Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Modh Nua Foghluma
Title
Modh Nua Foghluma
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1902
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1902_12_06_652> <L 652> <B 1902> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Ní fios> <F An Claidheamh Soluis> An Claidheamh Soluis Áth-Cliath, Mí Nodlag 6, 1902 Modh Nua Foghluma Ní hé amháin go bhfuil orainn an Ghaedhilg chur ar bun arís i nÉirinn, acht tá orainn fosda í mhúnadh, & ní hé amháin go bhfuilmíd 'gá múnadh, acht seo leabhar nua — “Handbook of Irish Teaching” — ó láimh Pheadair Mhic Fhionnlaoich & níor mhisde do lucht Bhoird an Oideachais é do léigheadh, & cheachta a thabhairt dá chéile as. Níor tháinig leabhar Gaedhilge amach i mbliadhna chomh foghan- tach leis, & badh cheart go gcuirfeadh sé athrughadh éifeachtach ar na modhaibh múinte atá againn fa láthair. Do tháinig sé i gceann Franncaigh, tamall ó shoin, go mb'í an chaoi ba nádúraigh le teangaidh a mhúnadh, an chaoi a bhfoghluimeann páisdí í. Fear grinn glic do b'eadh é seo — Gabhain do b'ainm dó — agus d'oibrigh sé an beart go healadhnta dhó féin. Chum sé ceacht simplidhe, ar dtús, & do réir mar deireadh sé an focal badh mhian leis a chur i n-iúl, ghníodh sé an gníomh (dá mb'fhéidir é) do bhí san bhfocal. Annsin chuireadh sé dhá fhocal nó trí fhocal, nó cheithre fhocal le chéile, & do réir mar deireadh sé ná ráidhte seo ghníodh sé na gníomha do bhíodh sna foclaibh. Lean sé dhe sin, & fé dheireadh bhí a lán ceachta aige, cumtha go cruinn i ndiaidh a chéile, gach aon cheann aca beagán níos deacra ná an ceann roimhe. Níor mhór gach uile fhocal ionnta a rádh go minic, & go síor-mhinic, & i ngach uile cheacht nua dá mbíodh aige bhíodh cuid do na focail do bhí san gceacht roimhe sin, & b'éigin iad-san a rádh, agus a ath-rádh nó fá dheireadh go mbídís na focail seo ag na daltaibh chomh maith & bhídís ag an mhúinteóir féin. Ar an tslighe seo do thuigeadh na daltaí an múinteóir, sé sin, le aire ghrinn a thabhairt dó i gcomhnuidhe, acht ní mór do'n dalta aire ghrinn a thabhairt do'n cheacht, & a chroidhe & a anam a chur ina chluasaibh, mar adéarfá. Bhí sin go maith san bhFrainncis, acht ní raibh sé chomh forusta an modh d'fhoillsiughadh i nGaedhilg & cheapfadh duine. Níor bh'ionann é & an ubh do chur ina sheasamh ar a ceann, an cleas do mhúin Columbus do mhuinntir a thíre féin, uair. Ní hiad na cora cainnte céadna do bhí ag Peadar Mac Fhionnlaoich le foillsiughadh & do bhí ag an bhFranncach, acht mar sin féin tá leabhar againn ó Pheadar a chuirfeas athrughadh thar cionn ar mhúnadh na Gaedhilge i nÉirinn. Níor mhór do gach uile chraobh múinteóir do bheith innti leis an teangaidh do mhúnadh ar an modh so, & má glactar comhairle an ughdair, & na cora cainnte d'ath- rádh arís, & arís, agus arís eile & na ceachta do dhéanamh beagán níos fuide do réir mar bhéas sé oireamhnach, ní bhéidh rang san gcraoibh níos fearr ná an ceann d' bhéas ag foghluim ar an modh so. Ní ó fhoclaibh dó thiocfas eólas do dhuine ar thean- gaidh acht ó ráidhtibh, agus ní ó ráidhtibh féin do thiocfas eólas dó ar theangaidh acht ó shíor-dhlúth-éisteacht le ráidhtibh. Ná síleadh éinne go bhféadfaidh sé an Ghaedhilg d'fhoghluim gan éisteacht chomh géar & tá ina cheann finne. Sé a sheinneire í fhoghluim mar sin féin. Tá an chomhairle seo tughta ag Peadar Mac Fhionn- laoich san leabhar, & má leantar í, agus gach comhairle eile dá bhfuil ann is fearr-de an teanga aith- bhliadhain é.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
