar do ylac ar Slanai-
heoir leuvluiyeacht iomlan, le carhanacht, agus le
suaivneasan vreih bais sao, ce eagcoireach o Philate,
air a namm gceayna do vi si ro cheart o'n Ahair sior-
ruiye agus riochtanach le baiya ar slanuny me.  Air
don mbreih veih tavarha air, do nochtag aris e gan
noill da eadach purpar, agus cuirag a chuid eadaig
fein uime, agus cros fhada vor, nivus troime na fhiad-
feach fear d'iompar, air a yuaile loitihe cneayach;
agus da viheavnach mar chuineachta aige, agus iad
le ceusa an fhochuir, chun an tarrangaire sin do
yeanav firineach, "leis na mallaiheoriy do measag e."
(Isai.53).  Taguig anios, a anamnacha devoideach,
<L 105>
agus feuchaig air ur Dtiarna aig imheacht anso siuv-
aloid yeanach so.  Imiyean fear roive anso tsliye aig
craovsgaoile go hard na gcurha agus an dia-ahuis do
chuiradar a leih an choirheoir seo na'r cualag tracht
riav air; an san leanaid na saiydiuriye agus lucht a
varvuihhe e, le teadaracha, casuir, tarniye, etc., na
ndiag sin imiyean go mallchromha ar nard hagart agus
ar noiybirt, e go huile bruyte agus lan dfuil, biheav-
nach air gach taov de, agus an chros air a yuaile, e ya
taruint leis coisgeim air choisgeim; na sagairt, na
sgriobuiye, agus covhionol coitchean na ndaoine go
leir na yiag agus na hiomchioll air gach taov, da vas-
luya, da chaineay, agus aig leavyaire as a choine; na
crochuiriye mioyhrocuireach aig gavail da gcosa
air, da vuala aig cuir deihanis air.  Oh! Chriostuiy-
he, anios an chuid is luya ye glacuig truayveil do
hriobloidiye, agus phianta ur Slanaiheoir, agus na
meaduiyaig ualach leis an bpeaca.

Smuainaig, anso trivu hait, Air an Dtiarna beann-
uiyhe aig iompar a chroise tri na sraideana air feag
tamail le triobloid agus pian dolavarha, mar do huit
se fe yeire fe an ualach, is gan e abalta air e yiompar
nivns siay.  Na bioch iongantas ort na haov so,
m'anam, air a vfochuir ualach a chroise veih mar veay-
chuin air a chorp tuirseach, lan do luit air gach ball
de, agus caite lag tri chailuint an oiread san fola; do
leag a Ahair naovha air a yuaile ualach eile nivus dof-
hulangha, viz. se sin ualach trom pheacuiye an tsaol.
Oh! Chriostuiyhe, is fe an ualach dofhulangha so do
huitean ur Slanaiheoir agus do heiyean se a laige. -
Na ni vfaiyean se aon tsuaivneas on ualach neavhro-
cuireach so o Shimon o Cyrene, do forsalag chun na
croise diompar a chovna yo, acht ni ar iompar se aon
chuid do ualach ar mallahacht ne, noch do leag an
Tahair naovha anuas air a Vac grayach chun iad do
<L 106>
ylana amach le na chuid fola agus le na vas.  O vaih-
eas dochoimsihe an Ahar!  O charhanacht do choim-
sihe an Vic! a yeanav agus fhulang an oiread san
don bpeacach dona.  O, m'anam, tavair aire go brach
aris gan a veih misynadurha do Yia chov grayach.

Smuainaig, anso cearhu hait, An uair do hainig ar
Slanaiheoir anios go dti sliav Calvary go tuirseach
lag, do leanadar ministeiriye ihfrinn da vasluy agus
aig deanav gearleanuint chruayalach gan sosa air;
agus mar varr air a pheanos do huit amach gur ynah-
ach a havairt dona coirheoriye do veich da gcuir chun
bais, deoch neartuiyhe fion, measguiyhe le myrrh,
ach do rinadar domblas do veasga leis an deoch
do hugadar do san, na yiay san do nochtadar go mioy-
rasavuil a chuid eadaig de, do vi air an amm san
ceanguilte go daingean da luit, aig osguil aris a
chneaya go leir, agus da heasbaint nochtaiyhe fe fhu-
acht agus naire do chovhionol mor daoine.  Drid a
vfogas do anios m'anam, agus feuch air aig dorta chiud
fola go frisailte le graya yuitsi.  O feuch mar do
huitean se air a yluine an fhaid ata an chros da cuir
a norduy, agus mar d'ohfralan se e fein suas da Ahair
siorruiye mar ioybirt aig dorta a chuid fola chun a
fhearg do laguy do lasag tri na'r bpeacuiye ne.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Air don chrois a veih
sinte air an dtalav, do hinadar ar Vfuasgulheoir air
a faid, noch mar uan ceannsa na'r chuir na gcoine. -
Agus air dtuis do haraing a laiv yeis go dti an ait
do vi toisgihe chun i cheangal di, do hiomainadar le na
gcasuir tairnge mor gcar tri na yearrna, aig oibriuy
roive tri na feiheacha, agus na cnavna go bpolan trid
aiymud cruaig na croise.  Air an amm gceayna, do
chlaon an corp go hiomlan air an taov deas aig geile
don chneay agus dona feiheacha go nadurach, ach bo
yairid dfagag avla e, an uair do rug na buisteiriye
<L 107>
miohrocuireach so gan voill air a laiv eile, agus do
stracadar i go forsavuil air an taov cle chun i do
cheangal le tairnge mor garv eile don ait do vi tois-
gihe di.  An san aig straca a chosa anuas, do chean-
galuiydar a ya broiy naovha le tairnge don aiymud
mar an gceayna; agus so go leir leis an oiread san
forsa cruayalach, go meastar gur stracag a chorp go
leir moran har ceart, agus e chuir as ionad ion moran
baill, tri veih da haruint is da hine, do reir mar adeir
an faige riyeavuil, "Do vainadar mo lavaiv agus mo
chosa, d'airiovuiydar mo chnavna go leir," Ps.21.
Oh! Chriostuiyhe, maya vion crapa no polla aon
fheih avain, maya vion aon chnav avain do veih as
ionad, ce fior veg e, chov mor san do phian, cad e ar
dtuairim dona pianta dfulang ar Slanaiheoir ion a
chorp do vi as ionad ion gach ball de; cad e ar
dtuairim don ar fhulang se an tan do pollag a lavaiv
agus a chosa, ait a dtagvuiyean an oiread san feih-
eacha, snahuiye feola, agus cnavna le na cheile, le
tairngiye mora geara?  O! na teiyeach sosa orrin go
brach o veih aig iongna, aig ayra, agus aig grayu a
hrocuire.

CAIB. XXX.

Air Slanaiheoir air an Gcrois.

AN DEIHU LA FIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, an uair do cheangal na
murdereiye fola so ar Slanaiheoir go daingean don
chrois, do hosnuiydar air e arduy anairde anso speir.
O! cad e an yair do rinadar a navuid anios, an uair
do chonarcadar e as as ceann na ndaoine? cred e an
diavasluy le nar chuiradar failte roive? air feay na
haimsire ata a vahair yobronach agus caraid yovoi-
deach eile gonta tri na groiye aig feachuint air. -
<L 108>
Fe yeire do leigadar cos na croise titim sios anso
bpoll do rinadar di, an tuilse do hugadar di, do chuir
se pian uahvasach air chorp loitihe ar Slanaiheoir,
agus do veadaig se luit a lalaiv agus a chosa.  Agus
anso sliye seo e air crocha anso speir, fe phianta agus
hriobloidiye eagsavlach, meayachuin a choirp go leir
anuas air a lavaiv agus air a chosa pollha, le na vfuil
a phianta do ynaih da meaduy; gan aon ait aige air
na leagfeach se a cheann, ach air yeilgniye; gan aon
leaba aiga chorp tuirseach loitihe, ach aiymud cruaig
na croise.

Smuainaig, anso dara hait, Air charhanacht doch-
oimsihe ar Slanaiheoir, agus air valis neavchompraid-
uil a navuid.  Do veic se amach go hard a larr a phi-
anta, aig raya, "Ahair maih yoiv, mar na fuil fios aco
cad 'ta siad a yeauav."  Is iad san aig drana is aig
crahay a gcinn as a choivir, aig raya, "Ah! tusa do
leagfeach teampol De, agus do hoigfeach aris e ion
tri la, savail anios tu fein.  Maya is tu Mac De, tair
anuas don chrois."  A vfochuir mile eile do hort mas-
la agus dia-ahuis do hugadar do, ni hiad avain na
daoine coitchianta agus na saiydiuriye, ach fos na
hard hagairt, na sgriobuiye agus sinnsear na ngiu-
duig do hug do iad, noch d'eist agus dfoiyne se leo
le sihchain agus le ciuncas.  Ach, O! ce ar feidir
leis dinnisintcred e an curam ionveonach do vi air
anam naovha, fhaid aimsire seo go leir do vi se air
crocha air an gcrois?  A smuainte sihchana linne,
a urniyhe duin, pianta agus triobloidiye iouveon a
anama, agus solas dolavarha an phairt covach-
ach de, a ngloire Ahar, noch do yeovach se trid an fhuasguilt
iomaduil sin, noch do vi se fein a roinnt an uair sin le
peacuig vochta.

Smuainaig, anso trivu hait, air an bpairt do vi aig
an maiydean naovha muire adtriobloidiye agus a
<L 109>
bpianta a Mic; agus cred e chov fior is do vi deiv-
nihe anso an tairaingriocht san Shimon naovha, go
bpollhach cloiyeava hanam fos."  O! cred e an dolas
marvhach do luig air anam tenderalta a vahar ro yray-
ach, an uair do vi si na fineiy sul air feag cursa iomlan
phaise a Mhic grayach, do yrayaig si le graya neav-
chompraiduil, air gach uile eigcheart, masla, agus
pianta da'r fhulang se.  Uch! a vaiydean naovha is
feidir linn a raya le firine, go rin na sgiursiye, na
deilgniye agus na tairngiye do chuaiy tri fheoil do
vic, lot chov doivin ion do chroiye geanamnuiye si;
agus na'r feidir le aon sort niye ach le miorvuilte avain
tu choimead beo fe an oiread do vor phianta?  Acht
O! cred e an lot doivin do vohuiyis ad tanam, an
uair do chuir do Vac aig fail vais do, do chomraiye
air a yeisgiobal grayach Naov Eon, aig tavairt mac
Zebedee mar valairt duit si anait Vic De?  A Vaiy-
dean veannuiyhe, advalamid le ahus tu ad vahair
aguin ne, d'uachtuiyag duin uile a bearsain N. Eoin.
O tri nar fhulanguiyis go hiomlan, cuivnig orrine
clann vocht diobarha Eva as coivir cahaoir na ngrasa.
A Chriostuiyhe, foyluimiyig na leasuin iongantach
do vuinean si yiv aige bon na croise, foyluimuiyig a
creideav laidir, agus a dochus fiorineach; foyluim-
uiyig a toiliyeacht iomlan le toil De, a foiyne, agus
a misneach.  O! foyluimuiyig uaihe graya veih do
Iosa, agus fuaih a veih aguiv don bpeaca, cuis fhiori-
neach gach ar fhulang se go hiomlan.

Smuainaig, anso cearhu hait, Mar ata gach niye
anios deavrach chun iomyoy anaiy ar Dtiarna grayach.
Leigean Ahair air e yearmad; adtaov a vahair veih
laihie fe phian dolasach teiyean se tri na chroiye. -
Adtaov a absdail fein, do yiol duine aco e, do heun
duine eile aco e, do hreigadar go leir e; a charaid
agus an vuintir seo is mo na rin se maih yoiv, agus do
<L 110>
leiyeas se go miorvuilteach, anios ceachtar aco aig
cuir le na navuid, no an chuid is luya ye naire orha e
advail; a navaid aig leimrig le ahus agus da vasluy.
Meaychuin a chorp fein meaduiyean se a phianta. -
Acht a se niye is mo do chuirean triobloid air, mion-
aduir na gcriostuiyhe dfeicsint, luiyad an tairve do
vainfedis as a vas, agus as a phais, agus cailuint
hiorruiye an oiread anamnacha fuasgulha le na chuid
fola mor luach.  Uch! a Iosa vilis, na leig dam a
veigh air, an uaivir vioyavarach san: na leig dam a
veih chov mioyfhortunach san is covna havairt dod
navuid ad cheusa leis an bpeaca.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Air an leasun do hu-
gan ar Slanaiheoir duin le na vrearha deanach air an
gcrois; air dtuis, graya agus carhanacht iomlan da
navuid, le guiye air a son, agus a leahsgeal do yavail
le Nahair siorruiye, "Ahair, maih yoiv, mar na fuil
fios aco cad ata siad a yeanav."  O! foyluimuiymid
an leasun riochtanach so on ar vfuas gulheoir aig fail
vais do, gray veih don muintir seo dfuahuiyean sin
agus do yeanan gearleanuint orrin agus graya veih
yoiv; agus a nait a lochtuiye veaduy, a leihsgeul do
yavail, agus iad do chuir a leih a neavhuigsint.  O!
ored e chov fior is ata agcas gach aon pheacaig, "niv-
fuil a fhios aige cad ata se yeanav," da mbeich ni
veich se go brach chov dana is eitiol a neadan a Vor-
yacht dochoimsihe; ni veich se go brach chov mor
san air buile is diulta dona flaihios air huarachus, agus
e fein do chaiheav sios leis a ndoivaigein do hreoy-
vuiyeas go hihfrionn.  Anso dara hait, foyluim tairve
an aistriu aosga fiorineach o'n bpeaca, agus an fha-
oisidin uval an ar bpeacuiye, anso loya iomlan do hug
ar Slanaiheoir don mbiheavnach aihriyeach.  "Amen,
deirim leat, an la so go mbeih tu am fhochuir a bpara-
hus," anso trivu hait, foyluim devoidiyeacht yrayvur a
<L 111>
veih don maiydean vuire, molha yuin go leir aiga
Mac a bpearsuin N. Eoin, "Feuch air do vahair,"
anso cearhu hait, foyluim mor vead triobloid ionveo-
nach anam do Hlanaiheoir, os na focuil seo, "mo
Yia, mo Yia, cred fa nar hreigis me? Faraoir! ni le
aon reasun eile, ach chun na treig fuiye an duine
bocht peacavuil; anso cuigvu hait, o'n vfocul san Iosa
da cheusa, "Ata tart orm," toig notus don da hart
uahvasach do vi air ar Slanaiheoir air an gcrois tart
diov corparha adtaov a hrosga fada, a yavail tri an
oiread pianta agus an oiread fola do yorta; an tart
eile spioraidalta ion anam trid an duil yuhrachtach
do vi aige ion ar maiheas agus ar slanuy ne.  Acht, O
anacroiriye viohrocuireach, na tavairfeach aon rod
uaiv chun a hart corparha do vucha acht vineigir. -
Nivus miohrocuiriye na san na peacuig, noch, anait a
hart spioraidalta, do vucha, le buiyeachus agus le dia-
gantacht, na tugan uaihe acht domblas agus vineigir
an pheaca agus na mallahacht! anso sevu hait, Os na
focuil seo ar Slanaiheoir aig fail vais do, "ata se cri-
ochnuiyhe," foyluim ahas do veih ort a dtaov obair
iomlan fuasguilt an duine a veih a nios criochnuiyhe;
figuiriye agus taraingaireacht an dliye covlionta;
agus an sgriov-lava do vi 'nar gcoine go hiomlan glan
amach le fuil ar Vfuasgulheoir, anso seachtvu hait,
Os na focuil deanacha so ar Dtiarna aig fail vais do,
"Ahair, ion do lavaiv toirvirim mo spioraid, foyluim
a mbeaha agus a mbas tu fein go hiomlan do chuir air
chomruiye De.  Is seunvur iad an vuintir do varan-
nuiyean go maih air na leasuin seo do vuinean a Mai-
yistir covachtach doiv o chahaoir na croise.

<L 112>
CAIB. XXXI.

Air Vas ar Slanaiheoir.

AN TAONVU LA DEAG AIR fHIHCHIOD.

SMUAINAIG, air dtuis, An uair a duvairt ar
Dtiarna na focuil deanach so, "Ahair, ion do lavaiv
toirvirim mo spioraid," le guih ard lidir; aig claona
a chinn anuas aig uvluy go hiomlan le toil Ahar, agus
le carhanacht iomlan duinne na peacuig vochta, nar
haraig se ion so rochta so pog na sihchana yuin, di-
mig a anam fior ylan as agus mar sin do chriochna
se e veaha anso saolso, noch, ona fhior hosach go dti
anios na raiv aon vomead saor gan a veih fe iomad
fulang agus triobloidiye air ar son ne.  Rih anios,
m'anam, go dti Tuasgulheoir agus eiyre go dti e go
misneavuil, tavair pog do chosa naovha, tavair fe
ndeara a yeaga mioyneheach covrig go stuidearha a
luit go leir, agus caoin do pheacuiye, mar is air a son
dfulang se iad.

Smuainaig, anso dara hait, A bpais ar Slanaiheoir,
air fhiorine na vfocuil seo a duvairt se fein air ocaid
eile, "An te uvloig e fein ardofar e agus feuch adtaov
mar d'uvluig ar Dtiarna e fein do vas na croise, gur
onorag agus arduiyag e anso namm gceayna le Na-
hair siorruiye.  Agus san an moran sliyte: oir, air
feay na haimsire do vi se air an gcrois, do chaill an
yrian a solus air feay tri huaire; agus aimsir a vais da
crih an talav, do sgoilt na caraigeacha, agus d'osguil
na tuambuiye, brat an teampoil do vi air chrocha as
coivir an sanctuary do roab se o uachdar go hiochdar.
Do chuir na hiongantaisiye seo a leiheid sin d'uah-
vas air na daoine, d'miydar a vaile aig buala a nuchta;
agus d'advail an Centurian, captaen na ngarda go
publiye, gur ve Mac De go fiorineach an fear so do
cheasadar.  Bioch ahus ort, a anam criostavuil, bas
<L 113>
do Hlanaiheoir dfeicsint mar seo onoruiyhe!  Agus
foyluim fe an uile niye dochus do chuir a Ndia, do
aistreaig malis do navuid go hiomlan chun tonora agus
do hairve fe yeire: suig sios anios aige bun na croise,
agus an san air do stuidear.

Smuainaig, anso trivu hait, Agus airig ion taigne,
an iomaduvlacht agus liacht do gach sort pianta, triob-
loidiye agus masla dfulang do Hlanaiheoir duit si,
ona yul asteach a ngairdin Gethsemani, go dti na
fhail vais air an gcrois.  Tavair fe ndeara iad andiay
cheile ceann air cheann, agus do choyfir na raiv aon
phairt da chorp naovha (noch bo haihneavuiye da
mbeidir, agus air an amm gceayna bo ro henderalta
agus bo ro vo aireachtuin pian har aon chorp saor)
saor ona phian fein fe leih.  A cheann coroinuiyhe
le deilgniye; a eadan salach le seiliye, is bruiyte
agus duv agus gorm  builliye: a yruaig agus fheasog
stuihte agus stracuiyhe, a veul forhaca le domblas agus
vineigir; a yuaile bruiyte le meaychuin na croise, a
lavaiv agus a chosa pollha le tairngiye, a chorp
go hiomlan caite le alus fola, mionyearrha agus os-
guilte suas le corduiye agus sgiursiye; a yeaga go
lagtuirseach, agus bainte amach as an ionad go hiom-
lan air an gcrois.  Gach ar fhulang se ion anam ni
raiv se aon phiuc nivus luya; acht fos nivus mo go
doihchoimsihe na fhulang se iona chorp.  Is fineiy
air seo an doilyios gear san do chuir a bpianta bais e
anso ngardin, is fineiy air seo an eagcaoin yobronach
san air an gcrois, "Mo Yia, mo Yia, cred fa nar
hreigis me!"  Dfulang se fos ion a chreiduint (niye
is daoire do yuine go minic na a veaha) le fiaynuisiye
fallsa, agus cainseoracht uahvasach agus go leor do
yroih churha do chuir na leih.  Dfulang se ion onoir
leis an uile hort casachan eagcorach agus masla.  Dfu-
lang se ion a vaiheas, a veih stripalta go mioyrasuil da
<L 114>
chuid, eadaig, agus air crocha nochtuiyhe air an gcrois.
Dfulang se ion a charaid, le hiad go leir da hreigin;
is gan tracht air voran eile dfulang se, noch is gna-
hach ro phianuil dfuil agus dfeoil, viz. mioynaduir na
muintire seo dar rin se miorvuiltiye na vfavar, cov-
yair a navuid le ahus adtaov a phianta, a dtarcuisne
da yeisgiobail, etc.  Agus ion sna triobloidiye seo
go leir, do yiultaig se air fein na compoird seo is
ro ynaihach leis do havairt da heirvisig fe na gcrosa;
agus noch do yeanach pianta is mo na martireach ni
he avain sofhulangha, acht go ro vinic milis agus com-
porduil.  Acht ni cheadoch se aon chompord eile yo
fein acht san do hoil Ahar a yeanav, agus ar vfuasguilt
ne do cheanach.

Smuainaig, anso cearhu hait, Ce he dfulang so go
leir?  Agus do chioyfir gur ab e Mac siorruiye De;
cov-chovachtach agus chov-hubstaintuil le Nahair;
Tiarna agus Cruiyheoirmor nive agus talvan, dochoim-
sihe a gcovachta, dochoimsihe a neagna, dochoimsihe
ion a uile chaliyeachtuiye iomlan haihneavach.  Acht
ce air son a vfulanguiyean se so go leir?  Air son
duine bocht, piast anacrach na talvan, air son na
bpeacuig vionadurha, treatuiriye da Ahair siorruiye,
agus do fein; air son na ngiudaig cheayna so do cheus
e; air ar son ne na aingiscoriye bochta, na gavan ion
chuid is mo aguin go brach baochus leis na haov, na
fos an oiread is smuaineav do yeanav air ar fhulang
se.  O! cred e chov iongantach is ata tu, O Hiarna
ion do uile hliyte, acht nivfuil tu ion aon tsliye nivus
iongantuiye na ata tu ion sliyte do hrocuire!  O!
cred e mar do yeanan an phais seo ar vfuasgulheoir
maise agus aileacht do chuir go hiomlan air chailiy-
eachtuiye De?  Is anso do chioymid a vaiheas agus
a charhanacht dochoimsihe, adtaov e fein do
yluih cheangal lin, agus bas dfulang air ar son.  Is anso
<L 115>
do chioymid a hrocuire gan teora, aig toguint ar miof-
hortun ne air fein, agus aig fulang na mbuiliye do
hoill ar bpeacuiye.  Is anso do chioymid eagna ion-
gantach a airdreiveas, aig osguilt tobaracha na beaha
duinne le na vas fein.  Is anso dfoyluimomid eagla
roiv a cheart noch do huit chov trom air a Vac fein,
na rin acht e fein do chludach a gcosvulacht peacuig,
chun go dtavarfeach se sasav air son ar bpeacuiye ne.
O! cred e crich na bpeacuig na yiay so mar a ndeanfe
siad dioltas a chirt do chosg uahe anios, le iompoy air
a hrocuire laihreach agus a sihchain do yeanav.

Smuainaig, anso cuigvu hait, Ion fulang do Hla-
naiheoir, mailis dochoimsihe, grainuvlacht neavchom-
praiduil an pheaca marv, noch na fiadfuiye a ylana
acht le fuil morluach Vic De.  Seo ceann dona leas-
uin phrionnsapalta is maih led Hlanaiheoir a leayav
duit o'n gcrois; ni feidir leat e hasav nivus fearr na
le machtnav do yeanav go maih air an leasun mor so.
O! na bi chov mioynadurha san go brach aris is e
cheasa leis an bpeaca marv.  O! na leig don ainviye
sin maireachtuin ionut, oir chun e sin do hreasguirt,
dfulaingeoch Criost e fein do chuir chun bais.

CHUN AN LEIYHEORA,

LE taihneav don Leavar beg so do yavus orm an
ram so e aistriuy o vearla go gaoyailge, oir tuigim
gur ro vor an vaih do yeanfeach se ameasg daoine
tuaihe, le e leayeav doiv anios agus aris; do rineas
dihchioll air e sgriov chov sohuigse is do bfeidir, an
sliye na beich se deocuvail do aon duine do huigfeach
gaoyailge go maih no do leayfeach bearla.  Do vi a
fhios agam da sgriovhuin e do reir mar d'orduiyean
Uydair eolgaiseach na gaoyailge, gur ro veig do veich
abalta air an leavar, so do leayeav, da vriy sin dfagus
<L 116>
amuiy gach cruayfhocul agus cruay-hliye chun gaoy-
ailge do sgriov aig suil go mbeich se soleayte do gach
Sgolaire tuaiyhe.  O's le inntin maiheas do yeanav
dona Criostuiyhe neaveolgaiseach do aisteay me an
leavar so tuigim na beig se do yanacht na do neav-
charhanacht ion aon duine e lochtay, adtaov a veih
contrarya don seann nos.  Anios covairlim dona
haihaireacha agus do maihaireacha a chuir diachuri air
a gclann (ma is Sgolairiye iad) a leiheid seo do chean-
ach agus caibiodiol de do leayeav go minic do vuintir
an tiye: ataim deivneach le covna De go ndeanfe se
moran tairve, go stopa se moran mallahacht, go dta-
varfe se covna chun gloire De do veadu agus go
dtoillfe se beannacht siorvuan doiv sin agus daonsa le
saol na saol.

RIAYLACHA DO VEAHA CHRIOSTAVUIL.

Le tavairt fe ndeara aige an muintir seo go leir ata
duilvar air an sonus siorruiye do haohru doiv fein.

1.  Socruig an tanam aigne yingvalta gan toil do
havairt don pheaca marv air aon sort contas.  A si
an aigne seo fior fhuindimead an veaha yiaya; an te
na rin so, nior hosna se fos air heirvis De.  Gan an
aigne seo is dihceile vor do aon duine a huigsint go
vfuil se aig mareachtuin go devoideach, na go vfaiya
se bas naovha.

2.  Chun go dtavarfa covna yuit fein chun an aigne
seo do choimead, bi duhrachtach chun an nile ocaid
dainnseurach do heachuint, se sin le raya, droih chuiv-
deachta, leavarha neavrialta no truailiyhe, sugarhuiye
mioyvanuvla, etc.  "Oir an te yrayeas an dainnseur
caillfar ann e."

3.  Dein faire air uile smuainte do chroiye, agus
<L 117>
diultaig do chead chorruiye an pheaca; coimead gar-
da air do cheadfayaiv agus air tinntin, chun na tioc-
feach an navaid tri na bealuiye seo chun amus do hav-
airt air tanam.  Na dein neavhuim do chorha bega,
air eagla go dtuitfa a nait a cheile a gcorha nivus mo.

4.  Diultaig do yiovaointas, oir a se preav an uile
vallahacht e, agus bi deivneach na tavarfeibeaha yiov-
aoin criostuiye go brach go flaihis De.

5.  Na dein dearmad go brach air aon chontas dod
urnuiyhe maidine agus trahnona.  Air maidin smu-
ainaig do ynaih air chead torhaiye an lae do chuir a
laihir De, le do chead smuainte do havairt do.  Ohfrail
suas do gniovarha an lae go leir agus a dtosach gach
gniov da ndeinfir ohfrail suas aris do e.  Gi be aco aig
ihe no aig ol do veir, arso N. Pol.(I.Cor.10.v.8).
no gi be niye do yeinfir, dein gach uile niye chun
gloire De.

6.  Le linn turnuiyhe traihnona, dein sgruda coin-
sias laohavuil ad ylaoch fein chun contais cionus do
chaihis an la; agus gi be peacuiye do yeavair amach,
dein dihchioll air iad do ylana amach le deora aihriye
sul do luiyfe tu air an leaba.  Ce a vfuil fios aige nach
i taoiyche yeanach i?  Air yulsa leaba yuit cuivnig
air an uaiy; socruig hu fein chun codlata ion sih-
chain led Yia, agus ma yuisaiyir anso noiyche, arduig
do smuainte chuige sin, ata do ynaih aig faire ortsa.

7.  A neaymuis turnuiyhe maidine agus trahona,
cuir a leih taoiv amm eigin don la chun urnuiye, go
ro speisalta urnuiye na hinntine, le caint ionveon-
ach tanama le Dia, aon vaiheas fiorineach ardchov-
achtach.  A larr do ynoihe saolta coimead ta fein
chov maih 'sas feidir leat a laihir De, agus ardaig
tinntin chuige go minic le briarha eigin gearra de-
voideach.  Leayig leavarha spioraidalta go minic,
mar litireacha no teachtairiye os na flaihis chuyad;
<L 118>
agus ma luaylan tacfuin saolta yuit e eiyre gach aon
la go dti ioybirt naovha an aihfrinn.

8.  Eiyrig go dti na sacramenti an chuid as luya ye
uair sa mioy, agus tavair aire cheart tu fein d'olvuy
yoiv go fior vaih.

9.  Bioch devoid vor agad do phais Chriost, agus
machtnaig go minic air gach ar fhuliang se.

10.  Bi go haihrihe devoideach da Vahair naovha;
toig i mar vahair duit fein, agus iar air gach ocaid a
coimirce agus a hurnuiyhe; acht a vochuir gach niye
eile dein aihiris air a suvailciye.

11.  Na leig aon la hart gan gniov eigin croiyevruy
dohfrail suas mar hasav ad pheacuiye; agus dein dioh-
chiol air spioraid aihriye do veih ion tanam.

12.  Tavair air gan a veih ciontach ion graya an
duine air fein do navuid is mo; agus dein cruaytan
ort fein go minic led'hoil fein do heuna agus le
smachtu na colna; cuivnig na fuil rioyeacht na
vflaiheas le fail, acht le cruaytan.  N. Matt.11.v.12.

13.  Tavair deire uait do rair tacfuin, "Oir breih-
eavnus gan trocuire air an te na deanan trocuire." -
(N. Seum.2.v.13). Bioch meas mor agad air yeirc
spioraidalta, led'yiohchiol do yeanav air pheacuig
viofhortunach do chovairluy chun na haihriye; agus
chun na criche sin, caoin go lavhavuil a bpeacuiye a
lahair De.

14.  Bi aireach ion gach duite do vainean led hliye
beaha, mar caihfe tu contas do havairt la eile fos don
Maiyister mor san, d'ordaig do gach aon aguin a
ylaoch fein ameasg a vuintire.

15. "Ion toibreacha go leir cuivnig air do chrioch
deanach agus ni yeanfe tu peaca go brach."  Eccl.

<L 1>

Machtnaigh go maith air;
nó,
Leirsmaointe ar fhírinne mhór an
Chreidimh Chríostamhail,
do gach lá in so míodh.



Scríobhtha roimhe seo i mBéarla le
Risteárd Challenor, D.D.
agus aistrithe go Gaedhilge le
Pádraig Din, i gCeapach Chuínn.


Clódhbhuailte le
Seán A'Caoy
Leabhar Reictheóir i gCluain Meala

aois an Tiarna
1819

<L 3>
Comhairleacha chun tairbhe do bhaint as na
léirsmaointe do leanann.

1. Tóg aimsir agus áit oireamhnach chun macht-
amh agus dún doras do chroídhe chómh maith 'sis féidir
leat i n-aghaidh an tsaogháil, agus a chúraim agus a ghrádha
mearathalach.

2. Cuir thú féin i lathair Dé le creideamh beo, ag
machtnamh mar do líonann sé neamh agus talamh le na
Mhórdhacht dochoímsithe, nó do chómhnuígheann sé le na
cháilidheachtaí uile istigh i bhfíor lár t-anma.
Sléacht tú féin in spioraid in a fhíadhnaise chun an
Tiarna árdchumhachtach so d'adhradh: dein íodhbairt díot
féin go h-iomlán dó, Agus íarr go h-umhal párdún air
i dtaobh do chionnta riamh i n-aghaidh.

3. Iarr le dúthracht agus le h-úmhlaidheacht a shoillse
agus a ghrása, ionnas go ndéanfadh fírinne mhór a
Shuibhscéil oibriúghadh tromdha ar t-anam, chun go bhfogh-
laimeófá go ceart eagla do bheith roimhe agus é ghrádhúghadh.

<L 4>
4. Léaghaigh go stuidéartha agus go h-aireach trom dha
caibidil an lae.  Tabhair am dod t-anam marana do
dhéanamh ar gach nídh do léaghfaidh tú; agus dein breis
marana go prínseabálta ar gach poinnte is mó do
chorraigh tú.

5. Chun go mbeidh do léightheóireacht cosmhalach le
urnuighthe na h-intinne, dein dícheall ar smaointe éigin
oireamhnach dod chuspóir do tharraint as do mhachtnaimh
le grádha agus eagle Dé do chorruighe suas in t-anam;
nó dóchas ina mhór mhaitheas, buídheachas ar son a thíodh-
laicí; fuath don bpeaca, agus a leithéidí sin: oscail
do chroídhe an oiread is féidir leat do na smaointe seo,
ionnas go ndéanfadh na súbháilcí móra ríachtanach
so breis préimh do ghabháil ann.

6. Críochnaigh do mhachtnaimh le aigne naomhtha do
bheatha do leasúghadh, ag déanamh deimhin go páirticiúlártha
ar na lagachair is mó ina dtoileann tú ann, agus go
daingean ag geallamhaint uait féin tosnúghadh leis an aigne
seo do chuir i gcrích ar gach ocáid do dtuitfeadh amach
do theacht id chómhair an lá san.

7. Smaoinigh go minic ar feadh an lae ar phríomh 
phonntí do mhachtnaimh; ar eagla go robálfadh do
namhaid t-anam ón síol naomhtha so, le chuir d'fhíachaibh
ort gach ar léighis agus ar mhachtnuighis do dhearmad.

<L 5>

Machnaigh go maith air,
nó
léirsmaointe ar
fhírinne mhór etc.

CAIBIDIL I

Ar Riachtanas an Léirsmaoineamh.
An Chéad Lá.

Smaoinigh, ar dtúis, na focail seo an fháidh
Jeremias: "Le h-uaigneas atá an talamh go h-uile ina
fhásach, mar ná fuil aon duine do smaoineann ina
chroidhe" Jer.12.V.2 Agus smaoinigh créad é chómh
fíor is tá, gur le h-uireasba smaoineamh ar fhírinne mhór
na Críostamhlacht príomh ádhbhar ár n-uilc go léir. Faraoir!
Is ró annamh do smaaoineann an chuid ís mo do na daoine
ar a gcéad thúis, ná ar a gcríoch dhéanach: ní smaoin-
eann siad cé hé thug so tsaol íad, ná créad chuige; ná
machtnamh ar an tsíoraidheacht san ann a bhfuil siad ar
bhruach tuitim.  Tríd seo atá an uile nídh ina bhfuil siad
dá leanamhaint talamhuighe agus saolta, chómh maith is dá
mo don mbeatha seo amháin do cruthaíodh iad, nó a
bheith ann do ghnáith.  Bás, breitheamhnas, flaitheamhnas
agus ifreann ní dhéanann ach beagán corruíghe ortha, mar
ná tugann siad am dóibh féin chun súncáil go doimhin
ina n-anamnacha le meadhón léirsmaoineamh tromaídhe (tromdha).
Ritheann siad ar aghaidh le na súile dúnta go dtí duibhea-
geán dorcha na síoraidheachta amhgarach, agus annsan is
eadh do thosnuighíd ar smaoineamh, an uair do fhaighid
siad iad féinsloigthe in san áit mhíodhfhortúnach san,
áit ná faighfidh a gcnuimh bás go brách, agus ná múchfaidh
a dteine.  Uch! m'anam bocht, tabhair aire nach é
seo do chás-so.

<L 6>
Smaoinigh, inso dara h-áit, nách féidir sinn do shábh-
áil gan aithne bheith agaínn ar Dhia, agus é a ghrádhúghadh os
cionn an uile nídh. Anois ní féidir linn aithne bheith
air, ná é ghrádhughadh mar is cóir gan cúnamh an léirsmaoi-
neamh.  Sé seo do nochtas dúinn maitheas dochoimse
an Bhith árdchumhachtach so; a scéimh naomhtha; a ghrádh
síoraidhe dúinn; agus an uile thabhartaisí dar bhronn
sé orainne a chréatúirí neamh-thuilleamhnach agus neamh-
bhuídheachasach, ní dhéinid uile, faraoir!  ach beagán
corruighe orainn gan léirsmaoineamh tromdhaidhe.  An uile
nídh dá bhfuil timpeall orainn, na flaitheas, an talamh,
agus an uile chreatúir dá bhfuil ann, ní stadid do ghnáth
ach ag craobhscaoile Dé dhúinn, agus ag tabhairt cuireadh
dhúinn é ghrádhúghadh.  Ach gan léirsmaoineamh, atáimíd bodhar
don ghór so a chreatúirí an domhain uile, is cossmhail sinn
leis an muinntir `na bhfuil súile acu agus ná feiceann; 'na
bhfuil cluasa acu agus ná cloiseann.  Uch! Créad é mhéad
na díobhála do thagann do uireasbaa aithne cheart a bheith
ar Dhia, noch is sé toradh an léirsmaoineamh ghnáthamhail!
Nách i dtaobh an réasúin seo atá an saol go léir lán
do mhalluightheacht; agus do oscaluigheann ifreann go fair-
sing a ghéill, ag slogaadh gan críoch gan áireamh; clann
mhíodhfhortúnach Adam, mar atá Dia dearmadta, "mar
ná fuil aon aithne ar Dhia ar talamh"  O see 4.V.1.

Smaoinigh, in so tríomhadh h-áit, chun ár n-anamnacha
do shábháil; caithfimíd aithne bheith againn orainn féin, mar
an gcéadna: caithfimíd aithne bheith againn ar ár n-amhgar
agus ar ár dtruailidheacht, chun go mbeidhmís umhal agus
neamhdhóchasach ionainn féin; caithfimíd aithne bheith a-
gainn ar ár gclaonta agus ár bpaisiúin míodhríaghalta, ionnas
go dtroidfimís 'na n-aghaidh agus go mbuadhfaimís ortha;
caithfimíd stuidéar agus faire dheanamh ar intinn ár
gcroidheacha féin, ionnas ná tuitfimis in so pheacadh agus
ná codlómaís san mbás.  Agus cionnas is féidir linn an
t-eolas uile ríachtanach so, an eagnaidheacht so na naomh
<L 7>
do bheith againn gan cúnamh an léirsmaoineamh laethamhail?
Uch! Créad é chómh míodh fhortúnach is tá an mhuinntear
ina bhfuil eolas an uile nídh eile acu, agus atá 'na
stróinséirí ortha féin!  Guidhmíd dá bhrídh sin go lae-
theamhail le N. Austin, Domine, Noverimte, Domine,
Noverim me; A Thiarna, tabhair dom grása chun tusa
d'aithint?  A Thiarna tabhair dom grása chun mé féin
d'aithint; agus deinimíd ár ndícheall chun an dá eo-
lais riachtanach so d'fhoghlaim le léirsmaoineamh ghnáth-
amhail.

Smaoinigh, in so ceathramhadh h-áit, chun go ndéanfai-
mís eagla fhírinneach Dé d'oileamhaint in ár n-anamnacha,
noch is sé tosach an eagna fhírinneach; agus sinn féin
do bhrostúghadh ar shlíghe na Súbháilcí: caithfmíd mar an
gcéadna machtnamh go tromdhaidhe ar ghráineamhlacht an
pheacadh, agus ar an bhfuath atá aige Dia dhó; ar an
díobháil uathbhásach do dhéanann an peacadh don anam, agus
iomadamhlacht ár bpeacaí féin go speisíalta; ar
neamhthairbhe, ar amhgar agus ar chealgaireacht an tsaoil,
ar an gcompórd agus an sonas do bhaineann le beatha
dhiadha; ar ghiorracht na haimsire agus faid uathbhásach
na síoraidheachta; ar chinnteacht agus neamhchínn-
teacht an bháis agus ar na smaointe do bheidh againn
aimsir ár mbáis; ar uimhir beag na bhfíréin, etc.  Uch!
A Chríostaídhthe, ná deinimís faillighe do na meadhóin
mhóra so ár slánuighthe!  Do ba é léirsmaoineamh ar an
bhfírinne seo do rinne morán naoimh; do tharraing na peacaigh
ba mhó ón a malluightheacht.  O créad é an tromshuan mar-
bhthach in a mbíonn an t-anam san ann, ná múscal-
aíonn le fothrom mór na fírinne uathbhásach so, bás,
breitheamhnas, ifreann, síorraidheacht?

