Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Féis Ros Muc, 1911
Title
Féis Ros Muc, 1911
Author(s)
Mama,
Pen Name
Mama
Composition Date
1911
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1911_10_14_01b> <L 01> <B 1911> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Mama> <F An Claidheamh Soluis> Féis Ros Muc, 1911. Bhí an mhaidin go breágh grianmhar. Ní raibh oireadh agus siolla gaoithe leis na crainn a chrathadh. Bhí na duilleabhar ag tuitim go flúirseach os ar gcomhair ag dul dúinn thré Oilleamharach na dhiaidh sin. Bhí corr fhuar san maidin gidh nach raibh oiread agus néall le feiceál. Dubhramar go raibh cuma agus gotha an gheimhridh ann san deireadh. Acht cá raibheamar ag dul? Cia le n-aghaidh an mhociéirghe seo indiu? Nach indiu lá na Féise i Ros Muc? Nach indiu an 24adh de Mheadhan Fóghmhair, agus nach indiu an lá is mó tháinig le bliadhantaibh le bheith ag an nGaedheal i Ros Muc. Is ag an bhFéis atámuid ag dul gan aimhreas. Seadh nach iomdha rud ar bh'féidir linn sgríobhadh faoi san áit? Féach thoir uait. Cnoc Chamuis a bhfuil “Poll an Phíobaire” fá na bhun. Féach siar uait Inbhear, an áit a raibh “Ádhbhar an tSagairt” sgathamh de'n tsaoghal? Air ar mbealach atá “Teach Sheana Mhaitiais,” agus isteach uait arís a bhí comhnaidhe ar “Nóra Mharchuis Bhig” sul má ndeachaidh sí go Sasanaibh. Seadh, agus féach an áit a dtáinig ughdar “Dheoraidheacht” as, san Ros siar uait. Ní'l ort acht an bóthar siar díreach a thabhairt ort féin, agus annsin atá ughdar “An Fhibín,” agus ar bhruach Lathach na gCapall atá an áit ar tóígeadh síos “Sidheóg na Rann.” Agus féach siar uait an Ghairbh-Sheanach, an áit a bhfuil Gaedheal eile atá an-ghaolmhar le "Deoraidheacht." Agus féach shuas “Teach an tSagairt” — acht, a léightheóir, táim curtha de mo shlighe ar fad. Cá bhfuil an Fhéis? Seo againn í. Ag geata tighe na sgoile tá bratach ináirde agus “Suas leis an nGaedhilg” sgríobhtha air, i litreachaibh móra uaithne. Isteach linn annseo. Bhfuil ár súile ' gár mbéagnú? Cia as a dtáinig an plód daoine seo? Ar ndóigh ní'l oiread sin daoine ar fad san gceanntar! Caithdidh sé go bhfuil “codladh draoiedhachta” orainn, mar dubhairt an “tAmadán Críonna” tráthnóna na Féise. Seo ar an árdán cuid againn, agus tá sé a haon a chlog go díreach. Thóig an tAth. Seaghán Mac Phroinnsias, S.P., an chathaoir, agus labhair sé go tréan faobhrach dána ar son na Gaedhilge. Annsin chuir sé an Dochtúir Mac Éinrigh in aithne do na daoinibh, agus labhair an Dochtúr go bríoghmhar, mar is dual dó dhéanamh. Chaith sé suas le uair an chluig ag cainnt, ar gach corr, caradh, lúbadh agus dul ar aghaidh atá an teanga dhéanamh. Réir gach cosamh- lachta thaithnigh cainnt an Dochtura leis na daoinibh agus ní'l aimhreas nach ndéanfaidh sí mórán maitheasa. Ar an árdán bhí na daoine seo freisin:— An tAthair Seaghán Mac na Mara, C.SS.R., an tAthair Mac Giolla Seanaigh, Caitlín N. Gabhann, agus Pádraig Ó Conaire, <L 04> Co. C. Nuair a bhí críoch le óráid an Dochtúra, tosuigheadh an Fhéis. Is amuigh fá an aer fhionnfhuar a bhí sí cé is móide de roinn na sgol. Ar na moltóirí bhí an Dr. Mac Énrí, an tAthair Mac Giolla Sheannaigh, Caitlín Nic Ghabhann, agus Seaghán Mac Giolla an Átha. Thaithnigh go mór linn an méid a bhí istigh ar na comórtasaibh. Ar roinn an damhsa is mó a bhí istigh, agus bhí naonbhar ar an aistidheacht. Cidhfear go bhfuil ughdar sgríbhnóirí óga ag éirghe suas i Ros Muc. Ní raibh oiread istigh ar an sgéalaidheacht agus badh mhaith linn. Badh chóir go mbeadh leith-chéad ar a laighead istigh — is clos dúinn go bhfuil sgéalaidhthe i Ros Muc chomh maith le aon áit eile san tír nó b'fhéidir níos fearr, agus tuige an lag iomadh- thóiridheacht san sgéalaidheacht? Bhí riar mhaith istigh ar an amhránaidheacht. Tá an sean-nós amhrán i Ros Muc gan aimhreas. Ní go leór amhránaidhe níos fearr na Seósamh Ó Meádhbh a chualamar riamh. Tá an sean mhodh ceart aige. Bhí roinn na sgol go maith an méid sgoileanna a bhí istigh ar na comórtaisibh. Badh dheacair na páistí a bhualadh sa stáir ná san Teagasg Críostaidhe. Is mór an cliú atá tuillte ag oidibh sgoile an cheanntair ar an nós a bhfuil a gcuid páistí i n-ann an Ghaedhilg do léigheadh agus a sgríobhadh. Ní féidir a sárughadh le na labhairt leis. Bhí páistí chuir sgoil an Ghoirt Mhóir isteach thar bárr agus níor thaise le sgoil Ros Muc é. I rith an laé chuir cór sgoile Ros Muc ar mire sinn le na n-amhráin bhreágha croidhea- amhla. Thaithnigh an cór go maith linn, faoi na gcuid éadaigh geala agus ribíní uaithne, agus tá súil againn gur iomdha teallach san bparáiste a gclisfidheas na hamhráin a bhí 'gá ngábhail aca i rith na noidhcheannta bhfada áirneáin. Na “timthirí” a chuir an Fhéis ar agaidh atá siad an -bhuidheach ar fad do Mhac Uí Chonaire, a bhí gach am agus tráth réidh le gach nídh dhéanamh a bhí i n-a chumas leis an bhFéis a dhéanamh bláthmhar, tairbheach. Is mór an mhaitheas a rinne an Fhéis do'n pharáiste, agus tá cuma agus creat na Gaehdealtacht aríst ag teacht ar ais san áit. BHuir an lá spionnamh ins na cnámhaibh a bhí lag gan smior na maitheasa, agus cuireadh an spioraid cheart 'sna croidhthibh a bhí lag brúighthe le ciantaibh, agu tóigeadh ceó trom dorcha a bhí thart in ar dtimcheall le tamall, tóigeadh é, agus bhris an ghrian go soillseach na néallta bagarthacha a bhí ag cur fhaithchís orainn, agus thiomáin sí a gaethe go lonnrach amach thríd na sgamaill sin, agu anois tá teas ana gréine ag borradh an tsíl a chuir an Fhéis i Ros Muc an 24adh, Meadhón Fóghmhair, 1911. “Mama.”
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
