Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
An tAthair agus an Máthair anois.
Title
An tAthair agus an Máthair anois.
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1903
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1903_01_17_756> <L 756> <B 1903> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Ní fios> <F An Claidheamh Soluis> An Claidheamh Soluis Baile Átha Cliath, Eanair 17, 1903 An tAthair agus an Máthair anois. Támuid arís ar thóir na dtuismidhtheóirí, an mhuinn- tir sin atá ina nGaedhilgeóiríbh, & a labhras Béarla — slán an tsamhail — le n-a gcloinn. Léigheamar na céadta uair fa an sgéal so i gcunntais na dtimthirí, chualamar ó na céadta é, chonnacamar féin go mion is go minic daoine ag labhairt rud le n-a gcloinn a dtiubhraidís Béarla air. Tuigeann na páisdí an Ghaedhilg acht ar chroiceann a gcluas ní labhraidís focal di os comhair an athar ná na máthar. Tháinig litir chugainn tamall ó shoin ó Chreachmhaoil — an áit a bhfuair an chraobh bás sgathamh ó shoin — & seo beagán dá raibh innti: “Bhaineas geallamhaint de gach uile dhuine aca (.i. na tuismidhtheóirí) Gaedhilg a labhairt feasta le n-a gcloinn, acht ní fhéadaim cur fa ndeara dhóibh a bheith dhá ríribh chor ar bith. Síleann siad gur breagh an greann é go gcuirfinn-se suim ar bith san teangaidh... Tháinig aon tsean-bhean amháin go dtí mé... bhí móir-sheisear cloinne aici & ní gheallfadh sí go labhróghadh sí Gaedhilg leo, cé nach raibh focal Gaedhilge aca eatortha. ‘Níl aon mhaith le mo chuid-se Gaedhilge,’ adeir sí, ‘as na leabhraibh a thagas sí sin, & ár ndóigh ní múintear sa sgoil annso í.’ ... Deir bean eile liom go bhfuil a cuid páisdí ag déanamh fiolla dhi ó mhaidin go fuíthin, mar gheall orm, ag iarraidh uirrí focla Gaedhilge a labhairt leó.” Nach shin sgéal a chuirfeadh fearg ar aon duine beo? Agus 'na dhiaidh sin tá leigheas air. Cé hiad na daoine is mó a dtiubhraidhe áird ortha n-áiteachaibh mar Chreachmhaoil dhá labhraidís le na tuismidhtheóiribh? Níl aon duine, dar linn, acht na sagairt. Is fuide a rachadh focal ó'n sagart ortha ná dhá mbeimís ag sgríobhadh ar an gceist go Lá an Luain. Dá mbeadh a fhios amháin go raibh na sagairt ar thaobh na Gaedhilge chuirfeadh sé sin féin athrughadh mór ar an sgeál, acht dá labhraidís an focal d'athroghaidís aghaidh na tíre ar fad. Ina n-éagmais sin caithfear rud eile a dhéanamh. Ní maith linn a bheith ag tafann ar chraobhachaibh seo & siúd a dhéanamh mura gceapadh siad féin gur rud ar fongnadh é, acht dar linn nar mhisde dhóibh corr ruathar a thabhairt amach anois & arís fa'n tuaith & cruinniughadh beag a bheith aca tar éis Aifrinn nó uair ar bith a mbeadh na daoine cruinn leis an sgéal a mhíniughadh. Más ceart dóibh é sin a dhéanamh, déanaidís é. Ní cóir a bheith níos fuide ag forcamhás ar na cnuic a theacht chugainn mar bhí Mahomet, téighmís go dtí iad. Ní féidir le na timthiribh píosaí a dhéanamh dhíobh féin & a bheith annso is annsúd, ní dhéanfadh duaiseanna an gnó ar fad, acht is i dteannta a chéile is fearr iad & má fheiceann na daoine dalla go bhfuilmíd dá ríribh is gearr go dtiocfaidh a radharc dóibh.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