Smaoinigh, inso cúigeadh h-ait, ar aithreachas searbh
gan tairbhe an dream damanta; dá ndaoradh féin i
dtaobh a nddíthchéille ar feadh a saoghail, gan aon chuimhne ar
na neithe seo ina gcaithfidh siad cuimhneamh ortha anois
ar feadh na síorraidheachta.  Truailleánaigh díthchéillídhe do
<L 8>
ba sinne iad, do bhí ar n-aimsir againn roimhe seo, an tan
le smaoineamh ar an tsíorraidheacht dhona so, do bfhéidir
linn a bheith saor uaidh!  Táirgeadh go saor dúinn sóláisí
dochríochnaithe na bhflaitheas, an tan do dhéanfadh
beagán machtnamh ortha sin do chuir san tslíghe ar sheilbh
shíorraidhe d'fhágháil dúinn féin ortha.  Acht, faraoir! Ní
smaoineomaís an uair sin; agus anois atá sé ró dhéan-
ach.  O m'anam, foghlaim si cíall ón a míodhhfhortún
súd; smaoinigh an lá so a gat sa, ar na neithe bhain-
eann led shíocháin síorraidhe: smaoinigh go maith ar
do chríoch dhéanach; machtnaigh ar fhírinne mhór an
tsuíbhscéil.  Caithfidh tú ceachtar acu smaoineamh ortha
anois nó na dhiaidhso, an tan na déanfaidh smaoineamh
ortha ach amháin cúnamh thabhairt chun do mhíodhfhortún
do mhéadúghadh ar feadh na síorraidheachta.

CAIB II
Ar Chríoch ár gCruthúghadh.

An Dara Lá

Smaoinigh ar dtúis, a anam chríostamhail, ná
rabhais in so tsaol ar aon chor roinn bliadhanta ó shoin,
agus ná raibh ann do bhith ach fíor neimhnídh.  Atá a
ngiorracht do sé mhíle bliadhain caithte don saol le iom-
adamhlacht gníomhartha agus sóinseálacha in ngach aon
náisiún, agus cá rabhais se ar feadh na haimsire sin go
léir?  Faraoir! do bhí tú sloigthe i nduibheagéan doimhin
neimhnídh, go dochuimmmsighthe ní bhus suaraíghe ná an
créatúir is táire ar talamh, agus cad do bfhéidir leatsa
dhéanamh le fanamhaint ann?  Foglaim dá bhrígh sin tú
féin d'umhlúghadh, gidh bé tairbbhe atá agat ó nadúir nó ó
ghrása, óir uait féin neimhnídh is eadh thú; agus gach
a bhfuil agat os cionn neimhnídh do fuair tú é ar ias-
acht ó'd Chruthuightheoir. Uch! A thruailleánaigh bhocht,
cad tá agat trí ina mbeidhfeá taidhbhseach de? nó cad é
inar féidir leat do chuid féin do ghlaoch de, ach neimh-
nídh, agus peaca, noch is measa ná neimhnídh.

<L 9>
Smaoinigh, inso dara h-áit, mar do thuirling láimh uile chumhach-
tach Dé anuas go dtí an bpoll doimhin sin neimhnídh, agus mar do
tharraing tuse amach as, agus mar do thug duit an bhith seo atá
agat anois, is ró thaithneamhaighe agus is iomláine dá bhfuil so tsaol
sofheicsiona so, oireamhnach chun aithne a bheith ar Dhia agus é ghrádh-
ughadh annso, agus toiscthe do shonas síorraidhe ina fhochair 'na dhiaidh
so.  Tabhair onóir agus adhradh do mhór mhaitheas Dé, do thoisc ón uile
shíorraidheacht an bhith seo duit, roimh na milliúin eile noch d'fhág sé
'na dhiaidh, ina raibh teideal chómh maith chun bith a bheith acu is
do bhí agat-sa.  Féach romhat in so tsíorraidheacht dochuimsighthe sin
inar cruthuigheadh tusa di, agus admháil go buídheachasach ná fuil túis
ná deireadh ar an ngrádhatá aige Dia dhuit, ach go rochtain ó shíor-
raidheacht go síorraidheacht.

Smaoinigh, inso tríomhadh h-áit, iar na mbeith cruthuighthe
dhuit le Dia na n-uile chumhachta, agus iar nglacadh do uile
bhith uaidh, le ceart an uile theideal gur leis féin tú; agus
go bhfuil d'oibliogáid ort íodhbairt do dhéanamh chun a sheirr-
bhíse, dod chumhachta go h-iomlán, dod chéaddfadhaíbh agus
dod thuigse; agus atá tú cionntach i n-éigceart ró 
éagcaoineach, chómh minic is do tharcaisnuígheann tú
aon pháirt dod bhith, le é úsáid ag leanamhain díomhaoineas
agus peacadh.  Uch! m'anam bocht, créad é chómh annamh do
smaoínuíghmear ar seo?  Créad é laighead d'ár smaointe,
d'ár mbréithre agus d'ár ngníomhartha thugamar don té
sin, ár gcéad thúis, agus dá bhrígh sin d'ár chóir a bheith
'na chríoch dhéanach ar ár ngníomhartha uile?  Bíodh
iongantas ort i dtaobh masladh chómh mór; bíodh aithrea-
chas ort agus leasaigh do bheatha.

Smaoinigh, insa ceathramhadh h-áit, go rinne Dia, an té
thug do bhith dhuit, agus do chruthaigh an uile nídh eile
dá bhfuil sa tsaol so fheicsiona so chun do sheirbhís se,
tusa do chruthúghadh dhó féin amháin.  Ní h-é go raibh aon
riachtanas aige leatsa, ná gur féidir leis aon bhreis ná
méadúghadh d'fháil uait ar a shonas; ach chun go dtabhar-
fadh sé a ghrása dhuit in so tsaolso, agus sóláisí do-
chríochnuighthe a ríoghachta in sa tsaol atá le teacht.

Bíodh uathbhás ort, a anam críostamhail, idtaobh mór 
mhaitheas do Chruthuightheóra, ad dhéanamh so chun críoch chomh
<L 10>
onórach san, agus ós do Dhia cruthuigheadh tú, bíodh
náire ort i dtaobh tú féin do shásamh le aon nídh eile ní-
bhus lúghaná Dia; foghlaim dá bhrígh sin fuath a bheith
don uile nídh átá talmhaidhe agus aimseardha, mar neithe
faoi do tharcaisne, agus nách fiú iad go dtabharfá taith-
neamh dóibh.  Bíodh doilgheas ort i dtaobh do dhíchéille
go dtí so, agus an chuid is mo don gcine dhaonna, do
chaitheann a laethibh le saobhthacht dhíchéille, i gcúraim
neamhshochair timpeall bréagáin phéinteálta agus fíor 
shuarachas, ag ná smaoineann ach go ró annamh ar an
gcúis mhór inar chuige amháin do thángadar inso tsaol.

Smaoinigh inso cúigeadh h-áit, gur chuige thug do
Chruthuightheóir an uile chumhachta agus cáilidheachta ana-
ma dhuit, do thoil, do mheabhair, do thuigsint, agus an
uile chéadfidhaibh agus páirt do choirp, mar an oiread
san gléas chun teacht chun na críche seo do chruthúghadh,
chun úsáid do dhéanamh díobh ar feadh do chomhnaithe
inso saol díombuan so in seirbhís Dé agus chun tú tha-
bhairt chun seilbh síorraídhe d'fháil ar féin, in suaimhneas
fírmhilis a ríoghacht beannuighthe. Uch! m'anam inar
iompuighmar bunosgcionn na tabharthaisí seo go huile
ár gCruthuightheóra? Déin trocaire orainn. O Thiarna,
dein trocaire orainn, tabhair pardún dúinn in ár gcoirthe
go dtí so, agus tabhair dúinn grása chun tosnúghadh anois
chun a bheith ciallmhar i gcóir na síorraidheachta.

CAIB III
Ar Thiodhlaicídhe Dé
An tríomhadh lá

Smaoinigh, ar dtúis, m'anam, créad é liacht
agus créad é mhéad d'oibliogáidí-se do mhór thrócaire
Dé. Do smaoin sé ort ó thuis na síorraidheachta.
Na beannachtaí agus na tabharthaisí uile seo, noch
do bhronn sé ort gach am, do bhíodar toiscthe aige
dhuit ón uile shíorraidheacht; is íad uile fáth a ghrádh
síorraidhe duitse.  An féidir go dtabharfadh Dia chómh
<L 11>
cumhachtach an té is ró airde agus ró naomhtha, do
chomhuigheann inso tsíorraidheacht, taithneamh dod lei-
théid do phíast bhocht pheacamhail na talmhan?  Anféidir,
m'anam, go beidh áit agatsa in intinn Dé ón uile
shíorraidheacht, agus ná beidh a intinn síorraidhe sin
aon mhóiméid gan smaoineamh ortsa?  Uch, a anacróir
bhocht, créad é an buidheachas do ghabhais-se leis 'na thaobh!
créad é chómh déanach is do thosnaigh tú ar é sin do
ghrádhúghadh, do ghrádhaigh tusa ón uile shíorraidheacht?  Créad
é chómh annamh is do smaoineann tú ar an té sin, do bhíonn
ag síor smaoineamh ortsa?

Smaoinigh, inso dara h-áit, nách é amháin go dtug
Dia dhuit le cruthúghadh t-anam agus do chorp, le na gcumh-
achta agus le na gcáilidheachtaí uile agus in aon
fhocal, gach a bhfuil agat agus gibé thú: ach fós go
gcoimeádann gach móiméad tri mhaitheas a chosnaimh
noch is cosmhail le cruthúghadh síorghnáth: óir do réir mar
nár bhféidir le aon nídh ach le na láimh chumhachtach
an bhith seo thabhairt duitse, mar an gcéadna ní bhféad-
feadh aon neach ach é tú choimead gan filleadh thar n-ais
ar do chéad neimhnídh; noch inar bhé do chríoch sa
é, dá mba nídh é go dtaraingeódh Dia aon mhóiméad
amháin a láimh cumhachtach uait. A Pheacaigh bhoicht,
créad fá nár smaoin tusa ar seo, an uair a bhí tú led
shíorchoirthe ag cuir cogadh ar do Dhia; agus é sin le na
ghrádh neamhchompráideamhail d'oidhche agus do lá ag
faire ortsa?  Cionnas a fuair tusa ionat féin chómh
minic, agus ar feadh na haimsire, fearg do chuir air sin,
do choimeád snáithe do bheatha in a láimh, agus le nar
bhféidir leis gach aon mhóiméad tú bhrúgh chun neimhnídh,
nó tú chaitheamh as diaidh do chinn go hifreann?  O! go
mbeannuighidh an uile chréatúir a thrócaire go brách,
i dtaobh foidhne chómh fada linn.

Smaoinigh insa tríomhadh h-áit, ar thairbhe domheasta ár
bhfuascalta, le nar shaor Dia sinn ó'n bpeacadh, agus Ó
ifreann, tuarastal ceart an pheacaidh.  Uch! m'anam
<L 12>
bocht, do bheidhmís caillte go brách, muna mbeith gur
ghrádhaigh an Cruthuightheóir agus an Tiarna árdchumhach-
tach so sinn chómh mór san trí inar thug sé é féin suas
go toilteanach chun an bás ba thriobloidíghe agus ba
tharcaisníghe ar an gcrois chun ár bhfuascalta.  "Ní
bhfuil grádh is mó ná so, ag aon neach, ná a anam
féin do thabhairt ar son a charaid," N. Eóin.15.V.13.
Ach O Thiarna charthanach, do thug do ghrádh thú ní-
bhus mó go mór ná so, le bás d'fháil ar son na muinn-
tire seo, do bhí 'na namhaid mharbhach agat tríd an bpeacadh;
le bás d'fhail ar son na dtruailleánaigh míodhnádúrtha san
ná smaoineóchadh go ró annamh ar bhuídheachas do ghabháil
leat ar son do ghrádh, agus ná beith an oiread fós
le truadh acu dod thrioblóidí, ná aon nótus do thó-
gaint díobh.  O a Chríostaidhthe! céacu is mó ina
mbeidh iongantas orainn 'na thaobh, Tiarna mór cumhach-
tach neamh agus talamh (an té ná fuil an domhan uile i
gcompráid leis ach fíor neimhnídh nó fós níbhus lugha
ná neimhnídh) d'fheicsint ag fáil bháis ar chrois ar son
a leithéidí do phiastaí gráineamhla mar sinne; nó
iad so d'fheicsint do chreideann an fhírinne uathbásach
so, gan aon notus acu dá thógaint don ngrádh doch-
uimsighthe seo, nídh do bheidh 'na chúis cheart uathbháis
aige daoine agus aige aingil ar feadh na síorraidh-
eachta.

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, créad é méad d'oiblio-
gáid atá aige Dia orainn i dtaobh sinn do ghlaoch go dtí an
gcreideamh fírinneach, roimh an oiread san do mhilliúin
d'fhág sé 'na dhiaidh i ndoircheadas agus i scáile an bháis.
Uch! a n-anamnacha bochta, créad é chómh truaighmhéileach
is é a gcás, dall mar atáid siad ar aithne bheith ar Iosa
Críost, ná ar a chéile naomhtha an Teampall Chatoiliceach
fhírinneach?  Créad é laighead do smaoineann siad ar Dhia,
ná ar an mbeatha shíorraidhe?  Créad é laighead na heag-
la nó an bhuairt coinsias le na ritheann siad ó pheaca
go peaca, agus do fhaighid bás go neamhaithrígheach?
<L 13>
Oh! is iongantach é mór mhaitheas Dé, do chosc sinne
O thuitim in a leithéid sin do mhíodhfhortún, cé go rugadh
agus gur tógadh sinn imeasg daoine do mealladh le ear-
ráid!  Nó, O bhí sé de mhíodhádh orainn, mar ár gcómharsain,
imeacht ar seachrán ó bhroinn ár mathar, do tharraing
sinn trí na mhór thrócaire amach as géill (gíalla) na hollphéiste,
agus do thug leis sinn go dtí na chroidhe féin, an Teampall
Chatoilice.  Go mbeannuighthear go brách ár nDia, i dtaoibh
a thrócaire go huile.  O! Créad é an séan domheasta,
Dia féin, le cúnamh grása gairm ar slánuighthe, a bheith
mar Athair againn agus a Theampall naomhtha mar Mháthair;
a bheith ag cai theamh an bheatha diombuan sa i gcuideach-
ta shéanmhar aon chéile aon mhic Dé; a bheith go laetheamhail
rannpháirteach in a shácramintí, na toibreacha bean-
nuighthe sin a ghrása naomhtha; a bheith ag maireachtain
agus ag fáil bháis i gCumann na Naomh, etc. "Oh, is
beannuighthe iad an mhuinntir ina bhfuil an Tiarna mar
Dhia acu". Ps.143.

Smaoinigh, insa cúigeadh h-áit, a Anam críostamhail,
gi bé duine thú, ar árdreimheas aonda Dé duitse: créad
é líacht grása thug sé dhuit ó bhlianta do leanbaidheacht.
Créad é líacht míodhfhortún ó'nar chosain sé thú.
Nach fada an fhoidhne atá aige leat, ar feadh na haim-
sire 'nar gheárradh sé amach morán eile ina bpeacaí?
Ná fuil na milliúin anois dá loscadh in ifreann ar son
peacaí is lúgha go mór ná rinnisse?  Machtnaigh
ar na buntáistí do fuair tusa thar na mílte: a líacht
tairbhe saolta, a liacht caraid, deaghshláinte, etc., an
fhaid d'fhágadh morán eile do bfhearra ná tusa i mboch-
tanacht agus i naindeise.  Oh! iongnaigh maitheas
dolabhartha do Dhia dhuitse: bíodh uathbhás agus buairt
ort i dtaobh do mhíodhnádúir riamh: bíodh sé d'aigne agat
feasta gan sos a bheith ort go brách ag gabháil buidheachais
leis, agus ag naomhúghadh a ainme.

<L 14>
CAIB IV
Ar Mhórdhacht agus Oibliogáidí an Chríostaídhe.

An Ceathramhadh Lá.

Smaoinigh, ar dtúis, gach aon chríostaidhe do
réir nádúir, agus 'san mhéad gur duine é, gurab é an
créatúir is ró bhreághtha é do chréatúirí an tsaol seo,
lán do thuigsint agus do réasún; déanta do chorp atá
iongantach 'na dhéantús, agus d'anam spioradálta agus
domharbhtha, cruthuighthe chun íomhágh agus cosmhalacht
Dé, agus oireamhnach chun é shealbhú go síorraidhe:
saidhbhrighthe le toil shaor; agus árdaighthe aige na
Chruthuightheóir chun mórdhacht, tiarna agus máighistir ar
an uile chréatúirí eile, ar shon na fuil órduighthe dhó
teagmháil le na shonas in aon cheann díobh ach inso
Chruthuightheóir amháin. Oh! m'anam, ar thuigis go dtí so
mórdhacht do nádúra? Nách ró mhinic, mar na bea-
thaidhigh bhrúideamhla, nár fhéachais níbhus sia ná an
talamh so, sé sin, na neithe saolta corpardha so?  Nách
ró mhinic do rinne tú sclábhaidhe díot féin do chréatúirí,
do rinneadh chun tusa do sheirbheáil.

Smaoinigh, inso dara h-ait, go bhfuil gach aon
chríostaidhe trí ghrása Dé, agus 'san mhéad gur críost-
aidhe, trí shacramaint an bhaiste árduighthe chun a bheith
rannpháirteach leis an náduír dhiadha, agus 'na leanbh
ceanna aige Dia, ina oidhre aige Dia, agus 'na chómh-
oidhre le Críost.  Atá sé déanta ina theampall don té
is ró airde, naomh choisrighthe le crothadh fuil Chríost,
agus le ola bheannuighthe a ghrása: agus glacann sé insa
nam gcéadna ceart agus teideal fírinneach ar ríogh-
acht síorraidhe: O! anam chríostamhail, a rinne tú riamh
fós aon mhachtnamh amháin tromdha ar mhéad na honóra so
le nar harduigheadh tú aimsir do bhaiste?  Cionnas a rinne
do bheatha cómhfhreagra don onóir seo?  O a leinbh
fhlaitheamhnais, cá faid do bheidh tú id sclábhaídhe ag an
saol?

<L 15>
Smaoinigh, inso tríomhadh h-áit, do réir mar atá mórdh-
acht an chríostaidhe go ró mhór, mar an gcéadha atá
na hoibliogáidí do bhaineann leis an mórdhacht so níbhus
mó ná mar do thuigeann urmhór na gcríostaidhthe iad.
Atá na h-oibliogáidí seo in aon fhocal i ngeallamhnacha
ár mbaiste.  An Chéad choingeall, ar na rinneadh trí
bhaiste sinn do ghlacadh isteach imeasc muinntir Dé, is é
sin creideamh: Do rinne ministir Chríost sinn do thástáil
aige tobar na baiste ar gach aon airteagal dár
gcreideamh: agus i n-aghaidh gach aon cheist, d'fhreagr-
uighmear le béal ár nathaireacha agus ár máithreacha
baistigh, "creidim".  Créad é mar atá do chreideamh, O
m'anam?  An bhfuil sé oireamhnach do réir na ngeall-
amhnacha so thugais uait? An bhfuil sé daingean gan
meardhúghadh? An Bhfuil sé geinearálta in a slíghe gan a bheith
náireach idtaobh teagusc do mháighistir naomhtha, ná do
riaghlacha a shuíbhscéil?  Ar theasbáin sé é féin in do
gníomhartha?  Nó an bhfuil tú ar an dream san ina
dtugann ambeatha an téitheach dá gcreideamh, ar na
ndéanann an t-apstal gearán, Tit.1.16.  "Admhuighid
siad eolas do bheith acu ar Dhia, gidheadh séanaid a
ngníomhartha é?"

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit go rinneamar, aimsir
ár mbaiste, diúltú sollamhanta don diabhal, agus dá uile
oibreacha, agus dá uile phoimp.  Ar mhachtnuighmear
riamh go tromdha ar an diúltú so; nó a dtuigimíd mar
is ceart a oibliogáidí?  Agus fós atá ár dteideal
chun oidhridheacht ár n-Athair naomhtha caillte againn ar an
am gcéadna ina mbímíd fallsa don ngeallamhaint
naomhtha so. Oh! m'anam, mádh dhiúltaighis don Diabhal,
tabhair aire i gcaitheamh do bheatha go bhfanfir i bhfad uaidh.
Tabhair aire gan a bheith id sclábhaidhe aige níbhus sía
leis an bpeaca.  Diúltaigh dá uile oibreacha, oibreacha
an doircheadas: ná faigheadh sé as so suas aon nídh
ionat, ina néileóchadh sé é mar gurab é a chuid féin é,
<L 16>
agus dá bhrígh sin go néileóchadh sé mar an gcéadna tú féin.  Glac
gráin dá phoimp dhíomhaoin, deámhramh (deallradh) fallsa onóra, díoblas ainchai-
theamh, neimhnídh an tsaol agus caitheamh aimsire pheacamhla, le na
meallann sé saoltánaigh bhochta in a líontáin: agus mádh thuiteann
amach go bhfaighir-se cuireadh aon am chun a bheith páirteach insna
neithe suaracha so, abair leat féin na focail seo N. Auistín, "Céad
atá agatsa le déanamh le poimp an diabhail, noch do dhiúltuighis?

Smaoinigh inso cúigeadh háit, gur clúduígheadh gach n-aon againn
aimsir ár mbaiste, do réir foiriomráidhte seanda an Teampaill
Chatoilice, le éadach bán, noch do thug ministir Chríost dúinn leis
na focail seo, "Glac an t-éadach bán so, noch is éigin duit do
bhreith leat gan spota gan salchar ós coinne suídheachán breitheamhnais
Chríost".   Anamnacha séanmhara do chomhlíonann an oibliogáid seo!
Créad é mhéad an chompóird dóibh san tsaolso é, Créad é mhéad an
tsóláis agus an tsásamh dóibh é aimsir a mbáis, an róba na neamh-
chionntacht so do choimeád neamh thruaillighthe! Acht,  O a neamh-
chionntacht baistídhe! Créad é an t-am ina dteangmháimíd leat in so
n-aimsir mhíodh-fhábharach so? O a dhailleacht agus dhíthchéille chloinne
Adam, do scarann chomh bog san le saibhreas neamhmheastamhail.  Fara-
oir! m'anam bocht, nach é do mhíodhfhortún so é?  O luathaigh chun
salchar uathbhásach na bpeacaídhe seo do ghlanadh dhíot le deóracha
aithríghe, noch mar a ndéinfir beid síad mar adhaint shíorraidhe air
lasracha neamhthrócaireach ifrinn.

CAIB V
Ar neimhnídh an Tsaol.

An cúigeadh Lá

Smaoinigh ar dtúis ar na focail seo an fhir ba ró eag-
naídhe.  Eccles.1. "Díomhaoineas na ndíomhaoinis agus díomhaoin-
eas an uile nídh".  Agus machtnaigh créad é fíor dhíomhaoin ís tá
na neithe seo uile, noch do loirgigheann saoltánaigh mheallta le morán
dúthracht.  Onóir, saidhbhreas, agus pléisiúir saolta, níbhfuil ionnta
ach bréagáin phéinteálta, do bhíonn cosmhalach tamall amach uainn
mar gur nídh éigin íad, acht níbhfuil aon tsubstainnt fírinneach
ionnta agus in áit sásamh agus sólás tábhachtach, ní bheirid leo aon
nídh ach sórt compórd suarach ar feadh móiméad, íar na lean-
amhaint le morán cúraim neamhthrócaireach, eaglaídhe agus tríob-
lóidídhe aigne. Uch! a bhréagáin go deimhin, noch nách túisce do
shíleann a ngrádhthóirídhe breith ortha, ná leághann siad ar nós an
deataigh in so spéir, agus fágann síad a lámha folamh. O! créad é
chómh ceart is do chuir an fáidhe ríoghamhail i gcosmhalacht maitheas
agus sólásaidhe saolta, le taidhreamh? Dormierunt somnum suum et
nihil invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis. Ps.75.
<L 17>
Do chodladar amach a gcodladh geárra, agus anuair do dhúisíodar ní
bhfaigheann síad aon nídh in a lámha do na neithe seo uile, noch do shíl-
eadar ina dtaidhbhreamh a bheith 'na seilbh.  O a chloinn na ndaoine,
cá faid do bheith sibh i ngrádh le neimhídh agus ag rith i ndiaidh
éithigh? Ps.4.

Smaoinigh, inso dara h-áit, ar an ráidhteachas san N. Austin,
L.1.Confes.c.l.  "Do chruthaigh tú sinn, O a Thiarna duit féin,
agus ní bhfaighidh ár gcroídheacha socracht nó go socróchaid síad ionnat-
sa, agus machtnaigh gur thug ár gCruthuightheóir mór chumhachtach
anam onórach dúinn; déanta do réir a íomhádh féin, agus cosmhail leis,
spioradálta agus domharbhtha; noch dá bhrígh sin ní bhféadfaidh a sho-
nas d'fháil go brách in neithe saolta seansalach.  Ní bhfaighidh,
m'anam, atá tuigsint agus toil agat oireamhnach chun machtnamh do
do dhéanamh air an mbreághthacht árdchúmhachtach agus ar an bhfírinne
árdchumhachtach, agus chun an t-aon mhaith ro-árd dochuimsighthe do
shealbhú; agus gach nídh fé na bhun, ní é tusa.  Oh! bíodh sé
d'aigne agat dá bhrígh sin gan tú féin do chor níos sia agus do
spiorad do chaitheamh, ag rith mar leanbh indiaidh na bhféilea cáin
seo; acht ós riachtanach duit sonas do lorg; loirg é, i n-ainm
Dé, áit a bhfuil sé le fáil, sé sin in slighe na súbháilcídhe agus na
diadhachta, agus ní in sna cosáin leataobhach do threoruigheann
chun míodhfhortún síorraídhe.

Smaoinigh, iso tríomhadh h-áit, ar ghiorracht an uile shóláis saolta.
Atá laethe an duine go ró ghairid.  Atá an saol is sia níos lugha ná
móiméad, i gcomparáid leis an tsíorraidheacht.  "Míle bliadhain
i radharc Dé (sé sin in so bhfírinne cheart) ní bhfuil ionta ach mar
an lá indé d'imthigh thart". Ps.89. Faraoir! ná taisbeánann sam-
plaí laetheamhail dúinn, go bhfuilimíd anso indiú agus imthighthe amá-
rach; agus nách túisce as radharc sin ná as aigne mar an gcéad-
na: óir chomh luath is do bhídhmíd annsa n-uaigh, chaoinid an mhuintir
d' fhágamaíd i nár ndiaidh, níos mó orainn.  Atá an uile fheóil mar
an bhféar, (arsa an fáidh, Isa.40) agus níbhfuil in a uile ghlóire
ach mar bhláith na talmhan."  Agus créad é sin acht ag fás go breá-
gh ar maidin agus ag imeacht am thráthnóna? O! créad é chómh
fíor is do chuireann N. Séam,4. ár mbeatha i gcosmhalacht le gal nó
deatach tanaídhe, noch do scaipeann leis an gcéad phuith gaoithe
agus ná feicimíd níos mó dhe? Créad é chómh ceart is do chuireann
Solamh, (Eagna, C.5.) i gcomparáid é le scáil, nó le
eiteall éin nó le saighead ón mbogha, ná fágann  mharc ina dhiaidh?  Oh! créad é
chómh díthchéile is 'tá dúinne ár gcroídheacha do cheangal leis na
neithe do chaithfimíd d'fhágaint in ár ndiaidh chomh luath?

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, créad é an chríoch atá anois ar na
daoine móra san an tsaol, na prionnsaí cumhachtach san na taois-
<L 18>
igh mhisneamhla san, na riaghlaitheóirí cíallmhara san,
lucht na scéimhe breághtha san, etc. noch do rinn tais-
beánadh móra ortha féin céad bliadhain ó shoin.  Faraoir!
atáid siad uile marbh imthighthe, agus anois is beag nó
is ró annamh do chuimhníonn aon duine ortha, nó is ar eí-
gin atá a fhios go raibh a leitheidí do dhaoine riamh
ar an saol. 'Sé seo go fírinneach ár gcás-ne i mbea-
gán bliadhanta.  Oh! a shaoltánaigh tugaidh éisteacht
ar feadh aon mhóiméad amháin don muintir sin d'imthigh
rómhaibh, do ghlaodhann oraibh-se i mbríathra an fhir eagnach
óna dtuamaí doimhne, áit a bhfuil fuígheall a luaithreán
meascaithe leis an gcré choithcheannta.  Memento Judi-
cii mei sic enim erit et tuum: mihi heri, tibi hodie.
(Eccles.C.38).  Cuimhnigh créad é ár gcríoch-ne: isé
bhúr gcríoch so é mar an gcéadna (go) luath: dob é ár
gcaoine indé é, isé bhúr gcas-sa amárach é.  Do bhío-
bharne tamall go meidhreach ar an saol; do bhíomar óg,
láidir, agus sláinteamhail mar atá sibh-se anois, agus
ní chúimhníobhar ach chomh beag libhse ar an gcríoch
so in a bhfuilimíd anois: mar sibh-se, do thugamair grádh
ár gcroídheacha do na suarachaisí agus do na bréagáin
sin 'nar bhféidir linn do shealbhúghadh ar feadh aon mhóiméad,
agus mar gheall ortha san do rinneamar faillíghe don
tsíorraídheacht.  Anacróirídhe (anacróirí) gan chiall do ba
sinne íad, dob fheárr linn a bheith 'nár scálabhuighthe aige saol
mealltach, aige creatúirí éagacha díombuan, noch
do thréig sinn chómh luath, ná ár Dtiarna agus ár Maigh-
istir do sheirbheáil, ós an fhochair (ós ina fhochair) ná faigheann aon nídh
bás, agus ná tréigeann i mbeatha ná i mbás go brách an
mhuintir ná tréigeann é. O! a Chríostaidhthe, glacaimíd
an forfhógra so.  Deineadh míofhortún an oiread san
do dhaoine eile, cíall do mhúineadh dhúinne, ná ceangaluigh-
míd ár gcroídheacha leis an saol dona so; ná tuigi-
míd go bhfuil aon nídh fíor thairbheach, acht an nídh atá
síorraídhe.

<L 19>
CAIB VI
Ar an séan atá ar Dia sheirbeáil.

An Séú Lá.

Smaoinigh, ar dtúis ar an focail seo an fháidh
Isaias,  "Abair leis an duine fíréanta go bhfuil go
maith", (Isai.3).  Agus machtnaig créad é líacht bun-
táiste tairbheach noch ina gcuireann an focal beag so
"go maith" i gcuimhne do na fíréin agus do dheimhnigheann
dóibh inso tsaol agus in so tsiorraídheacht.  Onóir,
saidhbhreas agus pléisiúir na neithe is mo ina dtugann an
saol greann doibh: acht ní bhfuil siad le fáil anso náit
a loirgigheann an saol iad, acht amháin in seirbhís Dé.
An féidir aon onóir ar talamh a bheith i gcomparáid leis
sinn a bheith 'na sheirbhíseach, 'na charaid, 'na leanbh cean-
na aige Rí mór na bhflaitheas?  Anam do tsórt so,
is onóraighe é i láthair Dé agus na n-aingil, ná an t-im-
pire is mó sa domhan.  Atá sé na leanbh ag an Athair
síorraidhe, 'na chéile ag a Mac síorraidhe, 'na theampall
ag an Spioraid síorraidhe, an oidhre ar ríoghacht na
bhflaitheas, agus 'na dhéarbhráthair agus 'na chomrádaídhe
do na h-aingil. O! m'anam, bíodh onóir don tsórt so
'na chuspóir ag dod mhian-sa.

Smaoinigh, insa dara h-áit, gur in seirbhís Dé atá an
saidhbhreas ró fhírinneach le fagháil, ní h-íad do ghnáth go
deimhin na neithe saolta san atá fé iomad cúraim agus
eaglaidhe; noch atá go laetheamhail fé lán contabhairtí;
agus na fuil oireamhnach chun an chroídhe do shásamh, acht
óirchiste do chuimse ghrása Dé, noch is é síol na gloíre
shíorraidhe; tabharthas an Spioraid Naoimh; grádh Dé;
in aon fhocal, Dia féin, an té nach féidir leis an saol
go léir é bhaint don anam, muna mbeidh sé chomh dona
dall san is é dhíbear uaidh le peacadh marbh.  Cuir 'na cheann
so oireachas aithreamhail Dé ós ceann na bhfíréin; go bhfuil
a h-uile do ghnáth ag faire, ortha chun a mhaitheasa; go
bhfuil a aingil do ghnáth na gcómhnaidhe ós a gceann
<L 20>
ináirde chun íad do ghárdáil d'oidhche agus do ló (Ps.33
V.38).  Do réir mar adabhairt sé roimhe seo le Abraham
Gen.15. "Gurb é féin a ndíonuightheóir, agus a luacht
saothair ró mhór". 'Sé a nduine muinnteartha é, agus an
duine muinnteartha is ró fheárr, shípéir a n-anama, do
threóruigheann íad amach ona phaistiúr iongantach go
dtí toibreacha uisce na beatha.  Atá grádh aige dhoibh
níos mó ná grádh aon athair, ná fós, an mháthair is grádh-
mhara: Isa.49.v.15,16.  In aon fhocal, 'sé Dia an
uile nídh do muinntir atá eaglach roimhe. O! m'an-
am ná loirg aon tsaidhbhreas eile dá mhalairt.  Ná bíodh
eagla ort aon nídh do chailleamhaint acht é.  Mádh bhíonn
sé sin agat, ní féidir le aon nídh tú dhéanamh anacrach;
acht dá éagmais, ní féidir le aon nídh tú dhéanamh
séanmhar.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar na pléisiúir atá le fagháil
i mbeatha dheabhóideach: an sásamh, an síocháin agus an
sólás in choinnsías mhaith, noch do chuireann an fear
eagnach i gcosmhalach le féasta síorbhuan: compóird
an Spioraid Naoimh; súil lúthgháireach  na síorraidheacht
shéanmhar, tar éis ár dtéarma do chaitheamh 'san ngleann-
so na ndeor; ar an ndochas naomhtha i gcoimirce
agus i bhforaire Dé, agus toilidheacht iomlán inso nuile
nídh le na thoil naomhtha san.  Os na toibreacha ri-
theann a leith<é>'eid<í>'i sin do chomp<ó>'oird, nach féidir le
saoltánaigh a thuigsint, óir nach fuil aon fhios acu cad
do bhaineann leo; pléisiúr fíor ghlana agus spioradálta,
noch do mhilsígheann crosa an tsaolseo go huile, do 
thugann sólás dolabhartha dúinn aimsir an bháis, agus blas
áirighthe ar aoibhneas síorraídhe fhlaitheamhnas.  Acht, i
dtaobh na huile phléisiúir saolta, mar an saol féin atáid
siad fallsa agus mealltach; meascuighthe do ghnáith le nídh
éigin searbh; agus lán do neamhshocracht, iar na lean-
amhaint le buairt aigne, agus críochnuighid fé dheireadh a
ndólás síorraidhe.

<L 21>
Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, ar an ráidhteachas san
ár Slánuightheóir, "Atá aon nídh amháin riachtanach".
(Lúcas 10.v.41).  Agus cad é an t-aon nídh sin, O
m'anam, noch amháin do dhéanfaidh séanmhar anso agus
'na dhiaidh so?  Atá Dia do sheirbheáil, agus soláthar dái-
ríre do dhéanamh don tsíorraidheacht.  Ní bhfuil inso
n-uile aimsir ach níos lugha ná neimhnídh i gcomparáid
don tsíorraidheacht.  Is mar sin atá an uile chúraim
saolta i gcomparáid do chúram na síorraídheachta.  'Sé
seo, go deimhin, an t-aon ghnó; mádh thugair aire dho
so, atá an uile nídh go maith: mádh dheinir faillíghe
dhe, atá an uile nídh caillte, agus caillte go brách.
I dtaobh an uile nídh eile do bheadh 'na riachtanas ort
san tsaol so, tabhair éisteacht arís dod Shlánuightheóir,
Matt.6.V.33.  "Iarraigh ar dtúis ríoghacht Dé agus a
fhíoraontacht, agus do gheobhadh sibh na h-uile neithe seo
in a fhochair".  Cuímhnigh dá bhrígh sin, m'anam, as
ar sheirbís Dé 'dhéanamh, atá an sonas saolta agus síor-
raídhe le fagháil, cúram do dhéanamh de feasta thar gach nídh.
Is mar seo amháin do thángair le compórd éigin anso;
is mar seo amháin do thiocfar go dtí sonas síorraidhe 'na
dhiaidh so.

CAIB VII
Ar an mBás

An seachtamhadh Lá

Smaoinigh ar dtúis, ná fuil aon nídh nibhus
siúrálta ná an bás, atá sé órduighthe don uile dhuine
bás d'fhagáil aon uair amháin, agus ná dhiaidh san breitheamh-
nas.  Atá an breitheamhantas geinearálta, atá sé le tabhairt
ar chlainn uile Adam; ní déanfaidh saidhbhreas ná
neart, ná eagna, ná chumhachta uile an tsaolseo aon
neach do shaoradh ó'n mbreith choitcheann so.  O chéad
mhóiméad dár saol, atáimíd ag déanamh deithneas chun an
<L 22>
bháis: tugann gach aon mhóiméad ní bhus giorra dúinn é. -
Tiocfaidh an lá, tiocfaidh go siúrálta, agus aige Dia
amháin 'tá fhios créad é luathacht an tan ná feicimíd go
bráth an oidhche.  Nó tiocfaidh an oidhche an tan ná
feicimíd go brách an mhaidean ar na mháireach.  Tioc-
faidh an lá go ro chinnte, an tan do cháithfé tusa
m'anam slán fada d'fhágaint ag an saol mealltach
so, agus aige an uile nídh d'ár ghrádhais ann, agus fós
aige do chorp féin, compánach aonair do bheathadh: agus
do thaisteal do dhéanamh chun dúithche strainnséartha; áit
ina taisbeánaigh na neithe ís mo ghrádhais anso, acht mar
dheatach: foghlaim dá bhrígh sin fuath a bheith don saol
dona so agus dá shólásaídh uile, ós éigin duit íad
d'fhágaint chómh luath, gibé acu dhéanfear nó ná déan-
fear.

Smaoinigh, inso dara h-áit, do réir mar ná fuil aon
nídh is siúrálta agus is do-sheachanta ná an bás;
mar an gcéadna ní bhfuil aon nídh ís neamhshiúrálta ná
an aimsir, an áit, an tslíghe, agus gach uile ghné eile
a chomharthuígheas ár mbás.  O m'anam, (arsa N. Proin-
sias de Sales) is éigean duit fós scaramhaint leis an
gcorp so, acht cathain  thiocfaidh an lá san?  Cé acu inso
ngeimhreadh, nó inso tsamhradh? insa chathair, nó insa tuaith?
do ló, nó d'oidhche?  A mbeidh sé go h-obann, nó a bhfaigh-
fidh tú nótus? a mbeidh sé d'am agad t-fhaoisdin do dhea-
namh? a mbeidh cúnamh t-athair spioradálta agat?
Faraoir! ní bhfuil aon fhios chuige agat ar na neithe
seo uile: ach atá sé deimhneach, go gcaithfe tú bás
d'fhágháil, agus san mar is gnáthach do thuiteann amach,
i bhfad níos túisce ná shílir.

