Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Na Ceanntair Ghaedhealacha. I gCairbre.
Title
Na Ceanntair Ghaedhealacha. I gCairbre.
Author(s)
Ó hAnnracháin, Peadar,
Composition Date
1911
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1911_11_18_01> <L 01> <B 1911> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Peadar Ó hAnnracháin> <F An Claidheamh Soluis> Na Ceanntair Ghaedhealacha. I gCairbre. Tosnú beag b'eadh an tosnú so do rinne- eamar an lá fé dheire i Midhros ach tosnú maith b'eadh é. Do-chuaidh an sagart paróisde lem' chois go dtí na tighthe agus do labhair sé go ciallmhar le na daoinibh mar gheall ar an ngnó do bhí an siubhal againn. Thug sé mar cómhairle dhóibh Gaedhilg do labhairt le na gcloinn agus thugadar geallamhaint go ndéanfaidís. Bhí cuid aca ghá rádh go raibh na leanbhaí ró-óg agus bhí cuid eile ag ceapadh go raibh a gclann féin ró-chríona. Is mó sórd leith-sgéil bhíonn ag daoinibh nuair gheibhtear locht ar a gcuid gnótha. Bhí a sgar féin de na leath-sgéalaibh sin ag an dream so a raibh baint againn leo i Midhros. Ach bhíodar go léir ar aon aigne linn gur mhór an náire an Ghaedhilg do leigint uainn. Níor cheapadar san go bhfuigheadh sí bás go bráth san áit sin, agus leanbhaí aca ná raibh seacht bhfocal di aca na mbéalaibh. Féach ar sin anois! Bhí daoine ortha a dubhairt linn go raibh a leanbhaí féin ag foghluim na teangan ar sgoil, agus dar ndóigh ná raibh aon amhras ná go mbeidh sí go breagh aca ar ball. Ach amás ní bheidh muna mbíonn cabhair le fághail sa bhaile aca. Thóg sé tamall maith orainn an sgéal do mhíniú dhóibh, agus brigh na geallamhna do bhí ghá tabhairt aca uatha do chur i n-iúil dóibh ar eagla go gceapfaidís ná raibh eadrainn ach cómhrádh beag gnáthach. D'fhágamar cárta beag in gach tigh agus chuireamar na luighe ar dhuine den aos óg i ngach ceann aca a raibh breacaighthe ar an gcárta san do léigh foth- uair agus na sean daoine do choraighe chun leanamhaint dá réir. Ní raibh mórán Gaedhilge ar an gcárta agus bhí sí de mheabhair ag a bhfurmhór an túisge d'airigheadar í. Ní raibh aon duine aca ná dubhairt “Amén a Thighearna” nuair do-chualadar an focal deir- eanach den phaidir bhig do bhí air. (Beidh a raibh sa chárta san fé chló sa Chlaidheamh). Bhéarfar duaiseann an bhliadhain seo chugainn do na daoinibh is fearr a mbeidh an teanga ag a gcloinn, agus do hinnseadh an méid sin dóibh. Do chuireadar ana spéis san ghnó. Sa treo san do chomhnuigheann Pádruig Ó Conaill, múinteóir teasdil, agus bhíodh seisean ag innsint dóibh go raghadh an sagart ag triall ortha lá éigin chun cosg do chur leis an mBéarla ann. Is fearr go mór dul mar sin go dtí gach tigh ná bheith ag tabhairt comhairle do phobal ó árdán, Gheall an sagart féin Pádruig Ó hAonghusa go raghaidh sé ag triall ar anáit sin ó am go ham chun féachaint i ndiaidh na hoibre seo thosnaigh sé an lá fé dheire. Tá tuille ar siubhal aige sa pharóisde mar mhaithe leis an nGaedhilg. Léigheann sé na gníomhartha agus an soisgéal agus na paidreacha tar éis Aifrinn as Gaedhilg gach re Domhnach. Annsan bíonn Pádruigh Ó Conaill ullamh tar éis Aifrinn chun seanmóin do léigh' do na sean-daoinibh le hais an tseipéil. Thug an sagart “Seanmóin as Trí Fichid” an Athar Peadar do Phádruig chuige sin blaidhain ó shoin, agus is clos dom go mbíonn pobal maith aige uaireanta. Deireann cuid de na daoinibh gur deise leo go mór na seanmóintí Gaedhilge sin ná an sórd eile agus gan ach tuatach ag a léigh dhóibh d'taobh amuigh de shéipéal. Má ba dheise mar sin iad ba dhá dheise a bheidís an sagart a bheadh Gaedhilge líomhtha aige dhá dtabhairt uaidh agus é 'n sheasamh ar an altóir. Tá an sagart so ag déanamh a dhíchill, pé sgéal é, agus beidhmíd ag súil le toradh maith mór de bhárr a shaothair ar ball. Peadar Ó hAnnracháin.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
