Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Saothar Fear nDomhain - Caibidil 2 (ar leanmhaint)
Title
Saothar Fear nDomhain - Caibidil 2 (ar leanmhaint)
Author(s)
Ó Rinn, Liam,
Composition Date
1917
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1917_07_07_04> <L 4> <B 1917> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Liam Ó Rinn> <F An Claidheamh Soluis> Saothar Fear nDomhan Caibideal II Badh chóir dom teacht thar an Spáinn, leis, tír 'na bhfuil a gnó teistile agus a gnó mianadóireachta agus a gnó miotalóireachta ag fás go tiugh; acht ní mór dom gabháil tháirsi agus trácht do dheunamh ar thíorthaibh gur measadh beagán blian ó shoin nár bhfoláir dóibh bheith i gcomhnuidhe ag ceannach ó náisiúnaibh ceárdaidheachta na hEorpa Thiar. Cuir i gcás Breasal. Nách é rud a bhí in áirithe dhi sin, dar le lucht economidheachta, ná cadás do shaoth- rughadh, agus a dhíol gan oibriughadh, agus earraidhe cadáis a ghlacadh mar mhalairt air? Sa bh. 1870, sa naoi muilinn shuaracha chadáis do bhí aici ní raibh acht 385 fearsaidí ar fad. Acht sa bh. 1887, cheana féin, bhí 46 muilinn chadáis aici agus 40,000 fearsaid i gcúig cinn díobh san; agus ón 10,000 seol, náchmór, do bhí ionta go léir, bhí breis is 33,000,000 slat eudaigh chadáis ag teacht chum margaidhe Bhreasail in aghaidh na bliadhna. Chúig bliana fichead ina dhiaidh sin, sa bhliain 1912, bhí, cheana féin, 161 de mhuilnibh cadáis aici, agus 1,500,000 fearsaid agus 50,000 seol ionta san, agus obair do bhreis agus 100,000 duine ionta. Fiú amháin i Vera Cruz, i Meicseag, tá tosnuighthe ar earraidhe cadáis a dheunamh ar scáth oificeacha custuim agus sa bhliain 1887 bhí 40,000 fearsaid ann agus do deineadh 287,700 píosa eudaigh chadáis agus 212,000 punt abhruis. Ón mbliain sin i leith táthar ag dul ar aghaidh i gcomhnuidhe agus sa bhliain 1894 dubhairt an leas-chonsul Chapman ina chuntas gur i muilnibh snímhdóireachta Orizaba bhí cuid des na measíní do bfhearr le fagháil, agus "deuntar anois," ar seisean, "priontaí cadáis a bhíonn chomh maith leis an earra iasachta, nó béidir níos fearr ná é." Sa bhliain 1910, cheana féin, bhí 32,000 oibridhe san 145 de mhuilnibh cadáis a bhí san áit agus 703,000 fearsaid agus 25,000 seol nirt ins na muilnibh sin. San India, ámhthach, iseadh breugnuigheadh i gceart an lucht adeir ná fuil i ndán do náisiúnaibh áirithe aon rud do dhíol leis an gcoigríoch acht adhbhar neamhoib- righthe. Do meastí riamh gurb í sin tír ba dheimhnighe ag an mBreatain Mhóir chum eudach cadáis do cheannach agus dóibh í, leis, go dtí a bhfuil le fíordheunaighe. Do cheannuigheadh sí breis is an ceath- ramhadh cuid dá ndíoladh an Bhreatain d'earraidhibh cadáis, ní headh acht a dtrian nách mór (.i. ó luach £75,000,000 gach bliain ón mbliain 1880 go dtí an bhliain 1890). Acht bhí athrughadh ag teacht agus dá chomhartha san ní cuirtí chum na hIndia in aghaidh na bliana acht ó luach £21,680,000 go dtí luach £25,680,000 as luach £110,440,000. Na gnóthaí cadáis úd na hIndia do bhí chomh neamhrathmhar ar dtúis, rud nár mínigheadh i gceart fós cad ba bhun leis, is amhlaidh dheineadar mar bheadh a bpreumhacha do chur síos sa talamh go hobann agus go doimhinn. Foclóirín Saineamhlacht .i. originality. Siné an focal <L 5> Gaedhilge is fearr thugann bhrigh an Bheurla leis sa chás so. Na fórsaí nádúrtha, nó, fórsaí an nádúir, natural forces. I mí na Nodlag 1902 bhí leitreacha as "Chlaidheamh" ón Athair Peadar agus ó dhaoine eile agus cuntas ionta ar an mbrigh atá le "nádúr" agus le "nádúrtha" i mbeulaibh Gaedhilgeoirí fé láthair. Do réir deallraimh, tá an seana- bhrigh imighthe acht cadnathaobh ná haithbheomís arís é? Chífar an dá fhocal i "dTrí Biorghaoithe an Bháis" agus in "Eochair- sciath an Aifrinn" agus iad dá n-úsáid sa chéill ina n-úsáidtear anois iad sa Bheurla agus i dteangthachaibh eile na hEorpa. "Sinn féin sinn féin" .i. self-reliance. "Italy all by herself" atá sa Bheurla. Abairt iomlán iseadh "Sinn féin sinn féin." Tuigtar "is" roimis agus má deighiltear an dá "sinn féin" óna chéile le comma beidh an abairt gan brigh ar bith. "Do shrois meanma..." .i. It inspires the whole mass of producers." Coimhdeacht na gcoigríoch, .i. "foreign guardianship." cf. aingeal coimhdeachta .i. guardian angel. "Deunfaidh siad aithris..." .i. "The best French and English patterns are imitated and improved by a touch of national genius and artistic traditions." Miotalóireacht .i. metallurgy.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