Smaoinigh, inso tríomhadh h-áit, i dtaobh an bháis a bheith
chomh siúrálta sin agus an t-am agus an tslíghe chomh
neamhshiúralta sin; n'ár chompórd beag dá bhfaigheadh
duine bás níos minicí ná aon uair amháin, an slíghe,
dá mbeádh sé do mhíofhortún air bás d'fhagháil aon uair
<L 23>
amháin go h-olc; go mbfhéidir leis an locht do leasúghadh le
níos mo aireachas do dhéanamh an dara h-uair.  Acht,
faraoir! ní féidir linn bás d'fhagháil ach aon uair amhain;
agus chomh luath is do chuirfimíd ár gcois ar an dtaobh
istigh do gheataídhe na síorraídheachta, ní bhfuil aon fhaill
casadh againn thar n-ais.  Mádh fhaighmíd bás aon uair
amháin go maith, beidh sé go brách go maith: acht mádh
bhíonn sé aon uair amháin go h-olc, beidh sé go h-olc go
síorraídhe!  Ó! a mhóiméad uathbhásach, is ort atá an tsíor-
raídheacht dochríochnuighthe ag braith, O a Thiarna
bheannuighthe ullmhuighidh sinn don uair chinneamhnach san.

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, ar dhíthchéille agus
dhailleacht fhormhór na ndaoine, cé go bhfeiceann siad go
laetheamhail duine éigin dá gcaraid, dá ndaoine muinn-
teardha, nó dá gcomharsain dá sciobadh chun siúbhail ag an
mbás, agus san go ró mhinic i lár meisnigh a n-óige, go
ró mhinic le bás obann, cé fós go dtuigid do ghnáth
an bás a bheith i bhfad uatha; chomh maith ís ná tsroisfeadh
saighde an bháis, atá ag tuitim ar gach taobh díobh, iad-
san mar an gcéadna, in a n-am féin, nó chómh maith
is dá mbeadh nibhus mó siúráltacht acu féin dul uaidh
ná mar do bhí aige morán eile.  A shaoltánaigh gan
chiall.  Créad fá ná oscalann sibh bhúr súile?  Créad fá
ina dtuigeann sibh díbh féin a bheith saor ó iarracht an
bháis, an tan nách féidir libh an oiread is aon lá amháin
do gheallamhaint díbh féin mar fhaid ar bhúr mbeatha?  Cá
liacht daoine do gheobhaidh bás roimh chríochnúghadh na míodh
seo, atá chomh óg, chómh sláinteamhail, agus chómh láidir
libhse?  Cé 'na' bhfuil fios aige ná beadh sibhse don uimhir
sin?  Oh! a Chríostaidhthe, tugaidh aire ná tiocfaidh
gan fhios oraibh.  Cuiridh bhúr dtigh i n-órdughadh; agus as
so suas teithidh ó'n bpeaca, an t-aon olc do dhéanann an
bás scannramhail.  Mairidh do ghnáith leis an aigne sin
inar mhaith  aimsir bhúr mbáis.  Le na mhalairt a dhéanamh
is ionann é is bhúr gcreideamh agus bhúr réasún do shéanadh.

<L 24>
Smaoinigh inso cúigeadh h-áit, ar staid agus chuna
an chuirp thruaillighthe seo againn, chomh luath is
do bheidhmíd tar éis bháis: faraoir! iompuígheann sé gan
mhoill míghnéitheach stifneálta, fuathmhar agus critheag-
lach; in slíghe gurb ar éigin d'foidhneóchadh an charaid
is giorra dhúinn i ngaol aon oidhche amháin do chaitheamh dá
aire in aon tseomra leis, níos lugha ná san, luighe in
aon leaba leis. Agus iompuígheann sé chómh luath san
chun bréantais agus truaillídheacht, gur ab iad a fhíor 
ghaolta féin is túisce adeir é bhreith a mach as an dtigh,
agus é chur go doimhin fé thalamh, chun ná galareóchadh sé
an spéir.  Ach créad iad an choimhdeachta, créad iad na
feitheamhóirí do theagmhuígheann leis ann?  Piastaí agus
cnuimheacha.  Dóibh seo ó a dhuine, atá tú ag
ullamhúghadh féasta, an fhaid atá tú ag beathúghadh do choirp;
is iad so bheidh mar oidhreacht agat, nó fós is iad
dhéanfaidh oidhrighthe díobh féin ort.  Gibé a ghní thú indiu,
amárach beidh tú id bhiadh aige piastaí.  Oh! a
shaoltánaigh, atá lán do ghrádh dibh féin nó do chréatu-
irídhe eile agus tríd sin go ro mhinic ag briseadh bhúr ngeall-
amhnacha le Dia; deonaigh machtnamh do dhéanamh, ar
feadh móiméad, ar an staid ina mbeidh sibhse agus iad
san sóinseálta go luath agus do chíodhfe sibhlaighead an
réasúin atá agaibh grádh thabairt do na carnaoiligh
phéinteálta so, noch do thais beánann go ró luath
créad iad féin, agus críochnuighid i mbréantanas agus a
morgthacht.  Léighmíd go dtánigh a leithéid sin d'ais-
triúghadh aigne ar N. Proinsías Borgia le linn conntanós
míghnéitheach an bhainimpire Isabella d'fheiscint tar éis a
báis, iar na feicsint dó beagán roimhe sin  lán do mhórdhacht
agus do bhreághthacht, ann slíghe gur ghlac sé fuath shíorraídhe
don saol so agus aigne shéanmhar chun íodhbairt do dhéanamh
de féin go brách arís in seirbhís an Rí sin ná faighaigh
bás go síorraídhe.  Déinfeadh machtnamh don tsórt so sinne
do chorraíghe suas chun a leithéid d'aigne bheith againn.

<L 25>

CAIB VIII
Ar na smaointe a bheidh againn aimsir ár mbáis.

An t-Ochtamhadh Lá.

Smaoinigh ar dtúis, a Anam Chríostamhail, créad
iad do smaointe uair do bháis, idtaobh an tsaol seo
agus a uile mhaitheas diombuan, onóir neamhthairbheach,
saidhbhreas fallsa, agus pléisiúir mhealltach.  Faraoir!
beidh do chuid-se don saol críochnuighthe an tan san;
iompóidh sé síos suas ós comhair do shúile, agus tosnóidh
tú ar fheicsint go soléir neamhnídh na neithe sin uile
le nar cheangail tú do chroídhe anso.  Cionnas do thar-
caisneóchair an uair sin an uile onóir agus ghradaim saol-
ta, an tan do chífe tú thú féin ar bhruach na huaighe
áit ná déanfaidh na piastaídhe aon eadairdheighilt idir an
Rí agus an duine bocht.  Créad é laighead na suime
bheidh agat an uair sin ar mheas na ndaoine, ná cuimh-
neóidh as san suas go brách arís ort?  Cionnas an uair
sin do ghlacfir gráin dod shaidhbhreas noch is éigean
duit anois fhághaint id dhiaidh, an tan ná beidh do sheilbh
agat ach sé troighthe do thalamh, coifin agus eisléine?  Créad
é chomh fuathmhar is do bheidh an uile pléisiúir saolta dhuit
an uair sin, noch dá fheabhas ná tabharfadh go brách
aon chompórd fírinneach duit agus anois ag imeacht
uait agus ag leaghadh mar dheatach ós do chómhair, Uch!
m'anam bocht, maranaigh anois ar na smaointe do bheidh
agat gan amhras uair do bháis: is mar seo, agus is mar
seo amháin, do bheidh tú as dainnséar ó bheith meallta ag
an saol fealltach so.

Smaonigh, inso dara h-áit, créad iad do smaointe an
tan san idtaobh do pheacaidhe, an tan do tharaing-
eófar an cuirtín le na rinne tú led ghrádh dhuit féin go
glic dícheallach gráineamhlacht agus mailís do choirthe
d'fholach, agus cuirfear ós comhair do shúile iad na ngné
fhírinneach, an tan do thaisbeánaigh morán neithe,
<L 26>
noch do chuiris-se i dtuigsint duit féin a bheith suarach
nó neamhchionntach, iad féin ós do chomhair fé athrú datha
mar choirthe móra gráineamhla: an tan ná beidh an
coinsias fallsa san do cheapais duit féin, agus fé na
ndéantá fé na folach gabháil thar morán neithe in
tfhaoisdinídhe mar gur éadrom agus suarach iad, noch
'nar ghnídhis trí náire nó nár mhaith leat a thréigean, ábal-
ta níbhus sía ar fhoidhne leis féin ar theacht don
mbás.  Oh! créad é an pian, créad é an trioblóid, créad
iad na cathuighthe uathbhásach éadochais do tharraingeochaidh
a leithéid sin do radharc ar pheacach le linn báis dó?
Foghlaim-se m'anam, aire thabhairt dut anam, agus mar sin
coisc uait féin mífhortún chomh mór.

Smaoinigh, inso dara háit, agus tabhair fá ndeara
níos fearr staid dhólásach an pheacaigh ar uair a bháis,
an tan na mbeidh an uile nídh ag iompódh na choinne
agus gibé taobh ina bhféachann sé ag iarraidh aon tsuaimhneas
nó compórd ní féidir leis é fhagháil.  Os cómhair a shúile
do chídheann sé armáil mhor dá pheacaídhe féin déanta suas,
al. athair neimhe dá shíolrach féin, do leanann go dlúth dhe
agus ag tabhairt amas air le na gcómhfhórsaídhe, moth-
uigheann sé cheana féin greamanna an chnuimh choinsias
sin ná éagfaí go brách, noch a bheidh na pheanaid síor-
raidhe ag an dream damanta.  O! créad é chómh
áthasach is do chrothfadh sé dhe an choimhdeachta thriob-
lóideach so, níbhfuil aon fhuascailt le fagháil: is
mian leo gan scarmhaint leis.  Mádh fhéachann thar
n-ais ar a bheatha, ag lorg deaghobair éigin chun a
chuir i gcoinne an armáil seo dá pheacaídhe; mo nuar!
do chídheann sé an mhaith do rinne sé, go bhfuil chomh neamh-
eífeachtach, chomh suarach san, ná fuil aon mhuinghín aige
as chun na scálaidhíbh do mheáchain anuas, mádh chuir-
faí i gcoinne a choirthe iomadamhail é.  Beidh a chuid
urnuighthe fós, a fhaoisdinídhe, agus a chomaoineacha
ag preabadh na choinne, agus ag casaoid leis i dtaobh a
spaideamhlacht dhona agus a tharcaisne diamhasluightheach
<L 27>
dona meadhóin mhóra so a shlánuighthe.  Ní dhéanann radharc
ar an uile nídh timcheall air, a bhean, a chlann, a cha-
raid, a mhaoin shaolta, noch do ghrádhaigh sé níos mó ná
Dia, aon tsuaimhneas air acht méadú ar a thrioblóid.
Agus créad é an mífhortún is mo air, ná leigeann triob-
lóidídhe a thinneas dó, marana éifeachtach do dhéanamh ar
an ngnó is práinneamhla agus is dócamhla, sé sin iom-
pódh fírinneach iomlán ar Dhia, tar éis cleachta fada an
pheacadh.  O! créad é chomh fíor 'sis féidir leis na pea-
caigh briathra an scríobhnóir duanta diadha do rádh leo
féin, "do tháinig dólásaídhe an bháis im thimcheall,
agus do fuair pianta ifrinn mé" (Ps.114). O! créad é an
pian dolabhartha dó, é féin d'fheicsint ag triall gan mhoill
chun na síorraídheachta, áit dochuimsighthe agus do-
chríochnuighthe, fairrge gan teora, ná tsroisfidh an máirnéa-
lach bocht go brách go dtí an gcuan is sia uaidh di
agus an oiread san do réasún a bheith aige eagla bheith
air go mbeidh dhó na síorraídheacht amhgarach!

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, m'anam, créad iad na
smaointe bheidh agat ar uair do bháis idtaobh seirbhís Dé,
tairbhe na súbháilcídhe agus an deabhóid: créad é chomh
taithneamhach is d'fhéachaigh slíghe na súbháilcídhe dhuit an
uair sin?  Créad an dúil do bheidh agat an uair sin, go
leanfá an cosán súbháilceach san.  O! créad é an com-
pórd don duine ag fagháil bháis maireachtain go maith?
Créad é an t-áthas dó, é féin d'fheicsint anois aige críoch
a thriobhóididhe agus a dhainnséir, é féin d'fhagháil aige
geataídhe an tsuaimhneas síorraidhe, an tsíocháin
síorraidhe, tar éis cogadh fada amhrasach.  Ní misde dhó
anois teacht anuas go sábhálta óna thúr fhaireachais agus
a shocracht do ghlacadh dhó féin go brách in ríoghacht a
athair.  O! créad é an pléisiúr, créad é an sólás féach-
aint isteach inso tsíorraídheacht bheannuighthe!  "Ó
créad é chomh taithneamhach i bhfiadhnaise Dé bás a naoimh".
(Ps.115). "Och! go bhfaighigh m'anam bás na bhfíréin,
agus go raibh mo chríoch-sa mar a gcríoch siúd."
<L 28>
(Numb.53).  A Chríostaídhthe, mádh is maith libh bás na
bhfíréin d'fhagháil, níbhfuil aon tslíghe is siúrálta chun bás
maith d'fhagháil ná deaghbheathadh do leanamhaint.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, nó fós tabhair fá ndea-
ra ós na machtnaimh réamhráidhte ar an mbás, cúram
iomlán do dheanamh ar feadh do bheatha, tú féin d'ullamhúghadh
don mbás.  Níbhfuil aon nídh is lugha ná an tsíorraidh-
eacht ag braith ar bás maith d'fhagháil, mádh fhaighmíd
droch bhás, atáimíd caillte, agus caillte go brách.  Óir
do réir na tángamar inso tsaol chun aon nídh eile
acht chun sinn féin do chuir i n-ór dúghadh don tsíorraídh-
eacht, dá bhrígh sin, ní miste dhúinn a rádh i fírinne, ná
tángamair inso tsaol chun aon nídh eile acht chun a
fhoghlaim cionnas bás maith d'fhaghail.  "Sé seo an leasún
mór ís ceart dúinn uile do mheabhrúghadh.  Faraoir! mádh
bhíomaíd i n-éagmais an tan do ghlaodhfar sinn chun
trialach, míodhádh síorraídhe trí riachtanas is críoch
dúinn.  Oh! cad é chomh deacair a fhoghlaim an nídh
sin do dhéanamh go maith, noch nach féidir a dhéanamh acht
aon uair amháin.

CAIB IX
Ar an mbreitheamhnas aonda tar éis Báis.

An naomhadh Lá.

Smaoinigh ar dtúis, nach túisce sgarann an
t-anam leis an gcorp ná tugtar é gan mhoill i láthair an
bhreithimh, chun cuntas do thabhairt ann a bheatha go huile,
don uile nídh dár smaoineadh sé, dá ndubhairt ná dá
rinne sé, ar feadh na haimsire thug sé inso chorp, agus
chun breitheamhnais thabhairt air dá réir.  Óir tuigimíd
ó'n suíbhscéal do réir sampla Dives agus Lazarus, go
dtugtar breitheamhnas aonda ar anam gach naon ar
a' móiméad tar éis báis agus go ndéanfar an bhreath
chéadna do neartú ag an mbreitheamhnas geinearálta
<L 29>
an lá déanach. A Chríostaídhthe, cionnas atá bhúr gcunn-
taisídhe le Dia?  Cad a bheidh sibh ábalta ar a rádh ar
bhúr son féin, dá nglaodhfaí sibh anocht go dtí an
mbarra?  dobfhéidir gur ab é bhúr gcás é. Cuimhnigh go
dtiocfe bhúr dTiarna an uair is lúgha do shíleann sibh é;
tugaidh aire dá bhrígh sin bheith ullamh do ghnáth.

Smaoinigh, inso dara h-áit, créad é chomh poínnteál-
ta, chomh daordhálach is do bheidh an breitheamhnas so, áit
nach féidir leis anglór díomhaoin is lúgha a bheith gan
fhios ó shúile an bhreithimh.  O! créad é liacht malluigh-
theacht do áirmhighthe do thiocfaidh anso chun solais, an
tan d'aistreofar an folach do cheileann anois an chuid
is mó d'ár bpeacaídhe ó shúile an tsaol, agus fós ó'n ár
súile féin; agus déanfar stair iomlán ár mbeatha do
nochta ós ár gcómhair.  A Dhia mhaith! cé bheidh ábalta
ar an radharc uathbhásach so d'fhoidhneamh?  Ansa<n> thabharfar
an t-anam bocht chun cunntais cruaidh idtaobh an uile
nídh dá rinne sé, agus d'fhág sé gan déanamh ar feadh na
haimsire thug sé inso chorp somharbhthach so; cionnas do 
rinne sé comhoibriúghadh le smaointe diadha; cad é an tairbhe
do bhain sé as grása Dé; cad é an sochar do bhain sé
as na sácraimintí do ghlac sé; as focal Dé do léighigh sé
nó do chuala sé; cad é an buntáiste do bhain se as
an tslíghe fhábharamhail in ar shocraigh Dia na nuile chu-
mhachta é; cionnas do rinne sé úsáid dona tíodhlaicídhe
thug sé dó; fiú a dheaghoibreacha meádhfar íad; a ur-
nuighthe, a throiscighthe, a dhéire, an inntin le nar
rinne sé iad, an tslíghe in ar chomhlíon sé iad; meádhfar iad go
léir, ní in seálaídhe calaoiseach breitheamhnais an tsaol,
acht in scálaídhe ceart Dé.  Uch! créad é líacht dár
ngníomhthartha bheidh gan meádhachain ionnta, do réir mar
a deir Dan.5. "Do meádhadh thú inso scála agus fuair-
eadh túar fhíor bheagán meádhachain.  O! ná éirigh chun
breitheamhnais led sheirbhíseach, Ó a Thiarna, mar nach
fíréanta aon neach beo id tfhiadhnais." Ps.142.

<L 30>
Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar cháilidheacht onór-
ach an bhreithimh ina gcaithfimíd dul dá láthair.  Atá
sé eagnaighe go dochuímsighthe, agus dá bhrígh sin ní féi-
dir é mhealladh; atá sé cumhachtach go dochuimsighthe, agus
dá bhrígh sin ní féidir cuir na choinne; atá sé ceart go
dochuimsighthe, agus dá bhrígh sin tabharfaidh sé do gach
naon do réir oibreacha.  Níbhfuil aon fhabhar le fagháil
an lá so;  atá aimsir na luachta agus na haithrighe
fhíreannach anois imthighthe. O! a Chríostaídhthe, smaoin-
igh go maith air anois, anf haid is sé bhúr lá sa , is
féidir libh bhúr bpeacaídhe do ghlanadh dhíbh le deoracha aithrighe;
agus mar seo íad d'fholach ó shúile an Bhreithimh seo; is
féidir libh anois a lámha do cheangal suas le úrnuighthe
úmhal, is féidir libh imeacht óna cheart go dtí cúirt
a thrócaire agus a chuir d'fhiachaibh air an bhreath atá 'bhúr
naghaidh do scrios amach; ach an lá san, beidh sé neamh-
thrócaireach.  Beidh bhúr núrnuighthe agus bhúr ndeóracha
an uair sin ró dhéanach.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, ar an gcompórd ró 
mhór do ghlacaigh anamnacha na bhfíréin an lá san ó
choimhdeachta a ndeaghoibreacha do bheidh na dtimcheall
ar gach taobh mar chosaint daingean dochlaoite, agus
chun a namhaid ifreannda do choimeád uatha.

Ó! m'anam, tugaimíd aire coimhdeachta don tsórt so
do thuilleamh dúinn féin igcóir na huaire sin, ina dtabh-
arfar an bhreath síorraidhe orainn.  Is iad so an char-
aid go deimhin ná tréigfidh sinn aimsir an bháis, agus do
phléideálfaidh ár gcás ag an mbarra, áit na beidh aon
mheas ar aon deaghchaint eile.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, créad é an staid bhocht
ina mbíonn an peacach ná tugann aire a leithéid sin do
stór deaghoibreacha do chuir suas dó féin ag seasamh
anois os cómhair a bhreithimh.  Ó! créad é mar atá an uile
nídh dá chuir i dtuiscint dó an bhreath dhobhrónach atá
anois chun titim ar a cheann ciontach?  Gibé taobh
<L 31>
dá bhféachann sé ní fheiceann sé aon nídh do chuir-
feadh compórd air; acht, ar an gcontrárdhacht, an
uile nídh do thugann cúnamh chun a phianta agus a uath-
bhás do mhéadúghadh.  Do chídheann sé fé bhonn a chosa ifre-
ann; béal oscailte chun é shlogadh síos; ar an dtaobh
shuas dá cheann, breitheamh feargach ar intinn bladhmadh
amach na choinne ag tabhairt breitheamhnas nach féidir
do ghairm thar nais do dhamaint shíorraídhe ar  anam.

Do chídheann sé ar thaobh a láimhe deise a aingeal choimh-
deachta anois dá thréigint: agus ar thaobh a láimhe clé
na diabhail, a namhaid neamhthrócaireach, réidh ullamh chun é
sciobadh leo, agus gan aon fhonn moille ortha ach ag
fanamhaint le tabhairt na breithe.  Mádh fhéachann sé ar
an dtaobh thiar de do chídheann sé saol mealltach anois
ag imeacht uaidh; mádh fhéachann sé roimhe amach,
ní theangmhuigheann leis ach síorraídheacht scannramhail; istigh
ann, mothuigheann sé cealgaibh do fhulangtha an choin-
sias chiontaigh; agus ar an uile thaobh de do chídheann
sé armáil do ainmhídhthe uathbhásach, a pheacaídhe féin,
níos critheaglaídhe dhó anois ná líontáin ifrinn.  A
Dhia mhaith, saor mé ó bheith go brách rannpháirteach in
a leithéid do mhífhortún.

Smaoinigh, inso séú háit, chun go gcoiscfimís
breitheamhnas Dé ó thuitim go trom orainn tar éis báis,
go gcaithfimíd aire thabhairt ar feadh ár mbeatha anois,
breitheamhnas do thabhairt orainn féin agus sinn féin do
smachtúghadh le aithrighe fhírinnach do dhéanamh ar son
ár bpeacaídhe.  Is mar seo agus is mar seo amháin, do
stopamaíd díoltas Dé atá lasta trí nár bpeacaídhe.
Leanamaíd comhairle an té do bheidh na bhreitheamh orainn,
do ghlaodhann orainn uile chun a bheith ag faire agus ag
urnuighe do ghnáth, in slíghe go mfhiú sinn a bheith saor ós
na dainnséir uathabhásach so, agus seasamh le dóchas ós có-
mhair Mac an Duine (Luke 21.V.36.).  Oh! bíodh
an breitheamhnas so do ghnáth os coinne ár súla: macht-
<L 32>
nuighmíd go laetheamhail ar an gcunntas san do chaithfimíd fós do
thabhairt uainn lá eile.  Ná déinimíd dearmad go brách go bhfuil
súil thuas do chídheann an uile nídh; go bhfuil cluas do chloiseann
an uile nídh; go bhfuil láimh do scríobhann síos ár nuile smaointe,
ár mbréithre, agus ár ngníomhartha in leabhar mór an chunntais; go
nimthigheann ár ngníomhartha uile trí ár lámha nó go dtí lámha Dé;
na neithe déantar inso naimsir ná imigheann siad leis an aimsir,
ach go mbeid ann tar éis an uile aimsir a bheith imthighthe.  Monuar!
ná fuil ciall ag an daoine, agus an fhírinne seo do thuigsint, agus
cúram dúthrachtach do dhéanamh ar a bheith in órdúghadh dá gcríoch
dhéanach! (Deut.32).

CAIB. X.
Ar Lá an chunntais mhór

An Deichmhadh Lá.

Smaoinigh ar dtúis, nách féidir aon nídh do bheith nibhus
scannramhla ná an tuairisc do thugann an scrioptúir dúinn ar lá an
chunntais déanaigh, mar aon leis na nuile neithe uathbhásach do imeóidh
roimhe.  An ghrian dorcha, an ghealach chomh dearg le fuil, na réalta
gan solas agus cosmhalach chun titim ó'n spéir; an talamh ar
crith le crithtalmhan éagsamhail, an fhairge ag at agus ag búithreadh
le stoirmeacha neamhchoitcheannta, na heilimintí uile ar buaidhr-
eamh, agus an domhan uile go míodhórduighthe.  "Lá an Tiarna" (arsa
an fáidh Joel, caib.2) "lá doircheadas agus anaithe, lá scamaill
agus mór-ghaoithe.  Os cómhair a aghaidh teine léirscriosach, agus
na dhiaidh lasaracha loiscreacháin.  Crithfidh an talamh le na linn
agus aistreóidh na flaitheas os a chómhair.  Beidh an ghrian agus an
ghealach fé dhoircheadas, agus na réalta gan solas."  Agus adeir an
fáidh Sophonias, C.1. "An lá san, lá feirge, lá trioblóide agus
pianta, lá mífhortúin agus amhgair, lá doircheadas agus anaithe
lá ceoidh agus mór ghaoithe."  An féidir le aon nídh a bheith nibhus
sceimhleamhla ná an tuaraisc seo?  Och! Cad iad na smaointe bheidh
an uair sin ag an bpeacach bocht, do chídheann na comharthaidhe seo
uile ag bagairt air!  Faraoir!  feóchfaidh sé go h-iomlán le eagla, ag
súil leis na neithe dobrónach san do leanfaidh na comharthaidhe uath-
bhásach so.

Smaoinigh, insa dara h-áit, ar theacht an lae dhéanaigh, le órdúghadh
Dé, déanfaidh teine a bheidh ar buile mar thuile bhorb, an saol uile do
loscadh, agus a bhfuil ann; ní bhfaighigh aon nídh dul saor uaithe.
Cá mbeidh, O a shaoltánaigh, bhúr bpaláis oirdheirc, bhúr suíocháin
phléisiúrtha, bhúr ngáirdínidhe; bhúr dtobaracha, agus bhur dtighthe
breághtha saidhbhre?  Cá mbeidh bhúr gcuid óir, airgid agus péarlaídhe
mór chostas-
<L 33>
amhla, etc.  Faraoir! an uile nídh dár ghrádhaigh sibh in bhúr gcroídh-
eacha inso saolso, loiscfear na luaithreán ar an móiméad iad: chun
neimhnídh an uile nídh dár ghrádhaigh sibh do theasbáint díbh, agus
bhúr ndíthcheílle féin ag tabhairt taithneamh do scátha dheallruightheach
dona leithéidídhe do bhréagáin phéinteálta.  Foghlaim dá bhrígh sin
m'anam, gráin do bheith agat ar an saol agus ar a uile mhaitheas, ós
éigean don uile nídh críochnúghadh in luaithreán agus in deatach: agus
cuir stór suas duit féin insna flaitheas, do bheidh amháin saor ó'n
teine dhéanach so.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar theacht chríochnúghadh an tsaol seo
anois séidfidh an tardaingeal an truimpeíd déanach agus árdóchaidh
a ghuth ag rádh, "Surgite mortui!" Éirghidh a mhairbh agus ti-
gidh chun breitheamhnas: guth do chloisfear ar an am gcéadna
ar fuaid an domhain uile, do shroisfídh na flaitheas is aoirde, agus
do raghaigh síos go dtí an dubhaigéan is iochtaraighe in ifreann.  Le
linn na gutha seo, ar an móiméad le cumhachta Dé na n-uile chu-
mhachta, eiróchaidh clann Adam uile óna dtosach do dtí na ndeireadh
ó'n luaithreán, agus caithfe gach anam dul isteach ina chorp
féin arís, gan scaramhaint le na chéile ar feadh na síorraídheachta.
Ó m'anam! Déanaigh an truimpéid seo fuaim do ghnáth id chluasa.
O tabhair aire sceimhle an tsumons so do stopadh, ó thruimpéid mór an
Spioraid Naoimh, do ghlaodhann ort le béal an apstail, "Múscail a
dhuine atá id chodladh, agus éirigh ós na mairbh, (sé sin ó bhás an
pheaca,) agus do bhéarfe Críost solas duit.  Is mar seo le bheith
páirteach inso gcéad eiséirghe, do bheidh tú in órdúghadh in am i
gcoinne na huaire uath bhásach san, an tan ná beidh aimsir ann nibhus
mó." (Apoc.10).  Is mar seo do bheidh tú saor ó'n dara bás.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, ar an deifir iongantach do bheidh
aimsir an bhreitheamhnais geinearálta so, idir choirp na bhfíréin agus
coirp na malluightheóirídhe.  Éireóchaidh na fíréin i gcoirp ró 
thaithneamhach nibhus clíarálta ná na réalta nibhus solasmhara ná an
ghrian, domharbhtha agus dof hulangtha; ach na malluightheóirídhe
éireóchaidh i gcoirp oireamhnach dá ngníomhartha, truailluighthe, dubh,
critheaglach, agus in gach aon sórt slighe gráineamhail agus bro-
cach, domharbhtha gan amhras, acht ní chun aon chríoch, do mhalairt,
pianta síorraídhe dfhulang.  Créad é an pianós dolabhartha dona
anamnacha dona san, iad dfhórsáil isteach ina leithéidídhe sin do
chonablaigh salacha, chun a bheith dá ndamaint, dhaoradh do phriosún
fuathmhar bhréantach ifrinn!  Oh! tabhairse aire, m'anam, do chorp
do choimeád glan anois ó thruaillídheacht pheacaídhe na colna, ar
eagla go mbeadh sé lá eile fós mar mhéadúghadh ar do mhífhortún síor-
raidhe.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, ar an sásamh agus an sólás do 
bheidh ar anamnacha na bhfíréin dul isteach na gcoirp féin arís,
nidhe ina raibh iarraidh mar seo air le fada d'aimsir: créad é méad an
<L 34>
ghrádha le na gcuirfe siad fáilte roimh na cómhpháirtidhthe
sin ina nuile shaothar, ina nuile thrioblóidídhe agus
chrádhnaisídhe, agus anois toiscithe, le bheith rannpháir-
teach inglóire fhlaitheamhnais, chun breis méadúghadh do
bheith ar a sonas síorraídhe.  Ach O!  créad é méad
na mallachtaídhe uathbhásach do thabhairfidh anamnacha na
malluightheóirídhe dhá gcoirp le linn a dteagmhála dhobró-
nach!  A chonablaigh mhalluighthe, déarfaidh an tanam,
an chun tusa phléasáil, an chun tainmhianta brúideamhla
do shásamh, do chailleas-sa sóláisídh síorraídhe na bhflaitheas?
Uch! a anacróir, chun pléisiúir salach móiméad, do
dhamain mise tusa agus mé féin go síorraídhe.  Ó a
chonablaigh mhalluighthe fá thrí, is ceart go mbeithfeása (ó's
tú cúis mo dhamaint se) id pháirtí agamsa in mí-
fhortún síorraídhe.  Ach ná'r chirte dhuitse, a anam
mhíamharach, a bheith míle uair id mhallughadh ag id chorp
féin, óir dob é do ghnó, agus do bhí sé id chumhachta a
paisiúin agus a hainmhianta brúideamhla do smachtú do
réir riaghal, réasúin agus creidimh, agus is amhla rinne tú ar
son sásamh beag móiméad, sclábhaídhe díot féin, dod in-
tinnídhe míríalta, agus dá dheasca san, ifreann do thuill-
eamh duit féin agus dod chorp?  Oh a Chríostaidhthe,
deanaimíd cíall dfhoghlaim le machtnamh ar mhífhortún
daoine eile.

CAIB XI
Ar Lá an Bhreitheamhnais Geinearálta

An tAonmhadh Lá Déag

Smaoinigh ar dtúis, chomh luath is do bheidh na
mairbh uile tar éis éirghe, go gcruinneochaid le chéile
gan mhoill go dtí an áit toiscthe chun an bhreitheamhnais
déanach, ingleann Josaphat do réir ráidhteachas choit-
cheann na ndaoine, láimh le Jerusalem, i radharc Shliabh
Olivet agus Sliabh Calvary, áit inar dhoirt ár dTiarna
<L 35>
roimhe seo a chuid fola chun ár bhfuascalta.  Créad é
mhéad an radhairc, féachaint anso ar chlann mhór Adam
uile an comhthionól doáirimhthe sin don uile náisiúin, aim-
sir agus rannc, na seasamh le chéile ga aon deifir idir
an duine saidhbhir ná an duine bocht, idir an duine mór
ná an duine beag, idir an maighistir ná an seirbhíseach,
idir an prionnsa agus an fómósaidhe ach amháin an
deifir atá idir na deaghdhaoine agus na drochdhaoine, noch
do bheidh éagsamhlach agus síorraídhe.  Monuar! créad
é chomh suarach is é an figiúir do dhéanfe Alexander
nó Caesar an tan san, ná aon eile dona gaiscidhigh
mhóra na seanaimsire, inar chuir a nainm amháin crith
ar náisiúin go hiomlán?  Atá anois na prionnsaí
mór cumhachtach san ina raibh an saol roimhe seo fé na
smacht anois ar aon rannc leis na sclábhaidhthe is táire
do bhí acu, agus dob fhearra leo míle uair ná iompar-
ódís riamh an tslat ríoghdha, ná an choróin do chaitheamh.

Smaoinigh, inso dara h-áit, ar dona mairbh a bheith
cruinnighthe i bhfochair a chéile, tuirlingeoidh an brei-
theamh cumhachtach anuas ós na flaithis lán do ghlóire
agus do mhórdhacht, cúirtéaraídhe na bhflaitheas uile agus na
hoird ainglidhe go hiomlán na thimpcheall.  Ó! créad é
méad an deifir do bheidh idir a' chéad teacht agus an da-
ra teacht so?  Do bhí a chéad teacht lán do cheann-
sacht agus do umhluigheacht, mar dob é sin ár lá ne,
inar tháinigh sé chun sinne dfhuascailt le na thrócaire:
ach ag an dara teacht, i sé a lá san é, an tan do
armálfaidh sé é féin le uathbháis uile a chirt naomhtha, chun
díoghaltas do dhéanamh ar na pheacaigh dhona, do ba
chúis le na thrócaire ghríosúghadh chun feirge, le breith-
eamhnas déanach do thabhairt ortha dá ndamaint go
síorraídhe.  A pheacaigh mhífhortunach, cionnas a bheidh
sibh ábalta ar sheasamh os a chómhair, chun a chonntanós
feargach d'fhoidhneamh?  Oh! sin é an uair do bhéicfe
amach ag iarraidh ar na sléibhte agus na cairrgeacha ti-
<L 36>
tim oraibh agus sibh d'fholach ó ghnúis an té sin atá na
shuídhe ina chathaoir, agus ó'n Uan.  Ní hé sin féin
ach fós cuirfe amharc ar an mbreitheamh díoghaltach so a
leithéid sin do sceimhle agus duathbhás ar an mór ar an mór chomh-
thionól so, go mfheárr libh míle uair bhúr gcinn
chionntach d'fholach inifreann íochtarach, ná seasamh <i> bhfíadhnaise
a chonntanós feargach, ach níbhfuil aon imeacht uaidh,
caithfe sibh é sheasamh amach.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, go mbeidh crann ríogh-
amhail na croise ós comhair an bhreithimh, ag soillsiúghadh ni-
bhus solasmhara ná an ghrian, chun compórd na deagh-
dhaoine, agus chun trioblóid agus dobrón dolabhartha na
ndrochdhaoine, idtaobh laighead na tairbhe do bhaineadar
as tabhartas domheasta a bhfuascalta.  Ansa do chídhfe
siad go soiléir créad é mhéad dfhulaing Dia ar son a slán-
uighthe; créad é mhéad a ghrádh dhóibh, an grádh dochuims-
ighthe neamhchompráideamhail sin, noch do thug anuas é ó
shuidheachán a ghlóire, agus do cheangail é don chrois.

Ó! créad é mar do chionntóidh síad anois a gcalca-
thacht féin inso pheacadh, andailleacht agus a míodhná-
dúir!  Ó! créad é mar do dhéanfaidh an chros ghlórmhar
so, os comhair an domhain uile, ceart bhreitheamhnas Dé
agus síorraidheacht phianta ifrinn d'fhoillsiúghadh: óir,
créad é is lúgha ná mífhortún síorraídhe is pianós go
leor dona  oiread d'ainshríantacht insa nolc, tar éis
an oiread grádh.

Smaoinigh inso ceathramhadh háit, le órdúghadh an bhreithimh
árdchumhachtach, noch ina ngéillfear dó gad mhoill togh-
far seirbhísigh Dé amach as lár an mhór chomhthionóil
seo, agus socrófar le onóir iad ar thaobh a láimh deise:
ar feadh na haimsire ina mbeidh na malluightheóirídhe,
mar aon leis na spioradaídhe malluighthe le nar thógadar
páirt, dá ndíbirt chun taobh na láimhe clé le míchlú ró 
mhór.  Ó! a dheighilt uathbhásach shíorraídhe, tar éis a
dhéanamh ní theangmhóchaidh an dá chomhthionól mhóra so le na
<L 37>
chéile go brách arís.  Agus thusa m'anam, cá síleann
tú seasamh an lá úd?  Cé acu don dá chómhthionól so
ina mbeith tú ina measc?  Atá do rogha anois agat:
togh anois dá bhrígh sin an áit is feárr, ná bainfear díot
go síorraídhe.  Imthigh anois as ceartlár Babylón,
diúltaigh anois do ríaghalacha fallsa, do gach nós malluighthe,
agus caitheamh aimsire peacamhla saoltánaigh, deighil tú
féin inam leis na drochdhaoine chun ná beidhfeá páir-
teach in a ndamaint shíorraídhe.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, créad iad smaointe
dhaoine móra an tsaol an tan san, créad é an cu-
thach, créad é an formad, créad é an pían searbh agus an
mearúghadh do bheidh ar a nanamnacha, an uair do chíodhfe
siad na boicht in spioraid, na daoine ceannsa agus
úirísle do bhí tarcaisneach na súla se an fhaid do 
bhíodar inso tsaolso, anois onóruighthe agus árduighthe os
cómhair an domhain go léir, agus iad féin fé mhasla ró mhór.
Éist le na ngearán, do réir mar adeir an fear eagnach,
(Wisd.5). "Is siad so an mhuinntir ina rinneamairne
fonóid agus magadh díobh.  Ba sinne na anacróirí
gan chíall, do shíleamair iad súd a bheith ar buile ar feadh
a mbeatha, agus a gcríoch déanach gan onóir.  Féach
mar atáid síad anois ainmnighthe  imeasc clann Dé, agus
leis na naoimh ina sonas síorraídhe."  Ergo erravimus
a via veritatis.  Faraoir! tar éis gach nídh, sinne féin
na daoine do bhí meallta; sinne do rith go mífhortú-
nach an tslíghe bhunsgcionn.  Agus do bhíodar súd ciall-
mhar go fírinneach ag déanamh an rogha do bfhearr, cé
ná'r thug morán compóird sa tsaol dhóibh, do thug tei-
deal dóibh anois ar shólásaídhe dochríochnuighthe.

Smaoinigh, inso séú háit, créad é mhéad a bheidh pi-
anta agus trioblóidídhe na malluightheóirídhe dá mhéadúghadh
an uair dfhosclófar leabhar an choinsias an tan d'fhoill-
seofar coirthe a mbeatha go léir go poiblídhe os comhair an
domhain uile.  A pheacaigh bhoicht, créad iad do smao-
<L 38>
inte an tan do nochtfar na ngné cheart iad os coinne
súile an tsaol uile, aingil agus daoine, maith agus olc
chun do náire shíorraídhe se, na coirthe san, noch do ri-
nnis se go ró phríobháideach, agus ná'r mhaith leat go
mbeadh a bhfios ag aon neach ar son an tsaol uile;
an mhallathacht san noch do thuigis a bheith foilighthe le
uaigneas na hoidhche agus an doircheadas, agus nár
shílis duit féin ná beadh a bhfios ag ad charaid ná ag
ad dhaoine muinnteara go brách, na oibreacha mall-
uighthe sin noch do bfhéidir ná faighfeá ó'd chroidhe a ad-
mháil do aon duine amháin, atá fé an uile oibliogaídídhe
do dhlíghe Dé rún síorbhuan do choimeád.  Uch! a
Chríostaídhthe, atá sé in bhúr gcumhachta anois sibh féin
do shaoradh ó'n trioblóid dhobrónach so le aithrighe fhíri-
nneach agus faoisdin, noch dá mhalairt is éigean díbh fós
lá eile dfhulang.

