Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Cia Tá ar Buile?
Title
Cia Tá ar Buile?
Author(s)
An Seabhac,
Pen Name
An Seabhac
Composition Date
1913
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1913_10_04_01> <L 01> <B 1913> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U An Seabhac> <F An Claidheamh Soluis> Cia Tá ar Buile? Tá na rásanna ar siubhal indiu. Tá an baile lán de dhaoinibh. Tá rí-rá agus gleo agus fuadar ar an tsráid. Tá lucht Beailití ag amhrán agus lucht giobhal ag béicigh “Rice cards,” agus cóistí ag dul síos an tsráid agus cóistí eile ag dul suas agus lucht tiomána ag liúighrigh agus ag leigeann fead agus ag baint ceoil as fuipeanna. Tá fir ag dul isteach ag ól agus fir eile ag teacht amach ó bheith ag ól. Tá hataí agus ribíní ar chailíní beaga. Tá fir ag cainnt agus ag aragóint; agus tá fir ag bladar le mnáibh agus cuid des na mnáibh ag magadh fútha agus tuille aca dáiríribh i dtaobh an bhladair. Táid siad go léir ag bogadh amach go páirc na Rás ach mise. Táim-se annso ag an bhfuinneoig ag féachaint ortha agus ag éisteacht leo agus iad á fhiafraighe “Fot time 'il the first race be run?” Ach nílim féin ag dul ar na Rásanna i n-ao' chor. Ní maith liom Rásanna. Níl aon chiall leo. Níl aon ní do'n aigne ionnta. Níl ann ach luas cos capall agus greadadh géar fuipe agus béiceach bhaoth fear agus gliogar-gháire ban. Níor ghádh dhuit ann ach cluasa agus súile. Dá mbeadh aigne ná tuigsint ann agat do mhillfeadh san do shuim agus do thaitneamh sa rí-rá agus sa bhfuadar agus sa ghlaigín- teacht. Ach éist! Cad é an dórd so? Ó seadh, an Band, agus é ag siubhal na sráide chun na daoine a bhrostú chun na Rás. Fuireann ceoil na Measardhachta leis. Bhuel bhuel! Ní leig- feadh na Sagairt an band sin ar na Rásanna i n-ao' chor anuiridh. Thuigeadar nár ghaibh Rásann agus measardhacht le chéile. Ní ghabhann leis: acht tá daoine ar an mbaile seo ná tuigeann cad na thaobh nár cheart fuireann ceoil lucht measardhachta a bheith ar na Rásanna agus bhíodar ag gearán. Tá daoine ar an mbaile agus ní thuigeann siad aon ní agus féach, ní bhíonn aon bhrón ortha. B'fhéidir go bhfuil an ceart aca gan aon ní a thuisgint. Dá dtuigidís do shuathfadh san a n-aigne. Is olc an rud an aigne a shuathadh - óir thiocfadh mí-shásamh nó mí-fhoidhne nó fearg nó náire nó smaoineamh san chaithfeadh an corp rud éigin a dhéanamh nó rud éigin a bhriseadh nó rud éigin a chur i gceart; agus annsan cá fearr tuisgint? Chím fear sa tigh óil seo os comhair na fuinneoige. Tá sé sásta leis féin. Is aoibinn do. Níl aon tuigsint aige. Ní thuigeann sé aon ní ach gur maith leis é féin a líonadh le pórtar dubh. Ní tuisgint é sin, tá a's agat, ach dúil mar bheadh ag muic nó boin. Dá mbeadh tuisgint ag an bhfear san ní bheadh a gháire chomh gairid dó. Thuigfeadh sé gur dúil muice nó bó atá aige agus, ar nós na bó, gur threise a dúil ná é féin. Bhéadh droch-mheas aige ar féin annsan, agus b'shin tubaist. B'shin a chríoch agus dheire. Ar bh'fhearr dhó tuisgint aige ná bheith gan aon tuisgint? Cad n-a thaobh dom-sa bheith im'aonar annso agus gach duine eile agus fuadar fé ag dul ar na Rásanna? Cad na thaobh ná fághainn aoibhneas as bheith ag ól Pórtair? Tuisgint — sin é fé ndeara é, tuisgint a bhaineann an t-aoibhneas de bheith ag ól Pórtair, tuisgint ná fágann im'chumas sásamh a bhaint as na rudaí a thugann sásamh do'n bhfear úd thall atá leat lán de Phórtar dubh. Ní fhéadfainn portar d'ól, déanfadh sé breoite mé, tuigim. Tuigim gur fearr mé gan pórtar agus nach uasal bheith ar meisge. Tuigim nach bhfuil ins na Rásanna ach seafóid agus bréig-reacht agus sa tsluagh a bhíonn ag féachaint ortha ach amadáin díomhaoine. Tuigim: agus sí an tuisgint sin fé ndearna dhom bheith annso im' “dhubh-d'fhear” agus peann agam agus gan mé sásta le haon rud. An fear úd thall ag ól — ní thuigeann sé aon ní agus tá sé suairc. Tá piúnt mór eile n-a láimh agus tá cubhrán bán ar a bharr. “Fé thuairim bhur sláinte,” adeir sé, agus tá an piúnt diúgtha go dríodar aige d'aon slug amháin. Tá an piúnt follamh ar an gcúntar arís agus tá an cubhrán bán ar chroiméal fir an tarta mhóir. Ach féach an aghaidh bhreagh shuairc shásta atá air! Tá a bhean amuich ar pháirc na Rás agus Bórd Roulette aici agus í ag déanamh airgid. Tráthnóna, tiocfaidh sí isteach agus raghaidh sí ar lorg a fir agus bainfidh an fear an t-airgead go léir di; agus buailfidh sé í agus tabharfaidh sé súil dubh di má bhíonn sí ag cnáimhseán. Beidh sé sásta leis féin óir beidh sé lán de phórtar agus níl a mhalairt de thuisgint aige. Níl aon tuisgint ag an bhfear úd thall agus tá sé sásta. Tá tuisgint agam-sa agus tá ná rudaí sin go léir ag cur tinnis orm. Ní fheadar an aige sin atá an ceart nó agam-sa. Ciocu é sin nó mise atá ar buile? Tuigim-se. Ní thuigeann seisean. Ciocu is fearr tuisgint nó mí-thuisgint? Ní fheadar. Tá an sgéal sa mhuileann orm. “An Seabhac.”
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
