Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Elegy on Émonn Ó Braonáin
Title
Elegy on Émonn Ó Braonáin
Compiler/Editor
Breathnach, Pól
Composition Date
1632
Publisher
(B.Á.C.: Cuallacht Chuilm Cille, 1913)
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
Coitchenn cumha chloinne Néill, do throim-loit orchra íaidséin, cáoimh-chletha do clódh ré tan, daoir-chetha ó'n mbrón dá mbáthadh. Monúar atáid go tríamhuin sliocht tuirseach Néill Náoighíalluigh, an ceólchuire fá'r ghin goimh nimh eólchuire dhá n-argoin. Táinicc an chumha choitchenn go tteidhm bfíochdha bfornoicht-tenn fá'n rígh-ealbha ó Bhóinn na mbenn, mí-mheanma dhóibh an dílghenn. Tarla dán-shúaimhnes orra síol Néill lesa Líathdroma, tíad tar úidh an eóil shenta gan dúil cheóil nó chuideachta. A n-imshníomh do-chóid ó cheilt fine Néill dealbdha an deisgeirt, mar chrécht ttrom as teó dochar 'n-a ghleó lonn gan leasochadh. Créd an tochrádh grod tromsa do loit uile an fheadhonsa, ó'r comhbúaidhreadh thíar is toir an fhían chronnúaidh-gheal chobhsoidh. An sníom cogaidh nó ceilge, nó'n sliocht dénta díbhfheirge ó'n báoghlaighe a mbeó-ghoin sin, leómhuin aol-maige Uisnigh. Nó'n toghuil úaibhrech eachtronn, nó'n díol écht nó eineachlonn, nó'n pláigh bhreacht-lonn reachtmar rod, nó'n letrom neartmhar namhod. Ní foghhil ghaile nó gráin ro-s-mill, acht bás Í Bhráonáin laóich fhearchonta as mire méin fine reann-chorcra rí-Néill. Éamonn Ó Bráonáin bas tseng, éin-díth chlíar, cara prímh-cheall, a bhás as olc dá fhine 's as cás do ghort gheil-Mhidhe. Dob éun-oigher dh'Énna mac Néill, ba flaith ar chlú 's ar chaithréim an saoir-bhengán go ngné ngil, 's dob áoin-lennán é dh'éixibh. Oidhedh churaidh na Craóibhe dúsgadh uilc is anaóibhe, do bhí an donusso, a Dhé, a ndán 's é ní horusa dh'iompádh. As mairg dúthaigh ré'r dhealaigh a maith líonmar fhlaitheamail, 's a rai-réidhe fá riar sgol, 's a mhían d'ainfhéile is d'egnamh. Cennus fine nó fedhna ní fhuil nó ól fínemhna, nád grinn-bhearta fa chró Cuinn ó ló imdechta Émuinn.
Fúarus sgéul ar chlannuibh Cuinn, aóidhe sgeóil nach sgéul fábhuill, an sgéal go bfairbhrígh ar fuin, ar aird-rígh thréun ó Themruigh. Tarla cinnedh, lór dho lot, tré ard-fhlaith dhar bh'ainm Cormac, fá chrú Luighdhech mar do ling, anú as cuimhnech an chréidhim. Ré linn Chormuic mic Airt uill níor tháruill maoith clann Criomhthuinn acht lán do'n uile ionnmhus an cuire sámh soichioll-bhras. Ní raibhe a níarthar Eórpa samhuil don droing dhoi-leónta, a sén an tansoin gur thill, sgéul d'á n-amhsoibh dob inghrim. D'aithle a bhfuarodar d' aóibh rug ar chrú Chobhthaigh chnes-chaoil, ag aos eóil atá a thuigsin, lá leóin ar an laochruidhsin. An lá dhár thacht eite eó rí Érenn nár ob airm-ghleó níor lá medhra an lá do-luidh acht lá tedhma dhá triathuibh. Ainnséin ar n-imthecht Chormaic lingid uilc as othor-luit, gér shuaimhneach ó shíodh roimhe síol úaibhreach Ó nÚghoine. Níor ríoghadh éin-rí ar Éirinn d'éis an aird-rí uicht-shéimhfhinn, do fhan a n-áontomha treall nár lamh áon-togha dh' imdeall. Trí blíadhna do bhí an Banbha nár shealbh rí nó ríogh-dhamhna do chumhuidh Chormaic í Cuinn, pudhuir ordhruic a n-abruim. Aithghin Éirenn d'aithle a rígh críoch Mhidhe na magh slis-mhín, fíoch na trén-duilghe ro thogh, díoth ar nÉmuin-ne a hadhbhor. Mar chloinn cCobhthoigh tré Chormac bíd Íbh Néill na níamhonn-bhrat ag cáoinedh Í Bráonáin bhreth, áon-fháidh na nGaoidheal ngúaismher. Tré n-a bás, ní réim ratha, níor fágbhadh ainm ardfhlatha, nó a rádh gur bh' oirbheartach d'fhior um chlár toinnbhleachtach Tailtion. Is coitchenn í núa-chaoi aniogh fine Néill na naói ngeimiol gan lúadh fiadhuigh nó fledh-óil dár dhúal d'fialfhuil Éiremóin. Slúagh Midhe na maoilenn mbán, tugsad áoibhnes ar ochlán a ndíaidh í Énna Uisnigh, bíaidh an séula suthuinsin. Dá égcaoine a nInis Fáil iomdha banntrocht is bandáil lé clódh beó-chroidhe bos do lógh eólchoire dh'amos. Bú dóich díllecht do chabuir, bú sgíath dhín do dheóradhuibh, gég Naói bú toirbertach tol do bhaói oirbhertach iúlmhor. Ní tug is níor thuill tathaoir an seabhoc saor sotha-chaoin, menma ra-bhog na rían nglan mian a charod do chosnam.
Do-chuaidh an mhaith maraon ris, do sgéith fúair-chioth gach flaithis, nocha léir tairthe ós tealaigh léim aithfe dá n-imdheadhuil. Ní faicther cnúas ar chrannghoil, nó fás áir ar úrthalmhain ní nochtar a bhfíad na bfionn grian acht tré dhortadh ndílenn. Mór mío-rath as mana cáis mhothuighther tré mhac Tomáis, do shíor ag lucht bhraon-chláir Bhregh d'ulc an chlaochláidh do cinnedh. Trúagh do mhacraidh, do dháimh, do-chí brugh Bhaile Adáim, dún na n-gér-rann 's na ccall ccuir, gan Émonn ann dá iarruidh. A áiremh ní fhéd file uaisle an fhéinnidh fhoirghlidhe gáoth-mhéinne nár thláith ré tenn, aoin-chéile cháich go coitchenn. Coitchenn.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services