CAIB  XII
Ar an mbreitheamhnas déanach ar na fíréin agus na
Peacaigh.

An Dara Lá Déag

Smaoinigh ar dtúis, mar do chríochnófar an
triail mhór so le breitheamhnas foillsightheach déanach ag
saoradh na ndeaghdhaoine, agus ag daoradh na malluightheóir-
ídhe.  Agus ar dtúis, iompóidh an breitheamh ardchumh-
achtach é féin ar na fíréin le conntanós milis grádh-
mhar, ag tabhairt cuireadh dóibh isteach in áras séanmhar an
tsolais shíorraídhe: "Gluaisidh a lucht beannuighthe ma-
tharsa, gabhaidh chughaibh oidhreacht na ríoghachta atá ar 
na hullamhúghadh dhíbh O thosach an domhain."  (Mat.25.V.34).
Ó a chuireadh shéanmhar!  Is séanmhar, is séanmhar fá thrí
an mhuintir 'nar fiú iad an breitheamhnas compórdúil sin do
chlos!  Créad é an sásamh dolabhartha, créad é mhéad an tsó-
láis agus an phléisiúir, do chuirfe a chlos ar na créa-
<L 39>
túirídhe beannuighthe san?  "A táim líonta le luathgháir,
arsa an fáidh ríoghamhail, ar an scéala luathgháireach
do chuala, go bhfuilimíd chun dul isteach i dtigh an
Tiarna," Ps.121. Ach O! créad é an founad, créad é
an cuthach, agus an mhailís do mhothóchaidh na malluightheóirídhe
ag clos an chuireadh seo, an tan do chídhfe síad morán
da ndaoine muinnteara dá nglaoch chun seilbh dfhagháil ar
an ríoghacht síorraídhe sin do mhalartuigheadar le na ndíth-
chéille agus le na ndailleacht féin, ar lasaracha ifrinn?

Smaoinigh, inso dara h-áit, agus machtnaigh ar do
shocracht ar an mbreitheamhnas séanmhar so, "Gluaisidh
a lucht beannuighthe matharsa, etc. (déarfaidh an Breith-
eamh) gluaisidh ó ghleann na ndeór, áit inar tástáladh agus
inar crádhadh sibh ar feadh tamaill le órdúghadh mo thoile se,
go dtí ríoghacht na sóláis dochríochnuighthe, áit ná beidh
cumha ná dólás oraibh nibhus mó: gluaisidh ó'n áit dhí-
beartha so, áit ina raibh sibh ag osnaíghil agus ag gearán
tamall slíghe ó'n bhúr ndúiche naomhtha, bhúr mbaile síorraídhe,
áit go dteangmhóidh sibh le mian bhúr gcroidheacha go hiomlán
chun breis do chuir ar bhúr séan: áit a mbeadh sibh dbhúr
sásamh go brách le iomadamhlacht mo thighe se, agus ag
ól go brách aige tobar na beatha.  Éirghidh, a fhíréin
mo chroídhe, atá an geimhreadh anois imthighthe, na tuilthe
agus na stoirmeacha tharaibh, éirighidh agus gluaisidh.
O a bheannacht geinearálta agus síorraídhe! Créad é an
fuath atá aige m'anam bocht ar an uile shonas eile ag
súil go mbeadh rannpháirteach na dhiaidh so inso mbean-
nacht naomhtha so?

Smaoinigh inso tríomhadh háit, mar d'iompóchaidh an Breith-
eamh mór chumhachtach, tar éis cuireadh thabhairt dona fíréin
go dtí na ríoghacht glórmhar, a aghaidh ar na malluightheóirídhe
ar thaobh a láimh chlé, le teine ina shúile, agus sceimhle
ina chonntanós, bladhmfaidh sé amach ina gcoinne breith-
eamhnas uathbhásach andamaint shíorraídhe insna focail
seo: "Imthighidh uaimse a dhream malluighthe in lasaracha
<L 40>
síorraídhe atá ullamh don diabhal agus dá aingil."  A anam-
nacha críostamhla, meádhaigidh go maith gach focal don
mbreitheamhnas uathbhásach so.  Imthighidh uaim se agus ó
shóláisídhe mo ríoghacht.  Ó a mhallacht uathbhasach!  O
a dheighilt cruadhálach! O dhíbirt shíorraídhe! Cé 'nar
féidir leis d'innsint, cé 'nar féidir leis a thabhairt fé
ndeara cad é bheith scartha go brách le Dia, ár gcéad
thúis agus ár gcríoch dhéanach, ár maitheas mhór ard-
chumhachtach!  A anacróirídhe, do chuireann beagán
suime anois inDia do chaillúint leis an bpeacadh marbh,
cad do dhéarfe sibh an uair sin libh féin, an tan do dhaor-
far sibh chun díbirt shíorraídhe uaidh, chun a bheith dhá
lorg go síorraídhe, agus tar éis é sin gan teagmháil leis
go brách in aon dá cháilídheachtaídhe, acht amháin ina
cheart díoltach, do mheádhfaidh go trom oraibh ar feadh na
síorraídheachta! Acht tógaidh notus cá raibh sibh an
uair do chaithfe sibh imeacht O Dhia; faraoir! isteach
in teine shíorraídhe, chun beatha gan bás d'fhagháil go
brách, do chaitheamh ann, chun bás gan chríoch go
brách dfhulang ann, i gcoimhdeachta an diabhal agus  aingil,
dóibh seo ina rinne sibhse sclábhaidhthe díbh féin, agus do 
dhéanfaidh anois, gan toirmeasc, i gcruadhálacht neamh-
thrócaireach do chuir i bhfórsa oraibh go brách.

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, ar an mallacht uath-
bhásach geinearálta san, noch do chuireann an bhreith cheart,
acht uathbhásach so a dtuigsint.  Imthighidh uaimse a dhream
malluighthe, déarfaidh an Breitheamh ardchumhachtach; chomh
maith is dá ndéarfadh sé imthighidh, scaraidh liomsa,
acht imthigheadh mo mhallacht libh.  Do thabharfainn so mo
bheannacht díbh, ach níor áil libh í; mallacht bhúr rogha
agus beidh an mhallacht san mar oidhreacht shíorraídhe
agaibh.  Leanfaidh sí dhíbh go dlúth mar chulaith éadaigh
ar feadh na síorraídheachta uile; tsroisfidh sí isteach go
dtí bhúr bhfíor ionathar agus cuardóchaidh sí fíor smior bhúr
gcnámha.  Mallacht ar bhúr súile, gan an flosca is lúgha
<L 41>
don solus compórdúil dfheicsint go brách!  Mallacht
ar bhúr gcluasa, chun a bheith ag éisteacht go síorraídhe
le screadaigh agus eégcaoin sceimhleamhla!  Mallacht ar
bhúr mblas, chun a bheith go deo searbh le domblas dra-
gúin!  Mallacht ar bhúr mothúghadh, agus ar gach ball d'bhúr
gcorp, chun a bheith go brách d'bhúr loscadh agus gan dóughadh
choidhche inso teine sin ná múchfaí go brách!  Mall-
acht ar bhúr mboladh, chun a bheith do ghnáth cráidhte le bo-
laidhthe bréana phoill ifrinn!  Mallacht ar bhúr dtuigsint,
gan a bheith soillsighthe go brách le haon tsoillse fírinne!
Mallacht ar bhúr meabhair, chun a bheith do ghnáth ag
marana ar sheirbhidheacht an aithreachas antráthamhail
agus neamhthairbheach, ar ghiorracht agus dhímhaoineas
na bpléisiúir d'imthigh!  Mallacht ar bhúr ndíolsmaoineadh,
chun a bheith go brách ag síor mhachtnamh ar mhífhortúin
láithreach agus le teacht.  Mallacht ar bhúr dtoil, cal-
cuighthe insa nolc, stracuighthe ó chéile ina mhíribh leis na
mílte mian éagsamhlach agus contrártha agus neamhá-
balta ar aon mhian díobh do chuir i bhfórsa!  Mallacht
fá dheoidh, ar bhúr nanam go hiomlán, chun a bheith mar
ifreann dó féin go síorraídhe?  A Dhia mhaith, ná raibh
sé do mhífhortún orainn go brách an mhallacht uathbhá-
sach so do thuilleamh!

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, mar do rachaigh na
fíréin gan mhoill, tar éis na breithe thabhairt, isteach in
seilbh an ríoghacht síorraídhe sin, atá ullamh aige Dia fé
chómhair na muinntire seo do dhéanann a sheirbhís, áit ná
fuil slíghe do dhobrón, ná críoch le sóláis.  Ach i gcás
na malluightheóirídhe, osclóidh an talamh gan mhoill agus
sloigfidh iad uile síos le chéile ibhfochair na ndiabhail do
mheall iad, go poll duibheagáin, agus dúnfar na geataídhe,
gan oscailt go brách, brách arís.  Is sé seo críoch an
uile thaidhbhse saolta; 'sé seo críoch an uile pléisiúir
corpartha. "O! is nídh róbhaoghlach tuitim i lámhaibh an Dé
bheo. (Heb.10.V.31).

<L 42>
CAIB XIII
Ar Ifreann

An Tríomhadh Lá Déag

Smaoinigh, ar dtúis, do réir mar deir an scríbhinn
díadha, "ná faca súil, ná cuala cluas, agus ná'r smaoin
croidhe aon duine, na neithe atá ullamh aige Dia don
dream do ghrádhas é." Cor.2.V.9, mar sin is
féidir linn a rádh le fírinne i gcás phianta ifrinn,
nach féidir le teanga aon duine ar an saol so a gcuir
i dtuigsint, ná croidhe smaoineamh ortha.  Beanna-
cht, do réir mar adeir diadhairídhe, iseadh staid ró 
thaithneamhach gan críoch go brách, lán don uile mhai-
theas, gan aon phioc oilc.  Dá bhrígh sin ós contrártha
don mbeannadhacht atá an damnadh, is éigean do bheith
na dhíleann síorraídhe don uile nídh atá olc, gan aon
phioc don maith meascuighthe leis, gan an laghdúghadh ná an
suaimhneas is lúgha, gan an flosca is lúgha do chompórd,
scaramhaint iomlán leis an uile shonas, agus dorchadas
an uile mhífhortún.

Smaoinigh, inso dara h-áit, arís go haonda, créad é
damnadh, agus cá liacht agus cá mhéad mífhortún do
bhaineann leis; beatha ag fagháil bháis, nó fós bás na bheatha;
príosún dorcha, doinnsiún fuathmhar; ceangal lámhaibh
agus cosa in slabhraídhe síorraídhe; dúiche scannramhail
agus amhgarach: loch teine agus briomstún; poll duibh-
eagáin; lasracha loiscrecháin; ollphiast do ghnáth
ag cognamh; piast ná caillfear go brách; corp dá shíor 
loscadh agus gan dóghadh choidhche, mothúghadh do ghnáth fris-
eálta chun fulang; tart ná múchfar go brách; gol,
éagcaoin agus díoscadh fiacal síorraídhe: gan aon
choimhdeachta acht diabhail, agus malluightheóirídhe damanta,
iad uile gráiniúil, agus mallachtóireacht ar a chéile
iad uile gráiniúil agus mallachtóireacht ar Dhia; spior-
aidí do ghnáth i néagcruas agus i bpianta báis; fós
<L 43>
ní theangmhaíd go deo leis an mbás san, noch d'iarraid
le mór dhúthracht; díbeartha ó ghnuis Dé go dtí dúiche
dearmaid; gráiniúlach agus fé fhonmhóid aige Dia
agus aige na naoimh: gan aon neach chun compórd
do chuir ortha, ná truaighmhéil do ghlacadh dhóibh; gonta go
dtí an gcroidhe le trioblóid idtaobh an tsonais chaillte;
agus brúighte le dólás idtaobh a mífhortún láithreach;
agus na mórpheannaidídhe seo uile síorraídhe, gan an
dóchas is lúgha le críoch, ná scíos, ná laghaisde.?  Seo
an tuarascbháil ghairid, tarraingthe, an chuid is mó dhe, ó
fhocal fhírinneach Dé, ar an mífhortún do bhaineann
le damnadh síorraídhe: 'sé seo, "an cupán searbh san
ina gcaithfidh peacaigh an domhain uile é ól." Ps.7.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, go bhfuil Dia na chailídh-
eachtaidhthe uile dochuimsighthe: mar atá in a chumhachta,
in a eagna, in a mhaitheas, etc. is mar sin dá cheart
díoltach mar an gcéadna.  Atá sé na Dhia in ifreann
chomh maith is tá i bhflaitheamhnas.  Do réir méad a ghrádh,
a thrócaire agus a fhoidhne anso, is féidir linn méad a
fheirge agus a dhíoltas i gcoinne na bpeacaigh neamhaith-
rígheach do thomhas.  Le na mhaitheas dochríochnuighthe do
tharraing sé iad as neimhnídh; do choimeád agus do 
thug suas iad ar feadh tamall mhaith; ní hé amháin gur
thuirling sé ó shuídhchán a ghlóire, agus é féin dfhulang, do
cheangal do chrois scannalach chun a slánúghadh síorraídhe:
ach fós do shaor sé iad go minic ós na dainnséir do 
bhí go laetheamhail timpcheall ortha; d'fhoidhne le na ngior-
rais agus le na méirleachas ghnáthamhail: is ag glaoch
go grásúil ortha chun na haithríghe ar feadh na haim-
sire.  Oh! cad é chomh ceart is d'iompuígheann a
fhoidhne masluighthe chomh fada, fé dheireadh chun feirge;
a thrócaire fé dheireadh chun ceart; agus beidh na mílte
mairg go brách ar na anacróirídhe bochta san do mho-
thóidh meádhchain uathbhásach láimh díoghaltais an Dé bheo
ortha féin go síorraídhe.

<L 44>
Smaoinigh, inso ceatharamhadh háit, agus i gcás go dtuig-
feadh nibhus fearr créad é ifreann: meabhraigh in taigne
duine bocht tinn ag luighe ar a leaba, dá loscadh le
fiabhras pláighe, mar aon le iomadamhlacht pianta ar a
chorp go hiomlán: a cheann ag oscailt ó chéile, a
shúile chun eiteal amach as, a fhiacla ag gearradh  chéile
le buile tinnis, a thaobh lán do ghreamanna uathbhásash, a
bhrollach ar dearg lasadh, a ghoile dá stracadh le treighid
éagsamlach, a ghéaga pianta le dathacha, agus gach alt
na chorp lán don ngúta: a chroidhe dá shíor loscadh le
buairt pheannaideach, agus é ag béiceadh amach ag
iarraidh braon beag uisce chun a theanga fhuaradh.  An
féidir smaoineamh ar aon nídh nibhus mífhortúnaíghe?
agus fós 'neósaim duit, ná fuil anso ach peictiúir neamh-
chríochnuighthe i gcomóradh dona bhfulangaighead an dream
damanta go síorraídhe; áit ambeid síad mar íodhbairt
ofrálta suas chun cheart Dé, cimilte go hiomlán le
salann teine, agus ag fulang in céadfadhaíbh agus in
baill a gcoirp uile, agus in cáilidheachtaídhe a nanama
uile, pianta ró éagsamhlach.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, cé gur truaighmhéileach
é staid an duine bhoicht tinn inar labharamar anois
air, ar a shon dobfhéidir leis roinnt éigin suaimhnis
nó compórd d'fhagháil: Leabadh mhaith chun luighe uirthe, ca-
raid mhaith chun misnigh do chuir air nó chun cómhdhoil-
gheas do dhéanamh leis, coinsias maith chun dóchas do
thabhairt dó, toil sásta le grádh Dé, agus fá dheoidh,
tuiscint áirighthe go bhfaighfeadh sé lacáiste go luath óna
phianta, nó go mbeidh críoch le na bheatha.  Ach níbhfuil
aon chuid díobh so ag an dream damanta.
Loch nó poll ifrinn is leaba dhóibh, dá loscadh le teine
agus briomstún, is íad ceangailte síos di le slabhraídhe
síorraídhe. 'Síad a gcuimhdeachta diabhail gan trócaire,
nó neithe is measa ná diabhail, páirtídhe míodhámharach a
bpeacaídhe féin.  A gcoinsías go brách dá chognadh
<L 45>
aige péist ná éagfe go síorraídhe.  A dtoil fuathmhar do
Dhia, agus ag síor strugláil gan tairbhe inaghaidh a thoile
naomhtha.  Agus chun a ndamnadh do mhéadúghadh go hiom-
lán, iad indéadóchas teagmháil go brách le críoch nó
lacáiste óna bpianta.  A Dhia Mhaith! Créad é ná
déanfadh duine ciallmhar chun é féin do shaoradh ó'n
oiread is aon oidhche amháin ó phianta an tsaol seo?
Agus cábhfuil ansan ár gcreideamh agus ár réasún, an
uair ná déanaimíd aon díthcheall dá laighead chun sinn féin
do shaoradh ó oidhche uathbhásach na lasaracha neamhthró-
caireach ifrinn.

CAIB XIV
Ar phianta an taobh amuigh in ifrionn.

An ceathramhadh Lá Déag.

Smaoinigh, ar dtúis, ar an tuarascbháil do 
thugann Naomh Job dúinn ar ifrionn, (Job,10) an tan
do ghlaodhann sé air "talamh doircheadas agus folaighthe le
doircheadas an bháis; dúiche amhgair agus doirchea-
das gan ordúghadh ar bith ach uathbhás síorraídhe". Ansa
ríoghacht ceódhach so, níbhfuil grian, gealach, ná réal-
tann le feicsint ann; ná an solas is lúgha do shoillse
compórdúil, ná fós an flosca is lúgha ní fheicfear go
brách ann.  Atá an teine do loisceann, contrártha
do nádúir teine an tsaolseo, dubh agus dorcha, agus ní
thugann aon tsolus dona malluightheóirídhe ibpianta, acht
amháin muna bhfeicfidís neithe éigin scannramhla chun a
mífhortún do mhéadúghadh.  A Chríostaidhthe, cad ba
dhóigh libh, dá dtabharfaídhe, breitheamhnas oraibh an chuid
eile d'ár laethe atá le teacht do chaitheamh i ndoinn-
siún éigin uathbhásach nó i bpoll doimhin fé thalamh áit ná
feicfeadh sibh an solus go brách?  Ná'r rogha an bás féin
roimh a leithéid do phianós?  Agus cad é an éifeacht é
seo i gcomóradh don oídhche shíorraidhe ina gcaithfe an
<L 46>
dream damanta bheith dá caitheamh? Do ba dhobrónach
an staid ina raibh muinntir na Égypte, an tan do bhí
a ríoghacht go léir foilighthe le doircheadas uathbhá-
sach ar feadh trí lá, do deasca ceó chomh tiubh san in
slíghe go mothófaí le láimh é.  Ach do ba ghairid
go raibh deireadh leis an mífhortún so, agus go raibh
siad fé chompórd le linn an tsoluis do chasadh ortha.
Ní mar sin dona malluightheóirídhe in ifrionn, ní bheidh
maidean tar éis a noídhche go brách, ná súil acu le
éirghe an lae.

Smaoinigh, inso dara háit, go mbeidh sceimhle na
hoidhche síorraídhe seo méaduighthe gan teora leis an
gceol critheaglach do chloisfidh na malluightheóirídhe ana-
cracha bochta so inso náitreabh dhólásach so; ní hé
malairt mallachtaídhe agus diaaithis uathbhásach, gáróid
mhasluightheach na peannadóirídh, agus búireadh, osnaí
agus screada lucht na bpeannaidídhe, siúrdán na
slabhraídhe, buillídhe na sciúrsaídhe etc.  Agus chun go
dtiocfadh na céadfadhaíbh eile isteach chun a gcuid
don mífhortún, beidh an boladh go brách dá mhúchadh
suas le gal déisteanach na ndoinnsiún ifreannta so,
agus le bréantas dofhulangtha na gconablaíghe leath 
dhreoite seotá ar fiuchadh ann.  Beidh an blas brúighte
le ocras agus tart cíocrach; agus an mothúghadh le teine
dofhulangtha.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, nach féidir aon phian-
ta corpartha, noch is féidir linn dfhulang so tsaolso, a
bheith níbhus iongantaíghe ná duine loscadh beo: acht
monuar! níbhfuil aon chomparáid idir loscadh anso agus
loscadh in ifrionn.  Níbhfuil in ár dteine uile ar an
saolso acht lasaracha péinteálta, mádh cuirthear iad i
gcomóradh le teine ifrinn.  Do rinn eadh teine an tsaol-
seo chun ár seirbhís-ne agus chun ár gcompórd; do
cruthuígheadh teine ifrinn chun a bheith mar oirnéis
dhaordháil do dhíoltas Dé ar na peacaigh.  Ní féidir le
<L 47>
teine an tsaolseo fanamhaint ar lasadh do ghnáth gan a bheith
dá coimeád beó le nídh éigin soloiscighthe ináit a
chéile, noch do scaipeann agus do dhóightear go luath:
ní mar sin do theine ifrinn, atá ar na adhaint le anáil
an Dia fheargaigh, ní iarrann sí aon chúnamh chun í choi-
meád lasta acht an peacadh; agus coimeádann san beó í
gan meath, gan dóghadh go síorraídhe.  O 'shalachair uath-
bhásach an pheacadh, noch is leor dhóthain chun teine
shíorraídhe do choimeád beo lasta!  Ní rochtain teine an
tsaolseo acht an corp; rochtain teine ifrinn an tanam
féin, agus líonann é le pianta ró mhór.  Uch! a pheacaigh
cé agaibh uile fhéadfaidh an loscadh síorraídhe seo d'fhoidhneamh.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, agus chun go dtuig-
fimís níos fearr créad é an sórt pianta atá inifrionn,
éist le aisling ró fhírinneach, do réir ráidhteachas N.
Teresa, Cap.32, dá beatha, "Lá dá rabhas sa (arsa an
naomh) ag rádh m'úrnuighthe, do fuaras mé féin go hobann
i nifrionn, ní fheadar mé cionnas tugadh ann mé ach
tuigim gur bhé toil ár dTiarna go bhfeicfinn an áit do bhí
ullamh ag na diabhail dam ann, agus noch do thuill mé lem'
pheacaídhe.  Gach ar tharla dham anso, níor sheasaigh sé
ach tamall beag; ar shon dá mairfínn morán blianta, ní
chreidim go bhféadfainn é dhearmad.  Sílim gur cosmha-
lach le béal bacúis an dul isteach do bhí ann, ró íseal,
ró chumhang, agus ró dhorchadh.  Do ba chosmhail an talamh
le múnlach, ró shalach, ró bhréan, dofhulangtha, agus
lán do iomad péisteoga gráineamhla.  Aige críoch na
háite seo, do bhí áit áirighthe ullamh ann mar shórt cupard
beag in balla, áit ar caitheadh mé féin, agus fáisceadh
suas go daingean ann mé.  Anois ar shon gur uathbhá-
saighe ann féin gach a ndubhairt mise ná mar do 'neósas
é: fós d'imtheóch sé mar phléisiúr i gcomparáid le gach
ar fhulang mé inso chupard san; do bhí an pian so
chomh uathbhásach san n'a fuil aon bhriartha ábalta ar an
<L 48>
chuid is lúgha dhe doneosaint.  Do mhothuigheas m'anam ag loscadh i
dteine chomh adhfhuathmhar san ná fuilim ábalta ar é chuir i dtuig-
sint; do ghabhas trí phianta ró éagsamhlach, dó réir breitheamhnas
dochtúirídhe, noch is féidir a fhulang go corpardha inso tsaoso,
do dheasca crapadh suas m'fhéitheacha, i bhfochair morán pianta eile
éagsamhlach - acht ba neimhnídh iad so uile i gcomparáid do nar
fhulang mé ann súd, mar aon leis an smaoineamh scannramhail, ná
beadh, críoch ná sosa go brách leis, agus níbhfuil anso féin acht
beag in gcomparáid don bpian ina mbíonn an tanam ann; is
dóigh lei go bhfuil sé tachtuighthe, go bhfuil sé múchta agus éirigh-
eann a leithéid sin do thrioblóid agus do phianós chomh uathbhásach
san ar an slíghe nach féidir a aithris.  Atá sé ró bheag a rádh, go
dtuigeann an t-anam é féin a bheith gearrtha agus stracuighthe ó chéile
ina phíosaídhe; mar cuireann an samhailso cruadháil éigin ón taor
amuigh i dtuigsint, do bhí chun léirscrios do dhéanamh air; gidheadh
is anso atá sé dá mharbhúghadh féin, agus dá stracadh féin ina phíosaídhe
ó chéile.  A nois i gcás na teine inmheadhónach agus an téadóchas
dolabhartha san, noch do thagann chun iomláine na bpianta uathbhásach
doáirimhe do chuir le chéile, admhuighim ná fuil mé ábalta ar é
innsint.  Ní fhaca mé an té do bhí am phianadh: ach do fuaras mé
féin am loscadh, agus ar an am gcéadna am ghearradh agus mar go
mbeinn am stracadh am phíosaídhe.  Ní raibh an dóchas is lúgha ar chom-
pórd d'fhagháil in áit chomh critheaglach leis: ní raibh an oiread fós is suídhe
nó seasamh ann: caitheadh isteach i bpoll sa mballa mé; agus na bal-
laí critheaglach so dúnta suas ar na príosúnaigh bhochta, agus fáis-
ceann agus múchann iad.  Ní bhfuil ann ach doircheadas tiubh gan aon
phioc soluis meascuighthe leis: agus fós níbhfuil fios agam cionnas atá,
agus ar shon ná fuil aon tsolus ann, do chídheann duine gach aon
nídh is pianamhla don radharc.  Ar shon go bhfuil timcheall sé bliadhna
ó thuit so amach atá mé dháaithris anso; atáim anois féin ag scríobh
ar chómh chritheaglach san, go bhfuil mo chuid fola ar crithfhuaradh
in m'fhéitheacha, in slíghe gibé sórt trioblóid nó pianta dfhulanguigh-
im anois, mar a  ndéanfad acht glaoch chun mo smaointe gach
ar fhulanguigheas an uair sin, ní mó liom ná fíor neimhnídh gach
ar féidir a fhulang anso"  Sin é ráidhteachas au naoimh, nídh inar
ceart machtnamh air le stuidéar.  Ní fuláir ó bhí a leithéidídhe sin do
phianta uathbhásach ullamh disi, da raibh a beatha ona cliabhán chomh
neamhchionntach san, acht amháin beagán do neimhnídh an tsaol do
lean sí ar feadh tamaill bheag, gur ró sceimhleamhail do bheidh an cás ag na
peacaigh lá eile.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, ná bhfuil aon neach beo ina bhfuil
ciall aige, do bheadh toilteanach ar son impireacht an domhain uile, a
bheith dá dhóghadh mar N. Labhrás air róistín, nó dá róstadh ar feadh leath 
uaire le teine mhall, ar shon go mbeadh sé deimhneach teacht saor le na
bheatha.  Ná fós, cábhfuil an fear do raghadh i gcontabhairt a mhéar do
<L 49>
choimeád in lasair coinnle ar feadh leath-cheathramhadh uaire ar son aon
dualgas saolta?   Cábhfuil in san tuigsint fhurmhór na gCríostaidhthe, do
leigeann ortha a chreideamh go bhfuil ifrionn ann, tar éis sin, do
mhaireann gan eagla gan scím ar feadh blianta le chéile in cionnta
an pheaca mhairbh, agus i gcontabhairt gach móiméad ar thuitim
inso teine uathbhásach síorraídhe seo, is gan nibhus mó ná leithead
ruibe, sé sin, snáithe caol na beatha neamhchinnte, idir ananamnacha
agus síorraídheacht mhífhortúnach?  A Dhia mhaith! saor sinn ó'n
dailleacht mhífhortúnach so, ó'n díthchéille agus ó'n mbuile dainn-
séarach so!

CAIB XV
Ar phianta an taobh istigh in Ifrionn.

An cúigeadh Lá Déag.

Smaoinigh, ar dtúis, go bhfuil píanta ifrinn, mar aon leis na
peannaidídhe eile ar an taobh amuigh atá ann, uathbhásach go deimhin,
ach níbhfuil aon chomóradh acu le pianta inmheadhónach an anama,
an Paena damni sin, nó cailleamhaint shíorraídhe Dé, agus gach uile
mhaitheas eile; an triobloíd éagsamhlach san, noch do leanann an
chailleamhaint seo; an doilgheas truaghánta in aithreachas searbh gan
tairbhe sin, mar aon le éadóchas agus buile síorraídhe.  An tioma-
damhlacht don uile shórt peannaidídhe uathbhásach i gcumhachta agus
i gcáilidheachtaídhe inmheadhónach an anama, is mó íad go mór ná aon
sórt peannaid is féidir a fhulang insa chorp.

Smaoinigh, inso dara h-áit, go haonda ar phian na cailleamhna
san, noch do réir breitheamhnas na ndiadhairídhe, is é is mó do phianta
ifrinn; cé gur deacair le saoltánaigh a thuigsint cionnas dobfhéidir
sin a bheith.  Faraoir! atá peacaigh bhochta chomh neamhthuigseanach
san ar an tsonas síorraídhe, agus chomh doimhin tomtha in
neithe an tsaolseo, dá mealladh féin le iomad do chreatúirídhe
diombuan an tsaolseo, noch do thógann suas a smaointe ó
mhaitheas oirdheirc Dé, i gcás nách féidir leo a thuigsint go
bhfuil an chailleamhaint seo Dé chomh mór agus chomh scannramhail do phian
is do thuigeann na naomhaibh agus seirbhísigh Dé, atá ar na stiúrúghadh
le eolas níos fearr: adeir síad uile go bhfuil; ach beidh an
cás acu dá mhalairt an uair do gheobhaid siad iad féin in ifrionn.
An san, i seadh do bheid síad cinnte trí mhéad a mhórphianta féin,
créad é an mífhortún dóibh a nDia do chailleamhaint; é chailleamhaint go
hiomlán, é chailleamhaint gan gairm thar nais, é chailleamhaint go síorraídhe,
é chailleamhaint ann féin, é chailleamhaint ann a chreatúirídhe uile, a bheith
díbeartha go síorraídhe uaidh sin, do bhí mar aon mhórshonas acu, mar
<L 50>
chríoch dhéanach agus mhórmhaitheas oirdheirc, agus mar
thobar ró líonmhar an uile mhaitheas; agus ina sin do
chailleamhaint, gach uile nídh atá maith do chailleamhaint; agus
san go brách.  Chómh fada is do bhíonn na peacaigh anso
tsaolso, bíonn síad rannpháirteach i morán slíghte in
maitheas Dé, "noch do chuireann d'fhíachaibh ar a' ghrian
éirghe ar an maith agus ar on olc, agus dfhearthaineann
ar na deaghdhaoine agus ar na drochdhaoine".  An uile
nídh dá bhfuil taithneamhach inso tsaolso agus an uile
nídh dá bhfuil sólásach i gcréatúraídhe, an uile nídh dá
bhfuil compórdamhail imbeatha, in slíghe áirighthe,
is páirt don maitheas dhiadha iad uile: ní iongna dá
bhrígh sin ná tuigfeadh an peacach, an fhaid do bhíonn sé
an oiread san slighte rannpháirteach in maitheas Dé,
ar feadh cúrsa a shaol, créad é a bheith scartha go hiomlán
agus go síorraídhe leis.  Acht in ifrionn, faraoir!
beidh a fhios ag na anacróirídhe dona so trí chailleamhaint a
nDia gur chailleadar mar an gcéadna an uile shórt
maitheas nó compórd, noch do fuaradar roimhe seo in
a chréatúirídhe, anois ina náit sin faigheann siad an uile
nídh ag iompódh ina gcoinne, agus gan aon tslíghe
acu chun smaointe uathbhásach 'na cailleamh na so do chuir
as a naigne; noch do bhíonn láithreach do ghnáth ann,
agus do stracann iad le píanta dolabartha.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, go mbeidh gach aon
anam damanta mar ifreann dó féin, agus beidh a ni-
freann féin go háirighthe aige na chumhachta agus aige
na cháilidheachtaídhe uile go haonaránach.  Beidh an
mheabhair go brách da pianadh trí a bheith ag síor mheabhrúghadh
gan sosa a caitheamh aimsire díthchéille, a dailleacht, agus
a buile roimhe sin idtaobh sólásaídhe síorraídhe na bhflaitheas
do chailleamhaint, an fhairge shéanmhar san do bfhéidir léi a
bheith aici in a seilbh go saoráideach, agus noch atá
anois in seilbh morán dá daoine muinnteartha, ar son
pléisiúr suarach gan tairbhe ná'r sheasaigh acht móiméad,
<L 51>
agus nár fhág aon nídh ina dhiaidh ach salchar an
pheaca, agus doilgheas an choinsias chionntaigh; nó
ar son creideamhaint bheag éigin, nó suarachas onóra
le 'nar chaill sí a hóirchiste agus a honóir uile agus
trí in a bhfuil sí anois go bocht mífhortúnach tarcais 
neach, brúite fé chosa go síorraídhe aige diabhail mhasluightheach.
O! créad é a breitheamhnas an uair sin ar an saol diom-
buan so, agus ar an uile dhíomhaoineas mhealltach, an tan
tar éis a bheith na milliúin do mhilliúin bliadhanta inifri-
onn, le féachain thar nais ó'n tsíorraídheacht dochuim-
sighthe, gur ar éigin do smaoineóidh sí in sa naimsir
fhada san ar an tamall beag san do thug sí ar an saol;
cuirfe sí an aimsir agus an tsíorraídheacht i gcomóradh
le na chéile, na pléisiúir dimthigh agus na pianta láithreach,
an subháilce agus an dubháilce, flaitheamhnas agus ifreann.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, go mbeidh a ifreann
féin aige tuigsint an dream damanta mar an gcéadna,
in a bheith scartha go brách le solus na fírinne, in a
bheith do ghnáth ag tabhairt breitheamhnas fallsa diamhas-
luightheach ar Dhia agus ar a cheart naomtha, chun mór 
mhéadúghadh ar amhgar na tuigseana féin; agus ag síor 
mharana ar na pianta láithreach agus le teacht, gan a
bheith ábalta ar feadh móiméad marana dhéanamh ar aon
nídh eile: dá bhrígh sin, atá na pianta uile agus fé leith
dá'r éigin don dream damanta d'fhulang go síorraídhe,
do ghnáth ós cómhair súile a dtuigseana: agus mar sin
gach móiméad fulanguígheann siad ualach dofhulangtha
na síorraídheacht mífhortúnach.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, O i sí toil ainrianta
an pheacaigh is ró chionntaighe, dá bhrígh sin fulan-
góidh an cumhachta san an anama breis do mhórphianta
dá réir: ag síor lorg an nídh ná faghfaigh go brách, agus
do ghnáth ag iarraidh teitheadh ó'n nídh do chaithfidh sí dfulang
go síorraídhe.  Uch! créad é an tiarraidh gan tairbhe, créad
é an mian díomhaoin do bheidh aice do ghnáth, an fhaid
<L 52>
do bheidh sí fé an mallacht síorraídhe sin gan teagmháil
go brách le aon nídh dá laighead dona neithe d'iarrann sí:
Oh! cé inar féidir leis daithris an bhoirbe úathbhá-
sach le 'na mbeidh  toil na malluightheóirídhe seo tóigthe
chun Dé, cinnte mar atáid siad don séan dochuimsighthe
atá ina bheith ina sheilbh; ach faraoir! faigheann siad do
ghnáth láimh dofheicseana do dhíbrigheann iad thar nais,
nó fós, faigheann siad iad féin ceangailte síos go dain-
gean le slabhraídhe síorraídhe, ag strugláil gan tairbhe
inaghaidh na lámha nach féidir deo stopadh, agus neamhábalta
ar dhul aon phioc ar aghaidh chun seilbh dfhagháil ar an nídh sin
ina mbeidh a mian buartha dá iarraidh; tríd sin screadaid
siad amach ansna mílte diaaithis; tríd sin bíonn an
tanam dá stracadh óna chéile ina phíosaídhe le armáil
mhór do phaisiúin uathbhásach ainrianta buile, formaid,
fuaithe, éadóchais, etc.  Atá na pianta so cháilidheacht
inmheadhónach an anama ar na fheitheamh leis an bpéist
sin an choinsias ná éagfaidh go brách, noch do dhéanfaidh
síor chognamh peannaideach ar na malluightheóirídhe seo;
sé sin, doilgheas síorraídhe, aithreachas searbh gan tairbhe
do bhíonn do ghnáth ag stracadh a nanamnacha éadochais.
A Iosa mhilis, saor sinn óna leithéid do iomadamhlacht uilc
uathbhásach.

CAIB XVI
Ar an Síorraídheacht mhífhortúnach.

An sémhadh Lá Déag.

Smaoinigh ar dtúis, gurab é os cionn an uile
nídh do dhéanann ifreann dofhulangtha, síorraidheacht
a phianta.  I sí an tsíorraídheacht do mhéaduígheann go
dochuimsighthe iad uile agus gach aon díobh fé leith; i sé
seo an nídh searbh do dhéanann gach aon deor don chu-
pán san do dhíoltas Dé chomh dofhulangtha noch ina
gcaithfidh peacaigh an domhain é ól.  Dá mbeadh aon dó-
chas go mbeadh críoch aon am le mífhortún an
<L 53>
dream damanta, ar shon gur i gceann miliúin do
mhiliúin bliadhanta é, ní bheadh ifreann mar ifreann
nibhus sia, mar do bheadh compórd éigin ann.  Acht
idtaobh na bpianta dolabhartha so uile do bheith síorraídhe,
chomh fada is bheidh Dia 'na Dhia, gan an dóchas is lúgha
le críoch dfheicsint ortha.  O! i sé seo an pian is ró 
uathbhásaíghe leis an dream damanta.  O! 'Shíorraídh-
eacht, 'shíorraídheacht, créad é laighead d'eagla atá aige
saoltánaigh romhat anois!  Créad é chomh scannramhail is do 
bheidh tú dóibh lá eile fós, an uair do gheobhaid siad iad féin
sloigighthe in do dhuibheagáin uathbhásach, chun a
bheith ann go brách mar bhuta agus mar mharc don uile
shaighead do cheart díoltas Dé!

