Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Ár dTaobh-na de'n Scéal
Title
Ár dTaobh-na de'n Scéal
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1904
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1904_11_05_06> <L 06> <B 1904> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Ní fios> <F An Claidheamh Soluis> An Claidheamh Soluis Áth Cliath, Samhain 05, 1904 ÁR dTAOBH-NA DE'N SCÉAL Nach greannmhar & nach ait mar atá an scéal againne i dtaobh an Árd- Oideachais seo. Is beag seachtmhain ná bítear ag lorg daoine i gcomhair postann áirithe éigin. Tá na postanna so an-fhlúirseach le bliadhain nó dhó. Is é an rud céadna a thuiteann amach 'na dtaobh i gcomhnaidhe. Tugthar daoine ó Albain & ó Shasana & ó thíorthaibh nach iad isteach annso go hÉirinn & gheibhid na postanna so go saoráideach. Nuair a dheinimíd-na gearán ar an nós so, ní bhfaghaimíd acht an freagra céadna i gcomhnaidhe, “nár bh'fhéidir Éireannach d'fhágháil a bhí oilte go leor chun an phost a thabhairt dó.” Sin í an fhadhb. Tá Éireannaigh go leor, acht níl an tabhairt suas ortha d'oirfeadh do phostannaibh go bhfuil éan-tuarastal fóghanta ag baint leo. Deirimíd-na annsoin leis an ndream thall: “Tugaidh dhúinn, a dhaoine uaisle, an chaothamhlacht ar an dtabhairt suas so d'fhágháil. Faghaimís iol-scoil 'na múinfear na healadhna so go léir atá i n-easnamh orainn, & annsoin ní bheidh beann againn ar éinne. Seasócham ar ár mbonnaibh féin.” Ar n-a chlos so do'n bhfear thall nochtann sé a fhiacail ar an nóimeat & deir go dúr & go doicheal- lach: “Ní bhfuighidh sibh, ná pioc.” Sin fadhb eile. Níl éan-dul ar go bhfuighmíd post fóghanta i n-ár dtír féin, mar níl an tabhairt suas orainn a bheadh oireamhnach ár ndóthain chuige. Agus níl éan-dul ar go bhfuighmíd an chaoi chun tabhairt suas oireamhnach d'fhágháil, mar tá eagla ar an bpreabaire iasachta go mbainfimís an tslighe dhe féin. Is éigin dúinn corraidhe go mear má's maith linn crut a chur ar chlódh an scéil ghreannmhair seo. Caithfear atharrughadh a chur air gan moill. Níl dá luaithe a dhíreocham le corp dáríribh ar na fadhbanna úd a scaoileadh ná gurab amhlaidh is fearr dúinn soin. Ní fhuilingeocham a thuilleadh go gcaithfidhe mar acmhusán linn ná fuil tabhairt suas orainn. Is mian linn an tabhairt suas oireamhnach d'fhágháil. Tá cion againn ar an léigheann, & urraim dó, & bhí riamh. Tugtar dúinn an chaothamhlacht & claoidhfeam leis go toiltheannach. Acht caidé an saghas léighinn a gheobham? Caidé an tabhairt suas is fearr d'oirfeadh dhúinn? Sid é an taobh de'n cheist gur cheart dúinne féachaint 'na diaidh. Tá an-chuid fothraim gá dhéanamh, & b'fhéidir, tríd an bhfothram go léir, go ndéanfaimís dearmhad ar an bhfréim bhunadhsaigh seo de'n scéal go léir. Is éigin do'n oideachas a bheith Gaedhealach ó bhun barr. Caithfear na healadhna go léir a mhúineadh tríd an nGaedhilg, nó san da theangain go ceann tamaill b'fhéidir. Muna ndéanfar amhlaidh níl i n-ár ndícheall acht suarachas. Má dheinimíd amhlaidh ní baoghal dúinn an fear iasachta, fanfaidh sé uainn. Ta sé nascaithe orainne, a bhaineann le Connradh na Gaedhilge, labhairt amach go hárd is go neamh-spleadhach, & gan codladh ar éan-chluais go dtí go mbeidh an taobh so de'n gceist a baoghal.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
