Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Ag Foghluim Béarla
Title
Ag Foghluim Béarla
Author(s)
Dul Amudha,
Pen Name
Dul Amudha
Composition Date
1902
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1902_08_30_415a> <L 415> <B 1902> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Dul Amudha> <F An Claidheamh Soluis> Ag Foghluim Béarla Tá tamall maith ó shoin ann ó cuireadh buachaill beag ar sgoil náisiúnta i gConndae Chorcaighe ag foghluim Béarla. Bhí sé chomh faisiuntamhail an uair sin bheith a d'iarraidh Béarla do labhairt 'sa' tuaith a's tá sé anois bheith a d'iarraidh Gaedhilg do labhairt 'sa' chathair, & do shamhluigh a lán daoine 'sa dtuaith ná raibh aca le déanamh acht lá nó mar sin do chaith- eamh i dteannta múinteóra Béarla chum a dá ndóthain Béarla do bheith aca. Ní deirim ná go bhfuil an sgéal céadna nach mór ag na daoinibh 'ga bhfuil Gaedhilg ag teastáil uatha anois. Is dóigh leis a lán aca ná fuil aca féin le déanamh acht dul ag triall ar mhúin- teór Gaedhilge & tamall do chaitheamh 'na theannta & go mbeidh Gaedhilg a ndóthain aca gan aon phioc dá duadh d'fhagháil acht an mian do bheith aca bheith i n-ann í labhairt ar chuma éigin. Acht pé'r domhan é, nuair a tháinig an buachaill seo abhaile tar éis an chéad lae dho ar sgoil, do chrom a mháthair ar é sgrudughadh féachaint a' raibh puinn Béarla aige dá bhárr an lae. “Cuir Béarla ar corcán,” ar sise leis. “Kurkan, a mham,” ar seisean léi. “Mhaise kurkan lem' chroidhe thú, a Johnny boy bán. Raghaidh sé dhíom, nó déanfaidh mé sagart díot.” Cuir Béarla ar sgadán,” ar sise. “Sguddan, a mham,” ar seisean. “Mhaise sguddan lem' chroidhe thú, a Johnny boy bán. Raghaidh sé dhíom nó déanfaidh mé sagart díot,” agus mar sin do lean sí air nó gur chuir sé a Bhéarla féin ar gach rud a chuir sí chuige, & í siúd deimhnigheach go raibh an ceart aige & gur gearr go mbeadh sé 'na cheann ar an bparóiste, dá leanfadh sé ar aghaidh mar ar thosnuigh sé. Ní raibh acht cúpla focal Béarla aici féin. Acht, mo léan! is gearr go raibh sé chomh searbh do'n sgoil & do'n tsaghas teagaisg bhí dá fhagháil aige ann gur dá lom indeóin a rachadh sé ann i n-aon chor, acht do chuireadh an mháthair d'fheáchaint air dul ann an fhad a bhí smacht aici air, & ní ró-fhada é sin. Mar an beann a bhí aici féin ar an nGaedhilg anois is é an beann céadna bhí ag na páisdibh uirthe féin ar ball. Aon mhaidin amháin 'ga raibh sé ag dul ar sgoil go dólásach, ag gabháil tar chlaidhe dho, chonnaic sé caora 'na luighe ar a suaimhneas ar thaobh na gréine cois a' chlaidhe. Bhí éad air leis an gcaora bocht ná raibh aon bhuaidhirt aigne mar geall ar Ghaedhilg nó Béarla uirthe, & do sgairt sé amach: “Ó! mo chreach cráidhte nach caora dhéin Dia díom!” Bhí an chaora sásta le na glór féin. Dá mb'áil le hÉireannaigh bheith sásta le na glór féin. Dá mb'áil le hÉireannaigh bheith sásta leis an nGaedhilg nuair bhí sí aca ní bheadh an duadh atá aca anois dá fhagháil chum í thabhairt thar n-ais; acht nuair ná rabhadar sásta leis sin, is ceart dóibh bheith foidhneach & an duadh d'fhagháil anois. Caithfidh duine éigin díol as an dithcéille, acht ní i lá nó i mí nó i mbliadhain a féadfaidh duine a dhothain Gaedhilge d'fhoghluim. Caithfidh sé bheith a' foghluim i gcomhnuidhe, & beidh rud éigin nua le fagháil aige nuair is dóigh leis go bhfuil gach rud de ghlan- mheabhar aige. “Dul Amudha”.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