Smaoinigh, inso dara háit, mádh bhíonn aon oidhche
amháin ghairid chomh fada, chomh mall san le duine bocht
in fiabhras teintighe; mádh chaitheann agus mádh
ionntuigheann sé féin, agus gan aon tsuaimhneas dfhagháil in
aon áit; mádh chomhairmhuígheann sé gach uair, agus
mian mífhoidhneach chomh mór san aige an mhaidean
dfheicsint, noch ná tairbhe dó ach beagán suaimhneas nó
compórd; dá bhrígh sin ní fuláir gur ró uathbhásach é
faid na síorraídheachta, ag loscadh le pianta inmheadhonach
agus an taobh amuigh ifrinn.  Ní cheannóchadh aon duine ina
mbeadh ciall aige ríoghacht saol ta ar son luighe ar
leaba bhog ar feadh deich mbliadhna gan éirghe dhi.
Uch! créad é méad an mhífhortún dá bhrígh sin a bheith
ceangailte síos do leaba teine agus briomstún, ní ar
feadh deich mbliadhna amháin, ná fós ar feadh deich míle
uair deich, ach ar feadh an oiread céadta míle do mhiliúin
miliúin is atá do bhraonaibh uisce insa bhfairge, nó cáith-
níní insa naedhear, in aon fhocal, ar feadh síorraídheacht
dochuimsighthe.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, agus chun a thabhairt fé
ndeara nibhus fearr créad éan tsíorraidheacht so, tuig
duit féin, dá mbeadh aon don dream damanta gan
<L 54>
sileadh ach aon deor amháin óna shúil indeireadh gach aon
mhíle bliadhain, nó go silfeadh sé an oiread deoracha is
do líonfadh an fhairge, créad é uathbhás faid aimsire sul
do bheadh amhlaidh?  Ní bhfuil críoch fós le sé mhíle bliadhain
ó thosach an domhain; mar sin ní bheadh sé deoracha
silte fós aige an chéad duine don dream damanta.
Agus fós, O a shíorraidheacht uathbhásach!  Tiocfaidh an aim-
sir go deimhin, an tan 'nar féidir le haon dona mallui-
ghtheóirídhe seo atá anois in ifrionn, a rádh le fírinne,
do réir aon deor amháin do shileadh inaghaidh gach aon mhíle
bliadhain, go mbeadh an oiread deoracha silte aige is
do bhádhfadh an domhan uile, agus do líonfadh suas an
tslíghe dochuimsighthe atá idir neamh agus talamh.  Agus ba
ró shéanmhar do bheadh sé dá mbeadh deireadh le bheith ar a
phianta ansan.  Acht faraoir! tar éis na miliúin do mhili-
úin miliúin seo beidh sé chomh fada ó chríoch a mhífhortuin
is do bhí sé an chéad lá damnuigheadh é.  Áirigh 'na dhiaidh
so mádh is toil leat, an oiread céad míle do mhiliúin
bliadhanta 'sis féidir leat do smaoineamh; nó fós, cuir i
gcás go mbeadh aghaidh na talmhan uile foilighthe le figiú-
raídhe: déin suas mádh fhéidir an tiomlán dochuim-
sighthe blianta so, agus ansan, méadaigh an suim bliadh-
anta san leis an oiread eile chomh minic, agus méadaigh
arís an tsuim do gheóibhir amach leis an oiread chéadna,
agus an san aige deireadh an iomlán mhór san, scríobh síos,
ag seo tosach na síorraídheachta!  O Shíorraídheacht
uathbhásach! An féidir ná bíonn eagla romhat aige an
muinntir do chreideann duit?  An féidir an mhuinntir do 
bhíonn eaglach romhat, go mbeadh sé do dhánacht ionnta
an peaca dhéanamh?

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, go mbeadh sórt com-
pórd éigin ag an dream damanta inso tsíorraídh-
eacht so, dá bhfaghadh a bpianta, mar phianta an tsaol-
seo, roinn sosa nó lacáiste.  Ach faraoir, beidh a
bpianta do ghnáth mar a chéile; ní bhfaigheann an fiabh-
<L 55>
ras síorraídhe seo aon tsuaimhneas choidhche.  Óir do
réir mar a bhíonn a bpeacaídhe do ghnáth mar a chéile,
agus geata na trócaire agus an phárdúin go síorraídhe
dúnta na gcoinne, mar sin fanfaidh pianós a bpeacaídhe
go brách in aon tslíghe amháin chruadhálach, gan an
maitheamhnachas ná an lacáiste is lúgha.  Ní bhfuair
an glutaire saidhbhir in ifrionn (Luke 16) an oiread
is aon deor amháin uisce fós, cé gur dúthrachtach d'iarr
sé é, ná ní bhfaghaigh sé é go brách ar feadh na síorraí-
dheachta.  Ná ní dhéanfaidh faid na haimsire, na malluigh-
theóirídhe seo taithíghtheach ar na mór phianta so dfhulang
nibhus sof hulangtha, ná taithíghe agus cleachtadh iad do
chruadhúghadh 'na gcóir; acht tar éis miliúin do mhiliúin
bliadhanta beidh a bpianta chomh friseálta, agus a mothúghadh
'san tslíghe chéadna do réir mar a bhí an chéad lá.  O
a Dhia mhór!  Cé fhéadfadh do láimh díoghaltais d'fhoidhneamh? O!
a uilc uathbhásach an pheacadh mhairbh, do chuireann an
lasair shíorraídhe seo trí theine.

CAIB. XVII
Ar na Flaitheas

An Seachtmhadh Lá Déag

Smaoinigh, ar dtúis, mádh bhíonn ceart Dé chomh
uathbhásach san igcomhair a námhaid, is mó ná san go mór
a bheidh a thrócaire, a mhaitheas agus a liobráltacht i gcómhair
fabhar do dhéanamh dá dhaoine muinnteardha.  Trócaire
agus maitheas isiad a cháilídheachtaídhe ceana, is ionnta
is mó do ghlacann sé taithneamh: "atá a thrócaire (arsa an
fáidh ríoghamhail, (Ps.144) os ceann a oibreacha uile."
Créad é mór bhreághacht dá bhrígh sin atá inso ríogh-
acht naomhtha so, noch trí na mhór mhaitheas atá ullamh
aige fé chómhair a chlainn ghrádhach, chun a shaidhbhreas, a
ghlóire agus a mhórdhacht dfhoillsiúghadh go síorraídhe.
<L 56>
Ríoghacht do cheannaigh Mac Dé féin dúinn, ní le luacht
nibhus lúgha ná le na chuid fola ró naomhtha.  Níbhfuil
aon iongnadh dá bhrígh sin go ndéarfadh an tapstal,
1.Cor.2.v.9. "Ná faca súil, ná cuala cluas, agus
nár smaoin croidhe aon duine, na neithe atá ullamh aige
Dia don dream do ghrádheas é."  Ní iongnadh go ndéar-
fadh diadhaire ibhfabhar na beannuightheacht so, "gur
staid síorraídhe bhreágh iomlán í, líonta leis an uile
nídh atá maith gan an tolc is lúgha meascuighthe leis,"
maitheas geinearálta agus ró líonmhar le breághthacht, ag
líonadh go bruach fairsinge mhór ár miangais agus ár
ndúil, agus go síorraídhe ár sábháil ó'n uile eagla nó
dainnséar uireasba nó aistriúghadh.  Oh! "is annso, do
réir mar adeir an fear duanta, Ps.35, do bheidh seirbhí-
sigh Dé líonta le iomadamhlacht do shóláis toigh Dé
agus do ólfaid as tuile a phléisiúir; fós as tobar na
beatha atá aige, agus do ritheann uaidh isteach in a na-
namnacha séanmhara ar feadh saol na saol.

Smaoinigh, inso dara h-áit, ar son go bhfuil an ríogh-
acht naomhtha so líonta go iomadamhail leis an uile nídh
is féidir a bheith maith agus taithneamhach, fós atá aon
mhaith amháin ardchumhachtach ann, le bheith ag amharc air,
le bheith i ngrádh leis agus ina sheilbh i seadh atá aoibh-
neas compórdamhail fírinneach an anama agus i sé sin
Dia féin, in a mbíonn an dream beannuighthe do shíor
ag féachain air aghaidh ar aghaidh, agus le machtnamh ar a
bhreághthacht dochuimsighthe, bíonn siad trí theine le lasair
ainglidhe grádh agus le dlúithcheangal ró ghlan ró ghrá-
dhach, trí na naistrighthear iad in slíghe cosmhalach le
Dia féin, do réir mar do aistrigheann an prás nó an
tiarann inso bhfornéis an tan do dhéanann an teine dul
tríd go fíor iomlán, cailleann sé a nádúir féin, agus
tagann chun a bheith 'na lasair agus 'na theine go huile.
Oh! a chréatúirídhe shéanmhara, cad is féidir a bheith d'uir-
easba oraibh chun bhúr sólásaídhe d'fhorlíonadh, sibhse atá in seilbh
<L 57>
fhírinneach iomlán Dé, tobar ró líonmhar don uile
mhaith, sibhse in a  bhfuil ar an taobh amuigh agus ar an
taobh istigh díbh, fairge dochuimsighthe don séan síorraídhe?
O! a mhór mhaitheas gan teóra ár nDia, do thugann dá sheir-
bhísigh mar luachtsaothair ar son a bheith dílis do maitheas
chomh mór, ní aon nídh nibhus lúgha ná é féin, sólásaídhe
dochríochnuighthe na maingil.  O! an féidir ná sásóchaidh
san tú, m'anam, chun tú dhéanamh séanmhar, noch do do 
dhéanann Dia féin séanmhar?

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar ghlóire agus ar
bhreághthacht Jerusalem naomhtha, noch do chuireann an
Scrioptúir diadha chun oireamhaint d'ár lagachair,
igcomparáid é leis na neithe is mó do ghrádhmaíd inso
tsaolso.  Air do N. Eoin inso Teasbánadh diadha a bheith
ag tabhairt tuarascbháil na cathrachnaomhtha so dúinn,
a deir sé go bhfuil a ballaí déanta do chlocha uaisle,
agus a sráide do ór fíor ghlan ró shoillseach: atá uisce
na beatha mar abhainn ag rith tríd na sráide seo, chomh
deallruightheach le criostal ag teacht amach ó chathaoir
Dé; agus ar bhruach na habhann so atá ag fás ann crann
na beatha: ní bheidh ann aon oidhche, ná aon ghrian ná
gealach, agus beidh an Tiarna Dia mar sholus ann go
brách.  O a Jerusalem naomhtha! O créad é chomh glór-
mhar is iad na neithe deirtear id thaobhsa a chathair Dé?
Acht créad é an tiongnadh?  Óir ó thugann Dia dúinn áit
chomh breágh chomh onórach san anso thíos, inso náit
díbeartha so, sciamhuighthe le grian, gealach, agus réalta,
líonta agus cóirighthe le iomad sórt dochuimsighthe do
phlanndaídhe, do bhlátha, do chrainn, agus do chréa-
túraídhe beo don uile shórt, iad uile cabharthach don duine;
deirim, ó rinne sé chomh iomadamhail sin na neithe seo uile
thabhairt dúinn inso ngleann so na ndeór, agus in
ríoghacht an bháis; créad é mór bhreághthacht mar sin
ár náitreabh síorraídhe i dtalamh na mbeo?  O atá sé chomh
fial chomh maith seo dá námhaid, ag tabhairt áitreabh chomh
<L 58>
taithneamhach chomh breágh dóibh; cad é dá bhrígh sin
nár ceart dá dhaoine muinnteartha agus dá sheirbhísigh súil
'bheith acu dfhagháil uaidh in a ríoghacht naomhtha, in ar
mian leis agus le nar mian leis a mhórdhacht agus a
ghlóire dfhoillsiúghadh dóibh go síorraídhe in féasta do-
chríochnuighthe, atá ullamh ann aige dá fhíréin?  Go
mbeannuigh an uile chréatúir a mhór mhaitheas go brách.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, ar lucht comhnuighthe
naomhtha an ríoghacht beannuighthe seo, na miliúin do
mhiliúin d'aingil, ar na labhrann an fáidh Dómhnall, ar na
fheicsint Dé na nuile chumhachta dhó in aisling, a deir
linn, Dan 7 "Go raibh míle do mhíltibh ag ministreálacht
dó; agus deich míle uair deich míle do sheasaigh ós a
choinne: 'na comthionól dochuimsighthe do naoimh agus
do mhairtírigh, agus seirbhísigh eile Dé dfhearaibh agus
do mhnáibh cruinnuighthe as an uile náisiún, treibhe agus
teangacha; agus os a gceann uile, an Mhaighdean
Mhuire máthair Dé, bainríoghain na naoimh agus na nain-
gil; atá an uimhir doáirimhe.  Acht O!  Cé nár féidir
leis súil a bheith aige seilbh séanmhar na coimhdeachta so
dfhagháil? atáid síad uile go ró onórach, ró ghlórmhar, ró 
chiallmhar, ró naomhtha, atáid siad uile don bhfuil ríoghamhail,
iad uile 'na ríghthe agus 'na bainríoghnaídhe iad uile 'na
gclainn agus 'na noidhreadha ag an Dia ró árd: maiseamhail
agus óg go brách, corónuighthe le coróin bhreághtha ghlórmhar
shíorraídhe, agus ag soillsiúghadh nibhus solusmhara ná an
ghrian, atá a ngrádh agus a gcarthanacht dá chéile nibhus
mó ná mar is féidir a smaoineadh; níbhfuil acu uile acht
aon chroidhe amháin, aon toil amháin, agus aon anam
amháin, mar sin atá sólás agus sásamh gach aon díobh méa-
duighthe chomh minic is atá anamnacha naomhtha agus aingil
insna flaitheas, leis an dtaithneamh dolabhartha do ghlacann
gach aon díobh in séan a chéile go huile.  A Chríos-
taidhthe déanaimíd aithris ar a súbháilcídhe anso, ionnas go
dtiocfamaís 'na dhiaidh so go dtí na gcoimhdeachta shéanmhar,
<L 59>
agus a bheith na bhfhochair ag seineamh go síorraídhe amhráin
síor Sion chun Dé.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, gurab é do dhéanann
sólásaídhe ha bhflaitheas agus séan na bhfíréin go hiomlán
mhór ná síorraídheacht a sonais, agus an deimhniúghadh agus
an tsábháltacht fhírinneach noch do shealbhuígheann siad,
go bhfuil a séan go brách dlúithcheangailte le síorraí-
dheacht Dé, chomh fada is do bheidh Dia 'na Dhia.  Beid siad
in a fhochair in a ríoghacht naomhtha.  O! m'anam,
créad é chomh compórdamhail, chomh taithneamhach féachain
romhat isteach inso tsíorraídheacht mhór fhada so, agus
ansan tú féin do dhearmad an so radharc séanmhar so na
síorraídheacht dochríochnuighthe: O! beannaigh do Dhia,
do ullmhaigh na sólásaídhe síorraídhe seo mar luachtsaothair
ar son seirbhís chomh beag, agus toiscithe duitse ó'n uile
shíorraídheacht: ná ní dhéanfe faid mhór na síorraídheachta
so na sólásaídhe seo míthaithneamhach ná fadálach idtaobh
a bheith i bhfad 'na seilbh; óir, do réir mar is fairge gan
teora don uile nídh maith Dia, agus a cháilídheachtaídhe
diadha, óirchiste dochaite, dochríochnuighthe, do chom-
póird; mar sin beidh séan na muinntire seo do shealbhóchaidh
go síorraídhe é do ghnáth friseálta, do ghnáth nuadh.
Tabhair da bhrígh sin, a anam críostamhail masla don uile
nídh atá talmhaídhe agus temporálta agus diúltaigh díobh,
agus ó'n uair seo tosnaigh do thaisteal chun ríoghacht
glórmhar, naomhtha agus síorraídhe.  Ansan do gheobhair an
uile nídh dar féidir led chroidhe dúil do chuir ann,
onóir síorraídhe, óirchiste dochuimsighthe, sólásaídhe ró 
ghlan agus dochríochnuighthe, beatha, sláinte, scéimh gan
meath go brách, etc. O! 'sé seo amháin do bhaile fíri-
nneach, talamh na mbeo.

<L 60>
CAIB XVIII
Ar uimhir bheag na bhFíréin.

An tOchtmhadh Lá Déag

Smaoinigh, ar dtúis, ar na focail seo Chríost:
"Is mó duine glaoidhte ach is beag toghthar," noch do
chuireann fírinne mhór uathbhásach i dtuigsint dúinn, aith-
riste go minic le béal na fírinne féin, chun peacaigh
neamheaglach do mhúscail suas as a gcodladh trom san in
ar thaltaigh a námhaid iad chun suain.  Ag seo ceann
do na leasúin seo do chraobhscaoil sé dúinn mar fhun-
daiméid don eagnuigheacht chríostamhail in a shear-
móin diadha ar an sliabh, áit in adeir sé linn, N. Matt.
7.v.13,14.  "Imthigh i steach an doras cumhang,
óir is fairsing é an doras, agus is leathan é an tslíghe
do threoruigheas chun damanta, agus is mór a théid i 
steach tríd.  O! is cumhang é an doras, agus is caol é
an tslíghe do threoruigheas chun na beatha, is beag do 
gheibh eolas air".  Fós adeir sé inso searmóin céadna
linn, "nách é gach uile neach adeir liomsa, a Thiarna,
a Thiarna, do rachas isteach sa ríoghacht naomhtha,
ach an té do nídh toil matharsa atá ar neamh, viz. Le
comhfhreagra fírinneach le dlighe Dé, agus a Shuíbhscéil.
Gan so deimhnígheann sé dúinn ná beidh aon tairbhe dúinn
míorbhailtídhe do dhéanamh in a ainm.  Is mó daoine a
déarfaidh liom ar an lá úd (an bhreitheamhnais) "A
Thiarna, nach id hainmse do rinneamar tairngir-
eacht agus id hainmse do theilgeamar amach na dea-
mhain, agus do rinneamar iomad miorbhailte: agus an 
san admhóchaidh mise dhóibh, ná'r aithin mé riamh iad; im-
thighidhe uaim a lucht déanta na héagcóra:"  A Dhia
mhaith!  Créad é an chríoch do bheidh orainne, mádh bhíonn
an mhuinntir seo, do ghní miorbhailte id hainm díbeartha
ó'd ríoghacht síorraídhe?

Smaoinigh, inso dara háit, créad é liacht slíghe ina
<L 61>
ndeimhnighthear nó 'na gcuirtear i dtuigsint dúinn insa Sean 
Tiomna an fhírinne uathbhásach so: don uile dhuine
dár chomhnaigh ar an saol níor sábháladh gan bádhadh le
uisce na díleann acht ochtar, viz. Noah agus a mhuintir;
do na sé chéad míle do chlainn Israel do tháinig as
talamh na Egypt fé choimirce Mhaois, níor dheabhaigh ? is-
teach in Canaan, talamh na geallamhna acht amháin
beirt, Joshua agus Caleb; nídh 'na gcuireann an taps-
tal N. Pól, mar chomparáid dúinne na críostaidhthe na
samplaídhe seo, 1 Cor.10.  Chun na críche céadna, cuireann
an fáidh Isaias, Caib.24,v.13,14. i gcosmh-
alacht an mhuintir seo do thiocfe saor ó dhíoltas Dé, leis
an uimhir oraistídhe dfhanann ar an gcrann tar éis na
dtorthaí do bhailiúghadh, nó leis an mbeagán cratháin
fíonúirídhe faightear ar na fineamhain tar éis fóghmhar mhaith
do dhéanamh, Uch! a Chríostaidhthe éistigh an san, agus
umhluíghidhe do ghlór bhúr Slánuightheóra an tan adeir libh,
N. Luc.13.v.23.  "Déanaidh bhúr ndíthcheall ar dhul
isteach sa doras cumhang: óir adeirim libh, is mó
daoine iarrfas dul isteach, agus nach féidir leo": dá
bhrígh, mádh dhéanann urmhór na gcríostaidhthe suarachas
saothair ar dhul isteach, ar a shon san, ní dhéanaid siad
a ndíthcheall le na bhfórsa go huile; ní bhíonn siad dá-
iríre ag iarraidh dul isteach, agus dá bhrígh sin, ní bhfaigh-
id siad cead dul isteach, go brách.  Éist arís le eag-
la agus crith leis an apstal N. Peadair, an tan do 'neó-
sann dúinn, más ar éigin do shaorthar an fíréin, cá háit
a dtaisbeanfaidh an peacach nó an duine neamhdhiadha é
féin? (1 Ep.Caib.4,v.18). Oh m'anam! "tuga-
imíd aire dá bhrígh sin (adeir an tapstal céadna linn),
le deaghoibreacha ár ngairm agus ár dtogha do dhéanamh
diongbhálta", 2 Pead.1.10. agus má imtheóchaidh daoine
eile 'na sluaite go hifrionn, bíodh sé daigne againne
gan dul leo mar choimhdeachta.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar thuairim na naith-
<L 62>
reacha naomhtha ar an nídh seo, le feicsint in a scríbhinn;
acht morán nibhus mó ina mbeatha aithrighe; agus is
insa neagla 'san bhreitheamhnas Dé, do mhaireadar agus do 
fuaradar bás, ar do bhí a fhios acu é bheith contrártha do
bhreitheamhnas na ndaoine.  A Chríostaidhthe, tugaimídne
nibhus fearr fé ndeara tuair im chlainn seo an tsoluis,
ná tuigsint shuarach dhíthchéille gan bhrígh na saoltánaigh
mheallta, adeir go hard "Síothcháin agus sábháltacht,
an tan do bhíonn léirscrios obann chun tuitim ar a gcinn".
O! tabhair aire an uair seo don naomh mór Eoin Chry-
sostom, aon do dhochtúirídhe prinseabálta Theampaill
Dé, do rinne gnáth thaithighe ag stuidéar ar an scriop-
túir, agus spioraid Dé go speisialta dá stiúrúghadh chun é
thuigsint: tabhair aire, deirim, don gcaint adeirsé le
fírinne i gceann dá shearmóintídhe do phobal Chonstan-
tinople, an uair sin, ard chathair an domhain uile, ina
raibh morán céadta do mhílte críostaidhthe 'na gcomhnaídhe
innte, dá raibh a mbeatha do réir gach aon deamhramha chomh
taithneamhach chomh riaghalta le ár mbeatha ne.  "Cá mhéad is
dóigh libh, ar sé, bheidh sábhálta inso chathair seo?  An nídh
atáim chun a innsint díbh cuirfidh sé sceimhle oraibh; acht
ar a shon san is éigean dam é labhairt.  As an oiread
san do mhílte, is ar éigin a bheidh céad díobh saor;  agus
fós atá contabhairt ar an méid sin féin!"  Sin é ráidh-
teachas an naomh seo.  Agus abhfuilmíd ne, m'anam,
in aon dainnséar a bheith ar an muinntir is mó?  A' bhfuil
ár mbeatha chomh deaghshamplach san, is go dtabharfadh
aon dóchas réasúnta dúinn, mar a mbeidh acht beagán
mar sin saor, go mbeimísne ar an gcomhthionól séan-
mhar san?

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, ar shon ná deir an
scrioptúir ná na haithreacha naomhtha aonrud idtaobh uimhir
bheag na bhfíréin; atá an fhírinne seo le tuigsint go soi-
léir, mádh chuirimíd beatha choitcheanntacht na gCrí-
ostaidhthe i gcomparáid le súibhscéal Chríost, agus le
na
<L 63>
aitheanta naomhtha.  "Más áil leat an bheatha shíorraídhe
cfhagháil", arsa ár dTiarna, Matt.19.17. coimeád na haith-
eanta;" níbhfuil aon tslíghe eile chuige.  Agus ag seo
an chéad aithne agus an aithne is mó díobh uile, "Is
éigin duit do Thiarna Dia do ghrádhúghadh led chroidhe go
hiomlán, led anam go hiomlán, led neart go hiomlán."
(Matt.22.37.)  Anois créad é laighead atá do choimeá-
dann an aithne seo?  Is fuiris a rádh le coitcheanntacht
na Críostaidhthe go ngrádhamaíd Dia le nár gcroidhe go
hiomlán; acht créad égnáthamh ár mbeatha go hiomlán;
ná faigheann grádh an duine air féin, glóire dhíomhaoin,
pléisiúr na colna, etc. ar gach aon ócáid tosach dfhagháil
roimh Dhia?  Más mar seo é, is díomhaoin a rádh "go
ngrádhamaíd é os ceann an uile nídh."  Agus fós níbhfuil
aon tsábháil gan an grádh so.  Machtnaig go maith air
so.  Dá éagmais sin, adeir an tapstal N. Séam,
Caib 4.v.4. gibé duine bheidh 'na charaid ag an saol
so, déanann sé namhaid Dé dhe féin: agus N. Eoin,
Epist.1.Caib.2.v.15 "mádh ghrádhann aon neach ar
bith an saol, níbhfuil grádh an Athar ann?  Agus adeir
Críost féin "nach féidir linn dá mhaighistir do sheirbheáil."
(Matt.6.v.24).  Cionnas ís féidir linn mar sin a thuigsint
go bhfaighmíd beatha mhíriaghalta urmhór na muinntire seo do
ghlaodhann Críostaidhthe ortha féin (ná bíonn do stuidéar acu
ach an saol so do shásamh, agus iad féin do chuir in
oireamhaint dá riaghalacha fallsa dá chleachta peacamhla,
agus dá neimhnídh mhealltach) do chomhaontúghadh leis an
súil atá acu le ríoghacht na bhflaitheas dfhagháil, áit nach
féidir dfhagháil gan cruadháil mhór do dhéanamh orainn féin, le
diúltúghadh don saol peacamhail seo, agus le beatha séantach
orainn féin agus le smachtúghadh na colna.

Smaoinigh inso cúigeadh háit, créad é mór mhéad na
ndroch chleachta do bhíonn imeasc urmhór na bhfíor chrí-
ostaidhthe deaghchreidmheach, agus as san tabhairdo bhreith-
eamhnas ar a gcrích 'na dhiaidh so.  Créad é laighead do bhíonn
<L 64>
seasmhach go fírinneach inaghaidh meas saolta, agus inaghaidh eagla
urchóideach roimh ráidhteachas an tsaol?  Faraoir, créad é liacht daoine
do dhiúltuígheas dá leas anama síorraídhe do dhéanamh idtaobh an eagla
mhalluighthe seo, le nar fearr leo grása Dé chailleamhaint ná onóir
fallsa agus meas an tsaolseo!  Créad é liacht don muinntir seo do rinne
ádh agus fortún an tsaol seo iad do ardúghadh os ceann rannc a gcomhcho-
mharsa, do mhaireas do ghnáth in staid damnadh, le aigne mhalluighthe
gan cuir suas go brách le aithis ó aon duine, agus do dhéanann rogha dá
nonóir saolta roimh a gcoinsias!  Daoine dona, le iad féin do tha-
bhairt anuas anois chun géilleadh dona riaghalacha fallsa na
saoltánaigh mheallta so, do bheidh fós dá mbrúghadh fé chosa diabhail
mhasluightheach ar feadh na síorraídheachta: Créad é laighead do
mhaighistrídhe muinntire do bhíonn dícheallach cúramach timcheall na
ndaoine do bhíonn fá na gcoimríghe, chun aire thabhairt gan uireasba
comhairle ná teagasc a bheith do riachtanas ortha, gan iad a bheith
failligheach in a ndeabhóid etc. agus gan aon nídh scannalach ná
peacamhlach do bheith i bhfolach 'na measc do dheasca a neamhshuim
nó a spaideamhlacht san; agus fós deimhnígheas an tapstal dúinn, mádh
dhéanann aon neach neamhshuim in cúram a mhuinntire gur measa é ná
ainchríostaídhe (1.Tim.5.v.3).  Créad é laighead aithreacha agus
máithreacha thugann aire go fírinneach a gclann do thabhairt suas
óna nóige ineagla Dé, agus fuath fhírinneach do chuir i
dtuigcint dóibh do bheith acu óna leanbhaíocht, don bpeaca, thar
gach uile olc.  Uch! Créad é an damaint dúbalta do tharraingeóchaidh
urmhór na ndaoine ortha féin le iodhbairt do dhéanamh do anamnacha
a gclainne don diabhal agus don saol, noch 'nar bhfuiris dóibh
iad do thabhairt suas chun na bhflaitheas!  Fá dheoidh, gan
gach aon staid beatha dáireamh go haonda, ná fuil sé soiléir, go
mbíonn éagcóir, neamhglaineacht, cúlchaint, etc. ag riaghlúghadh
in gach áit imeasc Críostaidhthe, agus go bhfuil an méid
díobh so do mhaireann suas le riaghalacha an tsuíbhscéil go fíor bheag?
A Dhia mhaith! déin trócaire orainn, agus tabhair dúinn grása a bheith
ar an mbeagán, ionnas go mbeimís ar an muinntir do bheidh sábhálta.

CAIB. XIX
Ar an bPeacadh Marbh.
An naomhadh Lá Déag

Smaoinigh, ar dtúis, ná fuil ar talamh, ná fós i nifrionn
féin, aon ainmhídheach nibhus critheaglaighe, nibhus salaíghe agus
nibhus gráin eamhla ná an peaca; ainmhidhe do bhí 'na chéad bheireatas
ag an diabhal; nó chun labhairt nibhus cirte, athair an diabhail agus
ifrinn.  Ní raibh sa saol uile aon chréatúir nibhus taithneamhaighe,
nibhus breághtha, nibhus iomláine líonta leis an uile shórt
taidhlaicídhe do
<L 65>
nádúir agus do ghrása, ná mar do bhí an taingeal lonrach san,
Lucifer, agus a choimhdeachta; ar a shon san do rinne aon pheaca
amháin marbh, agus san le smaoineamh, iad do aistriúghadh in aon mhó-
iméad ina ndiabhail ghránna, na nanacróirídhe malluighthe fíor chri-
theaglach agus déisteanach do Dhia agus do dhaoine.  Créad é an
chríoch, is dóigh libhse, do thabharfaidh an peaca ar an duine, noch
ná fuil ann acht luaithreán agus luaith, mádh mhúchann sé chomh salach
san réaltann na bhflaitheas?  Dob é an tainmhídhe seo, an peaca, do
dhíbir ár gcéad sinnsir amach as párrthas, agus do dhaor iad san
agus a sliocht chun mífhortún doáirimhe, agus chun bás tem-
porálta agus síorraídhe.  Dob é an peaca do bhádhaigh an domhan le
uisce na díleann; agus do líonann go laetheamhail ifrionn le mil-
iúin danamnacha bochta, chun a bheith 'na nadhaint do lasracha
síorraídhe.  A Dhia mhaith! Saor sinn ó'n olc uathbhásach so.

Smaoinigh, inso dara háit, gurb é an peaca bás an anama.
Óir do réir mar i sé an tanam beatha an choirp, agus dá bhrígh
sin atá an corp san marbh óna nimthigheann an tanam, agus an tanam
san marbh, noch tríd an bpeaca marbh do chailleann Dia agus
a ghrása.  Mádh bhíonn dá bhrígh sin, corp marbh óna nimthigheann
an tanam as chomh fuathmhar agus chomh critheaglach san gur
beag dfhoidhneóchadh luighe aon oidhche amháin in aon leaba le na
leithéid do chomrádaídhe leapan, cionnas is féidir a pheacaigh
bhoicht, go bhfaighigh tusa do ghnáth conablach d'anam diompar
id thimpcheall marbh leis an bpeaca marbh, noch atá ni-
bhus fuathmhara agus nibhus critheaglaighe?  Oh! iarr ar Dhia do shúile
d'oscailt chun go bhfeicfeá do staid iarghnódhach féin, chun go
bhfuathófá an tainmhídhe ifreannta, an peaca, noch doilis chomh
fada id bhrollach, agus noch is cúis fhírinneach dod mhífhortún
uile.

Smaoinigh, insa tríomhadh háit, cad do chailleann tanam leis an
bpeaca, agus do thairbhígheann sé chun cúiteamh do dhéanamh inso
chailleamhaint seo.  Cailleann sé grása Dé, an saidhbhreas is mó, agus
trí na chailleamhaint seo cailleann sé Dia féin.  Cailleann sé coimirce
aithreamhail agus muinntearas Dé, cailleann sé mór ónoir leinbh Dé
agus céile Chríost, cailleann sé ceart agus teideal ar ríoghacht
síorraídhe; bíonn sé scartha ó uile thíolaicídhe an Spioraid Naomh,
robálta ó luacht a bheatha go hiomlán; bíonn sé 'na leanbh ifrinn
agus 'na sclabhaí aige an diabhal, seal bhuighthe aige go spioradál-
ta, agus mar aon leis cionntach chun damaint shíorraídhe; agus
sin adtairbhigheann sé leis an bpeaca; "mar is é tuarastal an phea-
ca an bás." Rom.6.  Bás an anama anso, agus an dara Bás
'na dhiaidh so.  Uch! a pheacaigh dhona, oscluighigh bhúr súile chun
feicsint, agus bíodh doilgheas oraibh idtaobh bhúr ndailleacht dhobró-
nach ag malartúghadh Dé ar an diabhal, agus flaitheamhnas ar i-
frionn.

<L 66>
Smaoinigh, inso ceathrmhadh háit, go bhfuil an peaca fu-
athmhar agus gráiniúil go dochuimsighthe i láthair Dé, mar
atá sé go dochuimsighthe inaghaidh a mhaitheas ardchumhach-
tach.  Fuathuigheann sé é le fuath shíorraídhe agus riach-
tanach, agus ní féidir leis gan fuath do bheith aige dhó
do ghnáth nibhus lúgha ná mar is féidir leis stad ó bheith
'na Dhia.  Uime sin dá mbeadh an duine is fíréannta
ar talamh chomh mífhortúnach san is titim inso pheaca
marbh is lúgha, do bheadh sé ar an am gcéadna ina
námhaid aige Dia: agus dá bhfaigheadh bás inso staid
sin do mhothóchadh sé go cinnte meádhchain ceart dhíol-
tas Dé ar feadh na síorraídheachta.  Uch! a Chríost-
aidhthe ná bhíodhmís go brách chomh mór san ar buile
dul i gcontabhairt cogadh do chuir ar Dhia. Faraoir!
créad é liacht agus créad é uathbhásaighe na mbreitheamh-
nais do leagann sé go laetheamhail ar an bpeaca, agus
ar na peacaigh?  Créad é liacht daoine, mar shásamh 'na
bpeacaídhe, do sciobtar don saol imbláith a nóige le
bás obann neamhullmhaithe?  Créad é liacht daoine d'fhaigh-
eann bás inéadóchas?  Créad é líacht daoine tar éis af-
haid aimsire do bhíonn siad ag maslúghadh grása Dé, dfhág-
thar an staid mhalluighthe, i gcruadhchroidheacht, an breith-
eamhnas is measa agus is uathbhásaíghe do bfhéidir?  O!
critheamaíd ar smaoineamh ar mhífhortún chomh mór; -
bíodhmíd cinnte nach féidir aon mhífhortún a bheith
chmh mór le titim i bpeaca marbh, agus gur mó do na-
mhaid dúinn sinn féin, agus go ndéanaimíd nibhus mó dío-
bhála dúinn féin le toil do thabhairt d'aon pheaca amháin
marbh, ná mar is féidir le daoine an tsaol uile, agus le
diabhail ifrinn do dhéanamh dúinn, ar shon go gcuirfidís
uile a gconganta malluighthe le na chéile chun a ndíthcheall
díobhála do dhéanamh: óir an méid is féidir leo dhéanamh,
an fhaid ná géillimíd don bpeaca, ní féidir leis an ta-
nam do ghortúghadh: ar an ábharsan, sinn féin le toil do tha-
bhairt don bpeaca marbh do tharrainguígheann bás uathbhá-
sach síorraídhe ar ár nanamnacha féin.  A Dhia mhaith!
<L 67>
Ná leig dúinn go brách é bheith chomh dall san, is go mbei-
mís 'nár murdraerídhe ar ár nanamnacha féin.

Smaoinigh, inso cuigeadh háit, O m'anam agus
crioth le scannradh an radhairc uathbhásach iomadamhlach san
do choirthe inaghaidh Dé, le nar rinne tú a fhearg do
chorruíghe go minic ar feadh cúrsa iomlán do bheatha.
Faraoir! atá sé ró fhíor, nach túisce do tháinigh tú
chun réasún do bheith agat, ná thréigis do ríghe agus do
Dhia, an té 'nar chaithis go séanmhar laethe do neamh-
chionntacht fé scíatháin a choimirce aithireamhail?
Uch! Créad é chomh luath is do rithis ar siubhal ó'n
athair is ró fhearr, agus mar an leanbh díoblasach ag
caitheamh do shubstaint i ndúiche strainnséartha, ag iarraídh
go díthchéille d'ainmhían do shásamh le crotal na muc?
Machtnaigh ansan; i ngéireacht tanama, ar bhlianta
do bheatha go huile; agus féach créad é iomadamhlacht
na malluightheacht in smaointe, in briartha, agus in
gníomhartha d'fhoillseóchaidh iad féin os cómhair do shúile:
féach créad é chomh fada is 'tá tú ad spórtáil féin go
neamhchúramach ar bhruach duibheagáin uathbhásach, is
gan nibhus mó ná leithead ruibe gruaige idir tanam
agus ifrionn.  Bíodh buairt agus dobrón ort i
dtaobh do dhíthchéille go dtí so: iongnaigh agus adhraigh
mór mhaitheas Dé; agus anois, an chuid is lúgha dhe,
bíodh aigne dhiongbhálta agat gan diúltú dá thrócaire.

CAIB XX
Ar an bPeacach d'ath-iompuígheas.
An Fichidmhadh Lá.

Smaoinigh, ar dtúis, mádh atá aon pheaca
amháin marbh chomh gráiniúil sin do choir inaghaidh mórdh-
acht ardchumhachtach Dé, mar do chímíd insa chai-
bidil déanach; mádh 'tá gach aon pheaca don tsórt
<L 68>
san chomh fuathmhar san i láthair Dé, agus mar bhás do
anam an pheacaigh mhífhortúnach san atá cionntach
ann: Cad é ár dtuairim do staid dhona na bpeacaigh
d'aithiompuigheas, 'sé sin, na críostaidhthe sin atá ag síor 
thuitim arís agus arís eile  aon sórt amháin peaca
marbh, tar éis a bhfaoistin ghnáthach, agus a ngeallamhnacha
diongbhálta chun a mbeatha a leasúghadh?  Faraoir!  Ní féidir
gan a thuigsint, le hiad do leanmhaint beatha don tsórt
so go bhfuil siad ag cuir stóir mallachta suas dóibh
féin igcoinne lá na feirge; agus go dtarraingeoid do
réir gach aon deamhra, luath nó mall, díoltas uathbhá-
sach anuas ar a gcinn féin!  Óir, i naghaidh gach aon
athiompódh atá a gcoirthe dá mhéadughadh, agus a staid dhéan-
ach nibhus measa ná a gcéad staid.

Smaoinigh inso dara háit, ar an díombuídheachas, an
méirleachas, an diaaithis, ina mbíonn an peacach d'athiom-
puigheas cionntach, chomh minic is tar éis a shíodhchána
do dheanamh, do chasann sé ar nós an mhadra ar an aiseag.
A tá sé cionntach inso míodhnádúir is mó idtaobh grása
a shíothchána le Dia do shaltair fé na chosa, le na rinneadh
beagán roimhe sin é árdach ó aoileach an pheaca, agus
fós amach as géill ifrinn, agus le trócaire áirighthe é
thabhairt chun caradas Dé, chun onóra leinbh Dé, agus
chun a bheith in oidhre a bhflaitheamhnas.  Atá sé cionn-
tach in méirleachas tháir idtaobh a gheallamhnacha diong-
bhálta le Dé in' fhaoistin, do bhriseadh.  Atá sé cionn-
tach in diaaithis scannalach do mhórdhacht Dé, idtaobh
Dia do dhíbirt óna anam, tar éis cuireadh do thabhairt dó
ann, agus an diabhal do leigean i steach ináit, agus
so tar éis leor thuigsint agus eolas an dá shlíghe 'bheith
aige.  A Dhia mhaith!  Leis an domhan go léir do chuir i
gcomóradh leat ba ró mhór an masla é: an tan is lugha ná
gráinne gainimhe na flaitheas, agus a uile chumhachta, an
talamh, agus an fhairge, agus gach abhfuil ionnta, mádh
cuirthear igcomóradh leat iad.  Créad é mar sin is
<L 69>
éigean dúinn a thuigsint idtaobh an díobháil neamhchom-
paráidiúil do dhéanann an peacach d'athiompuigheas duitse
an uair do thréigeann sé thú, agus do dhéanann rogha don
diabhal!

