Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Early Nineteenth-Century Cork Poems in Irish
Title
Early Nineteenth-Century Cork Poems in Irish
Compiler/Editor
Buttimer, C. G.
Composition Date
1820
Publisher
(Corcaigh: Cumann Staire agus Seandálaíochta Chorcaí, 1985)
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N JCHAS090 158-185> <L 175> <B 1820c 19T> <C Fil.> <M 8> <T Early Nineteenth-Century Cork Poems in Irish> <U C. G. Buttimer> <F Corcaigh: Cumann Staire agus Seandálaíochta Chorcaí, 1985> Labhrás Ó Séagha cct 1820 Ar shéipéal mhór an Chinn Tuaidh Chorcaí an uair do ghlac sé tine Mo dheacairbhroid mo léan le haithris im dhréacht feasta is le léamh díbhse an mhallaitheacht so claon atá ceangailte go géar 'nár gcroítheacha is claonsmaointe, cé mheasaimse tar éis na mbeartannaibh go léir nár baisteadh san le cléir Íosa an camasprot do shéid ina lasaraibh tigh Dé go scannalach fuair péin ar spínchrois. Dó is eaglach 's is baol breith dhamanta 'na thaobh is na flaithis go léir bheith díolta air, óir tiocfaidh an breitheamh caomh oirirc chun Sléibhe Calvary ag léamh ár ngníomhartha, beidh an coiste lena thaobh gach abstal agus naomh do shealbhaigh go saor soillseach Parthas le daoranacra an tsaoil mhaslaithigh chlaon chinnte. 'S is fánach do thréig is gráin ag an gcléir do tháinig ar aon bhreib choíche ag cur ardthine thréan in áras Mhic Dé do crádh is do céasadh trínne; nár fhága sé an saol go bráth acu aon do ráinig ag déanamh an ghnímh sin go mbeidh ag gártha 's ag éamh ar ardMhac na naomh go cráite is go péinmhar scíosmhar. Mo theagasc do gach n-aon tá damanta sa scéal machnamh air féin is smaoineamh an scannail do thug sé ar an dtalamh do Mhac Dé do cheannaigh sinn go daor len' fhíorfhuil; bhí na flathasaibh go léir ar baillechrith le héacht 's an chathair seo go léir fá sceimhle, 'na lasaraibh nuair bhladhm an tigh beannaithe le taobh an easpaig 's a chléir 'na thimpeall. <L 176> Níorbh ionadh mar scéal dá lasfadh uile an spéir 's an talamh go léir gan righneas, go mbeadh smúit ar an ngréin go ndubhfadh an ré is go mbrúchtfadh an chraosmhuir chaoimhtheach, go sciurdfadh chun léirscrios chugainne le faobhar brúchtloscadh caor is tinte ar an té thionscain Mac Dé do dhúbailt fá phéin mar Iúdaigh nár ghéill mar rí dho. Féachaigh-se é mar éag Hannraoi a hOcht tar éis ar threascair sé den chléir le díoltas le feall is cealg cléibh don dream do lean Mac Dé gur scanradh bheith ag léamh a ghníomhartha, a dteampaill do réab, do bhain an ceann díobh le faobhar 's is sampla don saol a dhíomas, 's gan amhras tá léas ag na deamhain air mar aon leis an ndream so rin' éacht san oíche. Níor smaoineadar cé hé do dhealbhaigh an ré an fharraige 's an spéir 'nár dtimpeall, is thug a cúrsa don ngréin chugainne in aghaidh an lae go lonrach is réalta soillseach, do chuir lúth inár ngéig is súile inár bplaosc is go buadhach blasta bréithre milse, do rin' colannaibh den chré is chuir anam inár gcléibh is d'fhuiling peannaid agus péin dár saoireadh. 