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar an gcontabhairt
uathbhásach ina mbíonn an peacach d'athiompuigheas go
laetheamhail ó chlaidheamh an chirt diadha bheith ar crochadh
os ceann a chinn cionn tach, corruighthe go laetheamhail
le na mhínádúir agus le na ndrochmhúineadh.  Faraoir!
atáimíd uile somharbhtha.  Níbhfuil fios an lae ná an uair
againn do chuirfe críoch orainn; mádh thugann an bás
amas orainn in staid pheaca marbh, mar na miliúin
eile, beimíd caillte gan fuascail go brách.  Mar sin,
mádh is buile aon am, an tsíorraidheacht do chuir i
gcontabhairt le toil do thabhairt don bpeaca marbh; nach
mó ná san go mór fearg do chuir ar Dhia le síor a-
thiompuighthe, agus le bheith ag tabhairt tarcaisne dá ghrása
agus dá thrócaire?  Uch! créad é iomadamhlacht na
nanamnacha do mealladh mar seo go dtí an bpoll uath-
bhásach san an amhgair síorraídhe, áit ná faighas an
phíast bás go brách, agus ná múchfar an teine?  Mal-
luightheóraidhthe mífhortúnach, ní raibh do dhúil acu iad féin
do dhamaint acht an oiread le aoin ne againne: acht
ní féidir Dia do mhealladh.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, ar olc eile, 'nar ceart
don bpeacach do bhíonn ag síor athiompódh inso pheaca
céadna, a bheith lán eaglach roimhe, neamhdhísleacht a aith-
righe roimhe sin.  Óir, le fírinne, cad é an deamhra atá go
bhfuil a dhoilgheas agus a aigne chun a bheatha do leasúghadh
mar d'iarrann Dia, an tan i sé an duine céadna é tar
éis an oiread san faoistinídhe dhéanamh?  Croidhebhrughadh
fírinneach iseadh doilgheas ardchumhachtach le na bhfuath 
uigheann an taithrigheach a pheaca os ceann an uile olc
eile, le intinn iomlán, agus le aigne dhiongbhálta gan
casadh air go brách aris.  Anois créad é an deamhra atá
<L 70>
go bhfuathuigheann an peacach d'aththuiteas in peaca go
fírinneach os ceann an uile olc, le aigne dhiongbhálta a
bheatha a leasúghadh, an uair is fuiris leis ar an gcéad thempt-
áisiún casadh arís air?

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, ar an leigheas agus
na meadhóin le na gcoimeádfar sinn ón olc ur chóideach
so athiompódh inso pheaca marbh.  Ar dtúis na ócáidí
dainnséarach do sheachaint, do tharraing, nó atá cosmha-
lach do tharraingeóchadh insna peacaídhe céadna sinn gan
an taireachas so, teitheadh ó ócáidí an pheaca, ní bheidh
aon tairbhe insna intinnídhe is láidre chun ár mbeatha
do leasúghadh, mar do chímíd go laethamhail ag titim
amach go dona, óir "an té ghrádhas an dainnséar
caillfear é ann", (Eccl.3).  Ní ceart aon chúram saolta
do chuir i gcomóradh le cúram na síorraídheachta:  is
éigean dúinn scarúint le láimh nó le súil nibhus túisce
ná chaillfimís ár nanamnacha.  Cúnamh eile éifeacht-
ach inaghaidh athiompuighthe, dithcheall dúthrachtach do dhéa-
namh le urnuíghe dhiadha agus le glacadh na sácraimintí go
minic ar dheaghstaid ar an intinn dhona do mheallann sinn
chun filleadh arís do chosc: diúltúghadh go cróga do chéad
nádúir an uilc: díthcheall do dhéanamh in gach uile slíghe
is féidir ar ullmhaidheacht malluighthe an pheaca do
ghearradh amach noch dfhág na peacaídhe roimhe seo inso
nanam.  Uch! cad é chomh deacair caisleán do cho-
saint, áit a mbeadh an námhaid i seilbh na gcúilbhealaighe,
agus coimhdeachta láidir istigh aige, ullamh chun na
ngeataídhe d'oscailt dó?   An tríomhadh leigheas agus an
leigheas is prionnseabálta inaghaidh athiompuighthe, an taith-
righeach do bheith dithcheallach ar spioraid fíor aithríghe
d'oileamhaint in a chroidhe, a dhoilgheas idtaobh a phea-
caidhe d'athnuachaint go laetheamhail, agus a choirthe go
léir roimhe sin dadmháil do Dhia le trioblóid anama; an
trócaire sin d'fhoidhne leis chomh fada, d'iongnadh agus
d'adhradh, agus grádha agus meas os ceann an uile shaidh-
<L 71>
bhreas do bheith do ghrása na síothchána san le nar tarrain-
geadh amach é as an oiread mífhortún: a iarraidh ar Dhia
go laetheamhail le díograis anama é thógaint as an saol
nibhus túisce ná leigfeadh sé dhó bás dfháil nibhus mó inso
pheaca marbh.  A Dhia mhaith, deonaigh an aigne seo,
do ghnáth do bheith ag ár nanamnacha!  Amen.

CAIB XXI
Ar ndéanamh Aithrighe 'nár bPeacaidhe.

An chéad lá fichead.

Smaoinigh ar dtúis, ar na focail seo Chríost,
Luke 13.v.3.5. "Mar a ndéanaidh sibh an aithrighe
caillfear sibh uile".  Féach anso riaghal choitcheann: ná ní
dhéanann ár dTiarna aon neach do shaoradh ó'n oibliogáid.
Atá an aithrighe dá bhrígh sin riachtanach, ar dtúis, don
muinntir atá cionntach i bpeaca marbh.  Faraoir! is
éigean dona leithéidí seo aithríghe do dhéanamh in a
bpeacaídhe, nó loscadh ar a son go síorraídhe: peacaigh
bhochta, is dobrónach é a staid!  Atáid síad ag súgradh
ar fhíor bhruach ifrinn, agus gach aon mhóiméad titeann
duine éigin díobh síos inso bpoll duibheagáin: agus an
féidir go mbeidís neamheaglach neamhchúramach fé
dhainnséar chomh mór agus chomh follus?  Créad fá dá bhrígh
sin ná greamuigheann siad grása na haithrighe, an taon
phlannc do shábhálaigh iad tar éis longbhriseadh; an taon
chúnamh is fearr chun slánughadh a nanama?  2ndly, atá
an aithrighe riachtanach don muinntir seo, cé ná tugann
a gcoinsias cionntach láithreach iad, ar a shon san, do 
bhí cionntach i gcúrsa a mbeatha roimhe sin in a leith-
éidí do choirthe marbhthach.  Uch! A Chríostaidhthe
atá aon pheaca amháin marbh 'na chúis go leor dúinn chun
aithrighe dhéanamh ar feadh ár mbeatha go léir: agus cionnas
is féidir linn, níbhus lúgha dhéanamh má mhachtnuighmíd créad
<L 72>
é an peaca marbh; créad éa bheith fé bhreitheamhnas damaint
shíorraídhe; agus gan fios a bheith go fírinneach go brách
ar an mbreitheamhnas so bheith scriosta amach; ná fuil
so 'na chúis go leor mhór chun a chuir d'oibliogáid orainn
do bheith ag déanamh aithrighe ar feadh a mbeatha?  An
féidir linn a rádh le fírinne go mbeidhmíd sábhálta, ná
fós an mhuinntir seo (agus isé Dia in a bhfuil fios aige
créad é laighad díobh ann) ná tugann a gcoinsías cionn-
tach iad in aon pheaca marbh ar feadh cúrsa ambeatha
uile, ní ceart dóibh a thuigsint ar a shon san iad a bheith
saor ó oibliogáid na haithrighe dhéanamh; i dtaobh na bpeac-
aidhe do rinneadar go neamhfhiosach dóibh féin, nó iad san
in ar thuit daoine eile ionnta trí na gcionnta san;
"mar ní fheadair aon neach cé acu grádh nó gráin Dé
thuilleann sé" (Eccl.8.9), cúis eile, mar ná fuil aon lei-
gheas nibhus fearr inaghaidh an pheaca ná beatha aithrighe,
óir buadhfaidh an peaca orainn ináit a chéile mar a
gcoiscfear é le ár dtoil do dhiúltúghadh, le crádhnas, agus le
aithrighe.

Smaoinigh, insa dara háit, i dtaobh slíghe na haith-
righe dhéanamh, is éigean ríaghalacha fé leith do dhéanamh do
dhaoine áirighthe.  An mhuinntir seo ina bhfuil sé do
mhífhortún ortha a bheith ar staid peaca marbh, nó atá
múchta go doimhin i gcleachta aon tsórt amháin  nó
níos mó do pheacaidhe marbhtha, nídh is dobrónaíghe go
mór, chomh luath is d'oscluigheann a súile chun an tain-
mhídhe ifreannta do thugann siad leo 'na dtiomcheall do
thabhairt fé ndeara, mar an leanbh díoblásach, is ceart
dóibh éirighe gan mhoill chun casadh ar a nathair.  Iodhbairt
iomlán do dheanamh ar chroidhe umhal doilgheasach, i sé, os
ceann an uile nídh, d'iarrann Dia ortha; i sé seo is
ceart do bheith mar fhundaiméad dá naithrighe uile; gan
so ní fiú aon rud crádhnaisídhe corpartha.  Níor cheart
dona leithéidí sin do pheacaigh aon tsuaimhneas do
thabhairt dóibh féin nó go ndéanfaidís a síothcháin le Dia;
<L 73>
ba cheart dóibh a bpeacaídhe do bheith do ghnáth ós cómhair
a súile.  Ba cheart dá gcéad smaointe ar maidin do
bheith ar a mífhortún idtaobh a bheith chomh fada ó Dhia
is atá siad, 'na sclábhaithe ag an diabhal agus an staid
chosmhalach a bheith mar chomhrádaidhthe aige in amhgar
síorraídhe; ba cheart dóibh a leithéidí céadna do sma-
ointe bheith acu i stoidhche: an tan ba cheart dóibh a
leapthacha do níghe le deora, mar an taithrigheach Daví.
Chomh minic is do theasbánann siad iad féin i bhfiadhnaise
Dé ag rádh a nurnuighthe, is le spioraid an phoibleacáin
umhal ba cheart dóibh é, ag tuigsint dóibh féin nach fiú
iad a súile do thógaint suas chun na bhflaitheas ná féach-
ain ar altóir Dé, agus mar aon leis, ag bualadh a nuchta,
ag rádh, "A Thiarna bí trócaireach ormsa an peacach."
Is mar seo do gheobhaid trócaire go cinnte ó Athair
na trócaire.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, tar éis don bpeacach
díthcheall do dhéanamh chun síothcháin do dhéanamh le Dia do
mhaslaidh sé, le aithreachas fírinneach agus le faoisdin
in a pheacaidhe, ní ceart dó a thuigsint é féin a bheith
saor ó thuilleadh aithrighe dhéanamh; chomh maith is ná beadh
aon fhiaca anois air le díol le ceart Dé, ná aon oibliogáid
air sásamh do thabhairt 'na pheacaídhe, le oibreacha aithrighe,
agus torthaí maithe na haithrighe do theasbáint.  Ba
ró mhór agus ba dhainnséarach an neamhthuigsint é sin. -
Ná ní ceart dó bheith go hiomlán sásta leis féin idtaobh
an breitheamhnas aithrighe do chuireann an toide faoistin
air do chomhlíonadh, noch is baolach, gur ab annamh do bhíonn
'na leór dhóthain chun ceart Dé do shásamh go hiomlán.
Monuar! Dá dtuigfeadh peacaigh go fíor cheart créad é
an masla uathbhásach do fhaigheann Dia leis an bpeaca
marbh mar is éigean do aithrighigh chearta do thuigsint,
do dhéanfaidís aithrighe in athrú shlíghe 'na déanann morán
eile; do bheidís níos dúthrachtaighe ag smachtú a
gcolainn pheacúil féin le deaghoibreacha aithrighe agus
<L 74>
mar seo ag tabhairt sásamh comparáideamhail do Dhia in pea-
caidhe a mbeatha roimhe sin.

Smaoinigh, inso ceathrú áit, gur ab ós na haithrea-
cha naomhtha agus dochtúirí an Teampaill is fearr
d'fhoghlamómaíd an tslighe cheart chun aithrighe dhéanamh
ar son ár bpeacaidhe, is nídh ó riaghalacha boga fallsa
na saoltánaigh ná ó thaithighe morán do aithrighigh na
haimsire seo.  Éistimíd dá bhrígh sin le soillse an Team-
paill agus leanamaíd a gcomhairle ar an gcúis phráinn-
each so.  "Do mhúin Dia féin sinn, arsa Naoimh Cyprian
(L. de Lapsis) "créad é an tslíghe 'nar ceart dúinn trocaire
d'iarraidh air".  Adeir sé féin linn "Iompuighidh ormsa
le bhur gcroidhe go hiomlán le troscadh, le gol agus cu-
mhaidh." (Joel.2).  Bíodh méad ár ndóláis chomh mór le
uathbhás ár bpeacaídhe; is éigean dúinn urnuighe do rádh
go dúthrachtach; is éigean dúinn an lá do chaitheamh ag
golchás, agus an oidhche ag faire agus ag caoineadh, ag
sileadh deora aithrighe do ghnáth.  "Ba cheart don urlár
foilighthe le luaith bheith mar leaba againn; ár bhfolach
éadach róin, etc.  Tar éis culaidh Chríost do chaitheamh
dínn níor cheart dúinn aon éadach saoltach do lorg; is
éigeandúinn ár naimsir do chaitheamh anois indeaghoib-
reacha, le na nglanfaí dínn ár bpeacaidhe.  Is éigean
dúinn déirc do thabhairt uainn go minic, le na saorfaí
ár n-anamnacha ó'n mbás."  Sin é ráidhteachas Naomh
Cyprian, le na dtagann Naomh Pacian leis in a chomhair-
leacha ar an aithrighe.  "Mádh ghlaodhann aon duine thú
go dtí tobar an ionnailt, caithfe tú diúltú dona leithéi-
dí sin do chompóird.  Mádh thugann aon neach cuireadh
dhuit go dtí cuirm nó féasta, caithfe tú a rádh gur don
muinntir san 'na raibh sé do mhífhortún ortha a nDia do
chailleamhaint atá a leithéidí sin oireamhnach.  Do phea-
cuigheas sa inaghaidh an Tiarna, agus atáim igcontabhairt
a bheith caillte go síorraídhe.  Cad atá agamsa le déanamh
le féastaidhe tar éis dam masla thabhairt dam Dhia?  Is
<L 75>
éigean duit dul ag féachaint na mbocht, is éigean
duit urnuighthe na mbaintreacha d'iarraidh, is éigean duit
tú féin do shléachtadh aige cosa na sagairt, is éigean
duit eadarghuidhe an Teampaill d'iarraidh.  Is éigean duit
gach uile meadhon do thástáil do choiscfeadh tú ó dhamaint
shíorraídhe."  Agus adeir N. Ambrose inso dara leabhar
do leabhar na haithrighe, Caib.10.  "An féidir le aon
neach do thuigsint go bhfuil sé ag déanamh aithrighe an
fhaid do bhíonn sé ag tabhairt sásamh dá ainmhian, ag rith
i ndiaidh onóra, an fhaid do bhíonn sé ag déanamh cearrbhas,
ag ól fíon etc.  Is éigead don aithrigheach fírinneach
diúltú don saol, an aimsir riachtanach chun codlata
do ghiorrúghadh, é thoirmeasc le nosnaí, agus é ghearradh
gairid le hurnuighthe."  Agus adeir N. Caesaries O
Arles, Hom.8. "Chomh minic ís do raghmáid ag fios-
rúghadh na ndaoine tinne, nó na bpríosúnaigh, nó síothcháin
do dhéanamh idir eascharaid: chomh minic is do nídhmíd
troscadh na laethe órduighthe ag an Teampall, déirc do
thabhairt dona boicht do ghabhann thar ár ndoirse, etc.;
leo so agus le na leithéidí do oibreacha glantar go lae-
theamhail dínn ár bpeacaidhe éadroma; acht ní leor so amháin
d'ár dtrom choirthe; is éigean dúinn os a cheann so
deora agus gearáin truaighmhéileach do chuir 'na bhfo-
chair, troscaidhe fada, agus déirc mhór más acfuinn dúinn".
Mar seo, mar adeir an naomh céadna linn, Hom.1.
"Le crádhnaisidhe láithreach i seadh choiscfear an brei-
theamhnas báis síorraídhe 'na dhiaidh so: is mar seo leis an
gcionntach d'umhlúghadh i seadh glanfar an cionnta; agus leis
an gcruadháil thoilteanach so, do laighdóimíd fearg an
bhreithimh uathbhásach.  Díolann na hoibreacha gearra aith-
righe seo na fiacha móra so, noch dá néagmais ná déan-
fadh loscadh síorraídhe go brách do dhíol."  A Chríos-
taidhthe, leanfaimíd i gcleachta na stiúrthóirí mór 
eolais seo.

<L 76>
CAIB XXII
I dtaobh na hAithrighe do chur ar Cáirde

An Dara Lá Fichead.

Smaoinigh, ar dtúis, Do chealgóireacht an
Diabhail go huile, le na meallann sé peacaigh bhochta chun
na ndíobháil shíorraídhe, níbhfuil aon chuid díobh nibhus
dainnséaraighe ná so, le na gcuireann sé diachair ortha
a naithrighe do chuir ó aimsir go haimsir, nó go dtí an
tam ná beidh tuilleadh aimsire acu.  Faraoir! do mealladh
na mílte agus na milliúin anamnachabochta mar seo
chun lasracha síorraídhe, noch ina raibh an oiread
fonn ortha gan iad féin do dhamaint le bás dfhagháil 'sa bpea-
ca marbh is 'tá ar aon naon agaibhse anois: acht le
cuir na haithrighe ar cáirde, do fuair an bás breith ortha
trí bhreitheamhnas ceart Dé an uair is lughadh do shíleadar é,
agus ag fagháil bháis mar do mhaireada do thugadh, le ceart an
breitheamhnais chun an dara báis síorraídhe ortha; ana-
cróirídhe dona, ná creidfeadh a mBreitheamh fírinneach,
do thugann comhairle go minic dóibh inso suibhscéal faire
dhéanamh, agus adeir leo, mura ndéanfaid go dtiocfe sé
féin an aimsir is lugha do bheidh cuimhne acu air.  Uch!
créad é chomh uathbhásach agus chomh choitcheannta iad a
leithéidí seo do bháis gan ullmhúghadh.

Smaoinigh, inso dara háit, ar an dánacht mhór san
na bpeacaigh, do chuireann a síothcháin le Dia feargach
ar cáirde ó aimsir go haimsir, ag dúnadh a gcluasa i
gcoinne a ghlóir, le na nglaodhann sé iad anois, agus ag
diúltú seilbh do thabhairt in a gcroidheacha dhó, áit a sea-
suigheann agus a mbuaileann sé.  Faraoir! mádh tharrain-
gigheann sé é féin uatha, atá an míádh go deo ortha.
Cionnas a fhaigheann siad ionnta féin an san an oiread
san tarcaisne do thabhairt dó?  Nach maitheas doch-
uimsighthe, úirísleacht dolabhartha in a mhórdhacht ardchu-
mhachtach a bheith ag glaodhach 'na ndiaidh an uair do bhíonn
<L 77>
siad san ag rith chun siubhail uaidh, agus dá bhfórsáil le
dúthracht, is gan aon rud le breith aige leis, chun casadh
air, noch is é an aon mhaith, agus an aon shonas é?  Cad
é mar sin nach eaglach dóibh ón a na cheart, mádh
dhiúltuigheann siad go antoileamhail agus go drochmhúinte
dá thrócaire?  Cionnas a fhaigheann siad do dhánacht
ionnta féin a smaoineamh go mbeidh an aimsir atá le
teacht ar an ordúghadh féin, grása nibhus mó do gheallamhaint
dóibh féin 'na dhiaidh so, ná iad so do mhasluigheann siad anois?
An é ná fuil fios acu gur ab é Dia amháin maighistir na
haimsire agus na ngrása; agus do réir a bhreitheamhnas
ceart, go bhfaghann an mhuinntir seo do mhasluigheann é mar
seo, le labhairt go geinearálta, bás in a bpeacaidhe?
Oh! atá sé ró chinnte, an té do gheall párdún don
bpeacach d'iompuigheann air go fírinneach le aithrighe
cheart, nár gheall sé aimsir ná mór ghrása don muinntir
do chuireann an aithrighe ar cáirde.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar dhíthchéille mór na
bpeacaigh seo do chuireann an aithrighe ar cáirde go dtí
aimsir éigin eile, i muinghín go m'fhusa dhóibh í dhéanamh
'na dhiaidh so: óir atá sé soiléir ó réasún agus ó shampla,
dá fhaid do chuireann siad an obair seo ar cáirde, gur
ab sheadh is deacra í thabhairt chun cinn.  Agus cionnas
is féidir é bheith dá mhalairt, óir leis an moill dhainnséa-
rach so, agus le bheith ag cuir peaca i gceann peaca
eile, bíonn a ndroichchleachta go laetheamhail ag neartúghadh
cumhachta an diabhail os a gceann ag méadughadh, agus
Dia na nuile chumhachta, noch do chorruightar go
laetheamhail chun feirge níbhus mó ná 'chéile, bíonn sé i
náit a chéile nibhus sparálaighe ar a ghrása, in slíghe go
mbíonn siad níos neamhghnáthuighe agus níos neamhfhór-
samhla; nó fé dheireadh le bheith taithigheach ar dhiúltúghadh do ghrása,
titeann siad in staid dhona dhall agus chruadhchroidh-
each, an bóthar farsaing chun neamhaithrighe dhéanach.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, ar bhuile éagsamhlach
<L 78>
na muinntire seo do chuireann an aithrighe ar cáirde i
ndóchas í dhéanamh ar leaba an bháis, le intinn cluain
do imirt ar cheart Dé ag fanamhaint sa pheaca ar feadh
a saol go léir; agus ansan ag teacht chun síothchána
le Dia, an uair nach féidir leo peacúghadh nibhus sia.
Anacróiridhe mífhortúnach, ná tuigeann, "nágabhann
Dia scige chuige: óir gidh bé ní shíolchuireas neach,
is é an ní céadna bhainfeas sé." (Gal.6.v.6).  I sí
an riaghal geinearálta í, gur do réir mar do mhaireas duine,
is eadh do fhaigheann sé bás.  Riaghal chomh geinearálta san,
ná fuil againn anso scrioptúir go léir acht aon tsampla
amháin ar dhuine do fuair bás maith tar éis beatha mhall-
uighthe, viz. bitheamhnach na lámha deise: sampla chomh
aonaránach san i ngach aon sórt slíghe, i gcás ná
tugann aon tsórt misnigh do na peacaigh seo 'nar mian
leo éalódh ó cheart Dé, le aithrighe leaba an bháis.
Uch! créad é chomh uathbhásach dócamhail do phea-
cach ag fagháil bháis, do thaithgh cleachta an pheaca le
faid mhór aimsire, trí na mbíonn sé dó, mar gur
athnádúir é, an taistriúghadh firinneach croidhe do bheith
aige, an doilgheas agus anfuaith ceart san ar an bpeaca
os ceann an uile olc eile, an grádh Dé sin os ceann
an uile nídh, noch ná'r smaoin sé riamh air ar feadh a
bheatha uile, agus atá a nois an chuid is lugha dhe ró 
riachtanach.  Uch! créad é chomh mealltach go ró mhi-
nic do bhíonn na deora so do shileann peacaigh ag fagháil
bháis, mar do chímíd i gcás an ríghe Antiochus, do 
bhí lán do mhór eagla roimh sceimhle an bháis nídh ná rinne aon
tairbhe dhó i lathair an bhreithimh chirt dá mhéad deora do
shil sé.  Agus mádh atá an oiread san dainnséar, fós
an uair do shiltear deora go hiomadamhail, cionnas do bheidh
an cás, mar is gnáthach do thuiteann amach, an uair do 
bheidh laigeacht agus neamhmhothúghadh ag cuir air le méad
a thinneas, nó phianta agus trioblóidídhe an chuirp agus
an aigne chomh mór san an slíghe ná leigeann dó aon
<L 79>
marana tromdha do dhéanamh ar an ngnó is ro phráinn-
eamhla ar bith?  Óir mádh bhíonn tinneas beag cinn 'na
leor chúis chun sinn do chosc ó gan a bheith ábalta ar
ár nurnuighe do rádh go dúthrachtach, créad é mar sin
uathbhásaighe phianta agus trioblóidídhe an bháis?  Ní
iongnadh dá bhríghe sin, ná beadh acht fíor bheagán meas ag
na naoimh agus ag seirbhísigh Dé ar aithrighe leaba an
bháis; go speisialta, mar do chímíd go laetheamhail
samplaídhe ar an muinntir seo do theasbánann na comh-
arthaídhe aithrighe is mó an uair do bhíonn siad i ndainn-
séar báis, acht is iad na daoine céadna iad fós mar
a bhíodar roimhe sin.  O a Chríostaidhthe, ná déanadh
ráidhteachas fallsa agus bladarach na saoltánaigh sinn
do mhealladh, noch do labharann go fabharach i bpáirt na
muinntire seo tar éis a mbeatha do chaitheamh inso phea-
ca, do dhéanann sórt teasbánadh aithrighe aimsir a mbáis.
Déanaimíd crith le scannradh ró mhór idtaobh staid dhobró-
nach na nanamnacha neamhthuigseanach san, agus
smaoinighmíd gur ró mhór an deifir atá idir bhreitheamhnas
Dé agus breitheamhnas na daoine.

CAIB. XXIII

Ar an Aimsir agus ar an tSíorraídheacht.

An Tríomhadh Lá Fhichead

Smaoinigh, ar dtúis, créad é chomh mór thair-
bheach mar nídh í an aimsir, noch is gnáthach linn do
chaitheamh mar nídh ná'r bhfhiú aonrud.  Is í an aimsir
míosúr ár mbeatha, agus do réir méad dár naimsir do
chaillimíd, caillimíd an oiread céadna d'ár mbeatha
go súráilte.  Do thug Dia ár naimsir dúinn chun go
dtuillfimís an tsíorraídheacht; agus ní bhfuil aon mhói-
méad d'ár naimsir nach féidir linn a bheith ag
obair, agus nach féidir linn saidhbhreas do chuim-
sighthe do chuir suas dúinn féin i gcóir síorraídheacht
<L 80>
shéanmhar: Ní lia móiméad mór thairbheach díobh so dá
gcailleamaíd ná cailleamaíd an oiread céadna do shíorraí-
dheachtaídhe.  Is í an aimsir seo i láithir an aimsir
cheart chun oibre, i sí amháin an aimsir 'nar féidir linn
a rádh gur ab í ár gcuid féin í, agus aige Dia amháin atá
fios cá faid do bheidh sí amhlaidh.  Atá sí gairid, eitealuigheann
sí chun siubhail gan mhoill, agus aon uair amháin do bhíonn
sí imthighthe , ní feidir í ghlaoch thar nais; an móiméad
céadna in a bhfuilmíd ag scríobh an líne seo atá sé ag
imtheacht uainn, is go brách, brách gan casadh arís.  Atá
gach aon uair ag rith ar éigin uainn gan stad aon mhói-
méad amháin, nó go sloigfear síos é i nduibheagáin doch-
uimsighthe na síorraídheachta; agus ní lia uair ná mói-
méad díobh so cailltear, ná bíonn caillte go brách, is gan
aon fhaill ar iad do leigheas.  Foghlaim as so suas, O
m'anam, meas fírinneach do bheith agat ar an aimsir
láithreach, foghlaim úsáid mhaith do dhéanamh di, le bheith
ag déanamh deaghoibreacha.

Smaoinigh, inso dara h-áit, id anam chríostamhail,
créad iad na marana do dhéinfir aimsir do bháis, idtaobh
mór thairbhe na haimsire seo atá tú 'dhíomail anois.
Créad é ná tabharfá an uair sin ar chuid dona húairibh
seo do chaitheann tú anois le neimhnídh agus ansa pheaca?
Oh! créad é an pian uathbhásach do bheidh ag stracadh
anam an pheacaigh ag fagháil bháis dó, an tan do chífe
sé e féin ar bhruach síorraídheacht amhgarach, na mílte
uair beidh iarraidh aige, gan aon tairbhe, ar aon lá amháin,
nó fós aon uair amháin don aimsir do chaithsé, agus gan
a bheith acht an neart agus an tsláinte chéadna do 
bhí aige roimhe sin, chun é chaitheamh i ngrádh Dé, agus ag
déanamh aithrighe fírinneach ina pheacaidhe.  Oh! a
shaoltánaigh, créad fáth dá bhríghe sin a bhfuil sibh chomh dall
is gan a fheicsint gur fiú aon uair amháin dona huairibh
seo do dhíombaileann sibh go laetheamhail nibhus mó ná deich
míle saol.

<L 81>
Smaoinigh, inso tríomhadh háit, créad iad na smaointe
bheidh ag an dream damanta in ifreann i dtaobh mór 
thairbhe na haimsire, an uair a bheidh an uile aimsir caite:
créad é chomh dobrónach searbh is do chásóchadhsiad ar
feadh na síorraídheacht; na huairibh seo uile, na laethe,
na míosa agus blianta do lamháladh dóibh trí mhór mhaitheas
a gCruthuightheora, ar feadh spásas a mbeatha, le deaghúsáid
do dhéanamh díobh, go gcosnóchadh iad ó'n mífhortúin
san in a bhfuil siad anois fé dhaordhamaint gan fóir-
ithin; agus go m'fhéidir leo iad féin do dhéanamh séan-
mhar go síorraídhe agus go do chuimsighthe: acht, faraoir!
Ní dhéanaidís obair an fhaid do bhí aimsir acu, an fhaid
do bhí solas an lae os a gcómhair; tháinig an oidhche, an
oidhche uathbhásach síorraídhe anois, in a bhfuil sé ró 
dhéanach chun oibre, agus in a mbeidh siad ar feadh na
haimsire céadna ag daoradh a ndíthchéille agus a mallui-
gheacht féin an uair do bhíodar ar an saol, idtaobh dro-
chúsáid do dhéanamh dá naimsir mórluach?  Oh! a
Chríostaidhthe, bímídne ciallmhar trí na ndíthchéille siúd.
Acht créad iad na smaointe do bheidh ag na fíréin i
bhflaitheamhnas do réir bhúr dtuairim idtaobh na haimsire
mórluach so?  Le fírinne, dá m'fhéidir le na staid
shéanmhar aon nídh mar dhólás do lamháil ortha, níbhfuil aon
sórt nídh is mó do chásóchadh na hanamnacha naomhtha
so ná cailleamhaint aon chuid do na móiméidí seo, n'ár
chaitheadar go tairbheach; an uair do chífesiad go
soiléir in soillse Dé, créad é an mór bhreis dochuimsighthe
do ghlóire agus do shéan do bféidir leo bheith acu le
deaghúsáid do dhéanamh dona móiméidídhe mórluach so.

Smaoinigh, inso ceathrú háit, do réir mar atá an
uile aimsir gairid agus mar d'imthigheann go luath chun
siubhail mar sin atá an uile shólásaídhe, onóir, shaibhreas,
agus phléisiúir saolta gairid, neamhchinnte agus diom-
buan.  An tsíorraídheacht amháin, agus an mhaith nó an
tolc atá innte, atá go fíor thábhachtach, mar atá gan
<L 82>
chrích gan aistriúghadh gan chompráid, gan aon phiuc
uilc meascaithe le na maith, ná compórd le na huilc.
O! neimhnídh an uile onóir saolta, noch is éigean do
chuir anso choifin chomh luath.  O!  créad é chomh luath
is d'imthigheann glóire an tsaolseo!  Is mó beagán blianta
ná mar is féidir le haon neach a gheallamhaint dó féin;
agus tar éis sin, a pheacaigh bhoicht, créad é an chrích do 
bheidh ort?  Faraoir! déanfaidh na piastaidhe éirleach
ar do chorp, agus diabhail neamhthrócaireach ar tanam
neamhaithrígheach.  Déanfaidh do charaid shaolta tú dhear-
mad: na clocha féin ar na rinnis tainm do ghearradh is
gairid id dhiaidh ná beidh a thuairisc ortha. O! créad é
chomh fíor is eadh an ráidhteachas san, "Díomhaoineas na
ndíomhaoinis, agus díomhaoineas an uile nídh: acht Dia
ghrádhúghadh agus é sin amháin do sheirbheáil!" (Kempis). Is mar
seo amháin do bheimíd ciallmhar don tsíorraídheacht; ní-
bhfuil acht díthchéille inso nuile chiall eile.


CAIB  XXIV
Ar Dhia a bheith táithreach.

An ceatharamhadh Lá Fichead.

Smaoinigh, ardtúis, go bhfuil Dia in gach áit.
"Mádh rachaim suas ar neamh, arsa an Fear Duanta,
Ps.138, atá tú ann: Mádh rachaim síos go hifreann
atá tú ann."  Líonann sé neamh agus talamh, agus níbhfuil
aon sórt creatúir cruthuighthe ná fuil sé go fírinneach
agus go hiomlán láithreach ann.  Is ann do mhairimíd,
is ann do chorruighmíd, is ann atá ár bhfíor mbith.  Do
réir mar do theagmhuigheann na héanlaith gach áit dá ngabhann
siad leis an aidhéar do bhíonn 'na dtimcheall ar gach taobh
díobh; agus theagmhuígheann na héisc ag snámh inso bhfairge
in gach áit leis an uisce, is mar sin dúinne, gi bé áit
ambímíd, gi bé áit angabhamaíd le Dia; atá sé ár bhfo-
<L 83>
chair do ghnáth, atá sé nibhubhus dlúth láithreach in ár na-
namnacha ná mar atá ár nanamnacha in ár gcoirp.
Faraoir! créad é chomh annamh is do smaoinighmair ar seo,
agus fós is alt dár gcreideamh é, in ar teagascuigheadh
sinn ón bhfíor chliabhán: deinimíd díthcheall ar a bheith
do ghnáth ina fhochair sin, do bhíonn do ghnáth 'nár bhfo-
chair ne.

Smaoinigh, inso dara háit, le Dia bheith in gach áit
go bhfeiceann sinne gi bé áit ambeimíd.  Go bhfuil ár
ngníomhartha uile déanta os a chómhair; ní féidir le ár
smaointe, ná fós na hintinnídhe agus meadhóin uaigneach
ár gcroidheacha a bheith i bhfolach óna shúil do chíonn
an uile nídh.  Is neamhthairbheach don bpeacach a bheith
dá bhladaradh féin in a chionnta, mar an duine ainshri-
anach 'na dtráchtann an fear eagnach air, Eccl.23.
"Go bhfuil doircheadas am thimcheall, agus ballaidhe
am bhfolach, agus ní bhfeiceann aon neach mé, cé roimhe
'na mbeadh eagla orm?  Faraoir! is solasmhaire súile
an Tiarna go dochuimsighthe ná soillse na gréine; aon
dorchadas, aon scamaill, aon bhallaidhe ná cuirtínídhe
ní bhfaigheadh an radharc géar so do choimeád amach,
noch do chíonn go soiléir fíor cheart lár an anama.
Agus ní iongnadh go bhfeiceadh sé go soiléir gach a nga-
bhann tríd, áit a mbíonn sé féin do ghnáth.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, go bhfuil Dia, do bhíonn
in gach áit agus inso nuile nídh, in gach aon áit go
hiomlán agus go slán, óir atá sé go sofheicse; atá sé
in gach áit le mhórdhacht go léir, le na cailídheachtaídhe
go léir, le na hathniamhaidheacht go léir.  Atá mar sin
againn istigh ionainn, m'anam, Tiarna dochuimsighthe
agus Cruthuightheoir an uile nídh, atá síorraidhe, ró mhór, ró 
chumhachtach, 'na bhith ann féin; agus atámaídne istigh inso
mbith dochuimsighthe seo; gibé áit a rachamaíd atá sé  ár
bhfochair!  Atá sé in gach aon áit le na mhórchumhachta,
dó, 'na bhfuil an uile nídh géilleadh, créad é mar sin is baol
<L 84>
dá dhaoine muinnteartha?  Atá sé in gach áit le
na cheart dochuimsighthe; cionnas mar sin is féidir le na
námhaid dul uaidh?  Atá sé in gach aon áit go maith
dochuimsighthe dá chlainn, is mó a ghrádh agus a dhíogras
dóibh ná mar is féidir leis an máthair is tenderálta bheith
aici dhá leanbh; bíonn sé ag faire os a gceann le na
ardréimeas; déanann a eagna go hiongantach gach
nídh do chuir i nordúghadh chun a mór mhaitheasa; créad é
an mór chompórd mar sin, is éigean don smaoineamh
so ar Dhia a bheith láithreach do thabhairt dá sheirbhísigh
agus don muinntir seo do eaglann agus do ghrádhann go
fírinneach é!

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, idtaobh Dia bheith in
gach aon áit go niarrann sé orainn ne notus do thógaint
de é bheith láithreach.  An féidir aon chus póir a bheith
nibhus  chun sinn do thabhairt aire dhó?  Agus dá bhrígh
sin an féidir go mbeimídne chomh mífhortúnach dall san
is a bheith dár mealladh féin le gach suarachas dá dtagann
in ár slíghe, agus ag déanamh neamhshuim iomlán don
mbreághthacht agus don maitheas ardchumhachtach?  Agus
ná bíodh aon chás orainn go brách idtaobh a bheith in
aonar, O atá an Bhith shíorraídhe sin do ghnáth in ár
gcoimhdeachta, amharc agus seilbh air, is é dhéanann séan
síorraídhe na naingeal.  Ar shonná feicimíd é le súile
an choirp, níbhfuil sé nibhus lúgha láithreach.  Agus ná
fuil súile nibhus onóirighe istigh ionainn, viz. súile ár
dtuigseanna, noch le cúnamh an chreidimh diadha atá oir-
eamhnach agus eolgaiseach mar is cheart dóibh chun macht-
namh ar Dhia, do ghnáth láithreach in ár gceart lár?
Oh! is ann atá an suaimhneas is milse le fáil; níbhfuil
acht neimhnídh inso nuile chaitheamh aimsire eile i gcom-
óradh leis.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, idtaobh a bheith láith-
reach in gach áit go niarrann orainn sinn féin d'iompar
ar an dtaobh istigh agus ar an dtaobh amuígh inso tslíghe
<L 85>
d'oireann don muinntir atá dag seasamh os a chomhair.  Fi-
adhnaise duine ina bhfuil meas againn air.  Ní beag é chun
cosc do chuir orainn ó aon nídh suarach ná mídheis-
créideach do dhéanamh: agus ná déanfaidh mórdhacht do-
chuimsighthe Dé an té 'na bhfuil na prionnsaídhe is mó
ar talamh nibhus lúgha ná neamhnídh igcompráid dhó, sin
do choimeád inso mbanamhlacht phearsa agus inso
nurraim inmheadhonach san noch do sháióchadh a shúile?  Ná'r
cheart dúinn sinn féin do umhlúghadh chun neimhnídh os comhair
an diadhacht dochuimsighthe seo.  Acht, O a Dhia mhaith,
créad é chomh fada is táimídne ó'n intinn seo chomh minic
is do bhíonn sé do dhánacht ionainn peacúghadh i láthair do
mhór chumhachta, agus citeal i néadan do mhórdhacht ard-
chumhachtach?  Uch! M'anam bocht, créad é mar bheadh
náire orainn fios do bheith ag na daoine áirighthe seo ina
mbímíd ag iarraidh meas uatha?  Do bheimís ag fágháil
bháis le buairt agus náire dá gcraobhscaoilfídhe iad don
saol go léir.  Ba cheart go mbeimís go ró neamh-
thoilteanach idtaobh ár gcaitheamh aimsire suaracha
agus díomhaoine, ar shon a bheith neamhchionntach, do nochtadh
do shúile ár gcomharsa.  Agus créad fá ná tuigimíd go
bhfuil súil ár nDia cumhachtach do chíonn an uile nídh
ag féachaint orainn do ghnáth, noch do chíonn go clí-
arálta an uile nídh is príobháidíghe do bhíonn in ár gcroidh-
eacha?  Créad fá ná machtnuíghmíd, le fios ár ndroich-
smaointe do bheith aige Dia, gur mó do náire é, gur mó
do chailliúint é dá nónóir cheart, ná dá gcraobhscaoil-
fídhe iad le glór truimpéid ar fud an domhain go léir.

Smaoinigh, inso séú háit, idtaobh Dia bheith in
gach aon áit, go niarrann sé in gach aon áit ár ngrádh:
atá sé in gach áit taithneamhach go dochuimsighthe, scia-
mhach go dochuimsighthe, maith go dochuimsighthe, breágh
go dochuimsighthe: agus, gi bé áit a bhfuilmíd, atá sé maith
go dochuimsighthe dúinn.  Créad fá dá bhrígh sin ná grádh-
maíd é?  "Dia, grádh i seadh é," arsa N. Eóin 1.4."  Atá
<L 86>
an Dia grádh so agus ró ghrádhach do ghnáth 'nár bhfo-
chair agus do ghnáth ionainn; créad fá na rithimíd go
na thrócaire?  Is teine é do loisceann do ghnáth, atá
an teine seo i bhfíor lár ár nanama; cionnas dá bhrígh
sin ná mothuighmíd nibhus mó dá lasracha?  Atá mar ná
seasuighmíd láimh léi.  Atá mar ná coimeádaimíd ár nan-
amnacha aige baile, ag tabhairt aire don lóistíneach
cumhachtach san atá in a chomhnaidhe istigh ionainn: acht
leigeann dóibh imeacht ar seachrán do ghnáth indiaidh
bréagáin shuaracha saolta, O Convertere anima mea,
in requiem tuam! Ps.144.  Iompoigh thú féin, m'an-
am, ós na bréagáin saolta do choimeádann tú ó'd Dhia,
agus cas air sin do aon shonas fírinneach, agus glac do
shuaimhneas ann go brách.

CAIB XXV
Ar Pháis Chríost; agus ar dtúis, ar ár Slánuightheóir
a ngáirdín Gethsemane.

An Cúigeadh Lá Fichead

Smaoinigh, ar dtúis, mar do thuirling Mac Dé
anuas ós na flaithis, agus do chlúdaigh é féin le ár
ndaonacht ne, chun go mbeadh mar shagart agus mar
iodhbairt againne, agus chun go nofráladh sé é féin
suas mar iodhbairt folamhail don athair síorraídhe ar son ár
bpeacaídhe, dob é a thoil tosnúghadh le na pháis le allas
fola agus le dólás éagsamhlach, i ngáirdín Gethsema-
ne an oidhche roimh a bhás.  Anso, iar fhágaint na coda
eile dá dheisceabail tamall uaidh, agus ag tabhairt Phea-
dair, Sheamais agus Eoin leis, noch do bhí roimhe sin
'na bhfiadhnaise ar a aistriúghadh glórmhar ar Shliabh Thabor,
do thosnaigh sé ar nochtadh dhóibh an doilgheas marbhthach san,
eagla agus dobrón do luigh ar a chroidhe. "Atá m'an-
am, (ar sé) dobrónach go dtí an mbás." Matt.26.38.
<L 87>
'Sé sin le dobrón do thabharfadh bás dom anois,
mara gcoimeádfainn mé féin beo chun tuilleadh d'fhulang ar
bhúr son sa.  A Iosa mhilis, cad é is cúis leis seo?  Ná'r
labhair tú amach go déanach ag labhairt ar do pháis,
agus an mian do bhí agat chun tuilleadh dfhulang ar ár son.
"Atá baisteadh agam le na mbaistfear mé agus créad é
mhéad cuibhrighthear mé go gcríochnuighthear é." (Luc.
12.50). Créad é an chúis dá bhrígh sin 'na bhfuil an do-
brón ort?  nach tusa do thug neart agus misneach
do na mairtírigh, in slíghe nár staonadar fé na pianta ba
mhó?  Agus an bhfuil tú féin eaglach anois? Acht O,
a Thiarna ghrádhach, tuigim go ceart gur bhé do rogha féin
géilleadh chomh fada san is an doilgheas marbhthach so do
leigean ort féin: is chun mo theagasc so, agus chun
go bhfulangeoghfá breis ar mhéad dom.  Adhraim tú fé an
dobrón so (mádh cheaduighthear dom a leithéid do ghlaoch
air) nídh nibhus lúgha ná igcathaoir glóire; mar is annso
is fearr do thugaim fé ndeara do ghrádh dochuimsighthe
dom.

Smaoinigh, inso dara háit, ná'r bhfhéidir le ár Slán-
uightheóir, noch inar shealbhuigh a anam do ghnáth amharc
naomhtha na diadhachta, an dobrón agus an doilgheas ró 
mhór so bheith air, mar a mbeadh mar a stad sé na cáilí-
dheachtaídhe do bhí idir an pháirt ba chumhachtaíghe agus
an pháirt ba laige dá anam; agus tríd sin dfhág an
pháirt ba laige fé na dóláisídhe seo, na eaglaidhe agus
na pianta uathbhásach san noch is gnáthach do tharraing-
igheann an oiread san do mhór uilc go nádúrach ar dhuine.
Dá bhrígh sin atá sé riachtanach go machtnómaís air
anso chomh maith le gach páirt eile dá pháis, ag fulang
anso tslíghe chéadna mar gur duine somharbhtha é, 'na
mbeadh corp tenderálta lag aige, agus é fé chuing ár
bpianta agus ár namhgar ne go léir in gach aon tslíghe,
acht amháin an peaca.  Mar seo, mar go mbeadh dúil in
coimhdeachta aige (nídh is nádúrach do dhobrón agus do
<L 88>
eagla) adeir sé le na dheisceabail "fanaigidh se ann 
so, agus déanaidh faire im fhochair se." Matt.26.38.
Ní fuláir nó is ró mhór an tiongantas do bhí ar an triúr
abstail seo ag clos an scéil nuadh so óna maighistir,
agus é fheicsint míghnéitheach go hiomlán, agus in allas
fuar le trioblóid ró mhór.  Agus tusa, a Iosa mhilis, is ró 
mhór an truagh, thú fé na tuilthídhe dóláis, an tan do cuireadh
tú inso riochta bocht san is do bheith ag lorg compórd
ar do dheisciobail bhochta, is gur tusa do thugadh com-
pórd agus neart do ghnáth dóibhsin.  Uch! créad é lai-
ghead do sheirbhís a dhéanfaidh a gcoimhdeachta duitse anois,
ar feadh na haimsire 'na bhfuil siad san 'na gcodladh, is tusa
ar an am gcéadna lán do dhoilgheas fola, agus do ri-
thfidh chun siubhail uait an uair do bhéarfas thú chun tú
chéasadh ar son a bpeacaídhe.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, mar do chuaidh ár Slá-
nuightheoir grádhach fé an doilgheas agus an dobrón so ag
urnuighe, an taon choimirce súráilte fé an uile thriob-
lóidídhe, an taon chlaidheamh cosanta lá an chogadh.  Acht
tóg nótus, m'anam, créad é an úmhlaidheacht le nar ghuídh
sé chun a Athair síorraídhe agus sléachtuighthe in bhfíor 
thalamh; créad é mór mhéad a dhúthracht, "Le éighmhe ard agus
deora," arsa an t-abstal, Heb.5.v.7 agus foghlaim aith-
ris do dhéanamh air.  Anso nurnuighe seo do ghéill sé
chomh fada san in slíghe gur lamháil sé don bpáirt ba laige
dá anam guidhe chun Dé ag iarraidh cupán a ghéar pháise
do thógaint uaidh: acht ansan ar a móiméad adubhairt
sé, "ná bíodh sé mar is toil liomsa, acht mar is áil
leatsa."  Chun a theasbáint dúinne fé an uile thriob-
lóidídhe agus chrosa gur ceart dúinn ár dtoil go hiomlán
do umhlúghadh do thoil Dé.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, mar do rinne ár Slanui-
ghtheóir stad fé dhó dá urnuighe chun dul ag fiosrúghadh a
dheisceabail, acht do fuair iad gach am ina gcodladh.
Uch! m'anam, nach é seo do chás sa mar na abstail,
<L 89>
a bheith id chodladh, sé sin, ag maireachtain in staid
leisceamhail shaoltach?  Do chaith do Shlánuightheoir a bheatha
go léir ag saothrúghadh do shlánaithe se, agus a bhfuil sé
'fhulang anois, is ar do shonsa d'fhulanguigheann sé é.
Uch! bíodh truagh agat anois an chuid is lúgha dhe dá
staid míchompórdamhail, an fhaid do leigeann an tAthair
síorraídhe air gan éisteacht le núrnuighthe, agus ar an
taobh eile, an fhaid atá a dheisceabail ró chodlatach
chun aon aire thabhairt dó!  Inso staid dhólásach so,
do theasbáin aingeal ós na Flaithis é féin dó chun com-
pórd dó chun ar chompórd na naingeal.?  O! créad é
an umhlaidheacht!  Acht créad é an sórt compórd ís dóigh
leat do thug an taingeal so leis?  Ní hé a mhalairt go
deimhin, acht ag cuir toil a Athair i dtuigsint dó,
agus dá iarraidh go humhal air i nainm neamh agus talmhan
gan staonadh siar ó roinnt le peacaigh bhochta, trí na ghrádh
dochuimsighthe, an fhuascailt iomadamhail sin, ar son a
dtáinigh sé sa tsaol; agus easonóir agus pianta aon lae
amháin dfhulang i bhfabhar slánúghadh na cine daonna, agus ar son
an ghlóire síorraídhe agus an onóir do gheobhadh an
Diadhacht trí gach a bhfulangóchadh sé.  Déineadh a lei-
théid céadna do mhachtnamh ar thoil Dé, ar a mhór onóir
agus a ghlóire, agus maitheas tanama féin, compórd do
chuir ortsa mar an gcéadna fé do thrioblóidídhe agus do
chrosa féin: ní féidir aon chompórd do bheith nibhus
éifeachtaighe.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, ar an dúrpheannaid
báis dfhulang ár Slánuightheóir ina anam ar feadh a urnu-
ighe an oidhche seo.  Is féidir linn pianta agus triob-
lóidídhe a anama do bhreithniúghadh, do réir an chrích uath-
bhásach do tharrainguíghdar ar a chorp, le é chuir inso
nallus fola ró iongantach san, an slíghe gur líon an
talamh do bhí fé le fuil.  Iosa mhilis, cé chuala riamh a
leithéid seo do dhúrpheannaid báis?  Acht cad do
thuigeann tusa, m'anam, do bhí 'na chúis fhírinneach aige
<L 90>
na thrioblóidídhe uile, agus aige na pianta géara do
Shlánuightheóra?  Go prionnsupálta na trí adhbhar so:
ar dtúis amharc fírinneach solasmhar ar a raibh le fulang
aige ar feadh cúrsa iomlán a pháise; igcás go raibh
gach sórt míchlú agus pianta dá raibh 'na dhiaidh san
aige le fulang ináit a chéile, anois go huile os co-
mhair súile a anama, mar aon le gach aithis agus tarcaisne
eile do gheobhadh sé 'na bhfhochair; dá dheasca san dfhul-
aing sé a pháis ghéar go huile fé dhó, uair díobh ó lá-
mhaibh a námhaid, agus an dara uair óna thuairim ró sholas-
mhar ró thuigseanach féin ar gach a raibh aige le fulang.
Acht créad fá, a Iosa ghrádhach, a bhfulanguigheann tú na
pianta sa in athuair?  Ní féidir le aon neach mé
fhreagra acht do ghrádh amháin.  Cúis eile do thug cú-
namh chun pianta ár Slánuightheoir do mhéadúghadh, amharc soi-
léir ar pheacaidhe an tsaol go huile ó thúis go deireadh.
Atá coirthe agus malluightheacht uathbhásach na cine daonna
go léir anois dá gcuir 'na leith iad do ghlanadh
amach le na chuid fola.  Uch! créad é chomh gráiniúil,
chomh critheaglach is do bhí na hainmhidhigh ifreannda so
i súile ár Slánuightheora, an té sin amháin 'na raibh fios
ceart aige ar a nuathbhásaidheacht, le amharc cliarálta do
bheith aige do ghnáth ar an mórdhacht dochuimsighthe a
bheith fé mhasla acu.  O a Thiarna, créad é méad mór is do 
bhí mo pheacaidhe se rannpháirteach inso radharc dob-
rónach so? Créad é méad faraoir! do chúnamh thugadar
chun do phianta agus do dhoilgheas domhéadúghadh?  An
tríú cúis do mhéadaigh pianta agus doilgheas ár Slánui-
ghtheoir, an tuigsint do bhí aige ar laighead na úsáide do 
dhéanfadh na fíor Chríostaidhthe do gach a bhfulang-
eochadh sé; a ndailleacht agus cruadhacht a gcroidheacha
dfheicsint, trí na niompóidís an leigheas naomhtha so
chun neimh mharbhthach, agus a fhuil mór luach do shaltair
fé na gcosa: cailliúint shíorraídhe an oiread san do mhi-
liúin anamnacha dfheicsint, tar éis go bhfaigheadh sé féin
<L 91>
bás ar a son; agus an uimhir bheag díobh so do bheadh
saor ó bhás síorraídhe trí thoradh a pháis agus a bháis.  An
tan do rith na smaointe dubhach doilgheasach so i nanam
ár bhFuascaltheora, do thuit sé indúrpheannaid marbh-
thach, agus dfhórsáil uaidh na srutháin fola so.  A
Chríostaidhthe, bíodh truaighmhéil agaibh anois do thriob-
lóidídhe bhúr Slánuightheoir, agus bíodh aigne dhiongbhálta
gan buairt do chuir ar a anam tenderálta go brách arís
leis an bpeaca.

CAIB  XXVI
Ar an Slánuightheoir a gCúirt Chaiphas

An Seú Lá Fichead

Smaoinigh, ar dtúis, ar éirghe dár Slánuigh-
theoir ón Urnuighe, tar éis a eaglaídhe do mhaighistiridh-
eacht, do tháinig sé go dtí na dheisceobail dá innsint
dóibh anois codladh leo agus a suaimhneas do ghlacadh, gur
tháinig a uair féin, agus go raibh an tréatúir comhgarach
dóibh.  Acht, a Thiarna mhilis, cathain do ghlacairse do
shuaimhneas, 'na dhéanfaidh tú codladh?  Ní déanfair go dtí
codladh déanach an bháis ar leaba chruaidh na croise.
Machtnuighidh, a Chríostaidhthe, le súile bhúr nanamnacha,
ar an misneach agus ullamhaidheacht do theasbánann bhúr
Slánuightheoir ar an ócáid seo chun fulang ar bhúr sonsa,
le é dhimtheacht ar aghaidh chun go dteagmhóchadh leis an tréa-
túir agus le na coimhdeachta: féach créad é an cheann-
sacht le na nglacann sé póg fhallsa na síothchána.  Agus
fós chun a theasbáint go soiléir ná raibh aon chumhachta
ar talamh ábalta ar é ghabháil, acht le na thoil shaor féin, le
dá fhocal, Ego sum, "Mise é", do leag se chun talmhan
anuas an comhthionól mór go léir do tháinig chun é gha-
bháil, is iad ag titim siar indiaidh a gcúil ar an áit.
'Na dhiaidh san do thug sé suas é féin dóibh; agus iar na
cheangal dóibh, do tharrainguigheadar leo é ar fad tri gach
<L 92>
achrann go dtí an gcathair, ar feadh na haimsire, a dheis-
ceabail dá thréigint, do ritheadar chun siubhail, dá fhá-
gaint sin idir lámhaibh a námhaid, do thug leo é i láthair An-
nas, athair céile an ardshagairt, áit ar thug seirbhíseach
dána drochmhúinte masla dhó le é bhualadh le bas ar a éadan
naomhtha.  As san do thógadar leo é go dtí cúirt Chai-
phas, áit a raibh na hardshagairt agus sinnsir an phobail
cruinnighthe i bhfochair a chéile, ag súil leis an bpríosú-
nach nuadh so dfheicsint os a gcomhair, agus iad ar aigne
é mharbhúghadh le cóir nó éagcóir.  Lean se do Shlánuightheoir,
m'anam, gach aon choiscéim don tslíghe, tréigthe anois
aga dhaoine muinnteartha go léir: machtnaigh anois ar
an uan naomhtha ceannsa so imeasc na mactírídhe cío-
crach so, fé an uile shórt scige agus drochmhúineadh; acht
féach nibhus sia air le súile do thuigseana: meabhraigh
inmheadhón  anama, agus féach an sólás agus an sásamh do
ghlacann sé ag comhaontúghadh le toil a Athar, agus ag fulang
ar do shonsa: agus foghlaim as an sampla san a leithéid
céadna do mheán do bheidh agatsa fé do thrioblóidídhe
agus do phianta féin.

Smaoinigh, inso dara háit, nach túisce tugadh ár
dTiarna go dtí cúirt Chaiphas an tard shagart,
áit a raibh mór chomhthionól an Sanhedrin cruinnighthe ibhfochair a
chéile, acht ar a' móiméad tar éis fáilte tharcaisneamhail do
chuir roimhe do thosnuigheadar ar é thriáil, agus na fia-
dhnuidhthe fallsa do bhí chun fiadhnuidheacht do dhéanamh 'na
choinne do ghlaoch isteach.  Acht féachaidh ar ar-
dréimeas Dé, féachaidh ar fhórsa na fírinne, agus an
uan iongantach neamhchionntach so Dé: dá mhéad é mai-
lís na cúirte malluighthe seo; agus a  bhfiadhnuidhthe, daoíne
gan onóir gan choinsias, ar a shon san ní raibh aon
bhrígh dhóibh in gach a m'fhéidir leo do chuir 'na leith, nó
ní thagadh a bhfiadhnuidheacht le chéile, nídh do rinne a
scéalaidheacht gan tábhacht.  Acht ar feadh d'adhradh tú a
ardréimeas, féach agus iongnaigh ceannsacht agus foidhne
<L 93>
do Shlánuightheoir, do bhí ag éisteacht go ciúin le gach
drochúsáid agus masla do thugadar na fiadhnuidhthe fallsa
so dhó, ag tabhairt le tuigsint go fírinneach leis an tás-
táil seo go raibh sé roinnt éigin nibhus mó ná duine, do 
fuair mar seo ann féin a bheith síothchánta suaimhneasach
an feadh do bhí a chreidiúint agus a bheatha fé an oiread
tarcuisne agus míchlú.  An tan do sáruigheadh mar
seo mailís námhaid ár Slánuightheoir, d'éirigh an tard-sha
gart 'na sheasamh agus d'iarr sé air i nainm an Dé bheo a
ninsint dó arbh é Chríost Mac Dé é?  Le onóir don
ainm mhór naomhtha san, do rinne ár dTiarna admháil sholla 
mhanta ar an bhfírinne, chun a theasbáint dúinne atá dhá
leanamhaint leis an sampla so, anuair do ghlaodhfar sinn
chun a leithéid do thriall, gan náire do bheith orainn go
brách 'na thaobh san ná a chreidimh.  Ar sin, do strac
Caiphas a chuid éadaigh, ag rádh go hard blasphéim!
Agus a dubhradar uile go dtuilleann sé é chuir chun báis.
Acht tusa, m'anam, labhair amach contrárdha, leis na
haingil agus le fíréin Dé go huile, Rev.iv.v.12.
"An tuan do marbhuigheadh is fiú é cumhachta, agus dia-
dhacht agus eagna, agus neart, agus onóir, agus glóire,
agus beannacht d'fháil, ó'n uile chréatúirídhe go síor-
raídhe."

Smaoinigh inso tríomhadh háit, nach luaithe tugadh an
bhreith éagcórach san ar ár Slánuightheoir leis an mór 
chomhthionól, 'na thosnuighdar gan mhoill le cruadhálacht
neamhchoitcheannta dá bhualadh ís dá mhaslúghadh, mar a bheadh
deamhain mhalluighthe ifrinn, is ní mar dhaoine, agus do 
thugadar dó gach aon sórt drochúsáid, buillidhe taircu-
isne, agus dia-aithis.  Féach m'anam, mar do chaitheann
na coin ifrionnda so a seilidhe ar aghaidh naomhtha do Shlá-
nuightheoir, agus a réamaidhe salacha do chaitheamh ar an
éadan naomhtha san áit a suidheann breághthacht agus mór-
dhacht: féach mar do dhoirnid é, mar do ghabhaid dá
gcosa air agus mar do bhuailid é le cuthach gan trócaire,
<L 94>
an feadh 'na bhfuil a lámhaibh ceangailte ar a dtaobh thiar
de, is gan é ábalta ar aon iarracht amháin do chosaint
de féin, ná aon duine muinnteartha aige ann do ghlan-
fadh a aghaidh, ná aon chongnamh eile thabhairt dó.  Féach
mar do chuirid folach ar a aghaidh le preabán éigin salach,
agus an san trí fhonóid (chomh maith ís dá ma fáidh
bréige é, nó mealltóir) le linn gach aon iarracht déar-
aidís leis a thomhas cé bhuail é: i néagmais morán eile
aithis d'fhulang sé le foidhne agus le misneach dochloidhte.

Smaoinigh, inso ceathramhadh háit, do gach ar fhulang
ár Slánuightheoir i gcúirt Chaiphas níor dheabhaigh aonrud
chomh mór trí na chroidhe, le titim dhainnséarach Pheadair,
ardcheann na naspail, agus an té fuair na priobhléi-
didhe agus an tughdarás ba mhó uaidh.  An té, tar éis a
mhaoidheamh an oidhche chéadna san i gcás go dtréigfeadh
na deisceabail eile a maighistir, ná tréigfeadh sé féin go
brách é; agus gur túisce do gheobhadh sé bás in a fho-
chair ná shéanfadh sé é; tar éis sin féach ar laigeacht
agus dhiombuaineacht nádúir an duine: le glór cailín
gan éifeacht, do shéan sé a mhaighistir, fós é dhéanamh dhá
uair agus trí huaire, agus nibhus mó ná san do dhearbhaigh
sé agus d'iarr sé é féin do dhamaint mádh bhí aon aithne
riamh aige ar a nduine.  Iosa mhilis! Créad é an duine?
O a Thiarna, féach ormsa, agus neartaigh mé led' ghrása,
nó séanfe mise thú mar an gcéadna.  I sé an chéad
chúis do bhí le titim Pheadair, taidhbhse agus dánaidheacht
phríobháideach as a neart féin.  An dar cúis an neamh-
shuim do rinne sé do chomhairle ár Slánuightheoir, bheith 'na
chodladh an uair ba cheart dó bheith ag faire agus ag
urnuighthe.  An tríomhadh cúis, le é dhá chuir féin i ndainn-
séar le rith isteach i ndroch choimhdeachta.  Tabhair
aire ná bhfuil na trí chúis chéadna le cuir id leith-se, ad
tharraint mar an gcéadna chun an Tiarna do shéanadh
agus fós é chéasadh leis an bpeaca.  Foghlaim aithris do
dhéanamh ar aithreachas éascaidh an apstail seo do chuaidh
<L 95>
amach gan mhoill tar éis dó tuitim, agus do ghoil go géar
dólásach; nídh, deirtear do chleacht sé ar feadh a
shaoghail 'na dhiaidh san chomh minic is do chloisfeadh sé an
coileach ag glaoch.

Smaoinigh, inso cúigeadh háit, mar do chuaidh an tard-
shagart agus na scríobhaidhthe a bhaile chun a suan do ghlacadh
tar éis breitheamhnas báis do thabhairt ar ár Slánuightheoir,
dá fhágaint sin i lámhaibh na muinntire ná'r leig dó aon
tsuan do ghlacadh.  O! créad é uathbhásaídhe na hoidhche do
chaith ár dTiarna i measc an scata malluighthe sin, do 
rinne arís go minic, chun a gcruadhálthacht féin agus mai-
lís a maighistirídhe do shásamh gach aon sórt míthrócaire
agus neamhcharthannacht do dhéanamh air do réir mar do 
rinneadar roimhe sin an uair a bhí a maighistirídhe i láthair,
ag tabhairt an uile shórt drochúsáid dó agus masla dia 
aithiseach.  In slíghe gur féidir linn a dheimhniú le fíri-
nne ná beidh fios go brách go lá an bhreitheamhnais ar leath
a fhulang ár Slánuightheoir an oidhche sin.  D'fhoidhnigh sé
le ciúineas leis an drochúsáid sin go léir; agus an uair
sin féin, an fhaid atá siad san dá mhaslúghadh san, atá sé
sin ag guidhe ar a son san, agus ag gabháil a leithscéil
le nathair, agus ag ofráil suas a chrosa agus a thriob-
lóididhe mar shásamh ina pheacaidhe.  Iosa mhilis, tabhair
dúinn grása chun aithris do dhéanamh ort.

CAIB. XXVII.

Ar Slánuightheoir dá thabhairt os comhair
Philate agus Herod.

An ceachtmhadh Lá Fichead

Smaoinigh, ar dtúis, créad é chomh moch ar
maidin, cé fada dfhanadar suas, do theagmhuighid an tard-
shagart so agus a chomrádaidhthe in malluigheacht le
na chéile ag cruinniughadh mór chomhthionól don Sanhe-
drim, agus an san arís ag cuir na ceiste céadna ar
<L 96>
ár Slánuightheoir, dá fhiafruighe dhe, "ar bhé Mac Dé é?"
agus ag tabhairt an fhreagra céadna ortha, nídh do
neartaigh a mbreith roimhe sin.  Ar a shon san do thuig-
eadar ná'r mhaith dhóibh an bhreith seo do chur i gcrích
gan cead Phontius Pilate an Riaghaluightheoir, idtaobh
iad a bheith fé raghlughadh impireacht na Róimhe, do aon-
tuighdar ar é bhreith leo go dtí Pilate, agus le nughdarás
san é chéasadh; sórt báis do thionsgain a mailís mar
rogha, ba hé ar an am san ba scannalaighe agus
ba neamhonóraighe, óir ní thugthaidhe do aon neach é
acht do feadhmannaigh dímheasta agus do coirtheoiridhe
poiblídhe; agus ba chruadhálaighe, mar ba bhás fada mall
é, fé na pianta ba ghéire agus ba ionmhothuighthe.  Gluais
anois, a anam Chríostamhail, agus machtnaigh ar do
Shlánuightheoir do réir mar do luathuighthear é trí na sráid-
eanna ar fad, le na lámhaibh ceangailte, ó thoigh an ard 
shagairt go dtí cúirt Philate, an mór chomhthionól an
Sanhedrim timcheall air; agus a ministéiridhe mall-
uighthe ag craobhscaoileadh go hard ar imtheacht dóibh, gur
anois atá a mhealltóireacht go léir dá dhéanamh follas, a
bhréagchrábhadh dá nochtadh, agus é féin cionntach i ndia 
aithis.  Féach mar dhéinid an sluagh diúdánach so cuir
le na chéile ag tabhairt congnamh dhá námhaid anois, cé go
rinneadar beagán roimhe sin é admháil agus d'onórú mar
fháidh, dá leanamhaint le gáróid mhasluightheach, dá tharcais-
niughadh ar feadh na slíghe. agus ag tabhairt an uile shórt
míchlú agus aithis dó.

Smaoinigh, inso dara háit, agus tabhair fé ndeara
Breitheamh na mbeo agus na mairbh, 'na sheasamh le na lá-
mhaibh ceangailte mar choirtheoir os comhair riaghluightheoir
suarach; agus féach ar an gcúis anois nibhus sia.
An uair do thug an tard-shagart agus prionnsaidhe na
ndaoine suas é, agus Pilate á fhiarthuighe cad do bhí acu
le cuir 'na leith, ní rineadar aon scrupal do mhasla agus do
mhítheist nuadh do thabhairt dó ag cur gach aon droch nídh 'na
<L 97>
leith; dá rádh gur dhuine urchóide agus buadhartha
dhéanamh é, tréatúir agus méirleach don chríochsmacht,
do choisc díolaidheacht do dhéanamh le Caesar, agus é féin
chuir suas mar rí na nGiudaigh.  Tóg notus uair
eile d'fhoidhne dochlaoidhte do Shlánuightheoir ag éisteacht
go suaimhneasach le gach nídh fallsa dá'r chuireadar 'na
leith; ar mhódh go raibh iongantas ar an riaghluightheoir
go mbfhéidir le aon neach foidhne do bheith aige fé an
oiread drochúsáid ag iarraidh é dhaoradh chun an bháis ba
mheasa.  Gidheadh ó chonarc sé go sofheicseana trí
bhréigriocht go léir an ardshag airt agus na scríobhaidhthe,
do labhair sé idtaobh an tsuaimhneas so i bhfabhar ár Slá-
nuightheóir; le roinnt marana do dhéanamh ar an bhfocal
rí; agus ar fháil iomlán sásasdh dó ar an bpoinnte
sin, an uair a cuireadh i dtuigsint dó nach leis an saolso
do bhain ríoghacht ár Slánuightheoir, agus dá bhrígh sin ná
raibh díobhálach do chríochsmacht Caesar, uime sin do
shíl sé é leigean chun siubhail.  Iongnaigh fórsa na neamh-
chionntacht, noch do bhog croidhe an eiricigh, agus an
duine is measa do dhaoine, mar Philate; agus deimhnigh
duit féin le labhairt geinearál, gur fearr míle uair do
chruthughadh air do neamhchionntacht foidhne agus suaimhneas,
ná díobháil do dhéanamh inaghaidh na díobhála, agus cosaint
mhasluigheach agus gháróideach do dhéanamh.

Smaoinigh, inso tríomhadh háit, ar do Philate a bheith
cinnte do neamhchionntacht ár Shlánuightheóir, agus dúil-
mhear ar é leigean chun siubhail, do chuir na prionnsaidhe
mailíseach agus na duine meallta toirmeasc air; agus
dá bhrígh sin ar thuigsint dó gur duine do mhuinntir Gha-
lilee ár Slánuightheoir, gur fé úghdarás Herod riaghluightheoir
Ghalilee do bhí sé, uime sin chun é féin do shaoradh ó mhi-
lleán agus chun a bheith scartha le na niarratas san, do
thiomáin sé é go dtí Herod.  Coimeád coimhdeachta led'
<L 98>
Dhia, O m'anam, tríd an bpáirt nuadhso dhá pháis, agus
tóg nótus dá cheannsacht neamhchompráidiúil an feadh
do ghabhann sé trí na sráidibh, comhthionól mhór mhasluightheach
ar gach taobh de, agus iad go gáróideach ag tabhairt
drochúsáid agus mór aithis dó.  Do aí áthas mór ar He-
rod le linn é theacht, indóchas go bhfeicfeadh sé miorbhuil-
te éigin agus dá bhríghmíle ceist air, fhaid
do bhí prionnsaídhe na nGiúddaigh le mailís shíorbhuan
dá mhaslúghadh arís agus arís, agus ag cuír gach
aon droichnídh 'na leith; acht do bhí ár dTiarna
suaimhneasach ar feadh na h-aimsire, ná ní shásóchadh
cúirialtacht dhíomhaoin Herod, ná aon
nídh dhéanamh do chuirfeadh d'fhíachaibh ar an
bprionnsa so é shaoradh ón mbás san do iarr sé go
ró dhúthrachtach, mar is é do bhí órduighthe ós na
flaithis mar an t-aon tslíghe ár bhfuascaltha.
Go mbeannuighthe an uile chréatúirídhe a mhór mhaitheas
go brách.

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, an uair ná sásóch-
adh ár Slánuightheóir cúirialtacht Herod le míorbhail-
te do dhéanamh ar a chómhairle, do ghlac sé fearg
mhór'na thaobh, agus do smaoin sé ar sásamh do
bhaint de le fonómhaid (fonóid) agus masla agus ag
tabhairt órdúghadh é chlúdach le éadach bán trí
tharcaisne air, mar chóta amadáin nó b'fhéidir mar
rí bréige; agus inso gculaith san do chuir tharnais
arís go dtí Pilate é le cómhthionól mór masluigheach
'na thimcheall do réir mar a bhí ag teacht dó na
scríobhaidhthe agus na phairisínigh mar chinn ortha.
Seasaigh le uathbhás ag féachaint ar eagna síorraídhe
an Athair dá mhaslúghadh mar so, mar amadán;
agus foghlaim as so gan buairt do ghlacadh idtaobh
breitheamhnas an tsaol ná bheith eaglach roimhe.

Smaoinigh, inso cúigeadh h-áit, an uair do chonarc
Pilate ár Slánuightheóir dá thabhairt thar n-ais chuige
arís, do thionnscain sé slighe eile chun é thabhairt
saor an slíghe ná tabharfadh ar an am gcéadna
aon chúis
<L 99>
cainnte ná aithis don árdshagart agus
do árdchinn na nGiúdaigh.  Do ba é nós an náisiúin
ar lá sollamhanta i gCáisc (noch d'onóradar an lá
céadna san) i gcuimhne don lá a fuascaluigheadh
iad ó sclábhacht (sclábhaídheacht) na Égipte, aon
choirtheóir amháin do leigeann saor uaithe, gidh bé
duine ár a dtiocfadh na daoine le chéile d'iarraidh;
dá bhrígh sin, do ba mhaith le Pilate ócáid a theacht
'na shlíghe anois, do chuir sé mar cheist ortha, cé
acu don mbeirt do thabharfaidís saor, ár
Slánuightheóir ar thaobh, agus Barabas, coirtheóir
puiblídhe, bitheamhnach agus murdaraer ar an
dtaobh eile; do bhí sé cinnte go m'fheárr leo Uan
neamh-chionntach Dé do shaoradh, ná Barabas an
cladhaire, fíor, choircheóir is measa do b'fhéidir a
bheith, do shaoradh ón bpianós do thuill sé.  Oh! a
Philate, is ró uathbhásach an tarcaisne do thugais anso
do Mhac Dé, an tan do leigeann tú ort fabhar do
dhéanamh dó! Cad é seo! a'gcaithfe (gcaithfidh)
Tiarna na beatha agus na domharbhacht, Rí na
bhflaitheas, seasamh i gcomóradh leis an té is measa
do dhaoine leis an gcladhaire coirtheóra puiblídhe
is measa d'arbh fhéidir a fheicsint?
A' gcaithfear é fhágaint fé rogha an tsluagh mhall-
uighthe seo, cé acu don mbeirt an fear is feárr, agus
cé acu is mó thuilleann bás d'fhagháil?  O a
umhlaídheacht neamhchompráideamhail mo Shlánuightheóir!
O a Rí na glóire, créad é chómh íseal do chromais
chun mise do thógaint ón aoileach!

Smaoinigh, inso sé ú h-áit, mádh ba mhasla do fhulang-
tha ár Slánuightheóir do chuir i gcomóradh le Barabas,
créad é dhéarfaimíd air do thóg na daoine dalla
so, an uair do thoghadar Barabas Roimh Chríost, agus
d'airradar Críost do chéasadh agus Barabas do leigint
saor uatha.  O m'anam, féach inso n-umhlaídheacht
iongantach so mo Thiarna, créad é chómh doimhín
chómh dainnséarach is do bhí
<L 100>
cneadh na taidhbhse, noch nár bhféidir a leigheas acht le na
leithéid sin do umhlaidheacht ró mhór!  O féach mádh tá do shúil
leighiste fós.  Scrúdaigh thú féin mar an gcéadna, mar
a bhfuil tú chómh minic cionntach mar na Giúdaigh
dhalla ag déanamh rogha do Bharabas roimh do
Shlánuightheóir, led' chúl d'iompódh leis ar son
meas beag saolta, nó pléisiúr salach móiméad?
Mádh rinnis, is lúghadh dod leithscéal is féidir do
ghabháil ná a léithscéal súd, mar atá a fhios agat
gurab é Tiarna an uile ghlóire é, inso n-am
gcéadna 'na ndéanann tú géirleanamhaint air leis
an bpeaca; acht `na dtaobh súd, dá mbeadh a
fhios acu gurab é do bhí acu, ní thoghfaidís go
brách Barabas roimhe.


CAIB. XXVIII.
Ar Slánuightheóir dá sciúrsáil ag an bPiolloir,
agus dá chorónúghadh le Deilgníghe.

An t-Ochtamhadh Lá Fichead

Smaoinigh, ar dtúis, mar atá na Giúdaigh fós
ag labhairt amach i n-aghaidh ár dTiarna, agus an slíghe mhillteach
dhrochmhúinte ag iarraidh céad é chéasadh ar an gcrois;
do thionscain Pilate slíghe eile chun é leigint uaidh
saor, sé sin le na mí-throcaireacht san do shásamh ag
tabhairt órdúghadh dóibh é sciúrsáil go cruadhálach.  O!
Philate, is cruadhálach é do thrócaire!  An mar seo do
thaisbeánthar urraim don té, adeir tú, atá neamhchiontach?
An é seo do cheartsa?  Acht iarrann ár bpeacaigh, O
m'anam, go dtabharfaídhe a leithéid
seo do dhroch úsáid do Thiarna na glóire; agus a
leithéid seo do phianós mí-ghrásamhail tarcaisneach do
thabhairt dó, noch ná tugaídhe do aon neach ach do
sclábhaidhthe coitcheannta nó do pheacaigh ró mhóra
is ró mhí-mheasta, agus ná tugtaídhe ar aon chúntas
do lucht áitreibh cathair na Rómha.  Seasaidh-se agus
féach, m'anam, créad é an tslíghe déantar
<L 101>
an breith seo do chuir i bhfórsa.  Féach mar do lámh-
uíghid na saighdiúirídhe fola an t-Uan so Dé, mar do
nochtaid é dá chuid éadaigh, agus é a cheangal go
daingean do phiolóir cloiche.  Féach mar do bhualaid
air ar a dhrom naomhtha agus ar a ghuaille (ghuailne)
iomadamhlacht do bhuillídhe (bhuillí), agus do
sciúirídhe.  Féach do ritheann an fhuil amach ar
gach taobh de, Féach mar atá a chorp go léir stracuighthe,
geárrtha le na neamhthrócaireacht, agus an fheoil
scartha ón a chéile isteach go dtí na fíor cnámhna
(cnámha).  Féach mar atá a námhaid ar feadh na
h-aimsire ag tabhairt gach aon sórt tarcaisne dhó, agus
lán d'áthas i dtaobh a phíanta; is é sin ar an am
gcéadna, le na shúile tóigthe (tógtha) i n-áirde
chun na bhflaitheas, ag ofráil suas gach a bhfuil sé
(ag) fhulang ar son a bpeacaídhe sin, agus peacaídhe
an tsaol go léir.  Oh! pheacaigh, tógaidh notus
ceart anois d'bhúr bhFuascalthóir, agus féachaigh
in a chorp miongheárrtha, stracuighthe, mailís an pheaca
agus foghlamuighidh grám do bheith ar an ainmhídhe
ifreanda so, noch do thug Mac Dé chun na dtrioblóidídhe
agus na bpianta so uile.

Smaoinigh, inso dar h-áit, mar do rinn na cladhairídhe
Fola so leis an sciúrsáil neamhthrócaireach so aon
Chneadh amháin ó cheann go cois do chorp ár Slánuigh-
theóir, do scaoileadar é fé dheireadh don bpiolóir,
dá fhágaint fé féin chun chúnamh do thabhairt dó
féin ag cuir a chuid éadaigh uime chómh maith is
d'fhéad sé.  Oh! a Chríostaidhthe, bíodh truagh agaibh
anois do staid thréigthe bhúr Slánuightheóir, Ní bhfuil
duine aige do thabharfadh láimh chonganta (cúnta)
dhó chun a loit oscailte do cheangal suas, ná chun
an fhuil do stopadh atá ag rith 'na tuiltídhe (thuilte)
asta.  O téighgí dá láthair anois agus tairgígí an
chuid is lúghadh dhe cúnamh thabhairt do ag cuir
a chuid éadaigh uime chun a luit glasa d'fholach ó
fhuacht na spéire.  Acht O! cad é chómh garbh is
<L 102>
atá na h-éadaíghe olainne seo le na dhrom tinn loitithe;
faraoir! i n-áit aon tsuaimhneas ná compórd do
thabhairt dó, is amhlaidh mhéaduighid a chneadha, le
bheith ag cuimilt (cimilt) díobh.