'S is dream iad do scéithigh le hanstoirm ghéar splancaibh is géaga ón millmhac chuir camlasair thréan i dteampall Mhic Dé agus scanradh go héag ar mhíltibh; is deallrach an scéal gur le hansacht dár gcléir is gurbh fhonn linn dóibh géilleadh choíche ná tabharfadh na Gaeil lomscrios le faobhar is teannchoscairt thréan ar naimhde. Ní bhfaighidh siúd do léas do rin' claidhreacht is claon radharc ar an aonMhac choíche mara n-adhanfaidh aon spré go soillseach 'na gcléibh de ghriantine an naomhspioraid Íosa, le caoi is sileadh déar a ngníomhaibh do léir- insint don chléir le hintinn, mara ndéanfaidh is baol dá bpéarla bheith daor dá gcéasadh go géar imeasc tintíbh. Liúfaidh le héimh is búirfidh lá an tsléibhe go dubhach doilbh léanmhar scíosmhar óir tabharfar gach n-aon chugatsa a Mhic Dé chun a gcuntais a léamh ar binn cnoic, <L 177> lá an chúncais lá an éacht' lá an túirse lá an bhaoil lá an túrna lá an léin ag mílte le liúireach ag éamh ar úrMhac na naomh go ndubhfaidh an spéir le sceimhle. Ní le dearmad nár léas go heagnach im dhréacht ar an easpag so de phréimhshliocht Mhíleadh do tharraingeas go réidh ó anachanaibh baoil le teagasc ceart a thréad chun caoinis; is dearfa gurb é fé ndeara 'gus an chléir nár treascaradh na céadta mílte de dheascaibh tigh Mhic Dé do lasadh imeasc na nGael ar na flathasaibh go léir chuir sceimhle. An Ceangal A shruth chosanta den bhorbfhuil is a dhiagaire cháidh a easpaig oirirc chun fortaigh do chuir Dia mar leagháid nur soilbhir ceart socarach do bhriathra 'ár ndáil a ollamhain táim ullamh duit ós aon mé ar fán. <B 1828c 19T> <U Dónall Ó Súilleabháin> II An tAthair Dónall Ó Súilleabháin cct Ar fhaicsin an tséipéil chéanna nuadhéanta go greanta A thearmainn Dé ní léan do loscadh ós léir ón gcruth a fuarais, mar luisne na gréine gléithe 'bloscadh iar néalta doilbh duaircis. Gidh gur lasamhail faobhar géar an ghortha thréin ag scrios do bhuaice, d'eascair do scéimh mar fhéinics órdha aonda ón ndorn luaithre. Ag dearcadh go caol gach céim den obair idir chlaona cille is chuasa, ar ghastacht na nGréag i gceird na gclochar ba léir an foras fuair mé. Is curanta réim na bpiléar 'na seasamh is na céadta ar ais a ngualann den mheithil nár ghéill go héag do chleasaibh claona an talaimh shuaraigh. Ní hionadh scléip ar thréad an easpaig is tréine i dteangaibh suadha, d'fhadaidh teach Dé tar aon dá shamhail i gcléir nó i reachtaibh tuatha. <L 178> <U Dáibhí de Barra> III Dáibhí de Barra ro chan do shéipéal mhór Chorcaí Dá mba acmhainn dom ba chanta liom i mbréithre órdha, labhairt i gceart eagna ar thigh Dé mhórga, sa chathair seo tá seasamhach fá réim chróga faoi thearamainn an easpaig ghil de phréimh Fódla. Níor ceapadh ó am Solamh do fuair barr gaoise, nó an tigh taitnimh thug an tAthair dóibh in am Mhaoise, san mBreatain ná san mBanba ná i mball cuimhinteach a shamhail sin níl acu anois, ná is dóigh choíche. Ní machnamh dom gur samhalta san Rinn Eoraip a mhaisechruth sin tabhartha ó láimh droing' eolais, tigh is acmhainne don aicme bhíos ag guí an óghMhic níor amharcaigh súil eaganaigh cé cruinn nótus. Tá an tAthair cruinn i bpearsain ann gach ló is oíche 's a' Mac cheannaigh sinn ar sparainnchrois fá choróinn spíne 's an Sprid bheannaithe tá eatarthu dá ngnáthchoimhdeacht, cé trí pearsana iad, táid ceangailte in aon Dia cinnte. Tá an