Smaoinigh, inso tríomhadh h-áit, gurab ar eígin do
thug na saighdiúirídhe fola aon am staid d'ár Slánuig-
hteóir tar eís a sciúrsála an tan do oibrigh an
díabhal ionnta sórt eile pianós do thabhairt dó nár
chualadh riamh roimhe sin ar a leithéid ná ó shoin
anuas: agus dobé sin spórt mí-ghrásamhail do
dhéanamh dóibh féin dá chorónúghadh mar Rí.  Uime
sin do stracadar 'na ndiaidh é go dtí cúirt an
Phraetorium, agus ag cruinniúghadh an armáil uile
le chéile, do nochtadar go fíochmhar arís a chuid
éadaigh de, noch do bhí ag ceangal anois le na
chorp loitithe le cneadha; do chuireadar 'na shuidhe
é ar bhínnse nó ar stól, do chaitheadar sean éadach
ceirteach purpar timcheall air, do chasadar ar a chéile
deilgníghe fada, cruadh géara, agus d'fháscadar
iad anuas ar a cheann beannuighthe, do chuireadar
raoid (reed) nó cana in a láimh mar shlat
ríoghamhail (ríghtheamhail); ansan tré fhonómhaid, ag
teacht 'na nduine in áit a chéile, ag lúbadh a nglúine
ós a chómhair le fáilte droch-mheastamhail, `Fáilte
rómhat a Rí na nGuídaigh' Do chaitheadar seilídhe
ar a éadan, do dhornadar (dhoirnígheadar) é,
agus ag tógaint an chana nó an raoid (reed) as a
láimh, is dá bhualadh ansa cheann leis, ar an módh
sin ag tiomáint na dtairgnídhe (tairngí) nibhus (níos)
doimhne isteach, is an fhuil ar an am gcéadna ag
rith go fairsing anuas le gach lot do bhí
air ón a bpionntídhe géara.  A Iosa mhilis, cad déarf-
aimíd anso, nó cé acu an t-iongantas is mó againn
le tabhairt fé ndéara, mailis ministéirídhe an Diabhal,
nó do charthannacht neamhchompráideamhail-se, noch
do chuir d'fhiachaibh (diachair) ort a leithéid do
mhí-chlú agus do phianta neamhchoitcheannta d'fhulang
ar son peacaigh mí-nádúrtha.  Go mbeannuighthear
do mhór mhaitheas go brách.

<L 103>
Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, mar do shíl Pilate
anois go mbeadh buile agus mailís na nGuídaigh sásta,
ar mhó ná fhiafraidís ní bhus mó bás ár Slánuightheóir,
tar éis a fheicsint cad é mhéad na mí-thrócaire agus an
dímheas do theasbánadh dó chun géilleadh dá n-ainmhian
díoltach, do thóg sé leis é mar a bhí sé le na choróin
deilgníghe ar a cheann, agus a phurpar ceirteach ar
a ghualille (a ghuailne), agus O áit árd do theasbáin
sé é do na daoine ag rádh Ecce homo, "féach an
duine".  Féach créad é an tslíghe in a lámhuighthar
é anois, stad dá bhrígh sin ó bheith ag lorg a bháis
ní bhus sia.  Glac truaighmhéil dá chorp miongheárrtha
ó cheann go cois.  Acht féach-se a anam críostamhail
ar n duine le sórt eile súile do mhalairt súile na
malluightheóirídhe cruadhchroídheach so.  Agus féach
créad é an staid ar thug do pheacaídhe-se agus a
charthannacht dochuimsighthe féin é.  Féach ar a
cheann corónuighthe le deilgníghe géara ag dul
trí na uisinnídhe (uiseanna) naomhtha le pian éagsamhlach
ar gach aon taobh.  Féach ar a aghaidh gné-mhillte
le dubh agus gorm, agus é go léir salach le seilídhe
agus fuil.  Féach ar a chorp go h-iomlán geárrtha
stracuighthe le éadach garbh, cruaidh, ceirteach, ag
cuimilt dá luit agus gach aon mhóiméad dá méadúghadh;
agus ansan féach suas agus machtnuigh air in
cathaoir a ghlóire, agus féach créad é an sásamh
is féidir leat do thabhairt dó idtaobh é féin do
uirísliúghadh chómh iongantach san le grádh dhuitse.
Ní iarrann sé ní bhus mó ort ná aithris do dhéanamh
ar a fhoidhne agus ar a umhlaídheacht.  Féach, dá
bhrígh sin cad é an tslíghe a ndéanfe tú taithíghe
do na leasúin seo.

<L 104>
CAIB. XXIX

Ar Slánuightheóir ag iompar a Chroise agus
dá cheangal dí.

An naomhadh Lá Fichead

Smaoinigh, ar dtúis, nár laighdaigh mailís na nGiúdaigh
in aon tslíghe ag féachaint ar Uan Dé ag tabhairt
a chuid fola ar son peacaídhe an tsaol, acht iad
gan sosa ag béiceadh amach go h-árd ín slíghe
challóideach dhrochmhúinte dá iarraidh é a chéasadh:
do ghéilleadh Pilate fé dheireadh dhóibh, agus i n-aghaidh
a choinsías féin, do thug sé breitheamhnas ar ár
Slánuightheóir chun bás na croise.  Oh! a Chríostaidhthe,
an raibh sé ríamh do mhí-fhortún oraibh trí
mheathacht dá shórt, tarcaisne do thabhairt
d'bhur Slánuightheóir agus dá theagasc, agus diúltúghadh
do réir cleachta bhúr mbeatha do riaghalacha an tsuibhscéil,
le eagla roimh ráidhteachas an tsaol? Nach rí-
mhinic do rinn teamtaísiún níbhus lúghadh ná eagla
caradas Caesar do chailleamhaint, a chuir diachair
(d'fhiachaibh) oraibh-se, Mac Dé do chéasadh arís!
Bíodh buairt agus doilgeas oraibh dá bhrígh sin agus
déanaidh aithrighe.

Smaoinigh, inso dara h-áit, mar do ghlac ár Slán-
uightheóir le umhlaídheacht iomlán, le carthannacht,
agus le suaimhneas an bhreith báis san, cé éagcórach
O Philate, ar an am gcéadna do bhí-se ró cheart ón
Athair síorraídhe agus riachtanach le h-aghaidh ár
Slánúghadh-ne.  Ar don mbreith a bheith tabhartha
air, do nochtadh arís é gan mhoill dá éadach purpar,
agus cuireadh a chuid éadaigh féin uime, agus cros
fhada mhór, níbhus (níos) troime ná fhéadfadh fear
d'iompar, ar a ghuaille (a ghuailne) loitithe cneadh 
ach; agus dá bhitheamhnach mar choinnleachta
(choimhdeachta) aige, agus íad le céasadh in a fhochair,
chun an tarngaire sin do dhéanamh fírinneach,
"leis na malluightheóirídhe do measadh é." (Isai.53).
Tagaidh anois, a anamnacha deabhóideach,
<L 105>
agus féachaidh ar bhúr dTiarna ag intheacht anso siúbh-
lóid dhéanach so.  Imthigheann fear roimh inso tslíghe ag
craobhscaoileadh go h-árd na gcortha agus
nár nár cualadh trácht ríamh air: ansan leanaid
na saighdiúirídhe agus lucht a mharbhuighthe é, le
téadracha, casúir, tairngí, etc. 'na ndiaidh sin imthigh-
eann go mallchromtha ár n-árdshagart agus
ár n-íodhbairt, é go h-uile brúighte agus lán d'fhuil,
bitheamhnach ar gach taobh de, agus an chros ar a
ghuaille, é dhá tarraingt leis coiscéim ar choiscéim;
na sagairt, na scríobhaidhthe, agus cómhthionól coitch-
eann na ndaoine go léir 'na dhiaidh agus 'na thimcheall
ar gach taobh, dá mhaslúghadh, dá cháineadh, agus ag
leamh-gháire ós a choinne; na crochairídhe mí-thrócair-
each ag gabháil dá gcosa air, dá bhualadh ag cuir
deithneas air. Oh! a Chríostaidhthe, anois an chuid is
lúghadh dhe glacaigh truaighmhéil do thrioblóidídhe, agus
phianta bhúr Slánuightheóir, agus ná méaduighidh ualach
leis an bpeaca.

Smaoinigh, inso tríomhadh h-áit, ar ár dTiarna
beannuighthe ag iompar a chroise trí na sráideanna
ar feadh tamaill le trioblóid agus pian dolabhartha,
mar do thuit sé fé dheireadh fé an ualach, is gan é
ábalta ar é dh'iompar níbhus sia.  Ná bíodh iongantas
ort 'na thaobh so, m'anam, air i bhfochair ualach a
chroise bheith mar mhéadhachain ar a chorp tuirseach,
lán do luit ar gach ball de, agus caithte lag trí
chailleamhaint an oiread san fola; do leag a Athair
naomhtha ar a ghuaille ualach eile níbhus (níos)
doffhulangtha, viz. Sé sin ualach trompheacaídhe an
tsaol.  Oh! a Chríostaidhthe, is fé an ualach do-
fhulangtha so do thuiteann bhúr Slánuightheóir agus do
théigheann sé i laige.  Ná ní bhfaigheann sé aon
tsuaimhneas ón ualach neamhthrócaireach so ó
Shimón O Cyrene, do fórsáladh chun na croise
d'iompar i chúnamh dhó, acht ní ar iompar sé aon
chuid do ualach ar malluigheacht-ne, noch do leag
an t-Athair naomhtha anuas air a Mhac grádhach
chun iad do
<L 106>
ghlanadh amach le na chuid fola agus le na bhás.  O mhaith-
eas dochuimsighthe an Athair!  O a charthannacht do chuim-
sighthe an Mhic! A dhéanamh agus a fhulang an oiread san
don bpeacadh dona.  O m'anam, tabhair aire go brách
arís gan a bheith mínádúrtha do Dhia chómh grádhach.

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, an uair do tháinigh
ár Slánuightheóir anois go dtí Sliabh Calvary go tuirseach
lag, do leanadar ministéirídhe ifrinn dá mhaslúghadh
agus ag déanamh géirleanamhaint chruadhálach gan sosa
air; agus mhar bhárr ar a phianós do thuit gur ghnátha-
ch a thabhairt do na coirtheóirídhe do bheadh dá gcuir
chun báis, deoch neartuighthe, fíon meascuighthe le
myrrh, acht do thugadar dó san, 'na dhiaidh san do
nochtadar go mí-ghrásamhail a chuid éadaigh de, do
bhí ar an am san ceangailte go daingean dá luit,
ag oscail aris a chneadha go léir, agus dá theasbáint
nochtuighthe fé fhuacht agus náire do chómhthionól
mór daoine. Druid i bhfogas dó anois m'anam, agus
féach air ag dortadh a chuid fola go friseáilte le
grádh dhuitse.  O féach mar do thuiteann sé ar a
ghlúine an fhaid atá an chros dá cur i n-órdúgh-
adh, agus mar d'ofrálann sé é féin suas dá
Athair síorraídhe mar íodhbairt ag dortadh a chuid
fola chun a fhearg do lagúghadh do lasadh trí nár
bpeacaídhe-ne.

Smaoinigh, inso cúigeadh h-áit, ar do chrios a bheith
sínte ar an dtalamh, do shíneadar ár bhfuascailtheóir
ar a faid, noch mar uan ceannsa nár chuir 'na
gcoinne.  Agus ar dtúis do tharraing a láimh dheis
go dtí an áit do bhí toiscithe chun í cheangal dí,
do thiománadar le na gcasúir tairnge mór géar trí
na dheárna, ag oibriúghadh roimhe trí na f<é>'eitheacha,
agus na chámhna go bpollann tríd adhmaid cruaidh
na croise.  Ar an am gcéadna, do chlaon an corp go
h-iomlán ar an taobh deas aige géilleadh don chneadh
agus do na feitheacha go nádúrach, ach ba gharaid
d'fhágadh amhlaidh é, an uair do rug na búistéirídhe
<L 107>
mí-throcaireach so gan mhoill ar a láimh eile, agus
do stracadar í go fórsamhail ar an taobh clé chun
í do cheangal le tairnge mór garbh eile don áit do
bhí toiscithe di.  Ansan ag stracadh a chosa anuas,
do cheangluighdar a dhá brágha (bráighde) naomhtha
le tairnge don adhmaid mar an gcéadna: agus so go
léir leis an oiread san fórsa cruadhálach, go meastar
gur stracadh a chorp go léir morán thar ceart, agus
é chuir as ionad in mórán baill, trí bheith dá tharrain-
gt ís dá shíneadh, do réir mar adeir an fáidhe ríghtheamh-
ail (ríoghamhail), "Do bhaineadar mo lámhaibh agus
mo chosa, d'áirmhíghdar mo chnámhna go léir", Ps.21.
Oh! a Chríostaidhthe, mádh bhíonn crapadh nó polladh
aon fhéith amháin, mádh bhíonn aon chnámh amháin
do bheith as ionad, cé fíor bheag é, chómh mór san
do phían, cad é ár dtuairim do na píanta d'fhulang
ár Slánuightheóir in a chorp do bhí as ionad in gach
ball de; cad é ár dtuairim do'nar fhulang sé an
tan do polladh a lámhaibh agus a chosa, áit a
dteagmhúigheann an oiread san féitheacha, snáthaídhe
(snátha) feola, agus cnámhna le na chéile, le tairngídhe
(tairngí) móra géara?  O ná téigheadh sosa orainn go
brách ó bheith ag iongnadh, ag adhradh, agus grdh-
úghadh a thrócaire.

CAIB. XXX.

Ar Slánuightheóir ar an gCrois.

An Deichmhadh Lá Fichead.

Smaoinigh, ar dtúis, an uair do cheangal na murdraerí
fola so ár Slánuightheóir go daingean don chrois do
thosnuighdar ar é árdúghadh I n-áirde inso spéir.
O! Cad é an gháir do rineadar a námhaid anois, an
uair do chonarcadar é ós ceann na ndaoine?  Créad é
an diamhaslúghadh le nar chuireadar fáilte roimhe?  Ar
feadh na h-aimsire atá a mhathair dobrónach agus
caraid deabhóideach eile gonta trí na gcroídhe ag
féachaint air.
<L 108>
Fé dheireadh do leigeadar cos na croise
tuitim síos inso bpoll do rinneadar di, an
tuisleadh do thugadar di, do chuir sé pian uathbhásach
ar chorp loitithe ár Slánuightheóir, agus do mhéadaigh
sé luit a lámhaibh agus a chosa.  Agus inso slíghe seo,
é ar chrochadh inso spéir, fé phianta agus thrioblóidídhe
eagsamhlach, meádhachain a choirp go léir anuas ar
a lámhaibh agus ar a chosa polltha, le na bhfuil
a phianta do ghnáth dá méadúghadh; gan aon áit aige
ar na leagfadh sé a cheann, ach ar deilgníghe; gan
aon leaba ag a chorp tuirseach loitithe, ach adhmád
cruaidh na croise.

Smaoinigh, inso dar h-áit, ar charthannacht dochui-
msighthe ár Slánuightheóir, agus ar mhailís neamhchomprá-
ideamhail a námhaid.  Do bhéic sé amach go h-árd
i lár a phianta, ag rádh "Athair maith dhóibh, mar ná
fuil fios acu cad tá siad a dhéanamh." Is iad san ag
drannadh is ag crathadh (crothadh) a gcínn ós a chómhair
agrádh, Ah! Tusa do leagfadh teampall Dé agus
do thógfadh arís é in trí lá, sábháil anois tú féin.
Mádh is tú Mac Dé, tair anuas don chrois: i bhfochair
míle eile do shórt masla agus dia-aithis do thugadar
dó, ní h-iad amháin na daoine coitcheannta agus na
saighfiúirídhe, acht fós na h-árdshagairt, na scríobhaidhthe
agus sinnsear na nGiúdaigh do thug dó íad, noch d'éist
agus d'fhoidne sé leo le síothcháin agus le ciúnas.
Acht, O! cé ar féidir leis d'innsint créad é an cúram
inmheadhonach do bhí ar a anam naomhtha, fhaid
aimsire seo go léir do bhí sé ar crochadh ar
an gcrois?  A smaointe síothchana linne, a urnuighthe
dúinn, pianta agus trioblóidídhe inmheádhón a anamas
agus solas dolabhartha an pháirt cumhachtach de,
i nglóire a Athar, noch do gheobhadh sé tríd an fhuascailt
iomadamhail sin, noch do bhí sé féin a'roinnt an uair
sin le peacaigh bhochta.

Smaoinigh, inso tríomhadh h-áit, ar an bpáirt do bhí
ag an maighdean naomhtha Muire I dtrioblóidídhe agus
i
<L 109>
bpíanta a Mic; agus créad é chómh fíor is do bhí
deimhnighthe anso an tarngaireacht san Shimon naomh-
tha "go bpollfadh claídheamh a h-anam fós".  O! Créad
é an dólás marbhthach do luigh ar anam tenderálta
a mháthar ró ghrádhach, an uair do bhí sí 'na fínné
(fiadhnéidh) súl ar feadh cúrsa iomlán pháise a
Mic ghrádhach, do ghrádhaigh sí le grádh neamhchomp-
ráideamhail, ar gach uile éigceart, masla, agus píanta
dár fhulang sé.  Uch! a Mhaighdean naomhtha, is féidir
linn a rádh le fírinne, go rinn na sciúirsídhe, na
deilgníghe agus na tairngídhe do chuaidh trí fheóil do
Mhic, lot chómh doimhin in do chroídhe geanmnaídhe-se
; agus nár féidir le aon sórt nídh ach le míorbhailte
amháin tú choimead beó fé an oiread do mhór phíanta?
Acht O! créad é an lot doimhin do mhothuíghis id
t-anam, an uair do chuir do Mhac, ag fágháil bháis dó,
do chomraigh ar a dheisceabal grádach Naomh Eóin,
ag tabhairt Mac Zebedee mar mhalairt duit-se in áit
Mhic Dé?  A Mhaighdean bheannuighthe, admhálaimíd
le áthas tú id mháthair againne, d'udhachtuigheadh
dúinn uile i bpearsain N. Eóin.  O trí nár fhulanguighis
go h-iomlán, cuimhnigh orainne clannbhocht díbeartha
Éva ós cómhair cathaoir na ngrása.  A Chríostaidhthe,
foghlamuighidh na leasúin iongantach do mhúineann
sí dhíbh aige bun na croise, foghlamuíghidh a
creideamh láidir, agus a dóchas fírinneach; foghlam-
uighidh a toilídheacht iomlán le toil Dé, a foidhne,
agus a misneach.  O! foghlamuighidh uaithe grádh a
bheith do Iosa, agus fuaith a bheith agaibh don bpeaca,
cúis fhírinneach gach ar fhulang sé go h-iomlán.

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, mar atá gach nídh
anois deámhrach (deallrach) chun iompódh i n-aghaidh
ár dTiarna grádhach.  Leigeann a Athair air é dhearmad;
i dtaobh a mháthair a bheith i láthair fé phian dólásach,
téigheann sé trí na croídhe.  I dtaobh a abstal féin,
do dhíol duine acu é, do shéan duine eile acu é, do
thréigeadar go léir é; a charáid agus an mhuinntir seo
is mó ná rinn sé maith dhóibh, agus do
<L 110>
leigheas sé go míorbhailteach, anois ceachtar acu ag cuir le na námhaid
, nó an chuid is lúghadh dhe náire ortha é admháil;
a námhaid ag léimrig le áthas agus dá mhaslúghadh.
Meadhachain a chorp féin méaduigheann sé a phianta.
Acht is é nídh is mó do chuireann trioblóid air, mí-nádúir
na gCríostaidhthe d'fheicsint, laighead an tairbhe do
bhainfidís as a bhás agus as a pháis, agus cailleamhaint
shíorraídhe an oiread anamnacha fuascaltha le na
chuid fola mórluach.  Uch! a Iosa mhilis, ná leig dom
a bheith ar an uimhir mhí-ádhmharach
san: ná leig dom a bheith chómh mí-fhortúnach san is
cúnamh thabhairt dod námhaid id chéasadh leis an bpeaca.

Smaoinigh, inso cuigeadh h-áit, ar an leasún do
thugann ár Slánuightheóir dúinn le na bhréithre déanach
ar an gcrois; ar dtúis, grádh agus carthannacht iomlán
dá námhaid, le guidhe ar a son, agus a leithscéil
do ghabháil le n'Athair síorraídhe, "a Athair, maith dhóibh,
mar ná fuil fios acu cad atá siad a dhéanamh".  O!
foghlamuímíd an leasún riachtanach so ón ár
bhFuascailtheóir ag fágháil bháis dó, grádh a bheith don
muinntir seo d'fhuathnigheann sinn agus do dhéanann
géirleanamhaint orainn agus grádh bheith dhóibh;
agus i n-áit a lochtaídhe a mhéadúghadh, a leithscéal
do ghabháil, agus iad do chuir i leith a neamhthuigsint.
O! Créad é chómh fíor is atá i gcás gach aon pheacaigh,
"Ní bhfuil a fhios aige cad atá sé dhéanamh", dá
mbeadh, ní bheadh sé go brách chómh dána is eiteal
i n-éadan a Mhórdhacht dochuimsighthe; ní bheadh
sé go brách chómh mór san ar buile is diúltúghadh
do na flaitheas ar shuarachas, agus é féin do chaitheamh
síos leis i nduibheigéin do threóruígheas go h-Ifreann.
Anso dara h-áit, foghlaim tairbhe an aistriúghadh
éascaidh fírinneach ón bpeaca, agus an fhaoistin umhal
in ár bpeacaídhe, inso loghadh iomlán do thug ár
Slánuightheóir don mbitheamhnach aithrígheach. "Amen,
deirim leat, an lá so, go mbeidh tú im fhochair i
bPárathas (i bPárthas)," inso tríomhadh h-áit, foghlaim
deabhóideacht grádhmhar a
<L 111>
bheith don Maighdean Mhuire, molta dhúinn go léir ag a
Mac i bpearsain N. Eóin, "Féach ar do mhathair",
inso ceathramhadh h-áit,
foghlaim mór mhéad trioblóid inmheadhonach anam do
Shlánuightheóir, ós na focail seo, `mo Dhia, mo Dhia, créad
fáth nár thréigis mé? Faraoir! Ní le aon reasún eile,
ach chun ná tréigfídhe an duine bocht peacamhail.
Inso cúigeadh h-áit, ón bhfocal san Iosa dá cheasadh
(dhó), "Atá tart orm", tóg notus don dá thart uathbhásach
do bhí ar ár Slánuightheóir ar an gcrois; tart díobh
corportha i dtaobh a throscadh fada, a ghabháil trí an
oiread pianta agus an oiread fola do dhortadh; an tart
eile spioradálta in a anam tríd an dúil dhuthrachtach
do bhí aige in ár maitheas agus ár slánúghadh-ne.
Acht, O  a anacróirídhe mhí-thrócaireach, ná tabharfadh
aon rud uaibh chun a thart corpartha do mhúchadh
acht vinéigir (bhinéigir).  Ni bhus (níos) mí-thrócairíghe
ná san na peacaigh, noch i n-áit a thart spioradálta,
do mhúchadh le buidheachas agus le diadhantacht,
ná tugann uatha acht domblas agus vineigir an pheaca
agus na malluightheacht! inso séú h-áit, ós na
focail seo ár Slánuightheóir ag fágháil bháis dó, "atá
sé críochnuighthe", foghlaim áthas do bheith ort i dtaobh
obair iomlán fuascailt an duine a bheith anois
críochnuíghthe; figiúirídhe agus tairngaireacht an
an dlíghe cómhlíonta; agus an scríobh-lámha (scríbhinn)
do bhí 'nár gcoinne go h-iomlán glan amach le fuil
ár bhFuascailtheóir, inso seachtmhadh h-áit, ós na
focail déanacha so ár dTiarna ag fágháil bháis dó,
`Athair, in do lámhaibh toirbhirím mo spioraid, foghlaim,
i mbeatha agus i mbás, tú féin go h-iomlán do chuir ar chomruighe
Dé.  Is séanmhar iad an mhuinntir do mharnuigheann go
maith ar na leasúin seo do mhúineann a Maightir
cumhachtach dóibh ó chathaoir na croise.

<L 112>
CAIB. XXXI

Ar bhás ár Slánuightheóir.

An t-aonmhadh Lá Déag ar Fichead.

Smaoinigh, ar dtúis, an uair adubhairt ár dTiarna
na focail déanach so, "Athair, in do lámhaibh toirbhirim
mo spioraid," le guith árd láidir; ag claonadh a chinn
anuas ag umhlúghadh go h-iomlán le toil a Athar,
agus le carthannacht iomlán dúinne na peacaigh bhochta,
'nár thairigh sé in so riochta so póg na síothcháin dhúinn,
d'imthigh a anam fíor ghlan as agus mar sin do
chríochnaigh sé a bheatha inso saol so, noch ón a
fhíor thosach go dtí anois ná raibh aon mhóimead saor
gan a bheith fé iomad fulang agus trioblóidídhe ar ár
son-ne.  Rith anois, m'anam, go dtí t'fhuascailtheóir
agus eirghe go dtí é go misneamhail, tabhair póg dá
chosa naomhtha, tabhair fé ndeara a ghéaga mí-ghnéitheach
, cómhairigh go stuidéartha a luit go léir agus caoin do
pheacaídhe, mar is ar a son d'fhulang sé iad.

Smaoinigh, inso dara h-áit, I bpáis ár Slánuightheóir,
ar fhírinne na bhfocail seo adubhairt sé féin do bhás na
croise, gur onóradh agus árduíghadh é inso n-am
gcéadna le n'Athair síorraídhe.  Agus san in mórán slighte
: Oir ar feadh na h-aimsire do bhí sé ar an gcrois,
do chaill an ghrían a solas ar feadh trí h-uaire;
agus aimsir a bháis do crith an talamh, do scoilt na
carraigeacha, agus d'oscail na tuambaídhe, brat an
teampaill do bhí ar chrochadh ós cómhair an sanctuary,
do réab sé ó úachtar go h-íochtar.  Do chuir na h-iongan-
taisídhe seo a leithéid sin d'uathbhás ar na daoine,
d'imthigheadar a bhaile ag bualadh a n-uchta; agus
d'admháil an Centurian, captaen na ngarda go puibídhe
, gurbh é Mac Dé go fírinneach an fear so do chéasadar.
Bíodh áthas ort, a anam críostamhail, bás
<L 113>
do Shlanuightheóir d'fheicsint mar seo onóruighthe! Agus
foghlaim fé an uile nídh dóchas do chuir i nDia, do
aistrighigh mailís do námhaid go h-iomlán chun t'onóra agus
do thairbhe fé dheireadh: suigh síos aige bun na croise,
agus ansan ar do stuidéar.

Smaoinigh, inso tríomhadh h-áit, agus áirmhigh in t'aigne
an iomadamhlacht agus líacht do gach sórt píanta,
trioblóidídhe agus masla d'fhulang do Shlánuightheóir
duit-se, ón a dhul isteach i ngáirdín Gethsemani, go dtí
na fhágháil bháis ar an gcrois.  Tabhair fé ndeara iad
i ndiaidh a chéile, ceann ar cheann, agus do chífir
ná raibh aon pháirt dá chorp naomhtha (noch ba thaithneamh-
aíghe dá m'fhéidir, agus ar an am gcéadna ba ró
thenderálta agus ba ró mhó aireachtaint pian thar
aon chorp saor) saor óna phian féin fé leith.  A cheann
corónuighthe le deilgníghe; a éadan salach le seilídhe
, is brúighte agus dubh agus gorm (le) buillídhe; a
ghruaig agus a fheasóg stuithte (stoithte) agus stracuighthe
, a bhéal foracan le domblas agus bhinéigir; a ghuaille
(a ghualine) brúighte le meádhachain na croise, a lámhaibh
agus a chosa pollta le tairngídhe, a chorp go h-iomlán
caithte le allas fola, miongheárrtha agus oscailte suas
le córdaídhe agus sciúirsídhe; a ghéaga go lagtuirseach,
agus bainte amach as a n-ionad go h-iomlán ar an
gcrois.  Gach ar fhulang sé in a anam
ní raibh sé aon phiuc níbhus lúghadh; acht fós níbhus
(níos) mó go dochuimsighthe ná fhulang sé in a chorp.
Is fiadhnéidh (fínné) ar seo an doilgheas géar san
do chuir i bpianta báis é inso ngáirdín, is fiadhnéidh
ar seo an éagcaoin dhobrónach san ar an gcrois,
"Mo Dhia, mo Dhia, créad fá nar thréigis mé!" D'fhulang
sé fós in a chreideamhaint (nídh is daoire do dhuine
go minic na a bheatha) le fiadhnaisídhe fallsa, agus
cáinseóireacht uathbhásach agus go leór do dhroch chortha
dá chuir 'na leith. D'fhulang sé in a onóir leis an
uile shórt casachán éagcorach agus masla.  D'fhulang
sé in a mhaitheas, a bheith stripeálta go mí-ghrásamhail
dá
<L 114>
chuid éadaigh, agus ar crochadh nochtuighthe ar
an gcrois.  D'fhulang sé in a charaid, le h-iad go
léir dá thréigin; is gan trácht ar mhorán eile d'fhulang
sé, noch is gnáthach ró phianamhail d'fhuil agus d'fheoil,
viz. mí-nádúir na muinntire seo dár rinn sé míorbhailtídhe
'na bhfabhar, cómhgháir a námhaid le áthas i dtaobh a
phianta, a dtarcaisne dá dheisceabail, etc.  Agus in sna
trioblóidídhe seo go léir, do dhiúltaigh sé ar féin na
compóird seo is ró ghnáthach leis do thabhairt dá sheirbhísigh
fé na gcrosa; agus noch do dhéanadh píanta is mó ná
mairtíreach ní h-é amháin sofhulangtha, acht go ró mhinic
milis agus compórdamhail.  Acht ní cheadóchadh sé aon
chompórd eile dhó féin acht san do thoil a Athar a
dhéanamh, agus ár bhfuascailt-ne do cheannach.

Smaoinigh, inso ceathramhadh h-áit, cé h-é d'fhulang so
go léir?  Agus do chífir gurab é Mac síorraídhe Dé; comh-
chumhachtach agus comh-shubstainteamhail le n'Athair;
Tiarna agus Cruthuightheóir neimhe agus talmhan,
dochuimsighthe i gcumhachta, dochuimsighthe i n-eagna,
dochuimsighthe in a uile chaillídheachtaídhe iomlán
thaithneamhach.  Acht cé ar son a bhfulanguígheann sé
so go léir?  Ar son duine bocht, píast anacrach na
talmhan, ar son na bpeacaigh mhí-nádúrtha, tréatuirídhe
dá Athair síorraídhe, aga do féin; ar son na nGiúdaigh
chéadna so do chéas é; ar ár son-ne na aingceiseóir-
ídhe (aindeiseóirí) bochta, ná gabhann an chuid is mó
againn go brách baochas (buídheachas) leis 'na thaobh, ná
fós an oiread is smaoineamh do dhéanamh ar ar fhulang
sé.  O! créad é chómh iongantach is atá tú, O a Thiarna
in do uile shlighte, acht ní bhfuil tú in aon tslíghe
níbhus iongantaíghe ná atá tú in slighte do throcaire!
O! créad é mar do dhéanann an pháis seo ár bhFuascail-
theóir maise agus áilleacht do chuir go h-iomlán ar
cháilídheachtaídhe Dé? Is anso do chímíd
a maitheas agus a charthannacht dochuimsighthe, i dtaobh é féin do
dhlúith-cheangal linn, agus bás d'fhulang ar ár son.
Is anso do chímíd
<L 115>
a thrócaire gan teora, ag tógaint ár míf-
hortún ne ar féin, agus ag fulang na mbuillídhe do
thuill ár bpeacaídhe.  Is anso do chímíd eagna iongan-
tach a áirdréimheas (áirdreimeas), ag oscailt tobaracha
(toibreacha) na beatha dúinne le na bhás féin.  Is anso
d'fhoghlamómaíd eagla roimh a cheart noch do thuit
chómh trom ar a Mhac féin, ná rinn acht é féin do
chlúdach i gcosmhalacht peacaigh, chun go dtabharfadh
sé sásamh ar son ár bpeacaídhe-ne.  O! créad é crich
na bpeacaigh 'na dhiaidh so mar a ndéanfe síad díoghaltas
a chirt do chosc uatha anois, le iompódh ar a thrócaire
láithreach agus a síothcháin do dhéanamh.

Smaoinigh, inso cúigeadh h-áit, in fulang do Shlánuightheóir,
mailís dochuimsighthe, gráineamhlacht neamhchompráid-
eamhail an pheaca marbh, noch ná féadfaídhe a ghlanadh
acht le fuil mórluach Mhic Dé.  Seo ceann do na leasúin
phrionnsapálta is maith led Shlánuightheóir a léaghamh
duit ón gcrois; ní féidir leat é shásamh nibhus feárr ná
le machtnamh do dhéanamh go maith ar an leasún mór
so.  O! ná bí chómh mi-nádúrtha san go brách arís is é
chéasadh leis an bpeaca marbh.  O! ná leig don ainmhídhe
sin maireachtaint ionat, óir chun é sin do threascairt
d'fhulaingódh Críost é féin do chuir chun báis.

Chun an Léightheóra,

Le taithneamh do leabhar beag so do ghabhas orm an t-am
so é aistriúghadh O Bhéarla go Gaodhailge, óir tuigim gur
ró mhór an mhaith do dhéanfadh sé imeasc daoine
tuaithe, le é léaghamh dóibh anois agus arís: do rineas
dithcheall ar é scríobh chómh sothuigse is dob fhéidir,
in slíghe ná beadh sé dócamhail do aon duine do
thuigfeadh Gaodhailge go maith nó do léaghfadh Béarla.
Do bhí a fhios agam dá scríobhfainn é do réir mar
d'órduígheann úghdair eólgaiseach na Gaodhhailge, gur
ró bhig do bheadh ábalta ar an leabhar so do
léagamh, dá bhrígh sin d'fhágas
<L 116>
amuigh gach cruadh-fhocal agus cruadh-shlíghe chun Gaodh-
ailge do scríobh ag súil go mbeadh sé soléighte do gach
scoláire tuaithe.  O's le intinn maitheas do dhéanamh
do na Críostaidhthe neamh-eólgaiseach do aistrigh mé an
leabhar so tuigim ná beidh sé do dhánacht ná do neamh-
charthannacht in aon duine é lochtúghadh, i dtaobh a bheith
contrárdha don sean nós.  Anois cómhairlíghim do na
h-aithreacha agus do maithreacha a chuir diachuir ar
a gclann (má is scoláirídhe iad) a leithéid seo do chean-
nach agus
caibidil de do léaghamh go minic do mhuintir an tíghe:
atáim deimhneach le cúnamh Dé go ndéanfe sé morán
tairbhe, go stopaigh sé morán malluígheacht, go dtabharfe
sé cúnamh chum glóire Dé do mhéadughadh agus go
dtuillfeadh sé beannacht síorbhuan dóibh sin agus
d'aon-sa le saol na saol.


Riaghlacha do Bheatha Chríostamhail

Le tabhairt fé ndeara aige an muinntir seo go léir atá
dúilmhear ar an sonas síorraídhe do shaothrúghadh dóibh
féin.

1. Socraigh in t'anam aigne dhiongbhálta gan toil do
thabhairt don pheaca marbh ar aon sórt cunntas. Is í an
aigne seo fíor fhuindiméad (fhundaiméid) an bheatha dhíadha
; an té ná rinn so, níor thosnaigh sé fós ar sheirbhís Dé.
Gan an aigne seo is díthchéile mhór do aon duine a
thuigsint go bhfuil sé bás naomhtha.

2. Chun go dtabharfaí cúnamh dhuit féin chun an aigne
seo do choimead, bí dúthrachtach chun an uile ócáid
dainnséarach do sheachaint, sé sin le rádh, droch
choimhdeachta, leabhra neamh-riaghalta nó truaillighthe,
súgarthaídhe mí-bhanamhala, etc. "Oir an té ghrádhas
an dainnséar caillfear ann é."

3.  Dein faire ar uile smaointe do chroídhe, agus
<L 117>
diúltaigh do chéad chorruighe an pheaca; coimead gar-
da ar do chéadfadhaíbh agus ar t'intinn, chun ná tioc-
fadh an namhaid trí na bealaíghe seo chun amas do thabh-
airt ar t'anam.  Ná dein neamhshuim do chortha (choirthe)
beaga ar eagla go dtuitfeá i n-áit a chéile i gcortha
níbhus (níos) mó.

4. Diúltaigh do dhíomaointeas, óir is é préamh an uile
mhalluigheacht é, agus bí deimhneach ná tabharfaídhe
beatha dhiomhaoin críostaídhe go brách go flaithis Dé.

5. Ná dein dearmad go brách, ar aon chunntas, dod
urnuighthe maidine agus tráthnóna.  Ar maidin smaoin-
igh do ghnáth ar chéad torthaídhe an lae do chuir i
láthair Dé, le do chéad smaointe do thabhairt dó.  Ofráil
suas dó gníomhartha an lae go léir agus i dtosach gach
gníomh dá ndéinfir ofráil suas arís dó é.  Gídh bé acu
ag ithe nó ag ól do bheir, arsa N. Pól (1Cor.10.V.8).
nó gídh bé nídh do dhéinfir, dein gach uile nídh chun
glóire Dé.

6. Le linn t'urnuighthe tráthnóna, dein scrúdadh coinsías
laethamhail 'od ghlaodhach féin chun cunntais, cionnas
do chaithis an lá; agus gídh bé peacaídhe do gheobhair
amach dein díthcheall ar iad do ghlanadh amch le
deóra aithríghe sul do luighfe tú ar an leaba.  Cé a
bhfuil fíos aige nach í t'oidhche dhéanach í? Ar dhul
sa leaba dhuit cuimhnigh ar an uaigh; socraigh thú
féin chun codlata (codalta) in síothcháin led Dhia, agus
mádh dhúisuíghir inso n-oidhche, árdaigh
do smaointe chuige sin, atá do ghnáth ag faire ortsa.

7. I n-éagmais t'urnuighthe maidine agus tráthnóna, cuir
i leath-taoibh am éigin don lá chun urnuíghe, go ró
speisialta urnuighe na h-intinne, le cainnt in mheadhona-
ch t'anam le Dia, aon mhaitheas firinneach ardchumh-
tach.  I lár do ghnóithe (ghnótha) saolta coimead
tú féin chómh maith is id féidir i láthair Dé, agus
árdaigh t'intinn chuige go minic le bríathra éigin
geárra deabhóideach.  Léaghaidh leabhra spioradálta
go minic mar litreacha nó teachtairídhe ós na flaithis
chugat;
<L 118>
agus mádh lamhálann (lúálan) t'acmhainn
saolta dhuit é, éirghe gach aon lá go dtí íodhbairt
naomhtha an aifrinn.

8. Éirigh go dtí na sácraimintí, an chuid is lúghadh dhe
uair sa mhíodh, agus tabhair aire cheart tú féin d'ullmh-
ughadh dhóibh go fíor mhaith.

9. Bíodh deabhóid mhór agat do pháis Chríost, agus machtnaigh
go minic ar gach ar fhulaing sé.

10. Bí go h-áithrighthe deabhóideach da Mhathair naomhtha;
tóg í mar mathair duit féin, agus íarr ar gach ócáid
a coimirce agus a h-urnuighthe; acht i bhfochair
gach nídh eile dein aithris ar a súbhaílcídhe.

11. Ná leig aon lá thart gan gníomh éigin croídhe bhrúgh-
adh d'Ofráil suas mar shásamh id pheacaídhe; agus
dein díthcheall ar spioraid aithrighe do bheith in t'anam.

12. Tabhair aire, gan a bheith cionntach in grádh an duine
ar féin, do námhaid is mó; agus dein cruadhtan ort
féin go minic led' thoil féin do shéanadh agus le smacht-
ughadh na colna: cuimhnigh ná fuil ríoghacht na
bhflaitheas le fágháil, acht le cruadhtan, N. Matt. II.V.12.

13. Tabhair déirc uait do réir t'acmhainn, "Oir breitheamh-
nas gan trócaire ar an té ná déanann `trocaire"
(N. Seam 2.V.13). Bíodh meas mór agat ar dhéirc spiorad-
álta, led' dhíthcheall do dhéanamh ar pheacaigh mhí-
fhortúnach do chómhairliúghadh chun na h-aithríghe;
agus chun na críche sin, caoin go laetheamhail a
bpeacaídhe i láthair Dé.

14. Bí aireach in gach diúité do bhaineann led shlíghe
beatha, mar caithfe tú cunntas do thabhairt lá eile
fós don Maighistir mór san, d'órdaigh do gach aon
againn a ghlaodhach féin i measc a mhuinntire

15. "In t'oibreacha go léir cuimhnigh ar do chríoch
déanach agus ní dhéanfe tú peaca go brách." Eccl.
Finis
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Machtnuig go Maih air

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Machtnuig go Maih air

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