Mac marthanach, an dara cuid den Tríonóid ghil, don Athair suas dá shleachtain ar an altóir ann chomh hacmhainneach is 'tá i bhflaitheas fána dhiacht leonta idir anam agus phearsain agus chaoin stórfhuil. Atá tearmann na n-aingeal ann dá ghnáthchoimhdeacht 'na slua beannaithe le cantacaibh gach tráth 'íobairt dá thagairt lena n-acmhainn i nguth breá tríonta gur naofa carthanach ón Athair an Mac crádh trínne. Mar Sheraphim os cionn aingeal is ardshlóite tá an t-easpag os cionn eaglaise sa chéim mhór so, níl galar ar tí an anma ná fuil brí is comhachta ag a mhaitheamh don té admhas iad go cruinn dóibhsin. Mar shaithe beach lá taitnimh geal le hardintinn chun meala 'phiocadh os barra luibhche is bláth aoibhinn, is mar sin thig lucht taitnimh ghlain do chrábhadh Íosa ag sleachtain dó is dá eaglais 'na dtáin shíordha. A Íosa, a mharcach do mhachnaigh sinn sul gineadh óg sinn, 's a Chríost acmhainnigh mhórmhaitheasaigh 's a Mhic na hóghghlain', díon, tearamainn ár n-anamna is cuir fá dheoidh sinn ar láimh t'Athar a' gabháil salm dó a' caitheamh glóire. Amen. <L 179> Sirim an t-easpaig is a eaglais naomhchliaraigh guí ar m'anam dá sheachaint ar dhaorphianta, guí gach aicme lér taitneamh mo shaorbhriathra dom dhíon ar chealg mo namhad tá dom chlaonchiapadh. <B 1832c 19T> <U Dónall Ó Murchú> IV Dónall Ó Murchú cct do Ghairdín na Luibheanna Is aoibhinn ren' áireamh, a fhíorbhanaltra an Uain, na gairdíní ró-áille ód ainm do luaim, is gálach a bhfásaibh, is bláthmhar 's is cumhara, 's is fíor gur rug barr leo ó áitreabh na dtriúcha. Níor léir dhuit aon ghuais ach machnamh na n-éag atá scaipithe ar cuaird idir dhuille na gcraobh faoi leacacha shuain is mórthoradh na ngéag do leighisfeadh gach galar, tinneas is rénimh is do thógfadh ón marbh an peacach dá mb'fhéidir. Is páirteach le ríomh naomhtheastas na slógh, 1 The Josephines a gcáilord gan teimheal, "fhíorMhuire na hóigh", is glórmhar re faicsin ionad a gcréchoirp sa ngairdín seo Pharthas talmhaí naofa. Imeasc gach bile atá i bhfoirm sa gcríoch so, 2 Their burial place atá curtha ag a gceann an crann géar spíona ler tolladh gan trua an tUan geal Íosa d'fhuiling gach peannaid chun sinne do shaoradh ar nimhchealg gan chríoch, meangdlí na péiste. Aitchim is guím le gealintinn chráifeach gan peannaid le suíomh, ná seal díth sláinte, i ndáil an tsagairt faoi ndeara an réim seo The Rev. Father Mathew in ainneoin clamhbhúir, cé dubhach an scéal leo. The corporation of Cork Atá gach toradh ba cháileach le fáil ann gach mí, glaise agus bláth geal is gach dea-áireamh fíogh, idir phiorraí is airne is mhóráilleacht bídh, fós plumaí is úlla ag lúbadh na ngéaga, spíosra geal cumhara is fionúirí 'na slaodaibh. Aicídí an tsaoil, an aeir agus na farraige do bheith i seilbh gach n-aon i bpéin agus in anacra, atá a leigheas ar láimh, más i ndán dóibh éifeacht, gach luibh re fáil ag fás sa gcéim seo. Airgead na Mumhan níorbh fhiú seoch feoirling mar thairgsin le rún chun seilbh do thógaint ar theampall dhúin chirt oird ghil Sheoisif. Ina n-úir ní cuirfear aon diúltadóir craosach do thréig mac Muire chun sinne do léirscrios.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
